వికీపీడియా

బాస్మతి బియ్యం

బాస్మతి భారతదేశంలో సాంప్రదాయకంగా పండిస్తున్న ఆరోమాటిక్ బియ్యం. ఇది పెద్ద గింజలను కలిగి ఉండే ప్రత్యేక రకం. [1]

బాస్మతి బియ్యం
గోధుమ రంగు లోని సాధారణ బియ్యం (ఎడమ) లతో గోధుమ రంగులోని బాస్మతి బియ్యం పోలిక
GenusOryza
మూలంభారతదేశం
తెలుపు రంగు బాస్మతి బియ్యంతో ఆహారం

చరిత్ర, పుట్టుక

మార్చు

"బాస్మతి" అనె పదం హిందీ పదమైన बासमती (బసమతీ) నుండి ఉత్పత్తి అయినది. దీని అర్థం "సువాసన".[2] (స్ంస్కృతం: बासमती, bāsamatī). బాస్మతీ బియ్యం భారత ఉపఖండంలో అనేక శతాబ్దాల నుండి పండిస్తున్నట్లు తెలుస్తుంది. బాస్మతి బియ్యం గురించి పంజాబీ రచన "హీర్ రంజా (1766)" లో మొట్టమొదటిసారి ప్రస్తావించబడినది.[3][4]

భారతీయ వర్తకులు బస్మతిని మధ్యప్రాచ్యంలో ప్రవేశపెట్టారు. సాంస్కృతిక మార్పిడి ద్వారా, ఇది భారతదేశం, బంగ్లాదేశ్, పాకిస్థాన్ లలోనే ముఖ్యమైన పంటగానే కాకుండా పర్షియా, అరబ్, మధ్య ప్రాత్ర దేశాలకు విస్తరించింది. భారతదేశం, బంగ్లాదేశ్, మరిఉ పాకిస్తాన్ అతి పెద్ద ఉత్పత్తి, ఎగుమతి దారులు. [5]

ఉత్పత్తి, వ్యవసాయం

మార్చు

ప్రపంచంలో 70% బాస్మతీ బియ్యాన్ని ఇండియాలో ఉత్పత్తి చేస్తున్నట్లు లెక్కలున్నాయి[6]. దానిలో కొంత భాగాన్ని సేంద్రీయంగా పెంచుతారు. భారతదేశంలోని పంజాబ్ రాష్ట్రంలో ఈ బాస్మతీ బియ్యాన్ని ఉత్పత్తి చేస్తూ మరింత పెంచడానికి ఖేతి విరాసత్ మిషన్ వంటి సంస్థలు కృషి చేస్తున్నాయి.[7][8]

భారతదేశంలో

మార్చు

భారతదేశంలో ఉత్తరప్రదేశ్, పంజాబ్, హర్యానా, రాజస్థాన్, హిమాచల్ ప్రదేశ్, ఢిల్లీ, ఉత్తరాఖండ్, మధ్యప్రదేశ్, బీహార్ రాష్ట్రాలలో ఈ బియ్యం ఉత్పత్తి జరుగుతుంది. జూలై 2011 నుండి జూన్ 2012 వరకు ఒక సంవత్సర కాలంలో భారతదేశంలో మొత్త బాస్మతీ బియ్యం ఉత్పత్తి 5 మిలియన్ టన్నులు.[9] భారతదేశంలోని హర్యానా రాష్ట్రం ఈ బాస్మతీ పండించడానికి ప్రధాన రాష్ట్రం ఇచట భారతదేశంలోని మొత్తం ఉత్పత్తిలో 60 శాతం ఉత్పత్తి జరుగుతుంది.

పాకిస్థాన్ లో

మార్చు

పాకిస్థాన్ లో 95 శాతం బియ్యం పంజాబ్ ప్రోవిన్సి లో పండించబడుతుంది. 2010 లో మొత్తం ఉత్పత్తి 2.47 టన్నులు.[10][11]

వాసన, రుచి

మార్చు

బస్మతి బియ్యం సుగంధ సమ్మేళనం 2-ఎసిటైల్ -1 పైరోలిన్ వల్ల కలిగే విలక్షణమైన పాండన్ లాంటి (పాండనస్ అమరిల్లిఫోలియస్ ఆకు) రుచిని కలిగి ఉంటుంది.[12] బాస్మతి ధాన్యాలు ఈ ఆరోమాటిక్ రసాయన సమ్మేళనాన్ని సహజంగా 0.09 పిపిఎమ్ కలిగి ఉంటాయి. ఇది బాస్మతియేతర బియ్యం రకాలు కంటే 12 రెట్లు ఎక్కువ. బాస్మతికి దాని విలక్షణమైన సువాసన, రుచిని ఉంటుంది.[1] ఈ సహజ సుగంధం జున్ను, పండ్లు, ఇతర తృణధాన్యాల్లో కూడా కనిపిస్తుంది. ఇది యునైటెడ్ స్టేట్స్, ఐరోపా దేశాలలో ఆమోదించబడిన రుచుల కారకం, సుగంధం కోసం బేకరీ ఉత్పత్తులలో ఉపయోగిస్తారు.[13]

రకాలు, సంకరజాతులు

మార్చు

బాస్మతి బియ్యం అనేక రకాలు. సాంప్రదాయ భారతీయ రకాల్లో బాస్మతి 370, బాస్మతి 385 ముఖ్యమైనవి. ఇవి భారతదేశంలో జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రంలోని ఇండో-పాక్ సరిహద్దులో ఉన్న జమ్మూ ప్రావిన్స్‌లోని బాస్మతి రణబీర్సింగ్‌పురా (R.S. పుర) & గుజ్జర్ చాక్ ప్రాంతంలో ఉంటాయి. 1121 రకం అదనపు పొడవుగల గింజలు గల బియ్యం. పాకిస్తాన్ రకాలు బాస్మతి బియ్యం పికె 385, సూపర్ కెర్నల్ బాస్మతి రైస్, డి -98.

ఢిల్లీ లోని ఇండియన్ అగ్రికల్చరల్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ శాస్త్రవేత్తలు సాంప్రదాయ మొక్కల పెంపకంలో భాగంగా హైబ్రిడ్ సగం-మరగుజ్జు మొక్కను ఉత్పత్తి చేసారు. ఇందులో సాంప్రదాయ బాస్మతి (ధాన్యం పొడుగు, సువాసన, క్షార పదార్థం) కి సంబంధించిన మంచి లక్షణాలు ఉన్నాయి. ఈ హైబ్రిడ్‌ను పూసా బాస్మతి -1 అని పిలుస్తారు. ఈ పంట దిగుబడి సాంప్రదాయ రకాలు కంటే రెండు రెట్లు ఎక్కువ.

ఆమోదించబడిన రకాలు

మార్చు

భారతీయ రకాలు

మార్చు

బంసతి, పి 3 పంజాబ్, రకం III ఉత్తర ప్రదేశ్, హెచ్‌బిసి -19 సఫిడాన్, 386 హర్యానా, కస్తూరి (బరణ్, రాజస్థాన్), బాస్మతి 198, బాస్మతి 217, బాస్మతి 370, బీహార్, కస్తూరి, మాహి సుగండా, పూసా (డూప్లికేట్ బాస్మతి 21).

పాకిస్థాన్ రకాలు

మార్చు

బాస్మతి 370 (పాక్ బాస్మతి), సూపర్ బాస్మతి (ఉత్తమ సుగంధం), బాస్మతి పాక్ (కెర్నల్), 386 లేదా 1121 బాస్మతి బియ్యం,[14] బాస్మతి 385, బాస్మతి 515, బాస్మతి 2000, బాస్మతి 198.[15]

సంబంధిత రకాలు

మార్చు

యునైటెడ్ స్టేట్స్ లో, టెక్స్‌మతి అని పిలువబడే బాస్మతి ఆధారిత వివిధ రకాల బియ్యం పండిస్తారు.[16]

కెన్యాలో, పివోరి లేదా పిసోరి అనే బియ్యం రకాన్ని మేవియా ప్రాంతంలో పండిస్తారు.[17]

కల్తీ

మార్చు

ఇతర రకాల బియ్యం నుండి నిజమైన బాస్మతిని వేరు చేయడంలో ఇబ్బందులు ఎదురవుతున్నాయి. ఆయా రకాల మధ్య ఉన్న ముఖ్యమైన ధర వ్యత్యాసం వల్ల మోసపూరిత వ్యాపారులు బాస్మతి బియ్యాన్ని క్రాస్‌బ్రేడ్ బాస్మతి రకాలు, పొడవైన గింజలు గల బాస్మతి కాని రకాల్లో కల్తీ చేయడానికి దారితీసింది. బ్రిటన్‌లో ఫుడ్ స్టాండర్డ్స్ ఏజెన్సీ అమ్మిన బాస్మతి బియ్యంలో సగం పొడవైన ధాన్యం బియ్యంతో కల్తీ చేయబడిందని 2005 లో కనుగొన్నది[18]. హోల్‌సేల్ వ్యాపారులు సరఫరా చేసిన బియ్యంపై 2010 U.K. పరీక్షలో 15 నమూనాలలో 4 బాస్మతిలో తక్కువ నాణ్యత కల బియ్యం కలిపినట్లు ఒకదనిలో బాస్మతి అసలు లేదని తేలింది.[19] మానవులలో డి.ఎన్‌.ఎ వేలిముద్రతో సమానమైన పి.సి.ఆర్ ఆధారిత పరీక్ష కల్తీ, బాస్మతి కాని జాతులను గుర్తించటానికి ఉపయోగపడుతుంది. ఈ పరీక్ష ద్వారా 1% కల్తీ నుండి ± 1.5% లోపం రేటుతో కనుగొనవచ్చు[20]. బాస్మతి బియ్యం ఎగుమతిదారులు తమ బాస్మతి బియ్యం సరుకుల కోసం డిఎన్ఎ పరీక్షల ఆధారంగా "స్వచ్ఛత ధృవీకరణ పత్రాలను" ఉపయోగిస్తారు[21]. సెంటర్ ఫర్ డి.ఎన్ఎ. ఫింగర్ ప్రింటింగ్ అండ్ డయాగ్నోస్టిక్స్‌లో అభివృద్ధి చేసిన ఈ ప్రోటోకాల్ ఆధారంగా భారతీయ సంస్థ లాబిండియా బాస్మతి కల్తీని గుర్తించడానికి కిట్లను విడుదల చేసింది[22].

పేటెంట్ యుద్ధం

మార్చు

సెప్టెంబర్ 1997 లో, టెక్సాస్ సంస్థ, రైస్‌టెక్, "బాస్మతి రైస్ లైన్స్ అండ్ గ్రైన్స్" పై యు.ఎస్. పేటెంట్ నంబర్ 5,663,484 ను మంజూరు చేసింది. పేటెంట్ బాస్మతి, బాస్మతి లాంటి బియ్యం, ఆ బియ్యాన్ని విశ్లేషించే మార్గాలను సురక్షితం చేస్తుంది. లిచ్టెన్‌స్టెయిన్ యువరాజు హన్స్-ఆడమ్ యాజమాన్యంలో ఉండే రైస్‌టెక్,   బయోపైరసీ ఆరోపణలపై అంతర్జాతీయ ఆగ్రహాన్ని ఎదుర్కొంది. ఇది భారతదేశం, యునైటెడ్ స్టేట్స్ మధ్య సంక్షిప్త దౌత్య సంక్షోభానికి కారణమైంది. ఈ విషయాన్ని TRIPS ఉల్లంఘనగా WTO వద్దకు తీసుకువెళతామని భారత్ బెదిరించింది. ఇరువురూ స్వచ్ఛందంగా, యునైటెడ్ స్టేట్స్ పేటెంట్, ట్రేడ్మార్క్ కార్యాలయం నిర్ణయాల కారణంగా, వారి బియ్యం రకాలను "బాస్మతి" అని పిలిచే హక్కుతో సహా రైస్‌టెక్ పేటెంట్ యొక్క చాలా వాదనలను ఉపసంహరించుకుంది[23]. సంస్థ అభివృద్ధి చేసిన బియ్యం యొక్క మూడు జాతులతో వ్యవహరించే వాదనలపై 2001 లో రైస్‌టెక్‌కు మరింత పరిమితమైన రకరకాల పేటెంట్ మంజూరు చేయబడింది.[24]

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ 1.0 1.1 Big money in "speciality rices"[permanent dead link] Food and Agriculture Organization, United Nations (2002)
  2. ↑ Oxford English Dictionary, s.v. basmati.
  3. ↑ VP Singh (2000). Aromatic Rices. International Rice Research Institute. pp. 135–36. ISBN 978-81-204-1420-4.
  4. ↑ Daniel F. Robinson (2010). Confronting Biopiracy: Challenges, Cases and International Debates. Earthscan. p. 47. ISBN 978-1-84977-471-0.
  5. ↑ "Rice Sales From India to Reach Record as Iran Boosts Reserve". bloomberg.com. Retrieved 9 June 2016.
  6. ↑ Basmati rice industry may revive in next harvest 2016-17
  7. ↑ "The price of Basmati". Archived from the original on 2017-06-14. Retrieved 2017-04-30.
  8. ↑ "The price of Basmati received journalism grant". Archived from the original on 2017-04-27. Retrieved 2017-04-30.
  9. ↑ "India's to export record basmati rice in 2012/13 | Reuters". In.reuters.com. July 6, 2012. Archived from the original on 2013-10-20. Retrieved 2013-09-11.
  10. ↑ Rice export: ‘Pakistan has potential of $4b but barely touches $1b’. The Express Tribune. February 8, 2012.
  11. ↑ Global market: Pakistani basmati may slip down the pecking order. The Express Tribune. July 19, 2012.
  12. ↑ S. Wongpornchai; T. Sriseadka; S. Choonvisase (2003). "Identification and quantitation of the rice aroma compound, 2-acetyl-1-pyrroline, in bread flowers (Vallaris glabra Ktze)". J. Agric. Food. Chem. 51 (2): 457–462. doi:10.1021/jf025856x. PMID 12517110.
  13. ↑ Fenaroli's Handbook of Flavor Ingredients, Sixth Edition, George A. Burdock (2009), CRC Press, ISBN 978-1420090772, p. 36
  14. ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2017-05-29. Retrieved 2017-04-30.
  15. ↑ "Survey on Basmati Rice" (PDF). multimedia.food.gov.uk. March 2004. Archived from the original (PDF) on 2014-05-31. Retrieved 2017-04-30.
  16. ↑ Fiaz,, N; Khalid, F; Sarwar, MA (2013). "Whiff of Pearls". Rice Plus Magazine,ojs.irp.edu.pk. Archived from the original on 2016-10-02. Retrieved 2017-04-30.{{cite journal}}: CS1 maint: extra punctuation (link)
  17. ↑ Sanginga, P. C. (2009). Innovation Africa: Enriching Farmers' Livelihoods. London: Earthscan. pp. 301–302. ISBN 978-1-84407-671-0.
  18. ↑ British Retail Consortium (July 2005). Code of practice on Basmati rice Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine.
  19. ↑ Rice, Tim (2010-01-29). "Probe finds fake basmati". This is Leicestershire. Archived from the original on 2013-05-05. Retrieved 2013-09-11.
  20. ↑ Basmati rice collaborative trial - FA0110 Archived 2016-04-24 at the Wayback Machine. defra.gov.uk
  21. ↑ Archak, Sunil et al. (2007). "High-throughput multiplex microsatellite marker assay for detection and quantification of adulteration in Basmati rice (Oryza sativa)" Archived 2012-12-17 at Archive.today and Lakshminarayana, V. et al. (2007). "Capillary Electrophoresis Is Essential for Microsatellite Marker Based Detection and Quantification of Adulteration of Basmati Rice ( Oryza sativa)".
  22. ↑ Basmati Testing - Basmati Verifiler Kit Archived 2008-04-04 at the Wayback Machine. Labindia.
  23. ↑ "Bid for patent for basmati rice hits a hurdle" Archived 2007-12-05 at the Wayback Machine, The Hindu, November 5, 2006
  24. ↑ "India-U.S. Fight on Basmati Rice Is Mostly Settled", The New York Times

ఇతర లింకులు

మార్చు
 
వికీమీడియా కామన్స్‌లో Basmati riceకి సంబంధించి దస్త్రాలు ఉన్నాయి.
 
Look up basmati in Wiktionary, the free dictionary.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=బాస్మతి_బియ్యం&oldid=4344847" నుండి వెలికితీశారు