లిపి

ఏదైనా భాషను రాసే శైలిని లిపి అంటారు. ఇది ఆ భాషలోని శబ్దాలను వ్రాయడానికి ఉపయోగించే చిహ్నాల సమూహం. లిపి, భాష రెండూ వేర్వేరు విషయాలు. భాష అనేది మాట్లాడేది, దానిని ఏ లిపిలోనైనా వ్రాయవచ్చు. ఒక భాషను దాని సాధారణ లిపిలో కాక మరొక లిపిలో, అనువదించకుండా వ్రాయడాన్ని లిప్యంతరీకరణ అంటారు.

**ప్రపంచ లిపుల పటం**

  లాటిన్ (అక్షరక్రమం)

  సిరిలిక్ (అక్షరక్రమం)

  హాంగుల్ (ఫీచరల్ అక్షరక్రమం)

  ఇతర అక్షరక్రమ లిపులు

  అరబిక్ (అబ్జద)

  దేవనాగరి (అబుగిద)

  ఇతర అబ్జద

  ఇతర అబుగిద

  సిలబరీ

  శబ్ద-చిహ్నాలు (లోగోగ్రాఫిక్)

ప్రపంచవ్యాప్తంగా వాడుకలో ఉన్న భాషల సంఖ్య ఇప్పటికీ వేలల్లో ఉన్నప్పటికీ, ప్రస్తుతం ఈ భాషలను వ్రాయడానికి దాదాపు రెండు డజన్ల లిపిలను మాత్రమే ఉపయోగిస్తున్నారు. మరింత లోతుగా పరిశీలించినప్పుడు, ప్రపంచంలో మూడు రకాల ప్రాథమిక లిపిలు (లేదా లిపి కుటుంబాలు) మాత్రమే ఉన్నాయని తెలుస్తుంది -

చిత్రలిపి (ఐడియోగ్రాఫిక్ లిపులు) - చైనా, జపాన్, కొరియాలో ఉపయోగించే లిపులు
బ్రాహ్మి నుంచి ఉద్భవించిన లిపులు - దేవనాగరి, దక్షిణ, ఆగ్నేయ ఆసియాల్లో ఉపయోగించే లిపులు
ఫోనీషియన్ నుండి ఉద్భవించిన లిపులు - ప్రస్తుతం ఐరోపా, మధ్య ఆసియా, ఉత్తర ఆఫ్రికాలలో ఉపయోగించే లిపులు

ఈ మూడు రకాల లిపులు పర్వతాలు, ఎడారులచే వేరు చేయబడిన మూడు వేర్వేరు ప్రాంతాలలో అభివృద్ధి చెందాయి.

లిపుల వర్గీకరణ

రచన యొక్క ప్రాథమిక యూనిట్ ఆధారంగా, లిపులను ఈ క్రింది తరగతులుగా విభజించారు-

స్క్రిప్ట్ వ్యవస్థ పేరు	రచన యొక్క ప్రాథమిక యూనిట్	ఉదాహరణ
లోగోగ్రాఫిక్	మార్ఫీమ్	漢字 (హాంజీ; చైనీస్)
సిలబిక్	అక్షరం	カタカナ / ひらがな (కటకానా / హిరాగానా; జపనీస్ అక్షరమాల)
అబ్జద	హల్లు	العربية (అరబిక్) / עברית ( హీబ్రూ )
అబుగిద	హల్లు + అచ్చు, అచ్చు	దేవనాగరి
అక్షరక్రమం	ఫోనీమ్	లాటిన్ / సిరిలిక్ (Кирилица) / ελληνικό ( గ్రీకు )
థ్రాసియన్	థ్రేసియన్ ఫొనెటిక్	한글 ( హాంగుల్ ; కొరియానో)

అక్షరమాల లిపులు

దీనిలో, అచ్చులు వాటి పూర్తి రూపంలో హల్లుల తర్వాత వస్తాయి.

లాటిన్ లిపి (రోమన్ లిపి) -- ఆంగ్లం, ఫ్రెంచ్, జర్మన్, కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామింగ్, పశ్చిమ, మధ్య ఐరోపాలోని భాషలు
గ్రీకు లిపి—గ్రీకు భాష, కొన్ని గణిత చిహ్నాలు
అరబిక్ లిపి—అరబిక్, ఉర్దూ, పర్షియన్, కాశ్మీరీ
హీబ్రూ లిపి - హీబ్రూ
సిరిలిక్ లిపి - రష్యన్, సోవియట్ యూనియన్‌లోని చాలా భాషలు

ఆల్ఫాసిలబిక్ లిపులు

దీనిలోని ప్రతి యూనిట్‌లో ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ హల్లులు ఉండి దానిపై అచ్చు గుణింతంగా ఉంటుంది. యూనిట్‌లో హల్లు లేకపోతే అచ్చు పూర్తిగా ఉంటుంది.

శారదా లిపి - కాశ్మీరీ, లదాఖీ, హిమాచలి/పహారీ/డోంగ్రీ, పంజాబీ/గురుముఖి భాష, టిబెటన్, వాయవ్య భారత భాషా లిపి
దేవనాగరి లిపి - హిందీ, ఖాట్మండు భాష (నేపాలీ), భోజ్‌పురి, బెంగాలీ, ఒరియా (కళింగ భాష), అస్సామీ, రాజస్థానీ, గుజరాతీ, మార్వాడీ, సింధీ, గర్హ్వాలి, ఛత్తీస్‌గఢీ, అవధి, మరాఠీ, కొంకణి
ద్రావిడ లిపి - తెలుగు, తమిళం, కన్నడ, మలయాళం, కొలంబో (శ్రీలంక) భాష

గతంలో, దక్షిణ భారత భాషలను, బౌద్ధమత బోధకులు క్రమబద్ధీకరించారు. దీని కారణంగా చిత్ర లిపిలో కూడా అచ్చుల వంటి ధోరణి అభివృద్ధి చెందింది.

చిత్ర లిపులు

వీటిలో సరళీకృత చిత్రాలు ఉంటాయి.

ప్రాచీన ఈజిప్షియన్ లిపి—ప్రాచీన ఈజిప్షియన్
చైనీస్ లిపి—చైనీస్ (మాండరిన్, కాంటోనీస్)
కంజి లిపి - జపనీస్