లీలా చిట్నీస్
లీలా చిట్నీస్ (9 సెప్టెంబర్ 1909 - 14 జూలై 2003) భారతీయ చలనచిత్ర పరిశ్రమలో 1930 ల నుండి 1980 ల వరకు చురుకుగా ఉన్న భారతీయ నటి. ఆమె ప్రారంభ సంవత్సరాల్లో రొమాంటిక్ లీడ్ గా నటించింది, కానీ ఆమె తరువాత ప్రముఖ తారలకు మంచి, నిజాయితీగల తల్లి పాత్రలకు బాగా గుర్తుంచుకోబడుతుంది.[2]
లీలా చిట్నీస్ | |
|---|---|
 | |
| జననం | లీలా నగర్కర్ 1909 సెప్టెంబరు 9 |
| మరణం | 2003 జూలై 14 (వయసు 93)[1] డాన్‌బరీ, కనెక్టికట్, యు.ఎస్[1] |
| వృత్తి | సినిమా నటి, రంగస్థల నటి |
| క్రియాశీల సంవత్సరాలు | 1930s-1980s[2] |
| జీవిత భాగస్వామి | గజానన్ యశ్వంత్ చిట్నీస్ |
ప్రారంభ జీవితం
మార్చుఆమె కర్ణాటక ధార్వాడ్ మరాఠీ మాట్లాడే బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో జన్మించింది.[3] ఆమె తండ్రి ఆంగ్ల సాహిత్యంలో ప్రొఫెసర్. ఆమె విద్యావంతులైన మొదటి సినీ నటీమణులలో ఒకరు. గ్రాడ్యుయేషన్ తరువాత ఆమె తన స్థానిక మరాఠీ భాషలో నాటకాలను నిర్మించిన ప్రగతిశీల నాటక బృందం నాట్యమాన్వంతర్లో చేరింది. ఈ బృందం యొక్క రచనలు ఇబ్సెన్, షా, స్టానిస్లావ్స్కీ బాగా ప్రభావితమయ్యాయి. ఆ నాటక బృందంతో కలిసి లీలా హాస్య చిత్రాలు, విషాదాల శ్రేణిలో ప్రధాన పాత్ర పోషించింది, తన సొంత రెపర్టరీ కూడా స్థాపించింది.[4]
కెరీర్
మార్చుచిట్నిస్ యొక్క ప్రారంభ దశ రచనలలో హాస్య చిత్రం ఉస్నా నవరా (1934), ఆమె స్వంత చలన చిత్ర బృందం ఉద్యోగాచా సంసార్ ఉన్నాయి. తన నలుగురు పిల్లలను పోషించడానికి ఆమె నటించడం ప్రారంభించింది. ఎక్స్ ట్రాగా మొదలుపెట్టి స్టంట్ సినిమాల వరకు వెళ్లింది.
1937లో వచ్చిన జెంటిల్మన్ డాకు (జెంటిల్మాన్ థీఫ్) లో చిట్నిస్ మగ దుస్తులు ధరించిన మెరుస్తున్న మోసగత్తెగా నటించింది, టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా మహారాష్ట్ర చెందిన మొదటి గ్రాడ్యుయేట్ సొసైటీ-లేడీగా ప్రచారం చేయబడింది. అప్పటికే ఆమె వెండితెరపై నటిగా తన మొదటి ప్రధాన గుర్తింపును సాధించింది. చిట్నిస్ బొంబాయి టాకీస్ లో కథానాయికగా నటించడానికి ముందు ప్రభాత్ పిక్చర్స్, పూణే, రంజిత్ మూవీటోన్ లలో పనిచేశారు.
అంగీకరించిన సామాజిక కట్టుబాట్లను, ముఖ్యంగా వివాహానికి, కుల వ్యవస్థకు సంబంధించిన వివాదాస్పద చిత్రాల్లో నటించిన బాంబే టాకీస్ కు బాక్సాఫీస్ వద్ద అదృష్టం అంతంతమాత్రంగానే ఉంది. కానీ కాంగన్ ("గాజులు", 1939) తో ఇది పుంజుకుంది, ఇది చిత్నిస్ ఒక హిందూ పూజారి యొక్క దత్త పుత్రికగా ప్రధాన పాత్రను పోషించింది, ఈ సంబంధాన్ని వ్యతిరేకించే, పవిత్ర వ్యక్తిని బెదిరించే స్థానిక భూస్వామి కుమారుడిని ప్రేమిస్తుంది. ఏదేమైనా, ఆమె ప్రేమ అతని తండ్రి యొక్క దురభిప్రాయాలకు వ్యతిరేకంగా నిలబడుతుంది, ఇది ఆ సమయంలో ఒక అసాధారణ ఇతివృత్తం, కానీ ఇది బాక్సాఫీస్ వద్ద విజయం సాధించేంతగా ప్రజల ఊహలను ఆకర్షించింది.
కంగన్ విజయంతో, లీలా బొంబాయి టాకీస్ యొక్క ఆకర్షణీయమైన కథానాయిక దేవికా రాణి స్థానంలో నిలిచింది. లీలా ముఖ్యంగా దేవికా రాణి ప్రధాన పాత్ర పోషించిన అశోక్ కుమార్ కలిసి ఆజాద్ (ఫ్రీ, 1940), బంధన్ (టైస్, 1940), ఝూలా (స్వింగ్, 1941) వంటి బాక్సాఫీస్ విజయాల కోసం మంచి భాగస్వామిగా వదేవికా రాణి, ఇవి విస్తృతంగా సామాజిక సమస్యలతో వ్యవహరిస్తాయి. ఆమె నటన సామర్ధ్యాలతో అశోక్ కుమార్ ఎంతగా ఆకట్టుకున్నాడంటే, ఆమె నుండి తన కళ్ళతో ఎలా మాట్లాడాలో నేర్చుకున్నట్లు ఒప్పుకున్నాడు. 1941లో, చిట్నిస్, తన ప్రజాదరణ, ఆకర్షణ యొక్క ఎత్తులో, ప్రసిద్ధ లక్స్ సోప్ బ్రాండ్ను ఆమోదించిన మొదటి భారతీయ సినీ నటిగా చరిత్ర సృష్టించింది, ఈ రాయితీ అప్పుడు అగ్రశ్రేణి హాలీవుడ్ కథానాయికలకు మాత్రమే మంజూరు చేయబడింది.
1940వ దశకం మధ్యలో కొత్త హీరోయిన్లు రావడంతో ఆమె కెరీర్ పతనమైంది. లీలా వాస్తవికతను అంగీకరించింది, 1948 లో షహీద్ ("అమరవీరుడు") లో తన కెరీర్ యొక్క తదుపరి, బహుశా అత్యంత ప్రసిద్ధ దశలోకి ప్రవేశించింది. హీరో బాధ, అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న తల్లిగా నటించిన ఆమె ఈ పాత్రను పరిపూర్ణంగా పోషించింది. 22 సంవత్సరాల పాటు, చిట్నీస్ దిలీప్ కుమార్ తో సహా తరువాతి ప్రముఖ వ్యక్తుల తల్లిగా నటించింది, తరచుగా అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న తల్లి లేదా కష్టాలను ఎదుర్కొనే తల్లిగా, తన సంతానాన్ని పెంచడానికి కష్టపడే తల్లిగా నటించింది. వాస్తవానికి ఆమె హిందీ చలనచిత్ర తల్లి యొక్క ప్రతిరూపాన్ని సృష్టించింది, దీనిని తరువాతి నటీమణులు కొనసాగించారు. ఆవారా (ది వాగబాండ్, 1951), గంగా జుమ్నా (ది సంగమం, 1961), 1965 లో, ఆర్.కె.నారాయణ్ అదే పేరుతో అవార్డు గెలుచుకున్న నవల ఆధారంగా రన్ వే సక్సెస్ గైడ్ వంటి చిత్రాలలో లీలా యొక్క మాతృ చరిత్రలను చిత్రీకరించారు. ఆమె 1970 లలో బిజీగా ఉంది, కానీ 1985 లో దిల్ తుజ్కో దియా ("ఐ గివ్ మై హార్ట్ టు యూ") లో చివరి కర్టెన్ కాల్ తీసుకునే ముందు ఆమె తన ప్రదర్శనలను తగ్గించింది.
లీలా కొంతకాలం చలనచిత్ర నిర్మాణంలో కూడా నిమగ్నమై, కిసిసే నా కెహ్నా ('డోంట్ టెల్ ఎనీబడీ', 1942) ను నిర్మించారు, ఆజ్ కీ బాత్ ('ది టాక్ ఆఫ్ టుడే', 1955) కు దర్శకత్వం వహించారు. ఆమె సోమర్సెట్ మౌమ్ యొక్క సేక్రేడ్ ఫ్లేమ్ యొక్క రంగస్థల అనుసరణను రచించి, దర్శకత్వం వహించింది, 1981లో ఆమె ఆత్మకథ చందేరి డునియెట్ను ప్రచురించింది.[5][6]
వ్యక్తిగత జీవితం
మార్చుచిట్నీస్ బ్రాహ్మణ కులానికి చెందినది.[7]అయితే, ఆమె తండ్రి కులాన్ని తిరస్కరించిన బ్రహ్మ సమాజ్ అనే మత ఉద్యమానికి కట్టుబడి ఉండేవారు.
15 లేదా 16 సంవత్సరాల వయస్సులో, ఆమె తన కంటే కొంత పెద్దవాడైన తన స్వంత సామాజిక వర్గానికి చెందిన డాక్టర్ గజానన్ యశ్వంత్ చిట్నిస్ను వారి తల్లిదండ్రులు సాధారణ భారతీయ పద్ధతిలో ఏర్పాటు చేసిన మ్యాచ్లో వివాహం చేసుకుంది. డాక్టర్ చిట్నిస్ క్వాలిఫైడ్ మెడికల్ డాక్టర్. ఆ దంపతులకు త్వరలోనే నలుగురు సంతానం, అందరూ మగపిల్లలు. వారు బ్రిటన్ నుండి స్వాతంత్ర్యం కోసం భారతదేశం చేసిన పోరాటానికి మద్దతు ఇచ్చారు, ఒకప్పుడు ప్రసిద్ధ మార్క్సిస్ట్ స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు ఎం.ఎన్.రాయ్ ను తమ ఇంట్లో ఉంచడం ద్వారా అరెస్టుకు గురయ్యే ప్రమాదం ఉంది. భర్తకు విడాకులు ఇచ్చిన తర్వాత నటన వైపు మళ్లక ముందు స్కూల్ టీచర్ గా పనిచేసింది.
ఆమెకు నలుగురు కుమారులు (మీనా విజయ్ కుమార్, అజిత్ కుమార్, రాజ్) ఉన్నారు. ఆమె తన పెద్ద కొడుకుతో కలిసి యునైటెడ్ స్టేట్స్లోని కనెక్టికట్, ఆమె మరణించే వరకు నివసించింది. అప్పుడు ఆమెకు ముగ్గురు మనుమలు ఉన్నారు.[8]
ఫిల్మోగ్రఫీ
మార్చునటి
మార్చు- శ్రీ సత్యనారాయణ (1935)
- ధువంధర్ (1935)
- ఛాయా (1936)
- వాహన్ (1937) - యువరాణి జయంతి
- అతని కోసం (1937)
- జెంటిల్మన్ డాకు (1937)
- మాస్టర్ మాన్ (1938)
- రాజా గోపీచంద్ (1938)
- జైలర్ (1938) కన్వాల్‌గా
- ఛోటే సర్కార్ (1938)
- సంత్ తులసీదాస్ (1939)
- కంగన్ (1939) - రాధ
- ఛోటీసీ దునియా (1939)
- ఘర్ కీ రాణి (1940) - అరుంధతి
- బంధన్ (1940) - బీనా
- ఉచిత (1940)
- అర్ధాంగి (1940) - అరుంధతి
- కాంచన్ (1941)
- జూలా (1941) - గీత
- చెప్పడానికి ఏమీ లేదు (1942)
- రేఖ (1943)
- మనోరమ (1944)
- ది కాల్ (1944)
- చార్ ఆంఖేన్ (1944)
- శత్రంజ్ (1946) - శోభారాణి
- దేవ్ కన్య (1946)
- భక్త ప్రహ్లాద్
- ఘర్ ఘర్ కి కహానీ (1947)
- ఆంధోన్ కి దునియా (1947) - సుశీల
- షహీద్ (1948) - శ్రీమతి. ద్వారకాదాస్
- నమూనా (1949)
- ఆఖ్రీ పైగమ్ (1949)
- సౌదామిని (1950)
- ఆవారా (1951) - లీలా రఘునాథ్
- సైయన్ (1951) - రాణి సాహిబా
- సాంగ్దిల్ (1952) - ధాయి మా
- నయా ఘర్ (1953)
- హరి దర్శన్ (1953)
- ఎస్కేప్ (1954)
- నేటి చర్చ (1955)
- ఫంటూష్ (1956)
- బసంత్ బహార్ (1956) - గోపాల్ తల్లి
- ఆవాజ్ (1956) - శ్రీమతి. భట్నాగర్
- నయా దౌర్ (1957) - శంకర్ తల్లి
- సాధన (1958) - మోహన్ తల్లి
- పోస్ట్ బాక్స్ 999 (1958) గంగాదేవి (లీలా చిట్నీలుగా)
- ఫిల్ సుభా హోగి (1958) - సోహ్ని తల్లి (అన్‌క్రెడిటెడ్)
- ధూల్ కా ఫూల్ (1959) - గంగూ దై
- ఉజాలా (1959) - రాము తల్లి (లీలా చిట్నెస్‌గా)
- మెయిన్ నాషే మే హూన్ (1959) - శ్రీమతి. రజనీ ఖన్నా
- కల్ హమారా హై (1959) - హీరాలాల్ భార్య
- బర్ఖా (1959) - శ్రీమతి. హరిదాసు
- కానూన్ (1960) - కాళిదాష్ భార్య
- బెవాకూఫ్ (1960) లీలా రాయ్ బహదూర్
- పరాఖ్ (1960) - శ్రీమతి. నివారణ
- కోహినూర్ (1960)
- కాలా బజార్ (1960) - రఘువీర్ తల్లి
- హమ్ హిందుస్తానీ (1960) - సావిత్రి నాథ్
- ఘున్‌ఘట్ (1960) - లక్ష్మి తల్లి
- మెహ్లాన్ కే ఖ్వాబ్ (1960)
- అప్నా హాత్ జగన్నాథ్ (1960) - లజ్వంతి మల్హోత్రా
- ధర్మపుత్ర (1961) - మీనా తల్లి
- ఆస్ కా పంచి (1961) - శ్రీమతి. నిహాల్‌చంద్ ఖన్నా
- రామ్ లీలా (1961)
- కాంచ్ కి గుడియా (1961) - రాజు తల్లి
- హమ్ డోనో (1961) - ఆనంద్ తల్లి
- గుంగా జుమ్నా (1961) - గోవింది
- చార్ దివారీ (1961) - సునీల్ తల్లి
- బట్వారా (1961)
- మన్-మౌజీ (1962) - భగవంతి
- డా. విద్య (1962)
- అస్లీ-నఖ్లీ (1962) - రేణు తల్లి
- ఆషిక్ (1962) - శ్రీమతి. అమర్ సింగ్
- దిల్ హాయ్ తో హై (1963) - నానీ / యూసుఫ్ యొక్క పెంపుడు తల్లి
- పహు రే కితి వాట్ (1963)
- సుహాగన్ (1964) - ఉమా & విజయ్ కుమార్ తల్లి
- దోస్తీ (1964) - శ్రీమతి. గుప్తా
- పునర్ మిలన్ (1964) - సోనాల్ తల్లి
- పూజా కే ఫూల్ (1964) - శ్రీమతి. సింగ్ (బాలం తల్లి)
- ఆప్ కి పర్చైయాన్ (1964) - శ్రీమతి. దీనానాథ్ చోప్రా
- గైడ్ (1965) - రాజు తల్లి
- గోవాలో జోహార్-మెహమూద్ (1965) - పండిట్ భార్య
- సమయంలో (1965) - Mrs. మిట్టల్
- నై ఉమర్ కీ నై ఫసల్ (1965)
- మొహబ్బత్ ఇస్కో కహేతే హై (1965) - లీలా
- ఫరార్ (1965) - శ్రీమతి. చౌదరి
- ఫూల్ ఔర్ పత్తర్ (1966) - అంధ బిచ్చగాడు
- ఔరత్ (1967) - పార్వతి తల్లి
- మజ్లీ దీదీ (1967) - కిషన్ తల్లి
- గుణహోన్ కా దేవతా (1967)
- దుల్హన్ ఏక్ రాత్ కి (1967) - నిర్మల తల్లి
- ది కిల్లర్స్ (1969)
- రామభక్త హనుమాన్ (1969)
- ప్రిన్స్ (1969) - శ్రీమతి శాంతి సింగ్
- ఇంతక్వామ్ (1969) - శ్రీమతి మెహ్రా
- మన్ కీ ఆంఖేన్ (1970) - శ్రీమతి. దీనానాథ్
- జీవన్ మృత్యు (1970) - అశోక్ తల్లి
- భాయ్-భాయ్ (1970) - రాధ
- మెహమాన్ (1973) - రాజేష్ తల్లి
- పాల్కోన్ కి చాన్ మే (1977)
- సత్యం శివం సుందరం: లవ్ సబ్‌లైమ్ (1978) - బడే బాబు భార్య
- జనతా హవాల్దార్ (1979) - నాని
- ఆంగన్ కి కలి (1979)
- టక్కర్ (1980) - గంగా & ప్రీతమ్ తల్లి
- తల్లి లేని పిల్లలు (1980)
- రాము తో దివానా హై (1980)
- దిల్ తుజ్కో దియా (1987) - శ్రీమతి. సాహ్ని (చివరి చిత్ర పాత్ర)
దర్శకురాలిగా
మార్చు- ఆజ్ కీ బాత్ (1955)
నిర్మాత
మార్చు- ఆజ్ కీ బాత్ (1955)
- కిసిసే నా కెహ్నా (1942)
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 "Leela Chitnis dead". The Hindu. 16 July 2003. Archived from the original on 23 February 2004. Retrieved 20 March 2019.
- ↑ 2.0 2.1 Martin, Douglas (17 July 2003). "Leela Chitnis, 91, an Actress In Scores of Bombay Movies". New York Times. Retrieved 20 September 2015.
- ↑ Meera Kosambi (5 July 2017). Gender, Culture, and Performance: Marathi Theatre and Cinema before Independence. Routledge. p. 366. ISBN 9781351565905. Retrieved 5 July 2017.
- ↑ "Leela Chitnis". The Independent (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 3 October 2013. Archived from the original on 21 August 2017. Retrieved 6 April 2016.
- ↑ Martin, Douglas (17 July 2003). "Leela Chitnis, 91, an Actress In Scores of Bombay Movies". New York Times. Retrieved 20 September 2015.
- ↑ "Leela Chitnis". The Independent (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 3 October 2013. Archived from the original on 21 August 2017. Retrieved 6 April 2016.
- ↑ Martin, Douglas (17 July 2003). "Leela Chitnis, 93, an Actress in Scores of Bombay Movies". The New York Times. Archived from the original on 2 June 2016. Retrieved 19 February 2017.
- ↑ "The star next door". India Today. 15 May 1994. Archived from the original on 17 July 2015. Retrieved 29 July 2015.