వికీపీడియా

మంచుయుగం

(వాడుకరి:Chaduvari/మంచుయుగం నుండి దారిమార్పు చెందింది)

భూతలం, భూవాతావరణాల ఉష్ణోగ్రత దీర్ఘకాలం పాటు తగ్గిపోయి, ధ్రువాల వద్ద, ఇతర ఖండాలలోనూ ఉండే మంచుపలకలు విస్తరించి, భూతలం మంచుతో కప్పబడిపోయి ఉండే కాలాన్ని మంచుయుగం అంటారు. దీర్ఘకాలపు మంచుయుగంలో అంతర్భాగంగా ఉండే అతిశీతల కాలాలను "గ్లేసియల్ పేరియడ్లు" అంటారు. ("గ్లేసియల్‌లు", "గ్లేసియేషన్లు", అని, జనాంతికంగా "మంచుయుగం" అని కూడా అంటారు). అలాగే అంతర్భాగంగా ఉండే వెచ్చని కాలాలను "ఇంటర్‌గ్లేసియల్‌లు" అని అంటారు. గ్లేసియాలజీ పదకోశం ప్రకారం మంచుయుగం అంటే ఉత్తరార్థ, దక్షిణార్థ గోళాలు రెండూ కూడా చాలావరకూ మంచు ఫలకాలతో కప్పబడి ఉండటం.[1] ఈ నిర్వచనం ప్రకారం, ప్రస్తుతం మనం మంచుయుగపు  ఇంటర్‌గ్లేసియల్ కాలం — హాలోసీన్ — లో ఉన్నాం. ఈ మంచుయుగం 26 లక్షల సంవత్సరాల కిందట, ప్లైస్టోసీన్ ఇపోక్ మొదలైనపుడు, మొదలైంది. గ్రీన్‌ల్యాండ్, ఆర్క్‌టిక్, అంటార్క్‌టిక్ మంచు ఫలకాలు ఇంకా ఉన్నాయి కాబట్టి ఈ విధంగా చెప్పవచ్చు.[2]

మంచుయుగంలో గ్లేసియల్ గరిష్ఠం సమయంలో భూమి ఎలా ఉండేదో చెప్పే చిత్రకారుని ఊహ

ముంచుయుగ సిద్ధాంతానికి మూలం

మార్చు

1742 లో జెనీవాలో నివసించిన  పియరీ మార్టెల్ (1706–1767) అనే ఇంజనీరు, భౌగోళికవేత్త సవాయ్ ఆల్ప్స్ పర్వతాల్లోని చామోనిక్స్ అనే లోయకు వెళ్ళాడు. .[3][4] రెండేళ్ళ తరువాత అతడు తన యాత్ర గురించి రాసాడు. అక్కడ చెల్లాచెదురుగా పడి ఉన్న రాళ్ళకు కారణం, గ్లేసియర్లు అని, ఒకప్పుడు అవి ఇంకా దూరం దాకా ఉండేవనీ అక్కడి నివాసులు తనకు చెప్పారని,  అతడు రాసాడు.[5][6] తరువాతి కాలంలో ఇతర ఆల్ప్స్ ప్రాంతాల నుండి కూడా అలాంటి వివరణలే వెలుగు చూసాయి. 1815 లో జీన్-పియరీ పెర్రాడిన్ (1767–1858) అనే వడ్రంగి, స్విస్ రాష్ట్రమైన వాలైస్ లోని వాల్ దే బాగ్నెస్ వద్ద ఉన్న రాళ్ళు గతంలో విస్తరించి ఉన్న గ్లేసియర్లే కారణమని చెప్పాడు.[7] 1834 లో మీరెంజెన్ కు చెందిన  ఓ చెట్లు కొట్టి జీవించేటతడు కూడా జీన్ దే చార్పెంటియర్ (1786–1855)  తో మాట్లాడుతూ అలాంటి అభిప్రాయమే వెలిబుచ్చాడు.[8] వాలైస్ లోని వాల్ దే ఫెర్రెట్, పశ్చిమ స్విట్జర్లాండ్ లోని సీల్యాండ్[9] వద్దను, గెథె రాసిన శాస్త్రీయ రచనల్లోనూ కూడా ఇలాంటి వివరణలే తారసపడ్డాయి.[10] ప్రపంచంలో ఇతర ప్రాంతాల్లో కూడా ఇలాంటి వివరణలు ఉన్నాయి. బవేరియాకు చెందిన శాస్త్రవేత్త ఎర్నెస్ట్ వాన్ బిబ్రా (1806–1878) 1849–1850 లో చిలీ లోని ఆండీస్ పర్వతాలను సందర్శించినపుడు అక్కడి ఫాసిల్ మోరెయిన్స్ కు కారణం గ్లేసియర్లేనని చెప్పాడు.[11]

ఇదిలా ఉండగా, ఈ బండరాళ్ళు ఇలా చెల్లా చెదురుగా పడిఉండటానికి కారణమేంటని ఐరోపా మేధావులు ఆలోచించ సాగారు. 18 వ శతాబ్ది మధ్య నుండి, మంచు ఒక రవాణా సౌకర్యం అనే చర్చను వారు లేవదీసారు. 1742 లో మొట్టమొదటి సారిగా డేనియల్ టిలాస్ (1712–1772) అనే స్వీడిషు గనుల నిపుణుడు స్కాండినేవియా, బాల్టిక్ ప్రాంతాల్లోని బండరాళ్లకు కారణం కదులుతున్న మంచే అని ప్రతిపాదించాడు.[12] 1795 లో జేమ్స్ హట్టన్ (1726–1797) అనే స్కాటిషు తత్వవేత్త, ఆల్ప్స్ పర్వతాల్లో చెల్లాచెదురుగా పడి ఉన్న  బండరాళ్ళకు కారణం గ్లేసియర్ల పనే అని చెప్పాడు.[13]  రెండు దశాబ్దాల తరువాత 1818 లో గోరన్ వాలెన్‌బర్గ్‌ (1780–1851) అనే స్వీడిష్ వృక్ష శాస్త్రవేత్త స్కాండినేవియా ద్వీపకల్పంలో గ్లేసియేషనుపై తన సిద్ధాంతాన్ని ప్రచురించాడు. గ్లేసియేషను అనేది ప్రాంతీయమైనదని అతను భావించాడు.[14]

కొద్ది సవత్సరాల్లోనే డేనిష్-నార్వేజియన్ జియాలజిస్టు జెన్స్ ఎస్మార్క్  (1762–1839) ప్రపంచవ్యాప్త మంచుయుగాల క్రమం గురించి చెప్పాడు. 1824 లో ప్రచురించిన ఒక పత్రంలో ఎస్మార్క్, గ్లేసియేషన్లకు కారణం వాతావరణ మార్పులని ప్రతిపాదించాడు. ఈ మార్పులకు మూలం భూకక్ష్యలోని మార్పులే కారణమని చూపే ప్రయత్నం చేసాడతడు.[15] తదుపరి సంవత్సరాలలో ఎస్మార్క్ ఆలోచనలపై చర్చ జరిగి, స్వీడిష్, స్కాటిష్, జర్మను శాస్త్రవేత్తలు వాటిని స్వీకరించారు. యూనివర్సిటీ ఆఫ్ ఎడింబరోలో రాబర్ట్ జేమ్‌సన్ (1774–1854), ఎస్మార్క్ దృక్పథంపై మిగతావారి కంటే సానుకూలంగా ఉండేవాడని నార్వేజియన్ గ్లేసియాలజీ ప్రొఫెసరు జోర్న్ జి. ఆండర్సన్ 1992 లో చెప్పాడు.[16] స్కాంట్లాండు లోని గ్లేసియర్లపై జేమ్‌సన్ చేసిన వ్యాఖ్యలు ఎస్మార్క్ ఆలోచనల ప్రభావమే అయి ఉండవచ్చు.[17] జర్మనీలో ఆల్బ్రెక్ట్ రీన్‌హార్డ్ బెర్న్‌హార్డి (1797–1849) అనే జియాలజిస్టు-ప్రొఫెసరు, ఎస్మార్క్ సిద్ధాంతాన్ని ఆమోదించాడు. 1832 లో ప్రచురించిన ఒక పత్రంలో, పూర్వం ఏర్పడిన ధ్రువాల్లో ఏర్పడిన మంచుదుప్పటి ప్రపంచపు ఉష్ణమండలాలకు కూడా వ్యాపించి ఉండవచ్చని బెర్న్‌హార్డి ఊహించాడు.[18]

మొత్తమ్మీద, మంచుయుగ సిద్ధాంతాన్నిపూర్తిగా అంగీకరించేందుకు, శాస్త్రవేత్తలకు అనేక దశాబ్దాలు పట్టింది. ఇది, 1870 ల ద్వితీయార్థంలో జేమ్స్ క్రోల్ కృషి కారణంగా, అతను రాసిన క్లైమేట్ అండ్ టైమ్ ఇన్ దెయిర్ జియలాజికల్ రిలేషన్స్ ను ప్రచురించిన తరువాత అంతర్జాతీయ స్థాయిలో జరిగింది.  ఈ పుస్తకం మంచుయుగాలకు విశ్వసనీయమైన వివరణఇచ్చింది.[19]

ముంచుయుగాలకు ఋజువులు

మార్చు

మంచుయుగాలు ఏర్పడి ఉంటాయని నిరూపించేందుకు మూడు ముఖ్యమైన ఋజువులున్నాయి: భౌగోళిక, రసాయనిక, పురాజీవిక.

మంచు యుగాలకు సంబంధించిన భౌగోళిక ఆధారాలు వివిధ రూపాల్లో కనిపిస్తాయి. రాక్ స్కౌరింగ్, స్క్రాచింగ్, గ్లేసియల్ మోరైన్‌లు, డ్రమ్‌లిన్‌లు, లోయల కోత, టిల్ లేదా టిలైట్‌లు, గ్లేసియల్ ఎరాటిక్‌ల నిక్షేపణ వంటివి ఈ ఆధారాల్లో కొన్ని. పక్కపక్కనే వచ్చే గ్లేసియేషన్లు భౌగోళిక ఆధారాలను వక్రీకరించడమో, తుడిచివేయడమో చేస్తాయి. దాంతో వీటిని అర్థం చేసుకోవడం కష్టమౌతుంది. పైగా, ఈ ఆధారపు కచ్చితమైన తేదీని నిర్థారించడం కష్టం; తొలి సిద్ధాంతాలు ఇంటర్‌గ్లేసియల్‌ కాలాలు గ్లేసియేషను కాలాల కంటే దీర్ఘంగా ఉంటాయని భావించాయి. అవక్షేపం, మంచు కోర్‌లు ందుబాటు లోకి వచ్చాక, వాస్తవిక పరిస్థితి ఏంటో అవగతమైంది: గ్లేసియేషన్లు ఇంటర్‌గ్లేసియళ్ళ కంటే దీర్ఘంగా ఉంటాయి. వర్తమానంలో ఉన్న సిద్ధాంతం రూపు దిద్దుకోడానికి కొంత సమయం పట్టింది.

ప్రధానమైన మంచుయుగాలు

మార్చు
 
నీలం రంగులో ఉన్నవి గ్లేసియేషన్ల కాలరేఖ

భూమి చరిత్రలో కనీసం 5 ప్రధాన మంచుయుగా లున్నాయి (హ్యురోనియన్, క్రయోజెనియన్, ఆండియన్-సహారన్, కారూ లతో పాటు ప్రస్తుతం జరుగుతున్న క్వాటెర్నరీ మంచుయుగం). ఈ మంచుయుగాల సమయంలో కాకుండా మిగతా సమయంలో భూమి, ఉన్నత అక్షాంశాల వద్ద కూడా, మంచు లేకుండా ఉండేదని తెలుస్తోంది.[20][21]

ఆ తరువాత వివరంగా తెలిసిన మంచుయుగం, బహుశా గత వందకోట్ల సంవత్సరాల్లోకీ అత్యంత తీవ్రమైన మంచుయుగం, 85 నుండి 63 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య (క్రయోజెనియన్ కాలంలో) ఏర్పడింది. ఈ కాలంలో మంచు ఫలకాలు భూమధ్యరేఖ వరకూ వ్యాపించి, భూమి మంచుబంతి లాగా మారిపోయి ఉంటుంది.[22] అగ్నిపర్వతాలు ఎగజిమ్మిన కార్బన్ డయాక్సైడు వంటి గ్రీన్‌హౌస్ వాయువులు పెరిగిపోయినందున ఈ యుగం అంతరించి ఉండవచ్చు. ఈ మంచుయుగం అంతం కావడం, తదనంతర కాలంలో జరిగిన ఎడియాకరన్, కాంబ్రియన్ ఎక్స్‌ప్లోజన్  లకు దారితీసిందనే వివాదాస్పద భావన ఉంది.

ఆండియన్-సహారన్ మంచుయుగం 46 నుండి 42 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య నుండి అంత్య ఓర్డోవియన్, సిల్యూరియన్ కాలాల్లో ఏర్పడి ఉండవచ్చు.

 
గత కొన్ని కోట్ల సంవత్సరాల్లో ఏర్పడిన గ్లేసియళ్ళు, ఇంటర్‌గ్లేసియళ్ళను చూపించే సెడిమెంట్ల రికార్డులు

డెవోనియన్ పీరియడ్ ఆరంభంలో నేలపై పెరిగే వృక్షాలు ఉద్భవించడంతో దీర్ఘకాలం పాటు గ్రహంపై ఆక్సిజన్ స్థాయిలు పెరిగి కార్బన్ డయాక్సైడు స్థాయి తగ్గి, కారూ మంచుయుగం ఏర్పడింది. దక్షిణాఫ్రికా లోని కారూ ప్రాంతంలో లభించిన గ్లేసియర్ అవశేషాలను బట్టి ఈ మంచుయుగపు ఋజువులు లభించాయి కాబట్టి దీనికి కారూ మంచుయుగమని పేరుపెట్టారు. కార్బనోఫెరస్, తొలి పెర్మియన్  పీరియడ్లకు చెం36 - 26 కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం ధ్రువీయ మంచు దుప్పట్లు దక్షిణాఫ్రికాలో విస్తృతంగా ఉండేవి. అర్జెంటైనాలోను, పురాతన గోండ్వానాల్యాండ్ మహాఖండంలోనూ కూడా ఉండేవని తెలుస్తోంది.

ప్లియోసీన్-క్వాటర్నరీ గ్లేసియేషన్ అనే ప్రస్తుత మంచుయుగం, 25.8 లక్షల సవత్సరాల కిందట ప్లియోసీన్ చివరి భాగంలో, ఉత్తరార్థగోళంలో మంచుఫలకాలు విస్తరించడం మొదలైనపుడు మొదలైంది. అప్పటి నుండీ భూమి, 40,000 - 1,00,000 సంవత్సరాల కాల ప్రమాణాలపై గ్లేసియేషన్‌లను (మంచు పలకలు ఏర్పడి విస్తరించడం), ఇంటర్ గ్లేసియల్ (మంచు కరిగి వెనక్కి తగ్గడం) పీరియడ్లతో కూడిన చక్రాలను చూసింది. భూమి ప్రస్తుతం ఇంటర్‌గ్లేసియల్‌ కాలంలో ఉంది. చివరి గ్లేసియల్ కాలం సుమారు 10,000 సంవత్సరాల క్రితం ముగిసింది. ఖండాంతర మంచు పలకలలో ప్రస్తుతం మిగిలి ఉన్నది గ్రీన్‌ల్యాండ్, అంటార్కిటిక్ భారీ మంచు పలకలు, బాఫిన్ ద్వీపం వంటి చిన్న హిమానీ నదాలే.

మంచుయుగాలను, స్థల కాలాలను అనుసరించి మరింతగా విభజించవచ్చు. ఉదాహరణకు రిస్స్ (1,80,000 – 1,30,000 సంవత్సరాల క్రితం), వూర్మ్ (70,000 – 10,000 సంవత్సరాల క్రితం) అనేవి ప్రత్యేకించి ఆల్ప్స్ ప్రాంతంలోని గ్లేసియేషన్లను సూచిస్తాయి. గరిష్ట స్థాయిలో ఉండే మంచు, పూర్తి కాలమంతా ఉండదు. ప్రతి కొత్త గ్లేసియేషను లోనూ జరిగే స్కౌరింగ్ చర్య, మునుపటి మంచు పలకల ఆధారాలను దాదాపు పూర్తిగా తుడిచేస్తుంది -ఈ కొత్త గ్లేసియేషను పాత దాన్ని పూర్తిగా కప్పివేయని ప్రాంతాలలో తప్ప.

2016 లో సైన్స్ పత్రికలో ఇటీవలి కాలంలో శుక్రగ్రహంపై సంభవించిన మంచుయుగపు ఋజువులను ప్రచురించారు. కేవలం 370,000 సంవత్సరాల కిందట ఈ గ్రహం ఎర్రగా కాక తెల్లగా ఉండి ఉండొచ్చు.[23]

కనిష్ఠ , గరిష్ఠ గ్లేసియేషన్లు
 
ఉత్తరార్థగోళంలో కనిష్ఠ (ఇంటర్‌గ్లేసియల్, నలుపు) గరిష్ఠ (గ్లేసియల్, బూడిద రంగు) గ్లేసియేషను
 
దక్షిణార్థగోళంలో కనిష్ఠ (ఇంటర్‌గ్లేసియల్, నలుపు) గరిష్ఠ (గ్లేసియల్, బూడిద రంగు) గ్లేసియేషను

గ్లేసియల్, ఇంటర్‌గ్లేసియల్‌లు

మార్చు

మంచుయుగాల అంతర్భాగంగా (కనీసం ప్రస్తుత మంచుయుగంలో), కాస్త వెచ్చని కాలాలు, తీవ్రమైన శీతల పరిస్థితులూ ఏర్పడతాయి. శీతల కాలాలను గ్లేసియల్ పీరియడ్లని, వెచ్చని కాలాలను ఇంటర్‌గ్లేసియల్ పీరియడ్లనీ అంటారు.ఈమియన్ దశ అనేది ఇంటర్‌గ్లేసియల్ పీరియడుకు ఉదాహరణ.

గ్లేసియల్ కాలంలో భూమిపై చాలావరకు వాతావరణ స్థితి అతి శీతలంగాను, పొడిగానూ ఉండి ధ్రువాల నుండి మంచు ఫలకాలు నేల, సముద్రాల పైకి విస్తరిస్తాయి. మంచు లేని ప్రాంతాల్లో ఉండే  పర్వతాల పైన ఉండే మంచు కిందికి విస్తరిస్తుంది. సముద్రాల్లోని నీరు మంచుగా మారి మంచుదుప్పట్లలోకి చేరడంతో సముద్ర మట్టం పడిపోతుంది. సముద్రాల్లోని నీటి ప్రవాహాల క్రమానికి ఈ గ్లేసియేషను కారణంగా భంగం కలగడాన్ని గమనించారు. వర్తమాన కాలంలో భూమి ఇంటర్‌గ్లేసియల్ కాలంలో ఉంది. భూమికి ఆర్కిటిక్, అంటార్కిటిక్‌లలో గణనీయమైన ఖండాంతర హిమానీనదం ఉన్నందున, ప్రస్తుతం మనం గ్లేసియేషన్‌లో, గ్లేసియల్ మినిముమ్‌లో ఉన్నాం. ఇలాంటి రెండు గ్లేసియల్ మాగ్జిమముల మధ్య కాలాన్ని ఇంటర్‌గ్లేసియల్ అంటారు. భూమి కక్ష్యలో కాలానుగుణంగా సంభవించే మార్పులతో (మిలాంకోవిచ్ సైకిల్స్) ఈ గ్లేసియళ్ళు, ఇంటర్‌గ్లేసియల్‌లు సరిపోయాయి.

గత 11,700 సంవత్సరాలుగా భూమి హోలోసీన్ అనే ఇంటర్‌గ్లేసియల్ కాలంలో ఉంది.[24] 2004 లో నేచర్ పత్రికలో వచ్చిన ఒక వ్యాసంలో ఈ కాలం గత ఇంటర్‌గ్లేసియల్ కాలం లాగానే 28,000 సంవత్సరాల పాటు ఉంటుందని రాసారు.[25] భూకక్ష్యలో మార్పుల వలన వాతావరణంలో ఏర్పడే మార్పుల  కారణంగా తరువాతి గ్లేసియల్  పీరియడ్ మరో 50,000 సంవత్సరాల తరువాత మొదలౌతుంది. మానవ జనిత గ్లోబల్ వార్మింగ్ లేకపోయినా ఇది జరుగుతుంది.[26]  శిలాజ ఇంధనాల వాడకం కొనసాగుతూ పోతే ఆ కారణంగా జనించే గ్రీన్‌హౌస్ వాయువుల ప్రభావం, కక్ష్యామార్పుల ప్రభావం కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది..[27]

మంచుయుగానికి కారణాలు

మార్చు

మంచుయుగాలకు గాని, వాటిలో అంతర్భాగమైన గ్లేసియల్, ఇంటర్‌గ్లేసియల్ కాలాలకు గానీ కచ్చితమైన కారణాలేమిటన్నది పూర్తిగా అర్థం కాలేదు. అనేక ముఖ్యమైన కారణాలున్నాయని మాత్రం స్థూలంగా ఒక అభిప్రాయముంది: కార్బన్ డయాక్సైడు, మీథేన్ వంటి వాతావరణ సమ్మేళనాలు (అంటార్క్‌టికా లోని ఎపికా డోమ్ సి నుండి సేకరించిన 8 లక్షల ఏళ్ళ నాటి కోర్ నమూనాలలో ఈ వాయువుల పరిమాణం లెక్కగట్టగలిగారు), సూర్యుని చుట్టూ భూమి పరిభ్రమించే కక్ష్యలో జరిగే మార్పులు (వీటిని మిలాంకోవిచ్ సైకిల్స్ అంటారు), టెక్టోనిక్ ప్లేట్ల కదలికల వలన కలిగే భూఖండాలు, సముద్ర తలాల స్థాన చలనాలు గాలి, సముద్ర ప్రవాహాలపై కలిగించే ప్రభావం,సౌర ప్రభావంలో కలిగే మార్పులు,భూమి-చంద్రుడు వ్యవస్థకు చెందిన కక్ష్యాగతులు,పెద్ద ఉల్కాపాతాలుమహా అగ్నిపర్వతాల విస్ఫోటనాలు.[28]

ఈ అంశాల్లో కొన్ని ఒకదాన్నొకటి ప్రభావితం చేస్తూంటాయి. ఉదాహరణకు, భూవాతావరణం లోని వాయువుల పరిమాణం వాతావరణాన్ని మారుస్తాయి. వాతావరణంలోని మార్పుల వలన సదరు వాయువుల పరిమాణం మారుతుంది (ఉదాహరణకు కార్బన్ డయాక్సైడును తొలగించే వేగంలో మార్పు రావడం).

మౌరీన్ రెమో, విలియమ్ రుడ్డిమాన్ తదితరులు టిబెట్ పీఠభూమి, కొలరడో పీఠభూములను గొప్ప కార్బన్ డయాక్సైడు చీపుళ్ళు అని అంటారు. 4 కోట్ల సంవత్సరాల సెనోజోయిక్ కూలింగ్ ట్రెండుకు కారణం ఈ రెండూ వాతావరణం నుండి CO2ను తొలగిస్తూండటమేనని వీరు చెప్పారు. ఈ పీఠభూముల ఎత్తులో సగం పెరుగుదల (తదనుగుణంగా CO2 తొలగింపు సామర్థ్యం) గత కోటి సంవత్సరాల్లోనే జరిగిందని కూడా వాళ్ళు చెప్పారు. [29][30]

ఇటీవలి గ్లేసియల్, ఇంటర్‌గ్లేసియల్ కాలాలు

మార్చు
 
మంచుయుగాల్లో ఉత్తరార్థగోళంలో గ్లేసియేషను. 3, 4 కిలోమీటర్ల మందంతో మంచు ఫలకాలు ఏర్పడటం చేత సముద్ర మట్టం 120 మీటర్ల దాకా పడిపోయింది.

ప్రస్తుత మంచుయుగాన్ని "క్వాటర్నరీ గ్లేసియేషన్" అంటారు. ఇది 26 లక్షల సంవత్సరాల క్రితం మొదలై ఇప్పటికీ కొనసాగుతోంది.[31] ఈ యుగంలో తొలుత ప్రతి 40,000 ఏళ్ళకొకసారి గ్లేసియేషను జరగ్గా, తరువాత అది 1,00,000 సంవత్సరాల కొకసారి జరుగుతూ వచ్చింది. ఇంటర్‌గ్లేసియల్ కాలాలు 10,000 నుండి 20,000 సంవత్సరాల పాటు కొనసాగాయి.[32] చిట్టచివరి గ్లేసియల్ కాలం సుమారు 11,500 సంవత్సరాల కిందట అంతమైంది.[33] అప్పటి నుండి, భూమి హోలోసీన్ అనే ఇంటర్‌గ్లేసియల్ కాలంలో ఉంది.[34]

గ్లేసియేషన్ ప్రభావం

మార్చు
 
మంచుయుగ గ్లేసియేషను ప్రభావాలైన ఫ్యోర్డ్‌లు,సరస్సులూ స్కాండినేవియాలో కనిపిస్తాయి.

చివరి గ్లేసియేషన్ కాలం ముగిసి 8,000 ఏళ్ళు గడచినప్పటికీ, దాని ప్రభావం ఇప్పటికీ కనిపిస్తూ ఉంటుంది. ఉదాహరణకు, కరిగి చలిస్తూ ఉన్న మంచు కెనడా, గ్రీన్‌ల్యాండ్, ఉత్తర యూరేసియా, అంటార్క్‌టికాల్లోని పరిసరాలను రూపు దిద్దింది. చెల్లాచెదురుగా పడిఉన్న బండలు, డ్రమ్‌లిన్లు (పొడుగాటి గుట్టలు), ఎస్కర్లు (గులకరాళ్ళ గుట్టలు), ఫ్యోర్డ్‌లు (సముద్రం, సన్నగా పొడుగ్గా భూమిని చొచ్చుకుని పోగా ఏర్పడిన సముద్రపు కాలువ), పెద్దగా లోతులేని చెరువులు, మోరెయిన్లు, సిర్క్‌లు, హార్న్‌లు మొదలైనవి కరిగి మాయమైపోయిన గ్లేసియర్లకు ఆనవాళ్ళు.

ఈ మహా మంచు ఫలకాల బరువు చాలా ఎక్కువ. ఎంత ఎక్కువంటే, వీటి బరువుకు భూమి పైపొర, మ్యాంటిల్ రెండూ కొంత ఆకారం కోల్పోయాయి. మంచు కరిగిన తరువాత దాని కింద ఉన్న నేల తిరిగి తన ఆకారాన్ని పొందింది. మ్యాంటిల్‌లో ఉన్న పదార్థపు విస్కోసిటీ (చిక్కదనం) ఎక్కువ కావడాన మ్యాంటిల్ రాళ్ళ చలనం మెల్లగా —ప్రస్తుతం ఏడాదికి 1 సెం.మీ. చొప్పున ఉంటుంది. 

గ్లేసియేషన్ సమయంలో సముద్రాల్లోని నీళ్ళను తీసుకుని ఉన్నత అక్షాంశాల్లోని మంచు ఏర్పడింది. ఈ కారణాన, సముద్రాల మట్టం 110 మీటర్ల దాకా పడిపోయి, సముద్రాల కింద ఉన్న ఖండాల నేల బయటపడేది. వివిధ ఖండరాశుల మధ్య ఉన్న నేల వారధులు కూడా బయటపడి, జీవజాలాలు వలసపోయేందుకు వీలుపడేది.  గ్లేసియర్లు కరిగే సమయంలో మంచు కరిగిన నీళ్ళు సముద్రాలకు తిరిగి చేరి సముద్ర మట్టాలు పెరిగేవి. దీంతో తీరరేఖలు అకస్మాత్తుగా మారిపోవడం, నేల మునిగిపోవడం, కొత్త, మంచు కట్టలు విరిగిపోయి సరస్సుల్లో నీరు ఉప్పుటేసిపోవడం, కొత్తగా ఏర్పడిన మంచు కట్టల కారణంగా మంచినీటి జలాశయాలు ఏర్పడడం, ప్రాంతీయంగా వాతావరణ పరిస్థితులు మారిపోవడం వంటివి జరుగుతాయి. ఇది తాత్కాలికంగా గ్లేసియేషనుకు కూడా దారితీయవచ్చు.బాల్టిక్, స్కాండినేవియా ప్రాంతాలు, ఉత్తర అమెరికా మధ్య ప్రాంతమూ గత గ్లేసియల్ గరిష్ఠం అంత్యదశలో వీటి ప్రభావాలకు లోనయ్యాయి. స్కాండినేవియా పైకి ఉబకడంతో, ఇప్పటి నార్త్ సీ కింద ఉన్న భూభాగం మునిగిపోయింది. [35]

భూతలపై మంచు-నీళ్ళ చలనాల పునర్వ్యవస్థీకరణ, మ్యాంటిల్ రాళ్ళ ప్రవాహాల కారణంగా భూమి గురుత్వాకర్షణ క్షేత్రంలో మార్పులు కలుగుతాయి. అంతేకాక, భూమి మూమెంట్ ఆఫ్ ఇనర్షియా విస్తృతిలో కూడా మార్పులు జరుగుతాయి. మూమెంట్ ఆఫ్ ఇనర్షియాలో కలిగే ఈ మార్పులు భూమి కోణీయ వేగంలోను, భ్రమణాక్షంలోను, భ్రమణ వోబుల్ లోనూ మార్పును కలగజేస్తాయి.

భూతలంపై ఉన్న ద్రవ్యరాశి చలనం కారణంగా శిలావరణంఫై భారం పడి, భూమి స్ట్రెస్‌లకు లోనవుతుంది. గ్లేసియర్లు, భూమి లోపల ఉన్న ఫాల్టులను అణచి ఉంచుతుంది.[36][37][38] అయితే, డీగ్లేసియేషను సమయంలో ఈ ఫాల్టులు భూకంపాలను కలజేస్తాయి. మంచు ఫలకాల అంచుల వద్ద ఏర్పడిన భూకంపాలు మంచు చరియలు విరిగి పడిపోవడాన్ని వేగవంతం చేసి, హీన్రిచ్ ఘటనలకు కారణం కావచ్చు.[39] మంచు ఫలకాల అంచుల వద్ద మంచు విరిగిపడడంతో మరిన్ని భూకంపాలు ఏర్పడి మంచు ఫలకాలు వేగంగా కూలిపోవడానికి దోహదం చేస్తాయి.

ఐరోపాలో, గ్లేసియర్ జనిత కోత వల్లా, మంచు బరువు చేత భూమి కుంగడం వలనా బాల్టిక్ సముద్రం ఏర్పడింది. అంతకు ముందు అది పూర్తిగా నేల. అక్కడ ఎరిడానోస్ అనే నది ప్రవహించేది.

ఇవి కూడా చూడండి

మార్చు

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ Imbrie, J.; Imbrie, K.P (1979). Ice ages: solving the mystery. Short Hills NJ: Enslow Publishers. ISBN 978-0-89490-015-0.
  2. ↑ Gribbin, J.R. (1982). Future Weather: Carbon Dioxide, Climate and the Greenhouse Effect. Penguin. ISBN 0-14-022459-9.
  3. ↑ Rémy, F; Testut, L (2006). "Mais comment s'écoule donc un glacier ? Aperçu historique" (PDF). Comptes Rendus Geoscience (in French). 338 (5): 368–385. Bibcode:2006CRGeo.338..368R. doi:10.1016/j.crte.2006.02.004.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link) Note: p. 374
  4. ↑ Montgomery 2010
  5. ↑ Martel, Pierre (1898). "Appendix: Martel, P. (1744) An account of the glacieres or ice alps in Savoy, in two letters, one from an English gentleman to his friend at Geneva ; the other from Pierre Martel , engineer, to the said English gentleman". In Mathews, C.E. (ed.). The annals of Mont Blanc. London: Unwin. p. 327. See (Montgomery 2010) for a full bibliography
  6. ↑ Krüger, Tobias (2013). Discovering the Ice Ages. International Reception and Consequences for a Historical Understanding of Climate (German edition: Basel 2008). Leiden. p. 47. ISBN 978-90-04-24169-5.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
  7. ↑ Krüger 2013, pp. 78–83
  8. ↑ Krüger 2013, p. 150
  9. ↑ Krüger 2013, pp. 83, 151
  10. ↑ Goethe, Johann Wolfgang von: Geologische Probleme und Versuch ihrer Auflösung, Mineralogie und Geologie in Goethes Werke, Weimar 1892, ISBN 3-423-05946-X, book 73 (WA II,9), p. 253, 254.
  11. ↑ Krüger 2013, p. 83
  12. ↑ Krüger 2013, p. 38
  13. ↑ Krüger 2013, pp. 61–2
  14. ↑ Krüger 2013, pp. 88–90
  15. ↑ Krüger 2013, pp. 91–6
  16. ↑ Andersen, Bjørn G. (1992). "Jens Esmark—a pioneer in glacial geology". Boreas. 21: 97–102. doi:10.1111/j.1502-3885.1992.tb00016.x.
  17. ↑ Davies, Gordon L. (1969). The Earth in Decay. A History of British Geomorphology 1578–1878. London. pp. 267f.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
    Cunningham, Frank F. (1990). James David Forbes. Pioneer Scottish Glaciologist. Edinburgh: Scottish Academic Press. p. 15. ISBN 0-7073-0320-6.
  18. ↑ Krüger 2013, pp. 142–47
  19. ↑ Krüger 2013, pp. 458–60
  20. ↑ Lockwood, J.G.; van Zinderen-Bakker, E. M. (November 1979). "The Antarctic Ice-Sheet: Regulator of Global Climates?: Review". The Geographical Journal. 145 (3): 469–471. doi:10.2307/633219. JSTOR 633219.
  21. ↑ Warren, John K. (2006). Evaporites: sediments, resources and hydrocarbons. Birkhäuser. p. 289. ISBN 978-3-540-26011-0.
  22. ↑ Hyde, WT; Crowley, TJ; Baum, SK; Peltier, WR (May 2000). "Neoproterozoic 'snowball Earth' simulations with a coupled climate/ice-sheet model" (PDF). Nature. 405 (6785): 425–9. Bibcode:2000Natur.405..425H. doi:10.1038/35013005. PMID 10839531. Archived from the original (PDF) on 2013-07-01. Retrieved 2018-06-16.
  23. ↑ "Mars Used To Look More White Than Red". Popular Mechanics. 26 May 2016. Retrieved 28 May 2016.
  24. ↑ Walker, M.; Johnsen, S.; Rasmussen, S. O.; Popp, T.; Steffensen, J.-P.; Gibbard, P.; Hoek, W.; Lowe, J.; Andrews, J.; Bjo; Cwynar, L. C.; Hughen, K.; Kershaw, P.; Kromer, B.; Litt, T.; Lowe, D. J.; Nakagawa, T.; Newnham, R.; Schwander, J. (2009). "Formal definition and dating of the GSSP (Global Stratotype Section and Point) for the base of the Holocene using the Greenland NGRIP ice core, and selected auxiliary records" (PDF). J. Quaternary Sci. 24: 3–17. Bibcode:2009JQS....24....3W. doi:10.1002/jqs.1227.
  25. ↑ Augustin, L; Barbante, C; Barnes, PRF; Barnola, JM; Bigler, M; Castellano, E; Cattani, O; Chappellaz, J; et al. (2004-06-10). "Eight glacial cycles from an Antarctic ice core" (PDF). Nature. 429 (6992): 623–8. Bibcode:2004Natur.429..623A. doi:10.1038/nature02599. PMID 15190344. Archived from the original (PDF) on June 27, 2010.
  26. ↑ Bennett, Matthew M.; Glasser, Neil F. (August 2002). Climate. An exceptionally long interglacial ahead? (in ఇంగ్లీష్). Vol. 297. Wiley. pp. 1287–8. doi:10.1126/science.1076120. ISBN 978-0-470-51690-4. PMID 12193773.
  27. ↑ "Next Ice Age Delayed By Rising Carbon Dioxide Levels". ScienceDaily. 2007. Retrieved 2008-02-28.
  28. ↑ Luthi, Dieter; et al. (2008-03-17). "High-resolution carbon dioxide concentration record 650,000–800,000 years before present". Nature. 453 (7193): 379–382. Bibcode:2008Natur.453..379L. doi:10.1038/nature06949. PMID 18480821.
  29. ↑ Ruddiman, W.F.; Kutzbach, J.E. (1991). "Plateau Uplift and Climate Change". Scientific American. 264 (3): 66–74. Bibcode:1991SciAm.264c..66R. doi:10.1038/scientificamerican0391-66.
  30. ↑ Raymo, M.E.; Ruddiman, W.F.; Froelich, P.N. (July 1988). "Influence of late Cenozoic mountain building on ocean geochemical cycles". Geology. 16 (7): 649–653. Bibcode:1988Geo....16..649R. doi:10.1130/0091-7613(1988)016<0649:IOLCMB>2.3.CO;2.
  31. ↑ "Ice Ages". BBC Earth.
  32. ↑ "Quaternary Period". National Geographic.
  33. ↑ "Glaciers advance and retreat". BBC Earth.
  34. ↑ "Holocene Epoch". Encyclopædia Britannica.
  35. ↑ Andersen, Bjørn G.; Borns, Harold W. Jr. (1997). The Ice Age World: an introduction to quaternary history and research with emphasis on North America and Northern Europe during the last 2.5 million years. Oslo: Universitetsforlaget. ISBN 978-82-00-37683-5. Archived from the original on 2013-01-12. Retrieved 2013-10-14.
  36. ↑ Johnston, A. (1989). "The effect of large ice sheets on earthquake genesis". In Gregersen, S.; Basham, P. (eds.). Earthquakes at North-Atlantic passive margins: Neotectonics and postglacial rebound. Dordrecht: Kluwer. pp. 581–599. ISBN 0-7923-0150-1.
  37. ↑ Wu, P.; Hasegawa, H.S. (October 1996). "Induced stresses and fault potential in eastern Canada due to a realistic load: a preliminary analysis". Geophysical Journal International. 127 (1): 215–229. Bibcode:1996GeoJI.127..215W. doi:10.1111/j.1365-246X.1996.tb01546.x.
  38. ↑ Turpeinen, H.; Hampel, A.; Karow, T.; Maniatis, G. (2008). "Effect of ice sheet growth and melting on the slip evolution of thrust faults". Earth and Planetary Science Letters. 269: 230–241. Bibcode:2008E&PSL.269..230T. doi:10.1016/j.epsl.2008.02.017.
  39. ↑ Hunt, A.G.; Malin, P.E. (14 May 1998). "Possible triggering of Heinrich events by ice-load-induced earthquakes". Nature. 393 (6681): 155–8. Bibcode:1998Natur.393..155H. doi:10.1038/30218.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=మంచుయుగం&oldid=4074551" నుండి వెలికితీశారు