సరోజినీ మహిషి
సరోజినీ బిందురావు మహిషి (మార్చి 3, 1927 - జనవరి 25, 2015) భారతీయ ఉపాధ్యాయురాలు, న్యాయవాది, ఉద్యమకారిణి, రాజకీయ నాయకురాలు. ఆమె 1962, 1980 మధ్య నాలుగు పర్యాయాలు ధార్వాడ్ నార్త్ నియోజకవర్గానికి ప్రాతినిధ్యం వహించిన కర్ణాటక రాష్ట్రం నుండి మొదటి మహిళా పార్లమెంటు సభ్యురాలు. 1983లో జనతా పార్టీ సభ్యురాలిగా రాజ్యసభకు ఎన్నికయ్యారు.[1][2]
సరోజినీ మహిషి | |
|---|---|
 | |
| మినిస్ట్రీ ఆఫ్ లా అండ్ జస్టిస్ (ఇండియా) | |
| In office 1974–1976 | |
| మినిస్ట్రీ ఆఫ్ కార్పోరేట్ అఫైర్స్ | |
| In office 1974–1976 | |
| మినిస్ట్రీ ఆఫ్ టూరిజం (భారతదేశం) | |
| In office 1971–1974 | |
| వ్యక్తిగత వివరాలు | |
| జననం | సరోజినీ బిందురావు మహిషి 1927 మార్చి 3 ధార్వాడ్, బాంబే ప్రెసిడెన్సీ, బ్రిటిష్ ఇండియా, భారతదేశం |
| మరణం | 2015 జనవరి 25 (వయసు 87) ఘజియాబాద్, ఉత్తర ప్రదేశ్, భారతదేశం |
| రాజకీయ పార్టీ | జనతా పార్టీ |
| ఇతర రాజకీయ పదవులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |
| వృత్తి |
|
1983లో కర్ణాటక ప్రభుత్వం రాష్ట్రంలో ఉద్యోగాల్లో రిజర్వేషన్లకు ప్రమాణాలను సిఫారసు చేయడానికి నియమించిన కమిటీకి నేతృత్వం వహించినందుకు మహిషి ప్రసిద్ధి చెందారు. 1986లో సిఫార్సులు సమర్పించిన కమిటీ కర్ణాటకలో ఎక్కువ శాతం ఉద్యోగాలను స్థానికులకే కేటాయించాలని సిఫారసు చేసింది.[3]
జీవితం తొలి దశలో
మార్చుసరోజినీ మహిషి 1927 మార్చి 3 న బ్రిటిష్ ఇండియాలోని పూర్వపు బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీ (ప్రస్తుత కర్ణాటకలో) లోని ధార్వాడ్లో కమలాబాయి, బిందురావ్ మహిషి దంపతులకు జన్మించింది. ఎనిమిది మంది సంతానంలో ఆమె రెండవది. ఆమె తండ్రి బిందురావు ప్రముఖ న్యాయవాది, సంస్కృత పండితుడు. సాంగ్లీలోని విల్లింగ్టన్ కళాశాలలో చదవడానికి ముందు సరోజిని ధార్వాడ్ లోని ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో విద్యనభ్యసించారు. బెల్గాంలోని రాజా లఖంగౌడ లా కాలేజీ నుంచి న్యాయశాస్త్రంలో పట్టా, సంస్కృత భాషలో మాస్టర్స్ డిగ్రీ పొందారు.[4][5]
కెరీర్
మార్చుసరోజినీ మహిషి ఉపాధ్యాయురాలిగా తన వృత్తిని ప్రారంభించి, రాష్ట్ర సాంఘిక సంక్షేమ బోర్డులో చేరడానికి ముందు ధార్వాడ్ లోని జన శిక్షా సమితి కళాశాలలో కొన్ని సంవత్సరాలు సంస్కృతం, న్యాయశాస్త్రం బోధించారు.
1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల సమయంలో, ఎన్నికలకు అభ్యర్థులను ఎంపిక చేయడానికి ఆమె జనతా పార్టీ కేంద్ర ఎన్నికల కమిటీ సభ్యురాలిగా ఉన్నారు. 1983 లో సరోజినీ మహిషి జనతా పార్టీ సభ్యురాలిగా కర్ణాటక రాష్ట్రం నుండి రాజ్యసభకు ఎన్నికయ్యారు. 1989లో జనతాదళ్ లో జనతా పార్టీని విలీనం చేయడానికి ఆమె అంగీకరించలేదు. ఇందుభాయ్ పటేల్, సుబ్రమణ్యస్వామి, సయ్యద్ షాబుద్దీన్, హెచ్.డి.దేవెగౌడలతో కలిసి జనతా పార్టీ సభ్యురాలిగా కొనసాగారు.[6][7]
మహిషి 2015 జనవరి 25 న ఉత్తర ప్రదేశ్ లోని ఘజియాబాద్ లోని తన నివాసంలో మరణించింది. ఢిల్లీలోని లోధీ రోడ్డులోని శ్మశానవాటికలో ఆమె మృతదేహానికి అంత్యక్రియలు నిర్వహించగా, ఆమె సోదరుడు పీబీ మహిషి అంత్యక్రియలు నిర్వహించారు.[8]
సాహిత్య కార్యకలాపాలు
మార్చుమహిషి అనేక కన్నడ, మరాఠీ రచనలను హిందీలోకి అనువదించింది. వాటిలో ముఖ్యమైనది కన్నడ కవి డి.వి.గుండప్ప రచించిన మంకు తిమ్మన కగ్గ అనువాదం.
పదవులు నిర్వహించారు
మార్చుసరోజినీ మహిషి నివేదిక
మార్చుప్రభుత్వ రంగ సంస్థలు, ప్రైవేటు కంపెనీలు, బహుళజాతి కంపెనీల్లో కన్నడిగులకు నిర్దిష్ట శాతం ఉద్యోగాలు ఇవ్వాలని సిఫారసు చేసిన కమిటీకి నేతృత్వం వహించడానికి రామకృష్ణ హెగ్డే ప్రభుత్వం 1983లో మహిషిని నియమించింది. డాక్టర్ సరోజినీ మహిషి నివేదికను కర్ణాటకలో అమలు చేయాలని కర్ణాటక రక్షణ వేదిక వంటి కన్నడ అనుకూల లాబీ గ్రూపులు ఒత్తిడి తెస్తున్నాయి. [11][12]
మహిషి నేతృత్వంలోని కమిటీలో ఇండియన్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ సర్వీస్ (ఐఏఎస్)కు చెందిన నలుగురు రిటైర్డ్ అధికారులు ఉన్నారు. సభ్యులుగా కవి గోపాలకృష్ణ అడిగ, జి.కె.సత్య, కె.ప్రభాకరరెడ్డి, శాసనసభ్యుడు జి.నారాయణకుమార్, విశ్రాంత ఐఏఎస్ అధికారులు బి.ఎస్.హనుమాన్, సిద్ధయ్య పురాణిక్ ఉన్నారు.[13]
నివేదిక యొక్క ముఖ్య లక్షణాలు
మార్చు1983లో ఏర్పాటైన ఈ కమిటీ 13.6.1984న మధ్యంతర నివేదిక, 30.12.1986న తుది నివేదిక సమర్పించి 58 సిఫార్సులు చేసింది. ఈ సిఫారసుల్లో 45 సిఫార్సులను అమలు చేయడానికి కర్ణాటక ప్రభుత్వం ఆమోదించింది. సిఫార్సులలో కొన్ని: అన్ని రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థలు, ప్రభుత్వ రంగ సంస్థల్లో కన్నడిగులకు 100 శాతం రిజర్వేషన్. కేంద్ర ప్రభుత్వ శాఖలు, కర్ణాటకలో పనిచేస్తున్న పీఎస్ యూల్లో గ్రూప్ 'సి', గ్రూప్ 'డి' ఉద్యోగాల్లో కన్నడిగులకు 100 శాతం రిజర్వేషన్లు. కర్ణాటకలో పనిచేస్తున్న కేంద్ర ప్రభుత్వ యూనిట్లు, పీఎస్ యూల్లో గ్రూప్ 'బి', గ్రూప్ 'ఎ' ఉద్యోగాలకు కన్నడిగులకు 80 శాతం, 65 శాతం రిజర్వేషన్లు కల్పించాలి. రాష్ట్రంలోని అన్ని పారిశ్రామిక యూనిట్లలో సిబ్బంది అందరూ తప్పనిసరిగా కన్నడిగులే అయి ఉండాలి. పరిశ్రమలు స్థానికులను ప్రాధాన్య క్రమంలో నియమించాలి.[14]
పరిణామాలు
మార్చుసరోజినీ మహిషి నివేదిక అమలుకు శ్రీకారం చుట్టిన కర్ణాటక ప్రభుత్వం ఆ నివేదికలో ఆమోదించిన సిఫార్సులను కర్ణాటకలో సమర్థవంతంగా అమలు చేసేలా పర్యవేక్షించడానికి "కన్నడ అభివృద్ధి ప్రతికార" (కన్నడ అభివృద్ధి అథారిటీ) పేరుతో ప్రత్యేక విభాగాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
రచనల జాబితా
మార్చుఅవార్డులు
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ "Sarojini Mahishi dead". The Hindu. 26 January 2015. Retrieved 7 March 2018.
- ↑ "Women Members, Rajya Sabha" (PDF). Rajya Sabha. p. 78. Retrieved 13 March 2022.
- ↑ "Ex-Union Minister Sarojini Mahishi Passes Away". newindianexpress.com. 26 January 2015. Archived from the original on 29 జనవరి 2015. Retrieved 15 ఫిబ్రవరి 2024.
- ↑ "Mahishi had advocated job quota for Kannadigas". Deccan Herald. 26 January 2015. Retrieved 7 March 2018.
- ↑ "Mahishi, a multilingual scholar and educationist". The Hindu. 26 January 2015. Retrieved 7 March 2018.
- ↑ Sethi, Sunil; Louis, Arul (31 October 1979). "Janata Party starts campaign to recapture power, sells Jagjivan Ram as next PM". India Today (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-03-13.
- ↑ "Blundering On". India Today (in ఇంగ్లీష్). 31 January 1989. Retrieved 2022-03-13.
- ↑ "Sarojini Mahishi cremated". Deccan Herald. 27 January 2015. Retrieved 7 March 2018.
- ↑ "India Parliament". Guide2womenleaders.com. Retrieved 2012-07-31.
- ↑ "Members Of Lok Sabha". Parliamentofindia.nic.in. Retrieved 2012-07-31.
- ↑ "Karnataka / Bangalore News : Modification of Sarojini Mahishi report sought". The Hindu. 2009-07-08. Archived from the original on 2009-07-13. Retrieved 2012-07-31.
- ↑ "Sarojini Mahishi Committee". Outlookindia.com. 1997-03-12. Retrieved 2012-07-31.
- ↑ "Sarojini Mahishi stands by committee report". The Hindu. 23 February 2006. Retrieved 9 July 2013.
- ↑ "Govt Serious on Mahishi Report". The New Indian Express. 27 February 2012. Archived from the original on 3 ఫిబ్రవరి 2016. Retrieved 7 August 2013.
- ↑ 15.0 15.1 Who's Who of Indian Writers. Sahitya Akademi. 1961. p. 192. Retrieved 7 March 2018.
- ↑ "Honour for Sarojini Mahishi". The Hindu. 2 August 2011.
- ↑ Business Standard (2008-02-13). "Sarojini Mahishi to be conferred DLitt". Business-standard.com. Retrieved 2012-07-31.
{{cite web}}:|last=has generic name (help)