వికీపీడియా

సునామి

మహా సముద్రం వంటి అధికమొత్తంలో నీరు శీఘ్ర స్థానభ్రంశం జరగడం వల్ల ఒక సునామి సముద్రపు కెరటం (అలలు) పరంపర ఆరంభమవుతుంది నీటి పై గాని క్రింద గాని భూకంపాలు, సమూహపు కదలిక, కొన్ని అగ్నిపర్వత విస్ఫోటనములు, కొన్ని జలాంతర్భాగ విస్ఫోటనం , భూఫలక జారుడు, నీటి కింది భూకంపం, అతిపెద్ద గ్రహ శకలం ఢీ కొట్టడం, అణ్వాయుధ విస్ఫోటనములు సునామిని పుట్టించగలవు. అతి ఎక్కువ నీరు, శక్తి కలిగి వుండటం వలన, సునామీలు మహా ధ్వంసాలకి దారి తీయగలవు.

The tsunami (tsunami) that struck Thailand (Thailand) on December 26, 2004.

ప్రాచీన గ్రీసు చరిత్రకారుడైన తుసైడిడెస్ మొట్టమొదటి సారిగా సునామీను జలాంతర్గామి ప్రకంపనములకు ముడి పెట్టాడు[1][2] కాని సునామీని 20వ శతాబ్దము వరకు పెద్దగా అర్థం చేసుకోలేదనే చెప్పాలి. ఇప్పటికి సునామీ మీద పరిశోధనలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి

అనేక పూర్వపు భౌగోళిక, భూగర్భ, సాగర శాస్త్ర మొదలైనవి చెప్పిన "సెసిమిక్ సముద్రపు అలల నే ఇప్పుడు సునామీగా వ్యవహరిస్తున్నారు

కొన్ని భూగర్భవాతావరణ (మెటియోరోలాజికల్) తుఫాను (స్ట్రోం) పరిస్థుతులు - తీవ్ర వాయుగుండములు (డిప్రెషంస్) తుఫానులు (సైక్లోంస్), పెను తుఫానుకు (హరికేంస్) కారణ్మవుతాయి - ఇవి ఉప్పొంగు తుఫానును (ఉప్పెన)(స్ట్రోం సర్జ్) ఉత్పత్తి చేస్తుంది. ఇది సహజ కెరటముల కంటే కొన్ని మీటర్ల ఎత్తు ఉంటాయి దీనికి కారణం వాయుగుండం మధ్యలో తక్కువ వాతావరణ పీడనం (అట్మోస్ఫెరిక్ ప్రెషర్).ఈ విధంగా ఉప్పొంగే తుఫానులు (స్ట్రోం సర్జెస్) తీరాన్ని తాకి, అవి సునామీ అని భ్రమను కల్పించి, అధిక భూబాగాన్ని ముంచెత్తుతాయి. ఇవి సునామీలు కావు. అటువంటి ఉప్పొంగే తుఫాను బర్మా (బర్మా) మయన్మార్ (మాయన్మార్)ని మే 2008లో ముంచెత్తింది.

పరిభాష

మార్చు

సునామీ అనే పదము ఓడరేవు (హార్బర్) జపాను అర్ధము ("సు", 津) , సముద్రపు ఉపరితల కెరటం (సముద్రపు అలలు) ("నామి", 波). [ఎ.జప్ . సునామీ , తునమి , ఎఫ్ . సు ఓడరేవు + నామి కెరటం .—ఆక్స్ఫర్డ్ ఆంగ్ల నిఘంటువు]. బహువచనము కొరకు ఎవరైనా సాధారణ ఆంగ్లమును ఆచరించవచ్చును , ఎస్ జతచేయవచ్చును లేదా జపాను భాషలో వలె స్థిర బహువచనమును వినియోగించవచును జపనీస్ చరిత్ర (జపాన్ చరిత్ర) మొత్తం ఈ సునామీలు సాధారణం. దాదాపు 195 సునామీలు జపాన్ చరిత్రలో ఉన్నాయి.

సునామిని కొన్నిసార్లు అటుపోటు కెరటాలు (టైడల్ వేవ్స్) అని పిలవవచ్చు. కాని శాస్త్రజ్ఞుల సమూహం పై పదాన్ని ఈ రోజుల్లో ఎక్కువగా వాడట్లేదు. దీనికి అసలు కారణం సునామికి అటుపోటులకి అస్సలు సంబంధం లేదు. ఒకప్పుడు ప్రసిద్ధి పొందిన ఈ పదము, అత్యద్భుతమైన పెద్ద లోపలికి వచ్చే పోటుని ఈ పదంగా పిలిచేవారు. సునామి , పోటులు లోపలి వెళ్ళే నీటి కెరటాలని సృష్టిస్తాయి, కాని సునామిల విషయములో నీరు లోపలి వచ్చే కదలిక ఎక్కువగా ఉంది అది చాలా సేపు వుంటుంది. దీని వలన ఒక పెద్ద పోటులా ఇది కనిపిస్తుంది. "అటుపోటు" యొక్క అర్ధము "ఒకేలా వున్నా "[3] లేదా ఒక స్థితి వున్నా లేదా లక్షణము [4] అయిన, పదము సునామి సరి అయిన పదం కాదు. ఎందుకంటే సునామిలు ఒక నౌక రేవుకే పరిమితం కావు. అటుపోటు తరంగాలు అనే పదమును భూగర్భ శాస్త్రవేత్తలు (జియాలజిస్ట్) , సముద్ర శాస్త్రవేత్తలు (ఓషనోగ్రాఫర్) ఉపయోగించడం లేదు.

జపనీస్ భాష తర్వాత ఈ దారుణమైన కెరటానికి శబ్దం వున్న ఒకే భాష తమిళ్ భాష (తమిళ భాష); పదం "ఆలి పేరలై".భారతదేశ దక్షణ - తూర్పు తీరములు ఈ కేరటమును దాదాపు 700 సంవత్సరముల ముందుగానే చూసాయి. కాని అప్పటికే అవి సాధారణం అని (రాతి మత గ్రంథం ) వుండేవి.

అసుహేన్సే భాష (అసెహ్నెసే భాష) సునామి శబ్దం ఐయె బున లేదా అలాన్ బులూకే [5] (మాండలికం మీద ఆదారపడి), కాని దేఫయన్ భాష (డిఫాయెన్ భాష) సిమెయులుయే (సిముయలుయె) రీజెంచి, ఇండోనేసియా, సునామి శబ్దం సేమొంగ్ సింగులై భాష (సింగులై భాష) సిముయలుయే కూడా సునామికి పదం వుంది: ఎమొంగ్[6].

కారణములు

మార్చు

నీటి అంతర్భాగంలో ఒకేచోటకు చేరు లేదా నాశనం చేయు ఫలకాలు ఆకస్మికంగా కదలటం వల్ల , నిలువుగా జరగటం వల్ల సునామీ వచ్చును. అభిరసిక లేదా అపసరిక పొరల హద్దుల వద్ద ఇవి రావటం అరుదు ఇది ఎందుకంటే అభిసారిక లేదా అపసరిక హద్దులూ సాధారణంగా నిలువుగా నీటి వరసను సాధారణంగా ఇబ్బంది పెట్టావు సబ్దక్షన్ (సబ్డక్షన్) ప్రాంత భూకంపాలు ముఖ్యంగా సునామిని సృష్టిస్తాయి.

సునామీలు తీరంలో చాలా తక్కువ డోలన పరిమితి (అంప్లిట్యూడ్) (కెరటా ఎత్తు), అండ్ చాలా ఎక్కువ తరంగ దైర్ఘ్యం (వేవ్ లెంత్) (వందల కిలోమీటర్ల పొడవైన) కలిగివుంటాయి. అందువలన వీటిని గుర్తించలేము. ఇవి కేవలం సముద్ర ఉపరితలం మీద 300 మిల్లి మీటర్ల పొంగుని కలిగి వుంటాయి. అవి లోతులేని నీటికి దగ్గరికి వచ్చినప్పుడు వాటి ఎత్తు పెరుగే, శోఅలింగ్ పద్ధతి కింద వివరించబడింది. ఒక సునామి సముద్రపు పోటు యొక్క ఏ స్థితిలో నైన , తక్కువ పోటు ఉన్నప్పుడు కూడా తీర ప్రాంతాలను ముంచెత్తితే లోపలి వచ్చే కెరటాలు కూడా చాలా ఎక్కువగా ముంచెత్తుతాయి.

1946 ఏప్రిల్ 1 న రిక్టర్ స్కేల్ (రిక్టర్ స్కేల్) పైన 7.8 తీవ్రత గల భూకంపం (భూకంపం) అలేశియన్ ద్వీపాలు (అలెయుటియన్ ద్వీపాలు), అలస్కా (అలాస్కా)ని తాకింది. ఈ భూకంపం 14 మీ. ఎత్తుగల ఉప్పొంగే అలలతో హవాయి ద్వీపములోని హిలోను ముంచెంత్తి సునామి సృష్టించింది ఏ ప్రాంతములోనైతే భూకంపం (భూకంపం) సంభవించిందో అక్కడే పసిఫిక్ సముద్రం (పసిఫిక్ ఓషన్) నేల సబ్దక్టింగ్ (సబ్డక్టింగ్) (లేదా కిందవైపు నేట్టబడుతుంది) అలాస్కా (అలాస్కా).

సునామి మొదలయ్యే ప్రదేశాలు అభిసారిక పరిధి నుండి బయటికి వచ్చే ప్రాంతాలకు ఉదాహరణలు స్తోరేగ్గా (స్టొరెగ్గా) జరిగేప్పుడు నియోలితిక్ (నియోలితిక్) ఏరా, మహా తీరాలు (మహా తీరాలు) 1929, పాపుయా న్యూ గినియా (పాపుయా న్యూ గినియా) 1998 (తప్పిన్, 2001)గ్రాండ్ బ్యాంక్స్ , పాపా న్యూ గునియా సునామిల విషయములో, ఒక భూకంపము అవక్షేపాన్ని అస్థిర పరిచి అట్లాగే విఫలమయ్యేట్లు చేస్తుంది. ఇవి మాంద్యానికి గురయ్యి కిందకి ప్రవహించి తీరపు వాలు సునామి పుడుతుంది. ఈ సునామి సముద్ర ఆవలి తీరాలకు ప్రయాణము చేయలేదు .

సరిగ్గా అవక్షేపమును ఏది విఫలం చేసిందో తెలియదు. అవక్షేపాల హెచ్చు బరువు వాటిని అస్థిర పరచటానికి ఒక కారణం అవుతుంది. , హెచ్చు బరువు వలన అవి పూర్తిగా అస్థిరమవుతున్నాయి. భూకంపము శిలాజాలు అస్థిరంగా మారడానికి , విఫలమవ్వడానికి కూడా కారణమవుతుంది. వేరే సిద్ధాంతం ఏంటంటే గ్యాస్ హైడ్ర్టేస్ విడుదల అవటం (మీథేన్) మాంద్యానికి కారణము.

"1960 గ్రేట్ చిలేయన్ భూకంపము (గ్రేట్ చిలియన్ భూకంపం)" (19:11 hrs UTC) 1960 మే 22 (9.5 M 'w (Mw)), మార్చ్ 27 , 1964 " గుడ్ ఫ్రైడే భూకంపము (గుడ్ ఫ్రైడే భూకంపము)" అలస్కా 1964 (9.2 Mw), , "2004 గ్రేట్ సుమత్ర -అండమాన్ భూకంపము (గ్రేట్ సుమత్రా - అండమాన్ భూకంపం)" (00:58:53 UTC) డిసెంబర్ 26, 2004 (9.2Mw), లు ఇటీవల సంబవించిన మెగా త్రస్ట్ (మెగాత్రస్ట్) . భూకంపములకు ఉదాహరణలు, ఇవి సునామీలను సృష్టించి, సముద్రాలను దాటగలవు. జపాన్‌లో చిన్న (4.2 ఎం డవు ) భూకంపాలు కూడా 15 లేదా అంతకన్నా తక్కువ నిమిషాలలో విపత్తుని సృష్టించి తీరాన్ని ముంచ గలవు.

1950లలో పెద్ద సునామిలు ఈ కింది అంశాల వల్లే వస్తుందని ఒక పరికల్పన వుండేది. అవి భూపలకలు జారడం (లాండ్ స్లైడ్స్) అగ్నిపర్వతం బద్దలవడము ఉద. సంతోరిని (సంతోరిని), క్రకతు (క్రకటౌ) , తాకిడి ప్రభావం (ఇంపాక్ట్ ఈవెంట్) నీటిని తాకినపుడు జరిగేది. ఈ దృగ్విషయం ఒకేసారి చాలా నీటిని స్థానభ్రంసం చెందించి, పడుతున్న వ్యర్థాల నుండి శక్తి లేదా వ్యాకోచము నీటిలోకి పరివర్తన చెంది, వ్యర్థాలు సముద్రం వాటిని పీల్చుకొనే శక్తికంటే త్వరగా పడతాయి. మీడియా వీటికి "మెగా-సునామి (మెగా- టిసునామి)" అని పేరు పెట్టింది.

ఈ విధాన కారణము వలన వచ్చిన సునామీలు, తొందరగా నశిస్తాయి , ఇవి సముద్ర తీర ప్రాంతాలను అరుదుగా ముంచుతాయి ఎందుకంటే కొంచెం సముద్ర ప్రాంతమే దీని వలన ప్రభావితం అవుతుంది. ఈ సంఘటనలు చాల పెద్ద స్థానిక ఆఘాత కెరటము (షాక్ వేవ్) సోలితోంస్ (సోలిషన్), ఈ విధమైన భూ పలక మార్పు లితుయ సముద్రము (లిటువియా బే) 1958, ఏదైతే 524 మీటర్ల ఎత్తుగల ఉప్పొంగే కెరటాన్ని సృష్టించింది. కాని, చాలా పెద్ద గురుత్వాకర్షణ భూ ఫలక అమరిక వాళ్ళ చాలా పెద్ద సునామి రావచ్చు. దీనినే మెగా -సునామి (మెగా- ట్సునామి) అని పిలుస్తున్నారు. ఇవి సముద్ర దూర తీరాలకు కూడా ప్రయాణిస్తాయి. ఈ పరికల్పన మీద చాలా చర్చ జరిగింది, అలానే ఈ పరికల్పనకి మద్దతు తెలపడానికి ఎలాంటి భూ విజ్ఞాన శాస్త్ర సాక్ష్యం లేదు.

సునామి వచ్చే లక్షణాలు

మార్చు
 
సునామి బాదితుల స్థూపం లాపహొఎహొఎ , దగ్గర హవాయి (Hawaii).

సాధారణంగా వచ్చే సునామిలకు ముందస్తుగా హెచ్చరికలు ఇవ్వలేము.అన్ని భూకంపాలు సునామినీ సృస్టిస్తాయి. సముద్రములో భూకంపము లోతులేని చోట వస్తే అది ఒక సునామిని సృష్టిస్తుంది, దీని తీవ్రత ఎక్కువగా , నీటి ఘనపరిమాణము , లోతు చాలు .

సునామి యొక్క మొదటి భాగం భూమిని తాకింది అటు అయితే (వెనక్కి లాగడం), పోటు కన్నా, తీర ప్రాంతంలో వున్నా నీరు అంత వెనక్కి వెళ్లి , అంతకుముందు నీటితో నిండి వున్న భూమిని బయటకు చూపెడ్తుంది. దీని ద్వారా సునామి వచ్చిందని ముందుగా తెలుసుకుంటే, మనం రక్షించు కోవడానికి పరిగెత్తే వేగం కన్నా ఎక్కువ పరిగెత్తాలి. ఒక మనిషి సముద్రం అనుకోకుండా లోపలి వెళ్ళిన తీర ప్రాంతంలో వుంటే (బ్రతికున్న వాళ్ళు ఒక పెద్ద శబ్దం వచ్చిందని చెప్తారు), తను సునామి నుండి కాపాడ బడటానికి పై నున్న భూ భాగానికి పరిగెత్తడం లేదా అక్కడ వున్నా పెద్ద భవనాల పై అంతస్తును చేరుకోవాలి. ఇది ప్యుకేట్ థాయిలాండ్, మియఖోలో జరిగింది. ఇంగ్లాండ్ లోని సర్రే ప్రాంతానికి చెందిన తిల్లీ స్మిత్, తన తల్లితండ్రులు , చెల్లితో బీచ్‌లో ఉంది. కొన్ని రోజుల కింద పాఠశాలలో సునామి గురించి చదివి వుండడం వల్ల ఆమె సునామి అనివార్యం అని తలచి తన కుటుంభ సభ్యులను హెచ్చరించింది. ఆమె తల్లితండ్రులు తీరంలో వున్నా ఇతర ప్రజలను , హోటల్ సిబ్బందిని సునామి వచ్చే ముందే హెచ్చరించారు. మిస్ స్మిత్ చాలా మంది ప్రాణాలు కాపాడడంతో తను ఇటీవల భూగోళశాస్త్రంలో నేర్చుకున్న పాఠానికి విలువ ఇచ్చెను. ఆమె తన భూగోళ శాస్త్ర ఉపాధ్యాయుడు ఎం అర్. ఆండ్రూ కేఅర్నీకు పరపతి తెచ్చెను.

3డి సునామీ యానిమేషన్

In the 2004 tsunami (2004 tsunami) that occurred in the Indian Ocean drawback was not reported on the African coast or any other eastern coasts it inundated, when the tsunami approached from the east. దీనికి అల యొక్క సహజ గుణం కారణం. అది తూర్పు తప్పు దిశలో దిక్కు కిందకి వెళ్లి , పైకి పశ్చిమ దిశలో వచ్చింది. ఈ పశ్చిమ నాడి ఆఫ్రికా పశ్చిమ తీరాలను , వేరే పశ్చిమ తీరాలను ముంచెత్తింది.

సునామీలు అన్నింటిలో సుమారు 80% పసిఫిక్ మహా సముద్రంలోనే జరుగును, కాని నీటి మట్టం ఎక్కడ ఎక్కువగా ఉన్న అవి జరగవొచ్చు, ద్వీపంలోని చెరువులలో కూడా. సునామిలకు కారణము భూపలకలు జారడము, అగ్నిపర్వతాలు భద్ధలవడము, బోల్లియదేస్ , ప్రకంపనలు .

హిందూ మహాసముద్ర సునామి "జియోగ్రాఫికాల్ పత్రిక (ఏప్రిల్ 2008)"లోని ఒక ప్రకరణం ప్రకారం, హిందూ మహా సముద్రములో 2004 డిసెంబరు 26 న వచ్చిన సునామి ఈ ప్రాంతం ఊహించినంత హీనమైనదేమి కాదు. సదరన్ కాలిఫోర్నియా విశ్వ విద్యాలయంలోని సునామి పరిశోధన్ సంస్థలో పని చేసే ప్రొఫెసర్ కస్తాస్ సైనోల్కిస్, తన పరిశోధన పత్రము "భూ భౌతిక అంతర్జాతీయ పత్రము"లో, హిందూ మహా సముద్రములో సంభవించే భవిష్యత్తులో వచ్చే సునామీలు మడగాస్కర్, సింగపూర్ , సోమాలియా, పశ్చిమ ఆస్ట్రేలియాని , ఇతర ప్రాంతాలను ముంచెత్తుతాయి అని రాసాడు. బాక్సింగ్ డే సునామి దాదాపు 300,000 ప్రజలను పొట్టన పెట్టుకుంది. వీరిలో చాల శవాలు సముద్రంలో వుండిపోయి , కొన్ని గుర్తు పట్టలేనంతగా తయారయ్యాయి. కొన్ని అనధికారిక లెక్కల ప్రకారం దాదాపు 1 మిల్లియన్ ప్రజలు, ప్రత్యక్షంగా కాని లేదా పరోక్షంగా కాని సునామి వల్ల చనిపోయారు.

హెచ్చరికలు , నివారించడం

మార్చు
 
సునామి విపత్తు గుర్తు
 
సునామీ గోడ

సునామిని ఆపలేం , గుర్తించలేము -ఒక భూకంపం సరైన ప్రదేశం , తీవ్రతను గుర్తించిన, భూ విజ్ఞాన శాస్త్రవేత్తలు, సముద్ర శాస్త్రవేత్తలు, భూకంప శాస్త్రవేత్తలు ప్రతి ఒక్క భూకంపాన్ని పరిశోధించి, సునామి హెచ్చరికను జారి చేయవచ్చు లేదా చేయకపోవచ్చు. వచ్చే సునామి యొక్క కొన్ని లక్షణాలను గుర్తించవచ్చు, , సునామి వల్ల వచ్చే నష్టాన్ని తగ్గించేందుకు చాల వ్యవస్థలు రూపొందించారు. వాటన్నిటిలో ముఖ్యమైనది , ఎక్కువగా వాడుతున్నది కింది పీడన సెన్సార్లు. ఇవి తేలియాడుతున్న వాటికి కలుపబడి వుంటాయి. పైన వున్న నీటి యొక్క పీడనాన్ని పరికరానికి సెన్సార్లు ఎప్పుడు కొలవడం ద్వారా - ఇది ఒక సాధారణ లెక్కతో కొలవవచ్చు.

అసంపీద్య ప్రవాహ సమీకరణం ( ) ( )

ఎక్కడ
పి =పైన వున్నా పీడనము (ప్రెషర్) మీటర్ స్క్వేర్కి న్యుటన్లలో ,
 = అ సాంద్రత (సాంద్రత) సముద్ర నీరు (సముద్ర నీరు)=1.1 X 10 3 కెజి /ఎం 3,
జి = సాంధ్రత (భూమ్యాకర్షణ)= 9.8 m/s2 ,
ఎచ్= నీటి ఎత్తు మీటర్లలో అందువలన నీటి స్తంభం 5,000 మీటర్ల లోతు వున్న పీడనం కింది వాటికి సమానం
 
లేదా 5.7 మిల్లియన్ టన్నులు పర్ మీటర్ స్క్వేర్

సునామి ముందు భాగం కెరటం యొక్క అటు అయితే, సముద్రము లోపలి వెళ్లి సగం కెరటా పిరియడ్ కెరటం వచ్చే దాని కంటే ముందుకు వస్తుంది. సముద్ర తీర ప్రాంతపు వాలు లోతువున్నట్లయితే ఈ మాంద్యం కొన్ని వందల మీటర్లు దాటవచ్చు. ఈ ప్రమాదం తెలియని ప్రజలు సముద్ర తీరం వెంబడి లేదా చేపలు పడుతూ ఉండొచ్చు. 2004 డిసెంబరు 26న వచ్చిన హిందూ మహాసముద్ర సునామప్పుడు కూడా ఇలా సముద్రం లోపలి వెళ్ళినప్పుడు, ప్రజలు దానిని పరిశోదించదానికి తీరం లోపలి వెళ్లారు. ప్రజలు తీసిన చిత్రాలు మాములుగా ముంపుకు గురైన ప్రాంతాలలో వున్న ప్రజలు వారి వెనక వస్తున్నా అలలు కనిపిస్తున్నాయి. చాలామంది తీరంలో వున్న ప్రజలు వచ్చే పెద్ద పెద్ద అలలను తప్పించుకోలేక చనిపోయారు.

 
సునామి హెచ్చరిక గుర్తు పై సముద్ర గోడ

(సీవాల్) లో కమకురా (కమకురా), జపాన్, 2004 .లో మరోమచి కాలం (మరోమచి కాలం), ఒక సునామి కామకురాని తాకి, బ్రహ్మాండమైన శిల్పం అయిన అమిడ (అమిడ) బుద్ధ (బుద్ధ) కోతోక్యున్ (కొటోకుయిన్) వన్న చెక్క భవనాన్ని నాశనం చేసింది. అప్పటినుండి ఆ శిల్పం బయటే ఉంది.

సునామి ఎక్కువ నష్టం కలిగించే ప్రాంతాలు సునామి హెచ్చరిక వ్యవస్థ (సునామి హెచ్చరిక వ్యవస్థ )ని ఉపయోగించి సునామిలను కనుక్కోనవచును. , అలలు భూమికి వచ్చే లోపల ప్రజలను అప్రమత్తము చేయవచ్చు. యునైటెడ్ స్టేట్స్ పశ్చిమ తీరం సునామి తాకడానికి అనువుగా వుంటుంది. కాని హెచ్చరిక వ్యవస్థ ప్రజలను ఖాళీ చేయిస్తుంది .

పసిఫిక్ సునామి హెచ్చరిక కేంద్రం హొనలులులో ఉంది. అది పసిఫిక్ సముద్రములో జరికే అన్ని ప్రకంపనాలను పర్యవేక్షిస్తుంది. తీవ్రత , ఇతర విషయము సహాయముతో సునామి హెచ్చరిక జారి చేయవచ్చు. పసిఫిక్ మహా సముద్రములో వున్నా సుబ్డుచ్షన్ ప్రాంతాలు ప్రకంపనాలకు అనుకూలము. కాని అన్ని భూకంపాలు సునామిని సృష్టించవు. దీని కొరకు కంప్యూటర్ సహాయముతో పసిఫిక్ సముద్రంలో జరిగిన అన్ని భూకంపాలని అద్యయనం చేసి అవి సునామిని సృష్టిస్తాయో లేదో అంచనా వేస్తున్నారు.

హిందూ మహా సముద్ర సునామి వల్ల, ప్రపంచ దేశాలన్నీ , ఐక్యరాజ్యసమితి ఉత్పనముల నివారణ సంస్థ సునామి భయమ గురించి , తీర ప్రాంతల రక్షణ గురించి చర్యలు చేపట్టడం జరిగింది. హిందూ మహా సముద్రములో ఇప్పుడు సునామి హెచ్చరిక కేంద్రం ఉంది.

కంప్యూటర్ మోడల్ (కంప్యూటర్ మోడెల్) సునామి రాకను గుర్తించగలదు - పరిశోధనల తర్వాత తెలిసింది ఏంటంటే సునామి రాక సమయాన్ని గుర్తించడములో ఈ మోడల్‌కి, సునామి సమయానికి కొన్ని నిముషాల తేడా మాత్రమే ఉంది. కింద వున్నా పీడన సెన్సార్లు ప్రకంపనల రీడింగును , ఇతర సమాచారాన్ని రియల్ టైంలో పైకి పంపి సముద్ర ఉపరితలం యొక్క ఆకారాన్ని పంపిస్తాయి. నీటి లోతు కొలిచే పద్ధతి (బాతీమేత్రి) (బాతీమేత్రి) , తీర భూమి స్థలావరణము (టోపోగ్రఫి) (టోపోగ్రజీ). పై విషయ సహకారంతో దోళన పరిమితి, దాని ద్వారా ఎ సునామి అలల ఎత్తు గుర్తించవచ్చు. పసిఫిక్ మహా సముద్రము తీరంగా కలిగివున్న అన్ని దేశాలు సునామి హెచ్చరిక వ్యవస్థని నెలకొల్పి , ప్రజలను సునామి వచినప్పుడు ఖాళీ చేయించే , ఇతర పద్ధతులు క్రమ బద్ధంగా శిక్షణ నిస్తారు. జపాన్‌లో ఈ విధమైన సన్నాహాలు ప్రభుత్వం, స్థానిక సంస్థల, అత్యవసర సేవల , ప్రజల యొక్క ముఖ్య కర్తవ్యం.

 
సునామి తరలింపు మార్గము గుర్తుల ఆగే ఎల్లవేళలా యు.ఎస్ మార్గము 101 ;వాషింగ్టన్‌లో (యు.ఎస్. రౌంటే 101), వాషింగ్టన్ (వాషింగ్టన్).

లో

జంతువులు భూకంపం లేదా సునామీ నుండి విడుదలయ్యే రేలియాగ్ వేవ్స్ (రేలియాగ్ వేవ్స్) తక్కువ ధ్వని కలిగిన కెరటాలను గుర్తిస్తాయని కొందరు జంతు శాస్త్రజ్ఞులు ఒక పరికల్పనని తయారు చేసారు. కొన్ని జంతువులకు ఈ సామర్థ్యం వుండటం సామాన్య ద్రుగ్విశయమే. ఈ సామర్ధ్యం వలన ముందస్తు సునామి , భూకంప హెచ్చరికలను జారి చేయడం సాధ్యమే. కాని ఈ విషయం ఇప్పటి వరకు శాస్త్రీయంగా నిరూపించ బడలేదు. లిస్బోన్ భూకంపాని కంటే ముందు జంతువులు చాలా అసహనముతో , అవి కింది భూ భాగముల నుండి పై నుండే భూ భాగానికి పరిగెత్తెనని ఒక నిరాదారమైన ఆరోపణ ఉంది. ఆ ప్రదేశంలోని చాలా జంతువులు మునిగిపోయాయి. ఈ దృగ్విషయం మీడియా సంస్థల వాళ్ళు కూడా పసిగట్టారు శ్రీలంక (శ్రీ లంక)లో, 2004 హిందూ మహాసముద్ర భూకంపంలో (2004 హిందూ మహాసముద్ర భూకంపంలో).[7][8] కాని కొన్ని జంతువులు (ఉద, ఏనుగులు ) సునామి ద్వారా జనితమైన శబ్దాన్ని విన్నాయి, అది తీరానికి చేరువవుతున్న కొద్ది. ఏనుగులు భూమి లోపల వచ్చే శబ్దం నుండి పారిపోవలనుకున్నాయి. కొంత మంది మనుషులు, పరిశోదించటం కొరకు తీరానికి వెళ్లి మునిగి పోయారు.

సునామిని ఆపడం సాద్యం కాదు. కాని కొన్ని సునామికి గురయ్యే దేశాలలో భూకంప ఇంజనీరింగ్ (భూకంప ఇంజనీరింగ్) సహాయంతో తీరానికి కలిగే అపాయలను తగ్గించారు. జపాన్ ఒక బృహత్తర ప్రణాళికతో అధిక జనాభా వున్నా తీర ప్రాంతాలలో 4.5 మీ. (13.5 అడుగులు ) ఎత్తు గల సునామి గోడను (టిసునామీ గోడ) నిర్మించింది. వేరే ప్రాంతాలలో వరదగేట్లను , సునామి వల్ల ముందుకి వచ్చే నీటిని దారి మల్లించేదుకు కాలువలు నిర్మించారు. కాని వాటి ప్రభావాన్ని ప్రశ్నించవచ్చు, ఎందుకంటే సునామి ప్రతిసారి పరిమితులను దాటి అల్లకల్లోలం సృష్టిస్తుంది కాబట్టి. ఉదాహరణకి, 1993 జూలై 12న ఒకుశిరి, హోక్కిదో (ఒకుషిరి ద్వీపం) హోక్కిదో (హోక్కిదో)ని తాకిన సునామి చరిత్ర 1993—ఒకుశిరి, హోక్కిదో సునామి (北海道南西沖地震) (ఒకుశిరి, హోక్కిదో సునామి) , భూకంపం వచ్చిన రెండు నుండి అయిదు నిముషాలలో 30 మీ (100 అడుగులు) ఎత్తుగల అలలను సృష్టించింది. వాటి ఎంతు దాదాపు 10 అంతస్తుల భవనం ఎత్తుకు సమానం. సునామి గోడతో చుట్టుమట్టబడి వున్నా తీర ప్రాంత పట్టణమైన అవోనే (అవోనె)ని అలలు ముంచెత్తి గోడను , చెక్కతో చేసిన అన్ని నిర్మాణాలను నాశనం చేసాయి. సునామి గోడ అలల ఎత్తును తగ్గించి నష్ట తీవ్రతను తగ్గించడంలో విజయం సాధించింది కాని చాలా నష్టం జరిగి ప్రాణ నష్టం[9] సంబవించింది.

సునామి ప్రభావాన్ని తీరం వెంబడి చెట్లు పెంచి తగ్గించవచ్చు. 2004 హిందూ మహా సముద్ర సునామి ప్రభావిత ప్రాంతాలలో కొన్ని నాశనం కాకుండా తప్పించుకున్నాయి. దీనికి కారణం కొన్ని తీర ప్రాంతాలు కొబ్బరి చెట్లు (కొబ్బరి చెట్టు) , మడ అడవులు (mangrove)తో వుండి సునామి శక్తిని హరించడమే. ఒక మంచి ఉదాహరణగా, ఇండియా తమిళనాడు (తమిళనాడు) నలువేదపహి (నలువేదపహి) అనే గ్రామం చాల తక్కువ నష్టానికి గురి అయ్యింది. దీనికి కారణం అ గ్రామా తీర ప్రాంతం వెంబడి వున్న 80,244 చెట్లను సునామి తెంచి 2002లో గిన్నిస్ బుక్ అఫ్ వరల్డ్ రికార్డ్స్ (గిన్నిస్ బుక్ అఫ్ రికార్డ్స్).[10]లో నమోదు అయింది. పర్యావరణవేత్తలు సునామి నష్టాన్ని నివారించేందుకు తీరం పొడుగూ చెట్లను పెంచాలని చెప్తున్నారు. చెట్లను పెంచడానికి కొంచెం సమయము పట్టచ్చు, కాని ఈ తోటలు కృత్రిమ అడ్డుగోడల కంటే చాలా చవక , ఎక్కువ సమయము సునామిని నివారిస్తాయి.

చరిత్రలో సునామి

మార్చు

చరిత్ర ప్రకారం మాట్లాడితే, సునామీలు అరుదుగా వచ్చేవేమి కాదు , ఒక శతాబ్దంలో దాదాపు 25 సునామీలు వస్తున్నాయి. వాటన్నిటిలో, చాలా ఆసియా -పసిఫిక్ ప్రాంతంలో, ముఖ్యంగా జపాన్‌లో సంభవించాయి. 2004 హిందూ మహాసముద్ర భూకంపం (బాక్సింగ్ డే సునామి) నాడు వచ్చిన సునామి దాదాపు 350,000 మరణాలు , ఇంకా చాలా మందికి గాయాలను కలిగించింది.

క్రీ.పూ. 426 ఆరంభంలో (క్రీ.పూ. 426 ఆరంభంలో) గ్రీక్ (గ్రీకు) చరిత్ర కారుడు తుసైదిదేస్ (తుసైదిదేస్) తన పుస్తకం పెలిపొంనేసియన్ యుద్ధ చరిత్రలో(పెలోపొంనేసియన్ యుద్ధము యొక్క చరిత్ర) సునామి కలుగచేసే కారణముల గురించి చర్చించి, అవి భూకంపం వల్లే సంభవిస్తాయని చెప్పాడు.[1] అందువలన మొట్ట మొదటగా సామన్య శాస్త్రం (సామాన్య శాస్త్రం) చరిత్రలో భూకంపం , కెరటాలని, కారణం , ప్రభావం [2]తో సహా సంబంధంగా భావించాడు .

కారణం, నా అభిప్రాయములో , ఈ దృగ్విషయం భూకంపంలో తప్పనిసరిగా వెతకాలి. ఎక్కడైతే సముద్రం భీభత్సంగా వుంటుందో అక్కడ సముద్రం లోపలికి వెళ్లి, మల్లి రెండింతల బలంతో ముందుకు వచ్చి ముంపుకు గురి చేస్తుంది. భూకంపం రాకుండా అంత పెద్ద ప్రమాదం ఎలా జరిగిందో నాకు అర్ధం కావడం లేదు [11]

ఆ రోమన్ (రోమన్) చరిత్రకారుడు అమ్మియనాస్ మర్సుల్లినాస్ (అమ్మియనాస్ మర్సుల్లినాస్) ( రేస్ గేస్తే 26.10.15-19) సునామి యొక్క సలక్షణమైన క్రమాన్ని వర్ణించింది. సముద్ర హఠాత్తు పలాయనం , దాని వెనకే అసాధారణ ఆకృతి గల కెరటం, 365 ఏ .డి. సునామి (365 ఎ.డి.సునామీ) ముంచెత్తిన అలెగ్జాండ్రియా (అలెగ్జాండ్రియా).[12][13]

కూడా చూడండి

మార్చు

సమగ్రమైన విషయాలు

మార్చు
  1. ↑ 1.0 1.1 తుసిడైడ్స్ (తుసిడైడ్స్) : "పెలోపొంనేసియన్ యుద్ధము చరిత్ర" , 3.89.1 - 4
  2. ↑ 2.0 2.1 స్మిడ్, టి .సి .:" ' గ్రీక్ సాహిత్యములో సునామి", గ్రీస్ & రోమ్ 2nd Ser ., Vol. 17, No 1 (ఏప్రిల్ , 1970) , pp 100-104 103f )
  3. ↑ "అటుపోటు"అమెరికన్ పూర్వ సంస్కృతి ® స్తేద్మన్'స మెడికల్ డిక్షనరీ. హౌటన్ మిఫిన్ సంస్థ.11 Nov. 2008 . <Dictionary.comhttp://dictionary.reference.com/browse/tidal>.
  4. ↑ -అల్ . (ఎన్.డి.).డిక్షనరీ.కాం సంక్షిప్తము చేయని (V 1.1 ) డిక్షనరీ.కాం వెబ్సైటు :http://dictionary.reference.com/browse/-al నవంబర్ 11, 2008 నుండి తీసికోనబడినది.
  5. ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2009-08-27. Retrieved 2009-10-21.
  6. ↑ http://www.jtic.org/en/jtic/images/dlPDF/Lipi_CBDP/reports/SMGChapter3.pdf
  7. ↑ Lambourne, Helen (2005-03-27). "Tsunami: Anatomy of a disaster". BBC.
  8. ↑ Kenneally, Christine (2004-12-30). "Surviving the Tsunami: What Sri Lanka's animals knew that humans didn't". Slate Magazine.
  9. ↑ "1993年7月12日　北海道南西沖地震" (in Japanese). Archived from the original on 2006-07-21. Retrieved 2009-10-21.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  10. ↑ Raman, Sunil (2005-03-27). "Tsunami villagers give thanks to trees". BBC.
  11. ↑ తుసిడైడ్స్ (Thucydides): "పెలోపొంనేసియన్ యుద్ధము యొక్క చరిత్ర" , 3.89.5
  12. ↑ కెల్లీ, గావిన్ (2004), "అమ్మియనాస్ , గొప్ప సునామి", రోమన్ చదువుల పత్రిక, వొలుమె 94, పి పి 141-167 (141)
  13. ↑ స్టాన్లీ, జీన్-దనిఎల్ & జోర్స్తాద్, థామస్ ఎఫ్ . ( 2005)," 365 ఎ.డి . అలెక్షాన్ద్రియ సునామి నష్టం , ఈజిప్టు : స్త్రత యొక్క కోత , విక్రుతీకరణం , అల్లోచ్తోనౌస్ ద్రవ్యం పరిచయం. Archived 2017-05-25 at the Wayback Machine

అన్వయములు

మార్చు
  • అబెలర్డ్.ఆర్గ్ సునామీలు : సునామీలు వేగంగా ప్రయాణిస్తాయి కాని అనంతమైన వేగంతో కాదు. 2005 మార్చి 29లో తిరిగిపొందు.
  • డడ్లీ, వాల్టర్ c .& లీ , మిన్ (1988 : మొదటి సంచిక) సునామి !ISBN 0-8248-1125-9 link
  • ఇవాన్, డవు. డి , సంపాదకుడు , 2006 , గొప్ప సుమత్ర భూకంప సంక్షిప్త నివేదిక , హింద సముద్ర సునామీలు, 2004 2008 డిసెంబరు 26 మార్చి 28 : భూకంప ఇంజినీరింగ్ పరిశోధన సంస్థ , ఇ ఇ అర ఐ ప్రచురణ #2006-06, 11 అధ్యాయాలు , 100 పుట నివేదిక , సిడి -ఆర్ఓఎం పూర్తి పాతం , అనుబంధ పద్దు , ఇ ఇ అర ఐ నివేదిక 2006-06 [1] ISBN 1-932884-19-X
  • కేంనేఅల్లీ, చ్రిస్తినే (దేసుమ్బెరు 30,2004)."సునామి నుండి రక్షణ" పలక. link
  • లంబౌర్నే, హెలెన్ (మార్చు 27,2005)." సునామి: విపత్తు సమగ్ర పరిశీలన" .BBC News (BBC News). link
  • మాకీ, రిచర్డ్ (2005 జనవరి 1)"విషాదం కలిగించిన అతి పెద్ద ధ్వని", సిడ్నీ మార్నింగ్ హెరాల్డ్ (The Sydney Morning Herald) పుట - 11- Dr మార్క్ లియోనార్డ్, భూకంప శాస్త్రవేత్త, జియో సైన్సు ఆస్త్రైలియాని ఉటంకిస్తూ .
  • NOAA యెక్క పుట 2004 హిందూ మహాసముద్ర భూకంపం , సునామిలో
  • తప్పిన్, డి; 2001.స్థానిక సునామీలు. భుశాస్త్రజ్ఞులు 11-8, 4-7.
  • http://www.telegraph.co.uk/news/1480192/Girl-10-used-geography-lesson-to-save-lives.html బాలిక , 10, భూగోళ శాస్త్రం పాఠంతో ప్రాణాలను కాపాడింది .

వెలుపటి వలయము

మార్చు
 
వికీమీడియా కామన్స్‌లో కి సంబంధించిన మీడియా ఉంది.

వ్యాసాలు, వెబ్సైటులు

మార్చు

చిత్రములు , వీడియో

మార్చు

కూడా చూడండి: చిత్రములు , వీడియో, 2004 హిందూ మహాసముద్ర భూకంపం (Images and video, 2004 Indian Ocean earthquake)

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=సునామి&oldid=4284946" నుండి వెలికితీశారు