సులభా దేశ్‌పాండే
సులభా దేశ్‌పాండే (మరాఠీ: सुलभा देशपांडे; 1937 - 2016 జూన్ 4) ఒక భారతీయ నటి, థియేటర్ డైరెక్టర్. ముంబైలోని మరాఠీ థియేటర్, హిందీ థియేటర్‌లతో పాటు, ఆమె 73కి పైగా ప్రధాన స్రవంతి బాలీవుడ్ చిత్రాలలో నటించింది. ఆమె భూమిక (1977), అరవింద్ దేశాయ్ కి అజీబ్ దస్తాన్ (1978), గమన్ (1978) వంటి ఆర్ట్ హౌస్ సినిమాలలో క్యారెక్టర్ యాక్టర్‌గానే కాకుండా, అనేక టెలివిజన్ సిరీస్‌లు, నాటకాలలోనూ పలు పాత్రలు పోషించింది.[2][3] 1960ల ప్రయోగాత్మక థియేటర్ ఉద్యమంలో ఆమె ప్రముఖ వ్యక్తి, ఆమె రంగయాన్‌తో, విజయ్ టెండూల్కర్, విజయ మెహతా, సత్యదేవ్ దూబే వంటి వ్యక్తులతో అనుబంధం కలిగి ఉంది. 1971లో, ఆమె తన భర్త అరవింద్ దేశ్‌పాండేతో కలిసి ఆవిష్కార్ అనే థియేటర్ గ్రూప్‌ను స్థాపించింది. దాని బాలల విభాగమైన చంద్రశాలను కూడా ప్రారంభించింది, ఇది వృత్తిపరమైన పిల్లల నాటక ప్రదర్శనను కొనసాగిస్తోంది.[4] తర్వాత సంవత్సరాల్లో, ఆమె జీ లే జరా, ఏక్ ప్యాకెట్ ఉమీద్, అస్మిత వంటి సీరియల్స్‌లో, ఇంగ్లీష్ వింగ్లీష్ వంటి చిత్రాలలో నటించింది.
సులభా దేశ్‌పాండే | |
|---|---|
 | |
| జననం | 1937 బాంబే, బాంబే ప్రెసిడెన్సీ, బ్రిటిష్ ఇండియా |
| మరణం | 2016 జూన్ 4 (వయసు 78–79)[1] |
| జాతీయత | భారతీయురాలు |
| వృత్తి |
|
| క్రియాశీల సంవత్సరాలు | 1960s–2016 |
| జీవిత భాగస్వామి | అరవింద్ దేశ్‌పాండే |
ఆమె మొదటిసారిగా దర్శకత్వం వహించిన హిందీ పిల్లల చిత్రం రాజా రాణి కో చాహియే పసినా (1978).
బాల్యం, విద్యాభ్యాసం మార్చు
ఆమె ముంబైలో పుట్టి పెరిగింది, అక్కడ ఆమె ఫోర్ట్‌లోని సిద్ధార్థ కళాశాలలో డిగ్రీ చదువుకుంది.
కెరీర్ మార్చు
ముంబయిలో దాదర్‌లోని ఛబిల్దాస్ బాలుర ఉన్నత పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయునిగా సులభ దేశ్‌పాండే తన వృత్తిని ప్రారంభించింది. అక్కడ పనిచేస్తున్నప్పుడు ఆమె తన విద్యార్థుల కోసం కొన్ని నాటకాలు రాయమని ప్రముఖ నాటక రచయిత విజయ్ టెండూల్కర్‌ని కోరింది. ఇది థియేటర్‌తో ఆమె అనుబంధాన్ని ప్రారంభించింది. విజయ మెహతా, విజయ్ టెండూల్కర్, అరవింద్ దేశ్‌పాండే, శ్రీరామ్ లాగూ స్థాపించిన రంగయాన్ సమూహంలో చేరడంతో, 1960ల ప్రయోగాత్మక థియేటర్ ఉద్యమంలో ఆమె మార్గదర్శకులలో ఒకరిగా నిలిచింది.[5] ఇక, ఆమె తన నటనా వృత్తిని ప్రారంభించింది. ఆమె తన నాటకాలతో మధల్య భింటీ, సాసా అని కసవ్ వంటి రాష్ట్ర స్థాయి పోటీలలో గెలుపొందింది.
రంగయాన్ తర్వాత, ఆమె తన భర్త అరవింద్ దేశ్‌పాండే, అరుణ్ కకడేలతో కలిసి 1971లో ఆవిష్కార్ అనే థియేటర్ గ్రూప్‌ను ఏర్పాటు చేసింది. విజయ్ టెండూల్కర్ రూపొందించిన ప్రముఖ నాటకం శాంతతలో లీలా బెనారె ప్రధాన పాత్ర పోషించింది. తరువాత ఆమె సత్యదేవ్ దూబే దర్శకత్వం వహించిన నాటకం 1971 చలనచిత్ర సంస్కరణలో తన పాత్రను తిరిగి పోషించింది, ఇది చలన చిత్రాలలో అద్భుతమైన పాత్రగా మారింది. ఆ తర్వాత ఆమె 1970లు, 1980లలో భారతీయ నవతరంగం సినిమాల ఔన్నత్యం ద్వారా హిందీ సినిమాతో పాటు మరాఠీ సినిమాలోనూ, శ్యామ్ బెనెగల్ వంటి దర్శకులలోనూ విస్తృతంగా పనిచేసింది.[6][7]
ముంబైలోని ఛబిల్దాస్ బాలుర ఉన్నత పాఠశాలలోని ఛబిల్దాస్ హాల్‌లో ఆవిష్కార్‌ను ప్రారంభించారు, తద్వారా ఔత్సాహిక థియేటర్‌లో చబిల్‌దాస్ థియేటర్ ఉద్యమానికి దారితీసింది. ఇది వయోజన విద్య వర్క్‌షాప్‌లను కూడా నిర్వహిస్తుంది, యువకులకు శిక్షణ ఇస్తుంది.[8] అలాగే, ఆమె ఆవిష్కార్ పిల్లల థియేటర్ విభాగమైన చంద్రశాలను స్థాపించింది. 1982లో బాబా హర్వాలే అహెత్, రాజా రాణిలా ఘమ్ హవా, పండిట్ పండిట్ తుఝి అక్కల్ షెండిత్ వంటి నాటకాలకు దర్శకత్వం వహించింది. అది ముఖ్యంగా సంగీత నాటకం, దుర్గా ఝాలి గౌరీ డెబ్బై మంది పిల్లలతో నాట్య నాటకం.[9] ఆమె తర్వాత 1978లో రాజా రాణిలా ఘమ్ హవా అనే నాటకం హిందీ చలనచిత్ర వెర్షన్‌కి దర్శకత్వం వహించింది. దాదాపు 18 సంవత్సరాల స్థాపన తర్వాత, ఛబిల్దాస్ పాఠశాలతో ఆవిష్కార్ అనుబంధం ముగిసింది. బృందం మాహిమ్ మున్సిపల్ స్కూల్‌లో పునఃప్రారంభించబడింది, అక్కడ అది థియేటర్ నిర్మాణాలను కొనసాగించింది.[10] ప్రముఖ బాలీవుడ్ నటులు నానా పటేకర్, ఊర్మిళ మటోండ్కర్ చంద్రశాలలోని విద్యార్థులే.[11] జీ మరాఠీ సీరియల్ అస్మితలో సులభా దేశ్‌పాండే అమ్మమ్మగా నటించింది.
వ్యక్తిగత జీవితం మార్చు
ఆమె 1987లో ప్రముఖ రంగస్థల నటుడు, దర్శకుడు అరవింద్ దేశ్‌పాండేని వివాహం చేసుకుంది.
అవార్డులు మార్చు
ఆమెకు 1987లో మరాఠీ, హిందీ థియేటర్లలో రంగస్థల నటనకు సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు లభించింది, ఈ అవార్డును సంగీత నాటక అకాడమీ, భారత జాతీయ సంగీత, నృత్య నాటక అకాడమీ అందజేస్తుంది. ఇది సాధన చేసే కళాకారులకు ఇచ్చే అత్యున్నత భారతీయ గుర్తింపు.[12] ఆమె 2010లో తన్వీర్ సన్మాన్ అనే అవార్డును కూడా అందుకుంది.[13] నానాసాహెబ్ ఫటక్ పురస్కార్, గణపత్రావ్ జోషి పురస్కార్, వసంతరావు కనేత్కర్ పురస్కారం, కుసుమాగ్రజ్ పురస్కార్, రంగభూమి జీవన గౌరవ్ పురస్కార్, సర్వశ్రేష్ఠి పురస్కార్ కళాగౌర్‌స్కృష్ట పురస్కార్ వంటి అనేక ఇతర అవార్డుల ద్వారా ఆమెను సత్కరించారు.[14][15]
మరణం మార్చు
సులభా దేశ్‌పాండే 2016 జూన్ 4న ముంబైలో దీర్ఘకాలంగా అనారోగ్య సమస్యలతో బాధపడుతూ మరణించింది.[16]
మూలాలు మార్చు
- ↑ "Veteran actor, theatre person Sulabha Deshpande passes away". The Indian Express. 4 June 2016. Retrieved 4 June 2016.
- ↑ "Theatre guru Satyadev Dubey passes away". The Hindu. 25 December 2011. Retrieved 10 December 2012.
- ↑ "Interview : 'Reaction matters to me'". The Hindu. 16 November 2008. Archived from the original on 16 April 2010. Retrieved 10 December 2012.
- ↑ "Quality, not quantity of life, matters, feels Sulabha Deshpande". The Indian Express. 13 October 2012.
- ↑ Vijay Tendulkar. Five Plays For Children. Scholastic India. p. introduction. ISBN 8184771339.
- ↑ "Tanveer Sanman for Sulabha Deshpande". The Times of India. 2 December 2010. Archived from the original on 2 February 2014. Retrieved 10 December 2012.
- ↑ "Tanveer Sanman for veteran actress Sulabha Deshpande". DNA. 4 December 2010.
- ↑ Rustom Bharucha (1990). Theatre and the World: Performance and the Politics of Culture. Routledge. p. 113. ISBN 0415092167.
- ↑ Don Rubin (1998). The World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Volume 5: Asia/Pacific. Taylor & Francis. p. 203. ISBN 041505933X.
- ↑ "Shantata! Awishkar Chalu Aahe". Mumbai Theatre Guide. August 2008.
- ↑ Agnihotri, Aarati (12 October 2012). "मैने अच्छी सास का रोल किया है इंग्लिश-विंग्लिश में". Dainik Bhaskar (in హిందీ). Chandigarh. Retrieved 11 December 2012.
- ↑ "SNA: List of Akademi Awardees". Sangeet Natak Akademi Official website. Archived from the original on 17 February 2012.
- ↑ "Tanveer Sanman for Sulabha Deshpande". The Times of India. 2 December 2010. Archived from the original on 2 February 2014. Retrieved 10 December 2012.
- ↑ "नोंद : सुलभा देशपांडे". Maharashtra Times (in మరాఠీ). 5 March 2011. Retrieved 11 December 2012.
- ↑ "सुलभा देशपांडे यांना "सर्वश्रेष्ठ कलागौरव'". Sakal (in మరాఠీ). Mumbai. 26 March 2012. Archived from the original on 22 January 2013. Retrieved 11 December 2012.
- ↑ "Remembering Arvind Deshpande (May 31, 1932 – January 3, 1987)". January 2007.