స్వరూప్ రాణి నెహ్రూ
స్వరూప్ రాణి నెహ్రూ (1868-1938 జనవరి 10) భారత స్వాతంత్ర్య ఉద్యమకారురాలు. ఆమె న్యాయవాది, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకుడు మోతీలాల్ నెహ్రూ భార్య, భారతదేశ మొదటి ప్రధాని జవహర్లాల్ నెహ్రూ తల్లి.
స్వరూప్ రాణి నెహ్రూ | |
|---|---|
 | |
| జననం | సుమారు 1868 లాహోర్, పంజాబ్ ప్రావిన్స్, బ్రిటీష్ ఇండియా |
| మరణం | 1938 జనవరి 10 (వయసు 70) |
| జాతీయత | భారతీయురాలు |
| రాజకీయ పార్టీ | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |
| జీవిత భాగస్వామి | మోతీలాల్ నెహ్రూ |
| పిల్లలు | జవహర్లాల్ నెహ్రూ విజయలక్ష్మి పండిట్ కృష్ణ హుథీసింగ్ |
| కుటుంబం | నెహ్రూ-గాంధీ కుటుంబం |
1920-30లలో బ్రిటిష్ రాజ్, దాని ఉప్పు చట్టాలకు వ్యతిరేకంగా శాసనోల్లంఘనకు న్యాయవాదిగా భారతదేశ స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంలో ఆమె ప్రముఖ పాత్ర పోషించారు, మహిళలను ఉప్పు తయారు చేయమని ప్రోత్సహించారు.
జీవిత చరిత్ర
మార్చుఆమె 1868లో బ్రిటిష్ ఇండియా లాహోర్లో కాశ్మీరీ పండిట్ మనోహర్ లాల్ తుస్సుకు జన్మించింది.[1][2] రాయబహదూర్ ప్రేమ్ నాథ్ తుస్సు ఆమె అన్నయ్య. ఆమె మోతీలాల్ నెహ్రూ రెండవ భార్య. మోతీలాల్ నెహ్రూ మొదటి భార్య, బిడ్డ ప్రసవంలోనే మరణించారు. స్వరూప్ రాణి, మోతీలాల్ వివాహం చేసుకున్న వెంటనే, వారికి ఒక కుమారుడు జన్మించాడు, అతను బాల్యంలోనే మరణించాడు. తమకు ఎప్పటికీ కుమారుడు పుట్టడని ఒక యోగి వారికి తెలియజేశాడని, యోగి మరణించిన పది నెలల తరువాత, 1889 నవంబరు 14న జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ అనే బాలుడు జన్మించాడని చరిత్ర[3] 1900 ఆగస్టు 18న, స్వరూప్ రాణి విజయలక్ష్మి పండిట్ అని పిలువబడే స్వరూప్ కుమారి అనే కుమార్తెకు జన్మనిచ్చింది.[4] వారికి జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ,విజయలక్ష్మి పండిట్ తో పాటు కృష్ణ అనే ముగ్గురు పిల్లలు ఉన్నారు.
మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో, యూరోపియన్, భారతీయ మహిళల సమూహాలతో పాటు, స్వరూప్ రాణి సైనికులకు ఉన్ని దుస్తులను నేయడానికి, సేకరించడానికి సహాయం చేసింది. వివాహం తరువాత, స్వరూప్ రాణి ఆరోగ్యం క్షీణించింది.[5] ఆమె జీవితాంతం, అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న సమయంలో, ఆమె అక్క రాజ్వతి ఆమెను చూసుకుంది.[6]
జవాహర్ లాల్ నెహ్రూను మంచి పాఠశాలలో చేర్చాలని, 1905 మే 5న స్వరూప్ రాణి బొంబాయి నుండి తన భర్త, కుమారుడు, పెద్ద కుమార్తెతో కలిసి లండన్ వెళ్లారు.[7] అయితే, వారు నవంబరులో తిరిగి అలహాబాద్ చేరుకున్నారు.[7] అదే నెలలో, యాదృచ్చికంగా జవహర్ లాల్ పుట్టినరోజున, స్వరూప్ రాణి మూడవ కుమారుడు రతన్ లాల్ కి జన్మనిచ్చింది.[8] అయితే, ఈ కుమారుడు బాల్యంలోనే మరణించాడు. 1907 నవంబరు 2న స్వరూప్ రాణి రెండవ కుమార్తె, చివరి బిడ్డ కృష్ణ జన్మించింది.[9][10][11][10] మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో, యూరోపియన్, భారతీయ మహిళల సమూహాలతో పాటు సైనికులకు ఉన్ని దుస్తులను అల్లిక, సేకరించే పనిలో స్వరూప్ రాణి సహాయపడింది.[12] జవహర్ లాల్ నెహ్రూ, కమలా కౌల్ 1916 ఫిబ్రవరి 8న వివాహం చేసుకున్నారు.[13][14][15][16][17][18]
1920కి ముందు వారి కుటుంబం అలహాబాద్లోని ఆనంద్ భవన్ నివసించేది, ఇది ప్రధానంగా బ్రిటిష్ పొరుగువారితో సంపన్నమైన పరిసరాల్లో ఉంది. అక్కడ విద్యుత్, మంచి నీరు సదుపాయాలు ఉండేవి. ప్రాంగణంలో అశ్వశాలలు, ఈత కొలను, టెన్నిస్ కోర్టు ఉండేవి. స్వరూప్ రాణి భర్త సూట్లు చాలా వరకు సావిలే రో లో రూపొందించబడ్డాయి, ఆమె కొడుకు బొమ్మలు ఇంగ్లాండ్ నుండి వచ్చాయి, అలహాబాద్ లో కారు సొంతం చేసుకున్న మొదటి కుటుంబం ఇదే.[19]
1920లో, గాంధీ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకుడిగా, బ్రిటిష్ వారితో పోరాటం మొదలైంది. ఆమె శాసనోల్లంఘన ఉద్యమంలో మరింతమంది మహిళలతో చేరింది. 1930లలో, బ్రిటిష్ ఉప్పు చట్టాలను ఉల్లంఘించి మహిళలు ఉప్పు తయారు చేయాలని నినదించడంలో ఆమె చురుకుగా వ్యవహరించింది, ఒక సందర్భంలో లాఠీ ఛార్జ్ కి కూడా గురయింది.
ఈ క్రమంలో జవహర్ లాల్, మోతీలాల్ ఇద్దరూ తమ న్యాయపరమైన అభ్యాసాలను విడిచిపెట్టారు.[20] ఫలితంగా ఏర్పడిన ఆర్థిక ఇబ్బందులు స్వరూప్ రాణి ఆభరణాలతో సహా నెహ్రూ మహిళల ఆభరణాల అమ్మకానికి దారితీశాయి.[21] వారి కుమార్తె కృష్ణ పాఠశాల చదువు మానిపిచ్చారు, రెండుసార్లు రోజువారీ భోజనం ఒకటిగా విలీనం చేయబడింది. అశ్వశాలలు, సిబ్బంది.. తగ్గించారు.[22]
1921 డిసెంబరు 7న, వైస్రాయ్ విదేశాంగ కార్యదర్శికి ఇచ్చిన ఆదేశాల మేరకు మోతీలాల్, జవహర్ లాల్ లను అరెస్టు చేసి జైలుకు తరలించారు.[23] 1922 జనవరి 26న, భారత కాంగ్రెస్ పార్టీ మహిళలను చేర్చుకునే లక్ష్యంతో, స్వరూప్ రాణి ఈద్గా జరిగిన సమావేశానికి అధ్యక్షత వహించింది, దీనికి 1000 మంది హాజరయ్యారు.[24][25]
1930లో శాసనోల్లంఘన ఉద్యమం, గాంధీ ఉప్పు కవాతు ప్రారంభించడంతో మోతీలాల్ ఆనంద్ భవన్ ను భారత కాంగ్రెస్ పార్టీకి అప్పగించాడు.[26] అదే సంవత్సరంలో, బ్రిటిష్ రాజ్, దాని ఉప్పు చట్టాలకు వ్యతిరేకంగా ఉద్యమానికి అనుకూలంగా స్వరూప్ రాణి, ఉప్పు స్వీయ తయారీని ఆమోదించింది.[27] స్వయం పాలన కోసం సహకరించుకోవాలని మహిళలకు ఆమె విజ్ఞప్తి చేసింది.[27] 1931 ఫిబ్రవరి 6న మోతీలాల్ మరణించాడు[26][28]
మరణం
మార్చుఆమె 1938 జనవరి 10న మరణించింది.[29][30][31] మరుసటి రోజు ఆమె సోదరి మరణించింది.[31]
భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకుడు మోతీలాల్ నెహ్రూ భార్య, భారత మొదటి ప్రధాని పండిట్ నెహ్రూ తల్లి, స్వరూప్ రాణి ఐక్యరాజ్యసమితి సర్వసభ్య సమావేశానికి మొదటి మహిళా అధ్యక్షురాలైన విజయలక్ష్మి పండిట్ తల్లి, భారతదేశపు ఏకైక మహిళా ప్రధాని ఇందిరా గాంధీ అమ్మమ్మ. అలాగే రాజీవ్ గాంధీ, సంజయ్ గాంధీ, రాహుల్ గాంధీ, ప్రియాంక గాంధీ వాద్రా, వరుణ్ గాంధీ ఆమె మనుమలు, మునిమనుమలే[32]
మూలాలు
మార్చు- ↑ "The Nehru-Gandhi family tree". Msn.com. Retrieved 28 April 2019.
- ↑ Thapar, Suruchi (1993). "The Nehru Women" (PDF). Archived from the original (PDF) on 9 ఆగస్టు 2017. Retrieved 16 August 2019.
- ↑ Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 1. "With Little to Commend Me: 1889–1912. p.1-9
- ↑ Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 1. "With Little to Commend Me: 1889–1912. p.1-9
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.24-25
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.42
- ↑ 7.0 7.1 Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.69
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.76
- ↑ Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 1. "With Little to Commend Me: 1889–1912. p.1-9
- ↑ 10.0 10.1 Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 1. "With Little to Commend Me: 1889–1912. p.1-9
- ↑ . "Role of Women with Special Reference to Swarup Rani and Kamala Nehru in the Political Life of Jawaharlal Nehru".
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.126
- ↑ Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 2. Greatest is being thrust upon me: 1912–1921. p.21-22
- ↑ Kalhan, Promilla Kamala Nehru (1973) p.88-92
- ↑ Frank, Katherine (2010). "2."Hua"". Indira: The Life of Indira Nehru Gandhi (in ఇంగ్లీష్). Harper Collins Publishers. p. 14. ISBN 9780007372508.
- ↑ Kalhan, Promilla Kamala Nehru (1973) p.14
- ↑ Gandhi, Sonia (2005). Two Alone, Two Together: Letters Between Indira Gandhi and Jawaharlal Nehru 1922–1964 (in ఇంగ్లీష్). Penguin Books India. pp. xxi. ISBN 9780143032458.
- ↑ Somervill, Barbara A. (2007). Indira Gandhi: Political Leader in India (in ఇంగ్లీష్). Minneapolis: Capstone. pp. 19–20. ISBN 9780756518851.
- ↑ Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 1. "With Little to Commend Me: 1889–1912. p.1-9
- ↑ Nehru and Sahgal, Before Freedom. p.25-30
- ↑ Kalhan, Promilla Kamala Nehru (1973) p.28
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.184-191
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.195-196
- ↑ Menon, Visalakshi (2003). Indian Women and Nationalism, the U.P. Story. Har-Anand Publications. pp. 68–69. ISBN 9788124109397. Retrieved 28 April 2019.
- ↑ Nehru and Sahgal, Before Freedom. p.197-198
- ↑ 26.0 26.1 Nehru and Sahgal, Before Freedom. p.87-88
- ↑ 27.0 27.1 Thapar-Bjorkert, Suruchi (2006). Women in the Indian National Movement: Unseen Faces and Unheard Voices, 1930–42 (in ఇంగ్లీష్). SAGE Publishing India. ISBN 9789352803484.
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.338
- ↑ Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 6. "In the Name of God, Go!": 1937–1945. p.112
- ↑ "The Nehru-Gandhi family tree". Msn.com. Retrieved 28 April 2019.
- ↑ 31.0 31.1 Nehru and Sahgal, Before Freedom. p.197-198
- ↑ "The Nehru-Gandhi family tree". Msn.com. Retrieved 28 April 2019.