వికీపీడియా

హోమో ఎరెక్టస్

(హోమో ఎరెక్టసు నుండి దారిమార్పు చెందింది)

హోమో ఎరెక్టస్ (అంటే 'నిటారుగా ఉన్న మనిషి') అనేది ప్లైస్టోసీన్ భౌగోళిక ఇపోక్‌లో చాలా కాలం పాటు నివసించిన పురాతన మానవుల జాతి. దీని మొట్టమొదటి శిలాజ ఆధారమైన 18 లక్షల సంవత్సరాల క్రితానికి చెందిన శిలాజాన్ని 1991 లో జార్జియాలోని దమానిసిలో కనుగొన్నారు.[5]

హోమో ఎరెక్టస్
Temporal range: 2–0.07 Ma
↓
Early Pleistocene – Late Pleistocene[1]
Reconstructed skeleton of
Tautavel Man[2]
Scientific classification Edit this classification
Domain: Eukaryota
Kingdom: జంతువు
Phylum: కార్డేటా
Class: క్షీరదాలు
Order: Primates
Suborder: Haplorhini
Infraorder: Simiiformes
Family: Hominidae
Subfamily: Homininae
Tribe: Hominini
Genus: Homo
Species:
H. Erecturs
Binomial name
Homo Erecturs
(Dubois, 1893)
Synonyms
దస్త్రం:Homo erectus adult female - head model - Smithsonian Museum of Natural History - 2012-05-17.jpg
Forensic reconstruction of an adult female Homo erectus.[3]
దస్త్రం:Homo erectus new.JPG
Forensic reconstruction of an adult male Homo erectus.[4]

హోమో ఎరెక్టస్ వర్గీకరణ, పూర్వీకులు, సంతతికి సంబంధించిన చర్చ, ముఖ్యంగా హోమో ఎర్గాస్టర్‌తో సంబంధం విషయంలో, ఇంకా కొనసాగుతోంది. ఈ చర్చలో రెండు ప్రధాన దృక్కోణాలున్నాయి:

1) హోమో ఎరెక్టస్ ఆఫ్రికా లోని హోమో ఎర్గాస్టర్ లాంటిదే.[6] ఆఫ్రికా లోని ఈ హోమో ఎర్గాస్టరే తదనంతర కాలంలో హోమో సేపియన్‌గా పరిణామం చెందింది [7][8][9];

లేదా

2) వాస్తవానికి ఇవి ఆఫ్రికన్ హోమో ఎర్గాస్టర్‌ కంటే భిన్నమైన ఆసియా జాతి లేదా ఉపజాతి.[8] ఈ ఆసియా హోమో ఎరెక్టస్ తిరిగి ఆఫ్రికాకు వలస వెళ్ళి అక్కడే హోమో సేపియన్ గా పరిణామం చెందింది.[10][11][12]

కొంతమంది పాలియోఆంత్రోపాలజిస్టులు హోమో ఎర్గాస్టర్‌ ను హోమో ఎరెక్టస్ యొక్క "ఆఫ్రికా" రకంగా భావిస్తారు. ఆసియా జాతిని "హోమో ఎరెక్టస్ సెన్సు స్ట్రిక్టో" (ఖచ్చితమైన అర్థంలో) (హోమో ఎరెక్టస్ ఎస్.ఎస్) అని, అఫ్రికా జాతిని "హోమో ఎరెక్టస్ సెన్సు లాటో" (విస్తృతార్థంలో) (హోమో ఎరెక్టస్ ఎస్.ఎల్) అనీ సూచిస్తారు.[13][14]

హోమో ఎరెక్టస్ చివరికి ఆఫ్రికా, ఐరోపా, ఆసియాల్లో అంతరించిపోయింది. కానీ దాని నుండి కొత్త జాతులు, ముఖ్యంగా హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్‌, ఉత్పన్నమయ్యాయి. ఒక క్రోనోస్పీసీస్‌గా అది అంతరించిపోయిన కాలం వివాదాస్పదంగా ఉంది. 1950 లో ఈ పేరును ప్రతిపాదించినపుడు, జావా మ్యాన్‌ను ఈ జాతికి టైప్ స్పెసిమెన్‌గా (జాతికి గుర్తింపుగా వాడే శిలాజం - జాతికి పెట్టే పేరు ఈ శిలాజ లక్షణాల నుండే ఏర్పడుతుంది) స్వీకరించారు. ఈ జావా మనిషిని ప్రస్తుతం హోమో ఎరెక్టస్ ఎరెక్టస్ అని అంటున్నారు. అప్పటి నుండి, హోమో జాతుల ప్రతిపాదనల సంఖ్యను తగ్గించే ధోరణి పాలియో ఆంత్రోపాలజీలో ఉంది. ఎంతలా అంటే, హోమో హ్యాబిలిస్ నుండి ఉద్భవించి, తొలి హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ కంటే విభిన్నంగా ఉన్న ఉన్న హోమో తొలి రూపాలన్నిటినీ (దిగువ పాతరాతియుగపు) హోమో ఎరెక్టస్ (ఆఫ్రికాలో దీనిని హోమో రొడీసియెన్సిస్ అని కూడా పిలుస్తారు) లోనికే చేర్చేంతలా.[15] ఈ విస్తృతార్థంలో 3,00,000 సంవత్సరాల క్రితం హోమో ఎరెక్టస్ స్థానంలో చాలావరకూ హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ స్థిరపడింది. 70,000 సంవత్సరాల క్రితం వరకు జావాలో మనుగడ సాగించిన హోమో ఎరెక్టస్ సోలోయెన్సిస్ బహుశా దీనికి మినహాయింపు.[1]

2013 లో పదనిర్మాణపరంగా విభిన్నమైన " డ్మనిసి పుర్రె 5 " ఆవిష్కరణతో, వేరువేరు పేర్లతో పిలిచిన జాతులను హోమో ఎరెక్టస్ కిందకు మార్చే సిద్ధాంతధోరణిని బలోపేతమైంది.[16] అందువలన హోమో ఎర్గాస్టర్ ఇప్పుడు హోమో ఎరెక్టస్ శరీర నిర్మాణం పరిధిలో ఉంది. హోమో రుడాల్ఫెన్సిస్‌, హోమో హ్యాబిలిస్ లు కూడా హోమో ఎరెక్టస్ యొక్క ప్రారంభ జాతులుగా పరిగణించాలని కూడా సూచించారు. [17][18]

పరిశోధన

మార్చు

డచ్చి అనాటమిస్టు యూజీన్ డుబోయిస్ డార్విను పరిణామ సిద్ధాంతం మానవాళికి వర్తించడంపై ప్రేరితుడై, మానవ పూర్వీకుడిని కనుగొనటానికి 1886 లో ఆసియా (మానవ మూలం ఆఫ్రికాలోనని డార్విన్ సిద్ధాంతం చెప్పినప్పటికీ) బయలుదేరాడు. 1891-92లో అతని బృందసభ్యులు మొదట డచ్చి ఈస్టు ఇండీస్ (ఇప్పుటి ఇండోనేషియా) లోని జావా ద్వీపంలో ఒక దంతం, తరువాత ఒక పుర్రె పైభాగం చివరికి మానవ శిలాజ ఎముకనూ కనుగొన్నారు. తూర్పు జావాలోని ట్రినిల్ వద్ద సోలో నది ఒడ్డున కనుగొన్న (1893) ఈ శిలాజాన్ని తొలుత చింపాంజీల ప్రజాతి ఆంత్రోపోపిథెకస్ ఎరెక్టస్ లో చేర్చాడు. తరువాతి సంవత్సరం దీన్ని పిథెకాంత్రోపస్ ఎరెక్టస్ (1868 లో ఎర్నెస్టు హేకెలు మానవులు జాతి, శిలాజ కోతుల మధ్య వ్యూహాత్మక సంబంధానికి ఈ పేరు పెట్టాడు) అనే కొత్త జాతిలో (పిథెకోస్ అంటే గ్రీకులో "కోతి"), (ఆంథ్రోపోస్ అంటే "మానవ") చేర్చాడు. దీ తొడ ఎముకను బట్టి చూస్తే ఇది ద్విపాద జీవి అని భావించి ఆ పేరు పెట్టాడు.

డుబోయిస్ బృందం 1891 లో కనుగొన్న ఈ శిలాజం, పనిగట్టుకుని శిలాజం కోసం వెతికేటపుడు లభించిన మొట్టమొదటి హోమో ప్రజాతికి (హోమినిని లోని ఏ ప్రజాతికి చెందినదైనా సరే) చెందిన శిలాజం. 1856 లో కనుగొన్న తొట్టతొలి మానవ శిలాజం అనుకోకుండా దొరికినదే. ఇండోనేషియాకు చెందిన జావా శిలాజం ప్రజల్లో ఆసక్తిని రేకెత్తించింది. ప్రముఖ పత్రికలు దీనిని జావా మ్యాన్ అని పిలిచాయి; ఈ శిలాజం మానవులకు, వాలిడులకూ మధ్య నున్న పరివర్తన రూపమని, "తప్పిపోయిన లింకు" ఇదేననీ డుబోయిస్ చేసిన వాదనను శాస్త్రవేత్తలు పెద్దగా అంగీకరించలేదు.[19]

దస్త్రం:Ficha del homo georgicus. Museo Arqueológico Nacional de España.jpg
Poster of homo georgicus. National Archaeological Museum of Spain.

హోమో ఎరెక్టస్ యొక్క అద్భుతమైన కనుగోళ్ళు చాలావరకు చైనాలోని జౌకౌడియను ప్రాజెక్టులో జరిగాయి. చైనాలోని జౌకౌడియన్‌లో ప్రస్తుతం పెకింగ్ మ్యాన్ స్థలం అని పిలిచే చోట ఇవి దొరికాయి. ఈ స్థలాన్ని మొట్టమొదట 1921 లో జోహన్ గున్నార్ అండర్సన్ కనుగొన్నాడు.[20] 1921 లో ఇక్కడ తవ్వకాలు జరిపి రెండు మానవ దంతాలను కనుగొన్నారు.[21] దిగువ మోలారు ప్రాంతంలో డేవిడ్సను బ్లాక్ ప్రారంభ వివరణ (1921) (దీనికి ఆయన సినాంట్రోపస్ పెకినెన్సిస్ అని పేరు పెట్టారు)లో సరికొత్త జాతికి శిలాజాలు లభించాయి.[22] ఇది విస్తృతంగా ప్రచారం చేయబడి ఆసక్తిని ప్రేరేపించింది. విస్తృతమైన త్రవ్వకాల తరువాత 40 మందికి పైగా వ్యక్తుల నుండి 200 మానవ శిలాజాలను మొత్తం ఐదు పూర్తి స్థాయి పుర్రెలను కనుగొన్నారు.[23] పాలియోంటోలాజికా సినికా (సిరీస్ డి) పత్రికలో ప్రచురించబడిన అనేక మోనోగ్రాఫ్లలో ఫ్రాంజు వీడెన్‌రిచు ఈ విషయం సంబంధిత వివరణాత్మక వర్ణనను అందించాడు.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో భద్రత కోసం చైనా నుండి అక్రమంగా రవాణా చేసే ప్రయత్నంలో దాదాపు అన్ని అసలు నమూనాలు పోయాయి; ఏది ఏమయినప్పటికీ న్యూయార్కు నగరంలోని అమెరికా మ్యూజియం ఆఫ్ నేచురలు హిస్టరీ, బీజింగ్లోని ఇన్స్టిట్యూటు ఆఫ్ వెర్టిబ్రేటు పాలియోంటాలజీ అండ్ పాలియో ఆంత్రోపాలజీలో వీడెన్‌రిచి తయారు చేసిన ప్రామాణికమైన నమూనాలు విశ్వసించతగిన సాక్ష్యంగా పరిగణించబడ్డాయి.

జావా మ్యాన్, పెకింగు మ్యాన్ మధ్య సారూప్యతలు 1950 లో ఎర్నస్టు మేయరును హోమో ఎరెక్టస్ రెండింటి పేరు మార్చడానికి దారితీసింది.

20 వ శతాబ్దంలో మానవ శాస్త్రంలో హోమో ఎరెక్టస్ పాత్ర గురించి మానవ శాస్త్రవేత్తలు చర్చించారు. శతాబ్దం ప్రారంభంలో జావా, జౌకౌడియన్లలో కనుగొన్న ఆధునిక మానవులు మొదట ఆసియాలో ఉద్భవించారనే నమ్మకం విస్తృతంగా ఆమోదించబడింది. కొంతమంది ప్రకృతి శాస్త్రవేత్తలు-వారిలో ప్రముఖమైన చార్లెస్ డార్విను-మానవుల తొలి పూర్వీకులు ఆఫ్రికన్ అని సిద్ధాంతీకరించారు: మానవుల దగ్గరి బంధువులైన అభివృద్ధి చెందిన చింపాంజీలు, గొరిల్లాలు ఆఫ్రికాలో మాత్రమే ఉన్నాయని డార్విను అభిప్రాయపడ్డారు.[24]

ఆరంభం

మార్చు
 
Map of the distribution of Middle Pleistocene (Acheulean) cleaver finds

ఆస్ట్రాలోపిథెసినా నుండి 3 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం తూర్పు ఆఫ్రికాలో హోమో జాతి పరిణామం చెందింది. 2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటి జాతులైన హోమో హ్యాబిలిస్‌, హోమో రుడోల్ఫెన్సిస్ హోమోలో చేర్చడం కొంతవరకు వివాదాస్పదంగా ఉంది.[25] 2 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం తరువాత హోమో హ్యాబిలిస్ గణనీయమైన కాలం వరకు హోమో ఎర్గాస్టర్ (ఎరెక్టస్‌తో) కలిసి ఉన్నట్లు కనబడుతున్నందున ఎర్గాస్టర్ నేరుగా హ్యాబిలిస్ నుండి వచ్చిందని ప్రతిపాదించబడింది.[26]

సుమారు 2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం హోమో ఎరెక్టస్ ఉద్భవించింది. ఆఫ్రికా, పశ్చిమ ఆసియాలో 1.8 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటి శిలాజాలు కనుగొనబడ్డాయి. కాబట్టి హోమో ఎరెక్టస్ ఆఫ్రికాలో ఉద్భవించిందా లేదా ఆసియాలో ఉద్భవించిందా అనేది అస్పష్టంగా ఉంది. ఫెర్రింగు అభిప్రాయం ఆధారంగా (2011) ఇది పశ్చిమ ఆసియాకు చేరుకున్న హోమో హ్యాబిలిస్ అని ప్రారంభ హోమో ఎరెక్టస్ అక్కడ అభివృద్ధి చెందిందని సూచిస్తున్నాడు. ప్రారంభ హోమో ఎరెక్టస్ అప్పుడు పశ్చిమ ఆసియా నుండి, తూర్పు ఆసియా (పెకింగు మ్యాన్) ఆగ్నేయాసియా (జావా మ్యాన్), ఆఫ్రికా (హోమో ఎర్గాస్టర్‌), ఐరోపా (టౌటవెల్ మ్యాన్) గా విస్తరించారు.[27][28]

ఆఫ్రికా

మార్చు
 
KNM-ER 3733 (1.6 Mya, discovered 1975 at Koobi Fora, Kenya)

1950 వ దశకంలో పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు జాన్ టి. రాబిన్సను, రాబర్టు బ్రూం టెలాంత్రోపస్ కాపెన్సిస్ అని పేరు పెట్టారు;[29] రాబిన్సను 1949 లో దక్షిణాఫ్రికాలోని స్వర్టుక్రాంసులో దవడ భాగాన్ని కనుగొన్నారు. తరువాత సిమోనెట్టా దీనిని హోమో ఎరెక్టస్‌కు తిరిగి నియమించాలని ప్రతిపాదించాడు, రాబిన్సను అంగీకరించాడు.[30]

1950 ల నుండి తూర్పు ఆఫ్రికాలో నిర్వహించబడిన అనేక అన్వేషణలు హోమో ఎర్గాస్టర్‌, హోమో హ్యాబిలిస్‌లకు అనేక వందల సహస్రాబ్దాలుగా సహజీవనాన్ని సాగించాయని సూచించాయి. ఇవి సాధారణ పూర్వీకుల నుండి వేర్వేరు వంశాలను సూచిస్తాయని ధృవీకరించడానికి; అనగా వారి మధ్య పూర్వీకుల సంబంధం లేదు. కానీ క్లాడోజెనెటికు ఇది ఇక్కడ సూచిస్తుంది. హోమో హ్యాబిలిస్ ఉప సమూహ జనాభా హోమో లేదా హోమో -గ్రూప్ జనాభా. చివరికి కొత్త జాతులు హోమో ఎర్గాస్టర్ (హోమో ఎరెక్టస్ సెన్సు లాటో) గా అభివృద్ధి చెందుతుంది.[31]

1961 లో వైవెస్ కాపెన్స్ ఉత్తర చాద్‌లో ఒక పుర్రెను కనుగొన్నాడు. అతను ఉత్తర ఆఫ్రికాలో కనుగొన్న తొలి శిలాజ మానవుడిగా భావించినందుకు త్చాంత్రోపస్ ఉక్సోరిస్ అనే పేరు పెట్టాడు.[32] ఒకప్పుడు హోమో హ్యాబిలిస్ నమూనాగా పరిగణించబడినప్పటికీ,[33] టి. ఉక్సోరిస్ హోమో ఎరెక్టస్‌లోకి తీసుకోబడింది. అయితే ఇది ఇకపై చెల్లుబాటు టాక్సానుగా పరిగణించబడదు.[32][34] శిలాజం " గాలుల కారణం వేగంగా కదిలే ఇసుకతో చాలా క్షీణించిందని ఇది ఆస్ట్రాలోపితు ఆదిమ రకం హోమినిదు రూపాన్ని అనుకరిస్తుంది" అని నివేదించబడింది.[35] 1973 లోనే మైఖేలు సర్వెంటు పిహెచ్‌డిలో సమర్పించిన స్ట్రాటిగ్రఫీ, పాలియోంటాలజీ, సి 14 డేటింగు ప్రకారం ఇది బహుశా 10,000 సంవత్సరాల వయస్సు మాత్రమే ఉంటుందని భావిస్తున్నారు. [36]

యురేషియా

మార్చు

కౌకాససు

మార్చు
 
Dmanisi skull 3 (fossils skull D2700 and jaw D2735, two of several found in Dmanisi in the Georgian Transcaucasus)
దస్త్రం:MEH Homo georgicus 29-04-2012 11-35-22 2372x3863.JPG
Reconstruction of Homo georgicus based on D2700, by Élisabeth Daynès, Museo de la Evolución Humana, Burgos, Spain.

జార్జియాలోని దమానిసిలో కనిపించే శిలాజ పుర్రెలు, దవడలకు కేటాయించిన ఉపజాతి పేరు హోమో ఎరెక్టస్ జార్జికసు. ఇది మొదట ప్రత్యేక జాతిగా ప్రతిపాదించబడింది. ఇప్పుడు ఇది హోమో ఎరెక్టస్‌గా వర్గీకరించబడింది.[37][38][39] ఈ ప్రాంతాన్ని 1991 లో జార్జియను శాస్త్రవేత్త డేవిడు లార్డ్కిపానిడ్జు కనుగొన్నారు. 2005 నుండి "పూర్తి" పుర్రెతో సహా 1991 నుండి ఐదు పుర్రెలు త్రవ్వబడ్డాయి. దమానిసి వద్ద త్రవ్వకాలలో కత్తిరించడం, కోయడం కొరకు 73 రాతి పనిముట్లు, గుర్తించబడని జంతుజాలానికి 34 ఎముక శకలాలు లభించాయి.[40]

డొమానిసి కనుగొన్న కొత్త జాతికి వారి ప్రాధమిక అంచనా తరువాత కొంతమంది శాస్త్రవేత్తలు హోమో జార్జికస్ అని పేరు పెట్టడానికి ఒప్పించారు. వారు దీనిని ఆఫ్రికా హోమో హ్యాబిలిస్ వారసుడిగా, ఆసియా హోమో ఎరెక్టస్‌కు పూర్వీకుడిగా పేర్కొన్నారు. అయినప్పటికీ ఈ వర్గీకరణకు మద్దతు లభించ లేదు. శిలాజానికి బదులుగా హోమో ఎరెక్టెసుకు చెందిన విభిన్న ఉప సమూహంగా నియమించబడింది.[41][42][43][44] శిలాజ అస్థిపంజరాలు దాని పుర్రె, ఎగువ శరీరంలో ప్రాచీనమైన జాతిని కలిగి ఉంటాయి. కానీ అభివృద్ధి చెందిన వెన్నెముక, తక్కువ అవయవాలతో మునుపటి పాదనిర్మాణ శాస్త్రం కంటే ఎక్కువ చైతన్యాన్ని సూచిస్తాయి.[45] ఇది ఇప్పుడు ప్రత్యేక జాతి కాదని భావించబడింది. కానీ హోమో హ్యాబిలిస్ మధ్య హోమో ఎరెక్టస్‌కు మారిన తరువాత దశను సూచిస్తుంది; ఇది 1.8 మై వద్ద నాటిది.[38][46] ఈ సమావేశంలో అతిపెద్ద ప్లైస్టోసీన్ హోమో దవడలు (D2600), అతిచిన్న లోయర్ ప్లైస్టోసీన్ దవడలు(డి211) దాదాపు పూర్తి ఉప-వయోజన (డి2735), దంతాలు లేని నమూనా డి3444 / డి3900 ఉన్నాయి.[47]

రెండు పుర్రెలు - డి 2700 మెదడు వాల్యూం 600 క్యూబికు సెంటీమీటర్లు (37 క్యూబిక్ అంచెలు), డి4500 లేదా డామంసి పుర్రె 5, మెదడు వాల్యూం సుమారు 546 సెంటీమీటర్లు-ప్లైస్టోసీన్ కాలం నుండి రెండు చిన్న, అత్యంత ప్రాచీనమైన హోమినిదు పుర్రెలుగా భావించబడుతున్నాయి.[17] ఈ పుర్రెలలోని వైవిధ్యాన్ని ఆధునిక మానవులలో, చింపాంజీల నమూనా సమూహంలోని వైవిధ్యాలతో పోల్చారు. దమానిసి పుర్రెలలోని వైవిధ్యాలు ఆధునిక ప్రజలలో, చింపాంజీలలో కనిపించే వాటి కంటే గొప్పవి కాదని పరిశోధకులు కనుగొన్నారు. హోమో రుడోల్ఫెన్సిస్‌, హోమో గౌటెన్జెన్సిసు, హోమో ఎర్గాస్టర, హోమో హ్యాబిలిస్‌తో సహా వాటిలో పెద్ద పాదనిర్మాణ వైవిధ్యం ఆధారంగా వేర్వేరు జాతులుగా వర్గీకరించబడిన మునుపటి శిలాజ అన్వేషణలచేత (హోమో ఎరెక్టస్ వలె) బహుశా తిరిగి వర్గీకరించబడాలని ఈ పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి.[48]

తూర్పు, ఆగ్నేయ ఆసియా

మార్చు

హోమో ఎరెక్టస్ తూర్పు, ఆగ్నేయాసియాలో సుమారు 0.7 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం ధృవీకరించబడింది. ఇది 1 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కంటే ముందు ప్రారంభంలో ఉనికిలో ఉన్నవి అని భావించారు; 2018 లో కనుగొనబడిన షాంగ్చెను నుండి రాతి పనిముట్లు 2 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కంటే పాతవిగా పేర్కొనబడ్డాయి.[49][50]

మెగాన్త్రోపసు జావాలో కనుగొనబడిన శిలాజాల సమూహాన్ని సూచిస్తుంది. ఇవి 1.4 - 0.9 మధ్య కాలం నాటివి. ఇవి తాత్కాలికంగా హోమో ఎరెక్టస్ సమూహానికి చెందినవిగా చేయబడ్డాయి. ఈ పదం విస్తార అర్థంలో "ఆఫ్రికా నుండి ఉద్భవించిన ప్రారంభ హోమో హోమో ఎరెక్టస్‌కు చెందినది.[15] అయినప్పటికీ పాత సాహిత్యం ఈ శిలాజాలను హోమో వెలుపల ఉన్నట్లు పేర్కొన్నది.[51]

1891/2 లో జావా ద్వీపంలో కనుగొనబడిన జావా మ్యాన్ (హోమో ఇ. ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎరెక్టస్ జాతి నమూనా), 1.0–0.7 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం నాటిది. చైనాలోని షాన్క్సీ ప్రొవింసులోని లాంటియను కౌంటీలో 1963 లో కనుగొనబడిన లాంటియను మ్యాన్ (హోమో ఇ. లాంటియెన్సిస్) జావా మ్యాన్‌కు సమకాలీనమైనది.

పెకింగ్ మ్యాన్ (హోమో ఇ. పెకినెన్సిస్) ను, 1923-27లో చైనాలోని బీజింగ్ సమీపంలోని జౌకౌడియను (చౌ కౌ-టియను) వద్ద కనుగొన్నారు. ఇది సుమారు 7.5 లక్షల సంవత్సరాల కిందటి కాలానికి చెందినది.[52] కొత్త 26Al / 10Be డేటింగు పద్ధతి ప్రకారం వారు 6,80,000–7,80,000 సంవత్సరాల కాలానికి చెందినవారని తెలుస్తోంది.[53][54] 1965 లో చైనాలోని యునాన్లోని యువాన్మౌ కౌంటీలో కనుగొనబడిన యువాన్మౌ మ్యాన్ (హోమో ఇ. యువాన్మౌయెన్సిస్), పెకింగ్ మ్యాన్ మాదిరిగానే ఉండవచ్చు (కాని తేదీలు 1.7 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినదిగా ప్రతిపాదించబడ్డాయి).[55]

1993 లో నాన్జింగు సమీపంలోని టాంగ్షాను కొండల మీద ఉన్న హులు గుహలో నాన్జింగు మ్యాన్ (హోమో ఇ. నాన్కినెన్సిసు) కనుగొనబడింది. ఇది సుమారు 0.6 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినది.[56][57]

సోలో నది జావాలోని 1931/1933 మధ్య కనుగొనబడిన సోలో మ్యాన్ (హోమో ఇ. సోలోయెన్సిస్) అనిశ్చిత వయస్సు 0.25 - 0.075 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం మధ్య నాటిది (చివరిగా కనుగొనబడిన సోలో మ్యాన్‌ ఎరెక్టస్ లక్షణాలను (ముఖ్యంగా పెద్ద కపాల సామర్థ్యం) ఉన్నప్పటికీ).[58]

ఐరోపా

మార్చు

ఐరోపా పురాతన మానవులను చివరి హోమో ఎరెక్టస్‌తో సమకాలీన హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ అనే ప్రత్యేక జాతుల పేరుతో హోమో నియాండర్తాలెన్సిస్ పూర్వీకుడిగా జాబితా చేయడం సంప్రదాయంగా ఉంది. హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ శిలాజాలు 600 కా(మొదటి మౌర్ మాండబులు) గా నమోదు చేయబడ్డాయి. పురాతన పూర్తి పుర్రెలు "టౌటవెలు మ్యాన్" (హోమో ఎరెక్టస్ టాటావెలెన్సిసు), సి. 450 కా, అటాపుర్కా పుర్రె ("మిగ్యులిను"), సి. 430 కా కాలానికి చెందినవిగా భావించబడుతుంది. ఐరోపాలో స్పెయిన్లోని అటాపుర్కా పర్వతాలు సిమా డెల్ ఎలిఫాంటే ప్రాంతం వద్ద కనుగొనబడిన పురాతన మానవ శిలాజాలు సి. 1.2 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినవిగా భావించబడుతుంది. ఇది "బాయ్ ఆఫ్ గ్రాన్ డోలినా" పుర్రె శకలాలు 0.9 మై నాటిదిగా భావించబడుతుంది. ఇది హోమో పూర్వీకుడిగా వర్గీకరించబడింది. జర్మనీలోని తురింగియాలోని బిల్జింగ్సులెబెను ప్రాంతం వద్ద కనిపించిన పుర్రె శకలాలను " హోమో ఇ. బిల్జింగ్సులెబెను " గా వర్గీకరించబడింది.

అయినప్పటికీ 2008 లో ఫ్రాంసులోని లెజిగ్నన్-లా-కోబేలో కనుగొనబడిన 1.6 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందిన రాతిపనిముట్లు ఐరోపాలో మానవ ఉనికికి పరోక్ష ఆధారాలు ఉన్నాయి.[59] ఫ్రాంసు లోని చిల్హాకు, హాటు-లోయిరు మెంటనుకు సమీపంలో ఉన్న గ్రోట్టే డు వల్లోనెటు కనుగొనబడిన రాతి పనిముట్లు కనుగొనబడ్డాయి. గ్రేటు బ్రిటన్లో మొదటి మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందిన రాతి పనిముట్లు మానవ ఉనికిని సూచిస్తున్నాయి. నార్ఫోక్లోని హ్యాపీస్‌బర్గు సమీపంలో శిలాజ పాదముద్రలు కనుగొనబడ్డాయి.[60][61]

టాక్సోనమీ

మార్చు
Evolutionary models
 
స్ట్రింగరు (2012) పరిణామం ఒక ప్రతిపాదిత నమూనా ఆధారంగా గత 2 మిలియన్ల సంవత్సరాలలో (నిలువు అక్షం) హోమో జాతి అనేక జాతులుగా పరిణామం చెందింది.[62]
 
రీడ్ ప్రతిపాదించిన ప్రత్యామ్నాయ నమూనా స్ట్రింగరు ప్రతిపాదిత నమూనాను తిరిగి రూపొందించారు.[63] హోమో ఎరెక్టసు పూర్వీకుడిగా హోమో ఎర్గాస్టరు వర్ణనను గమనించండి

పాలియోంత్రోపాలజిస్టులు హోమో ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టర్ ప్రత్యేక జాతులుగా వర్గీకరించడం గురించి చర్చ కొనసాగిస్తున్నారు. ఒక ఆలోచనా విధానం ఆధారంగా కొంతమంది పరిశోధకులు హోమో ఎర్గాస్టర్ ఆఫ్రికా పూర్వీకుడైన హోమో ఎరెక్టస్ ఖచ్ఛితమైన పూర్వీకుడని భావిస్తున్నారు. అదనంగా వారు ఎరెక్టస్ ఆఫ్రికా నుండి వెలుపలకు పయనించి ఆసియా చేరుకుని అనేక ఉపశాఖల ఆవిర్భావానికి మూలంగా మారిందని ప్రతిపాదించారు.[64] హోమో సేపియన్స్ నుండి హోమో ఎరెక్టస్‌ను వేరుచేసే లక్షణాలలో ఒకటి దంతాలలో పరిమాణంలో సంభవించిన వ్యత్యాసం. హోమో ఎరెక్టస్‌కు పెద్ద దంతాలు ఉండగా హోమో సేపియన్లకు చిన్న దంతాలు ఉన్నాయి.[ఆధారం చూపాలి] హోమో ఎరెక్టస్ పెద్ద దంతాలను కలిగి ఉండటానికి ఒక సిద్ధాంతం ఏమిటంటే హోమో సేపియన్స్ వంటి వండిన మాంసానికి బదులుగా పచ్చి మాంసాన్ని తినడం.

పై సిద్ధాంతం పరీక్షించడానికి " ఎర్నెస్టు మేయరు " జీవ జాతుల నిర్వచనం ఉపయోగపడదని కొందరు పట్టుబట్టారు-అంటే రెండు జాతులు ఒకే విధంగా పరిగణించబడవచ్చు. ప్రత్యామ్నాయంగా హోమో ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టర్ నమూనాల మధ్య కపాల స్వరూపశాస్త్రం వైవిధ్యం పరిమాణాన్ని జీవన ప్రైమేట్ల జనాభాలో (అంటే, ఇలాంటి భౌగోళిక పంపిణీ లేదా దగ్గరి పరిణామ సంబంధాలలో ఒకటి) ఒకే వైవిధ్యంతో పోల్చవచ్చు. అంటే: ఎంచుకున్న జనాభాలో హోమో ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టర్ మధ్య వ్యత్యాసం ఎక్కువగా ఉంటే: ఉదాహరణకు మకాక్స్ అభిప్రాయం ఆధారంగా హోమో ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టర్ జాతులను రెండు వేర్వేరు జాతులుగా పరిగణించవచ్చు.

తులనాత్మక పదనిర్మాణం Comparative morphology
 
హోమో ఎరెక్టస్ యొక్క పుర్రె; పెద్ద దంతాలను గమనించండి.
 
హోమో సేపియన్స్ యొక్క పుర్రె, దాని చిన్న దంతాలతో.

క్షేత్ర అధ్యయనం విశ్లేషణ, పోలికలకు అనువైన (అనగా, జీవన) నమూనాను కనుగొనడం చాలా ముఖ్యం; తగిన జాతుల జీవన నమూనా జనాభాను ఎంచుకోవడం కష్టం. (ఉదాహరణకు, హోమో సేపియన్స్ ప్రపంచ జనాభాలో పాదనిర్మాణ వైవిధ్యం చిన్నది,[65] కాబట్టి మన స్వంత జాతుల వైవిధ్యం నమ్మదగిన పోలిక కాకపోవచ్చు. జార్జియాలోని డమానిసిలో దొరికిన శిలాజాలు మొదట ప్రత్యేకమైనవిగా గుర్తించబడ్డాయి (కాని దగ్గరి సంబంధం). కానీ తరువాతి నమూనాలు వాటి వైవిధ్యాన్ని హోమో ఎరెక్టస్ పరిధిలో ఉన్నట్లు చూపించాయి. వాటినిప్పుడు హోమో ఎరెక్టస్ జార్జికస్ అని వర్గీకరించారు.) 2009 లో కెన్యాలో కొత్త పాద ముద్రలను కనుగొన్నారు. బ్రిటనులోని బౌర్నుమౌత్ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన మాథ్యూ బెన్నెట్, అతని సైన్సు సహోద్యోగులు, హోమో ఎరెక్టస్ పాదం " మడమ నుండి బొటనవేలు " ముద్ర అని ధ్రువీకరించారు. వీరు దాని స్వంత పూర్వీకుల ఆస్ట్రాలోపిథెసిను లాంటి పద్ధతిలో కాకుండా ఆధునిక మానవుడిలా నడుస్తున్నారు.[66]

హోమో ఎరెక్టస్ శిలాజాలు హోమో హ్యాబిలిస్ కంటే కపాల సామర్థ్యాన్ని అధికంగా చూపుతాయి (డ్మనిసి నమూనాలు విలక్షణంగా చిన్న కపాలాలను కలిగి ఉన్నప్పటికీ): తొలి శిలాజాలు 850 సెం.మీ.ల కపాల సామర్థ్యాన్ని చూపుతాయి. తరువాత జావాను నమూనాలు 1100 సెం.మీ.[65] హోమో సేపియన్స్ .; ఫ్రంటలు ఎముక తక్కువ వాలుగా ఉంటుంది. దంత ఆర్కేడు ఆస్ట్రాలోపిథెసిన్సు కంటే చిన్నది; ఆస్ట్రోలోపిథెసిన్సు లేదా హోమో హ్యాబిలిస్ కంటే ముఖం ఎక్కువ ఆర్థోగ్నాటికు (తక్కువ ప్రోట్రూసివు), పెద్ద నుదురు-చీలికలు, తక్కువ ప్రముఖ జైగోమాటా (చెంప ఎముకలు). ప్రారంభ హోమినిన్లు సుమారు 1.79 మీ (5 అడుగులు 10 అంగుళాలు)[67]— ఆధునిక పురుషులలో కేవలం 17% పొడవుగా ఉంది.[68]— అసాధారణంగా సన్నగా ఉండే పొడవాటి చేతులు, కాళ్ళతో ఉన్నారు.[69]

 
ఆధునిక మానవ భుజం ఎముకల రేఖాచిత్రం

విసరడం హోమో జాతిలో ప్రారంభ వేట - రక్షణ కోసం అలవర్చుకున్న ఒక ముఖ్యమైన పనితీరు ఉండవచ్చు. హోమో పరిణామ సమయంలో ఈ జాతిలో విసిరే పనితీరు గత శరీరంలోని అనేక శరీరనిర్మాణ మార్పులతో ముడిపడి ఉంది. వివిధ శిలాజాలు, అస్థిపంజర కొలతలు పూర్వం ఉన్న భుజం ఆకృతీకరణలో సంభవించిన మార్పులు ఆధునిక మానవుల భుజనిర్మాణ ధోరణి ఏర్పాటుకు సాధ్యమవుతాయి.[70] ప్రారంభ హోమో జాతుల విసిరే సామర్థ్యం, వేట ప్రవర్తన ఈ రెండు వేర్వేరు ధోరణులు. ఏదేమైనా క్లావికిలు పొడవు (క్లావిక్యులోహమరలు రేషియో) కొరకు సాధారణంగా ఉపయోగించే కొలపరిమాణం మొండెం మీద భుజం స్థానాన్ని ఖచ్చితంగా అంచనా వేయదని కనుగొనబడింది. అలాగే క్లావికిలు పొడవు, విసిరే పనితీరు మధ్య ఎటువంటి సంబంధం కనుగొనబడలేదు. ఈ కొత్త సాక్ష్యం హోమో ఎరెక్టస్ శిలాజ క్లావికిల్సు ఆధునిక మానవ వైవిధ్యాలకు సమానమైనవని నిర్ధారిస్తుంది.[70] ఇది హోమో ఎరెక్టస్ భుజం నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంది. అతివేగంగా విసిరే సామర్థ్యం దాదాపు రెండు మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటిదని ఇది సూచిస్తుంది.[70]

హోమో ఎరెక్టస్ లోని లైంగిక డైమోర్ఫిజం-మగవారు ఆడవారి కంటే 25% పెద్దగా ఉంటారు. హోమో సేపియన్లలో చూసిన దానికంటే కొంచెం ఎక్కువ. కానీ అంతకుముందు ఆస్ట్రలోపిథెకస్ జాతి కంటే తక్కువ. మానవ శరీరధర్మశాస్త్రం పరిణామానికి సంబంధించి 1984 లో రిచర్డు లీకీ, కమోయా కిమెయు కెన్యాలోని తుర్కానా సరస్సు సమీపంలో "తుర్కనా బాయ్" (హోమో ఎర్గాస్టర్‌) అస్థిపంజరం కనుగొనబడింది-ఇది ఇప్పటివరకు కనుగొనబడిన పూర్తి హోమినిదు అస్థిపంజరాలలో ఇది ఒకటి అనడానికి చాలా దోహదపడింది.

స్ట్రింగరు (2003, 2012), రీడ్, (2004) ఇతరులు హోమో ఎరెక్టస్ (హోమో ఎర్గాస్టర్‌) సహా మునుపటి జాతుల హోమో జాతుల నుండి హోమో సేపియన్ల పరిణామాన్ని వివరించడానికి స్కీమాటికు గ్రాఫ్-మోడళ్లను తయారు చేశారు. కుడివైపు గ్రాఫ్‌లు చూడండి. నీలం ప్రాంతాలు ఒక నిర్దిష్ట సమయం, ప్రదేశంలో (అంటే ప్రాంతం) ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ హోమినిదు జాతుల ఉనికిని సూచిస్తాయి. ఇతర వివరణలు జాతుల వర్గీకరణ, భౌగోళిక పంపిణీలో విభిన్నంగా ఉంటాయి.[62][63]

స్ట్రింగరు (ఎగువ గ్రాఫ్-మోడల్ చూడండి) హోమో ఎరెక్టస్ ఉనికిని మానవ పరిణామం తాత్కాలిక, భౌగోళిక అభివృద్ధిలో ఆధిపత్యం చేస్తుందని వివరించాడు. వీరు ఆఫ్రికా, యురేషియా అంతటా దాదాపు 2 మిలియన్ల సంవత్సరాలు విస్తృతంగా సంచరించినట్లు భావించారు. చివరికి హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ (హోమో రోడెసియెన్సిసు)గా పరిణామం చెందింది. తరువాత ఇది హోమో సేపియన్లుగా పరిణామం చెందింది. రీడ్ వివరణ హోమో ఎర్గాస్టర్‌ను హోమో ఎరెక్టస్ పూర్వీకుడిగా చూపిస్తుంది; అది ఎర్గాస్టర్‌, లేదా వైవిద్యమైన ఎర్గాస్టర్‌, లేదా ఎర్గాస్టర్‌, ఎరెక్టస్ సంకరజాతి అని ఇది ప్రాచీన, తరువాత ఆధునిక మానవులుగా పరిణామం చెంది తరువాత ఆఫ్రికా నుండి ఉద్భవించిన జాతులుగా అభివృద్ధి చెందుతుంది.

రెండు నమూనాలు ఆసియా రకపు హోమో ఎరెక్టస్ ఇటీవల అంతరించిపోతున్నట్లు చూపిస్తున్నాయి. రెండు నమూనాలు జాతుల సమ్మేళనాన్ని సూచిస్తాయి: ప్రారంభ ఆధునిక మానవులు ఆఫ్రికా నుండి ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో వ్యాపించి, హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ (హోమో రోడెసియెన్సిసు) నియాండర్తలు, డెనిసోవాన్సు, అలాగే తెలియని పురాతన ఆఫ్రికా హోమినిదులతో కలిసి అనేక సంకరజాతులును సృష్టించారు. నియాండర్తలు ఉమిశ్రమ సిద్ధాంతాన్ని చూడండి.[71]

నివాస ప్రాంతం

మార్చు

There has been evidence of H. erectus inhabiting a cave in Zhoukoudian, China.[72] This evidence consisted of remains, stones, charred animal bones, collections of seeds, and possibly ancient hearths and charcoal.[72] Although this does not prove that H. erectus lived in caves, it does show that H. erectus spent periods of time in caves of Zhoukoudian. Remains of H. erectus have more consistently been found in lake beds and in stream sediments.[72] This suggest that H. erectus also lived in open encampments near streams and lakes.

ప్రవర్తన

మార్చు

ఉపకరణాల ఉపయోగం

మార్చు
 
ఎరెక్టస్ ఓల్డోవాను సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని వారసత్వంగా పొంది 1.7 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభించి అచ్యులియను పరిశ్రమలో దాన్నిని ఉపయోగించి కనిపిస్తోంది.[73]
 
" హోమో ఎరెక్టస్ " తో సంబంధం కలిగి అకోయులియనులో సాధారణంగా కనిపించే కార్డిఫార్ము బైఫేసు " హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ " వంటి జాతుల నుండి ఆవిర్భవించింది

చరిత్రపూర్వ పాలియోలిథికు యుగం (పాత రాతి యుగం) మానవ చరిత్ర 2.6 మిలియన్లు - 10,000 సంవత్సరాల క్రితం మద్యకాలం నాటిది;[74] అందువలన ఇది భౌగోళిక సమయం ప్లైస్టోసీన్ యుగానికి దగ్గరగా ఉంటుంది. ఇది 2.58 మిలియన్ల నుండి 11,700 సంవత్సరాల క్రితం.[75] ప్రారంభ మానవ పరిణామం ప్రారంభం ఆదిమ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, సాధన సంస్కృతి ప్రారంభ ఆవిష్కరణలకు చేరుకుంటుంది. హోమో ఎరెక్టస్ మొట్టమొదటిసారిగా ఉడికించటానికి అగ్నిని, రాతితో చేతి గొడ్డలిని తయారు చేసి ఉపయోగించారు.[ఆధారం చూపాలి]

తులనాత్మకంగా ఆదిమ సాధనాలను ఉపయోగించిన ప్రారంభ హోమో ఎరెక్టస్ కంటే హోమో ఎర్గాస్టర్ విభిన్నమైన అధునాతన రాతి ఉపకరణాలను ఉపయోగించారు. దీనికి కారణం హోమో ఎర్గాస్టర్ ఓల్డోవాన్ టెక్నాలజీని ముందుగా రూపొందించి ఉపయోగించాడు. తరువాత సాంకేతికతను అచెయులియనుగా అభివృద్ధి చేశాడు.[76] అక్యూలియను సాధనాల వాడకం ca. 1.8 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభం అయింది.[77] హోమో ఎరెక్టస్ వంశావళి 200,000 సంవత్సరాల ముందు ఆఫ్రికాలో అకీయులియను పరిశ్రమ ఆవిష్కరణ చేయబడింది. అప్పుడు హోమో ఎరెక్టస్ ఆసియా వలస వారసులు అచెయులియను సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించలేదని భావించవచ్చు. మహాసముద్రాలతో సహా జలాశయాలను ప్రయాణించడానికి తెప్పలను ఉపయోగించిన మొట్టమొదటి మానవుడు ఆసియా హోమో ఎరెక్టస్ అని సూచించబడింది.[78] టర్కీలో కనుగొనబడిన పురాతన రాతి ఉపకరణం సుమారు 1.2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం పశ్చిమ ఆసియా నుండి ఐరోపాకు అనాటోలియను గేట్వే గుండా హోమినిదులు వెళ్ళాయని వెల్లడించింది-ఇంతకుముందు అనుకున్నదానికంటే చాలా ముందుగానే.[79]

అగ్ని ఉపయోగం

మార్చు

తూర్పు ఆఫ్రికా ప్రాంతాలలో బారింగో సరసు సమీపంలో ఉన్న చెసోవాంజా, కూబి ఫోరా, కెన్యాలోని ఒలోర్జెసైలీ, ప్రారంభ మానవులు అగ్నిని ఉపయోగించిన ఆధారాలను చూపుతాయి. చెసోవాంజా వద్ద పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు 1.42 M.Y.A నాటి అగ్నితో-గట్టిపడిన బంకమట్టి శకలాలు కనుగొన్నారు.[80] విశ్లేషణ ఆధారంగా దానిని గట్టిపరచడానికి బంకమట్టిని 400 ° సెం (752 ° ఫా) కు వేడి చేయాలి. కూబి ఫోరాలో రెండు ప్రాంతాలు హోమో ఎరెక్టస్‌లు 1.5 M.Y.A. వద్ద అగ్నిని నియంత్రించినట్లు ఆధారాలు చూపిస్తాయి. అవక్షేపం ఎర్రబడటానికి పదార్థాన్ని 200-400 డిగ్రీల సెల్సియసు (392-752 డిగ్రీల ఫారెన్‌హీట్) కు వేడి చేయడం అవసరం.[80] కెన్యాలోని ఒలోర్జెసిలీలోని ఒక ప్రాంతం వద్ద "పొయ్యి లాంటి కొలిమ్" వద్ద కొన్ని సూక్ష్మమైన బొగ్గులు కనుగొనబడ్డాయి. కాని అది సహజ బ్రష్ మంటల వల్ల సంభవించవచ్చు.[80]

ఇథియోపియాలోని గడేబులో కాలిపోయిన వెల్డెడు టఫ్ శకలాలు కనిపించాయి. హోమో ఎరెక్టస్‌-సృష్టించిన అచెయులియను కళాఖండాలతో పాటు; స్థానిక అగ్నిపర్వత కార్యకలాపాలు రాళ్ళను తిరిగి కాల్చడం జరిగి ఉండవచ్చు.[80] మిడిలు ఆవాష్ నదీలోయలలో ఎర్రటి బంకమట్టి కోను ఆకారపు మాంద్యం కనుగొనబడింది. ఇవి 200 ° సెం (392 ° ఫా) లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రతల ద్వారా మాత్రమే సృష్టించబడతాయి. ఈ లక్షణాలు చెట్టు స్టంపులు కాలిపోతాయని భావిస్తారు. అంటే అగ్ని నివాస స్థలం నుండి దూరంగా ఉంటుంది.[80] ఆవాష్ లోయలో కాలిన రాళ్ళు కనిపిస్తాయి. కాని సహజంగా కాలిపోయిన (అగ్నిపర్వత) వెల్డెడు టఫ్ కూడా ఈ ప్రాంతంలో కనిపిస్తుంది.

ఇజ్రాయెల్‌లోని నాట్ యాకోవు వంతెన వద్ద ఉన్న ఒక ప్రాంతం 7,90,000 - 690,000 సంవత్సరాల క్రితం హోమో ఎరెక్టస్ లేదా హోమో ఎర్గాస్టర్ నిప్పుపై పట్టు సాధించినట్లు ఆధారాలున్నట్లు చెప్పారు;[81] ఇప్పటి వరకు ఈ వాదనను విస్తృతంగా ఆమోదించారు. హోమో ఎరెక్టస్ 2,50,000 సంవత్సరాల కిందట అగ్నిని నియంత్రించినట్లు కొన్ని ఆధారాలు కనుగొన్నారు. హోమో ఎరెక్టస్ 5,00,000 సంవత్సరాల క్రితం ఆహారాన్ని వండుకున్నట్లు ఆధారాలు కూడా ఉన్నాయి.[82] దక్షిణాఫ్రికాలోని వండరు వర్కు గుహ నుండి కాలిపోయిన ఎముక శకలాలు, మొక్కల బూడిద పునఃవిశ్లేషణ 1 M.Y.A తరువాత అక్కడ అగ్నిని మానవ నియంత్రణ చేసారన్న సిద్ధాంతానికి మద్దతుగా పేర్కొంది.[83]

హోమో ఎరెక్టస్ వారి ఆహారాన్ని వండినట్లు పురావస్తు ఆధారాలు ఉన్నాయి.[82]

పురాతత్వ త్రవ్వకాలు, మతం

మార్చు
 
Homo Erectus shell with geometric incisions, circa 500,000 BP, has been claimed as the first known work of art. From Trinil, Java. Now in the Naturalis Biodiversity Center, Netherlands.[84][85]

త్రవ్వడం ఆధునిక జ్ఞానం, ప్రవర్తనను సూచిస్తుందని గతంలో భావించారు.[86] 1891 లో యూజీను డుబోయిస్ కనుగొన్న డుబోయిస్ సేకరణలో రేఖాగణిత చెక్కడం కలిగిన షెల్ కనుగొనబడింది.[86][87][88] షెల్ చెక్కడం గరిష్ట వయస్సు 0.5460 ± .10 మిలియన్ల సంవత్సరాలు, కనిష్ట వయస్సు 0.4360 ± .05 మిలియన్ల సంవత్సరాల ఉండవచ్చని భావిస్తున్నారు. ఇది హోమో ఎరెక్టస్ ఉన్న సమయంలోనే తయారు చేయబడింది. ఇది పురాతన రేఖాగణిత చెక్కడం.[86][89][90] చెక్కిన నమూనాలు ఆసియా హోమో ఎరెక్టస్ జ్ఞానం న్యూరోమోటరు నియంత్రణలో ఒక భాగమని ఇది చూపిస్తుంది.[86]

హోమో ఎరెక్టస్ మధ్య మతం గురించి చాలా తక్కువ ఆధారాలు ఉన్నప్పటికీ వీరికి మతంతో సంబంధం ఉండడానికి అవకాశం ఉంది. [91] కాల వ్యవధి కారణంగా చాలా మతపరమైన కళాఖండాలు మనుగడలో ఉండవు; ఏది ఏమయినప్పటికీ వారి వారసులు, హోమో నలేడి, హోమో నియాండర్తాలెన్సిస్ (సేపియన్లు) మతపరమైన లేదా మతానికి పూర్వం ప్రవర్తన కలిగి ఉన్నందున ఈ జాతికి కూడా ఇది సాధ్యమే.[ఆధారం చూపాలి]

సంఘం

మార్చు

రిచర్డ్ లీకీ వంటి మానవ శాస్త్రవేత్తలు హోమో ఎరెక్టస్‌ను బహుశా వేట-సేకరణ సమాజంలో నివసించిన మొదటి హోమినిదు. ఆస్ట్రలోపిథెకస్ లాంటి జాతుల కంటే అధికంగా ఎరెక్టస్ ఆధునిక మానవుల మాదిరిగా సామాజికంగా జీవనం సాగించారని నమ్ముతారు. అదేవిధంగా అభివృద్ధి చెందిన కపాల సామర్థ్యం ఉన్న కారణంగా శిలాజాలతో అప్పుడప్పుడు మరింత అధునాతన సాధనాలు లభిస్తూ ఉంటుంది.

1984 లో తుర్కనా బాలుడు శిలాజానికి (హోమో ఎర్గాస్టర్) కనుగొనబడిన హోమో సేపియన్స్ లాంటి శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం ఉన్నప్పటికీ, ఎర్గాస్టర్ ఆధునిక మానవ సంషించడానికి అవసరమైన శబ్దాలను ఉత్పత్తి చేయగల సామర్థ్యం కలిగి ఉండకపోవచ్చు. ఆధునిక మానవ భాష పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందిన ప్రోటో-భాష రూపొందించి వీరు సంభాషించబడవచ్చు కాని వీరు చింపాంజీలు ఉపయోగించే అశాబ్దిక సమాచార మార్పిడి కంటే భాషాభివృద్ధి చెంది ఉన్నారు.[92] జార్జియాలో లభించిన డామింసి హోమో ఎర్గాస్టర్ (ఎరెక్టస్‌) శభ్దాక్షరాలు (తుర్కానా బాలుని కంటే దాదాపు 1,50,000 సంవత్సరాల పూర్వీకుడు)ఉపయోగ సామర్ధ్యత ఈ సిద్ధాంతాన్ని సవాలు చేస్తుంది.[45] మెదడు పరిమాణం చిత్రసంకేత భాషను ఉపయోగించారని భావిస్తున్నారు.[93]

ఆధునిక వేట-సేకరణ పరస్పర అనుబంధ-సమాజాల మాదిరిగానే చిన్న సుపరిచితమైన పరస్పర అనుబంధ-సమాజాలలో నివసించిన మొదటి హోమినిదు హోమో ఎరెక్టస్‌.[94] సమన్వయ సమూహాలలో వేటాడే సంక్లిష్టమైన సాధనాలను ఉపయోగించిన మొదటి హోమినిదు జాతులుగా వీరిని భావిస్తారు. వారు బలహీనమైన సహచరులను సంరక్షణ చేసారని భావిస్తున్నారు. బట్టలు ధరించి, గిన్నెలు, పాత్రలు వంటి సాధనాలను కలిగి ఉన్నారా అనేది స్పష్టంగా తెలియదు. అయినప్పటికీ వారు ఆసియా, ఐరోపాలోని శీతల ప్రాంతాలకు వలస వెళ్ళినప్పుడు వారితో ఉపకరణాలు, ఆహారం, నీటిని తీసుకువెళ్ళాల్సిన అవసరం ఉంది.[ఆధారం చూపాలి]

వంశానుగత సంతతి, ఉపజాతులు

మార్చు

దీర్ఘకాలిక హోమో జాతులు 1-2 మిలియను సంవత్సరాలకు పైగా బహుశా ఉన్నాయి; దీనికి విరుద్ధంగా హోమో సేపియన్స్ పావు మిలియను సంవత్సరాల క్రితం ఉద్భవించాయి. హోమో ఎరెక్టస్ దాని ఖచ్ఛితమైన అర్థంలో పరిశీలిస్తే (ఆసియా జాతిని మాత్రమే సూచిస్తుంది) ఇది హోమో సేపియన్లకు పూర్వీకులదా లేదా తరువాత ఏదైనా మానవ సంభాషిత జాతికి చెందినదా అన్నదాని మీద ఏకాభిప్రాయం కుదరలేదు.

హోమో ఎరెక్టస్

మార్చు
  • హోమో ఎరెక్టస్ బిల్జింగ్స్లెబెనెసిస్ (0.37 మా)
  • en:Homo erectus erectus (జవా మాన్, 1.6–0.5 మా)
  • హోమో ఎరెక్టస్ ఎర్గాస్టర్ (1.9–1.4 మా)
  • హోమో ఎరెక్టస్ జార్జికస్ (1.8–1.6 మా)
  • హోమో ఎరెక్టస్ హెయిడర్జంసిస్ (0.7–0.3 Ma), now mostly treated as a derived species, H. heidelbergensis.[95]
  • హోమో (లాంటియను మాన్, 1.6 మా)
  • హోమో ఎరెక్టస్ నాంకినెసెస్ (నాంజింగు, 0.6 మా)
  • హోమో ఎరెక్టస్ పాలియోజావానికస్ (మెగాంథ్రొపసు, 1.4–0.9 మా)
  • హోమో ఎరెక్టస్ పెకినెసిస్ (పెకింగు మాన్, 0.7 మా)
  • హోమో ఎరెక్టస్ సోలొయెంసిస్ (సోలో మాన్), 0.25–0.075 Ma)[96]
  • హోమో ఎరెక్టస్ టౌటావెలెంసిస్ (టౌటావెల్ మాన్, 0.45 మా)
  • హోమో ఎరెక్టస్ యుయాన్మౌయెంసిస్ (యుయాన్మౌ మాన్)" వూషన్ మాన్ " హోమో ఎరెక్టస్ వుషనెంసిస్ " గా ప్రతిపాదించబడినప్పటికీ ప్రస్తుతం శిలాజశాస్త్రానుసారం " నాన్ హోమోనిదు " వానరంగా భావించబడుతుంది.[97]

సంబంధిత జాతులు

మార్చు

అనేక ఆర్చియాక్ మానవులు, హోమో ఎరెక్టస్ లేక హోమో సపియన్లు వంటి మానవ ఉపజాతులుగా గుర్తించినట్లు ఖచ్ఛితమైన సాక్ష్యాధారాలు లేవు.

  • ఆఫ్రికా " హోమో ఎరెక్టస్ " కాండిడేట్లు.
    • హోమో ఎర్గాస్టర్ ("ఆఫ్రికా హోమో ఎరెక్టస్‌")
    • హోమో నలెడి (హోమో ఇ.నలెడి)
  • యురేషియా " హోమో ఎరెక్టస్ " కాండిడేట్లు:
    • హోమో యాంటెసెస్సర్ (హోమో ఇ. యాంటెసెసర్)
    • హోమో హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్ (హోమో ఇ. హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్)
    • హోమో సెప్రానెసిస్ (హోమో ఇ. సెప్రానెనిసిసు)
  • హోమో ఫ్లొరేసియెన్సిస్ [98]
  • హోమో సేపియన్ కాండిడేట్లు.
    • హోమో నియాండర్తలెన్సిస్ (హోమో ఎస్.నియాండర్థలెంసిసు)
    • Homo denisova (హోమో ఎస్. డెనిసోవా లేక హోమో ఎస్.పి. " అల్టై ", హోమో సపియన్లు, ఉపజాతులు. డెంసోవా)
    • హోమో రొడీసియెన్సిస్ (హోమో ఎస్. రొడీసియెన్సిస్)
    • హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్ (హోమో ఎస్. హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్ )
    • హోమో సపియన్లు ఇడాల్టు
    • 1982 లో మద్యప్రదేశ్లో కనుగొనబడిన నర్మదా శిలాజం,(భారతదేశం) ముందుగా హోమో ఎరెక్టస్‌గా (హోమో ఎరెక్టస్ నర్మడెన్సిస్) భావించి, తరువాత " హోమో సేపియన్స్‌గా గుర్తించారు.[99]

శిలాజాలు

మార్చు

చైనాలోని జౌకౌడియను గుహ దిగువ గుహ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ముఖ్యమైన పురావస్తు ప్రదేశాలలో ఒకటి.[100] 45 హోమో ఎరెక్టస్ వ్యక్తుల అవశేషాలు కనుగొనబడ్డాయి. ఇక్కడ వేలాది ఉపకరణాలు స్వాధీనం చేసుకున్నాయి.[100] 1951 లో చైనాలో తిరిగి కనుగొనబడిన రెండు పోస్టుక్రానియలు అంశాలలో 'డ్రాగన్ బోన్ హిల్' నుండి 4 మానవ దంతాలు మినహా మిగిలినవి 2 వ ప్రపంచ యుద్ధంలో ఈ అవశేషాలు చాలా వరకు పోయాయి.[100]

కొత్త ఆధారాలు హోమో ఎరెక్టస్‌కు ఇంతకుముందు అనుకున్నట్లుగా ప్రత్యేకంగా మందపాటి ఎముకలు లేవని చూపించాయి.[101] ఆసియా లేదా ఆఫ్రికా హోమో ఎరెక్టస్‌కు ప్రత్యేకంగా పెద్ద ఎముకలు లేవని పరీక్షలో తేలింది.[101]

 
హోమో ఎరెక్టస్ కె.ఎన్.ఎం. ఇ.ఆర్. 3733 పుర్రె

ప్రత్యేక శిలాజాలు

మార్చు

కొన్ని "హోమో ఎరెక్టస్" శిలాజాలు:

  • ఇండోనేషియా (జావా ద్వీపం):" ట్రినిల్ 2 " (హోలో టైప్), సంగిరాన్ సేకరణ, సంబ్గ్మంచన్ సేకరణ,[102] న్గండాంగు సేకరణ.
  • చైనా (పెకింగు మాన్):లాంటియన్ (గాంగ్వాంగ్లింగు, చెంజియావి), యంక్సియను, జౌకౌడియన్, నాంజ్ంగ్, హెక్సియన్.
  • కెన్యా:" కె.ఎన్.ఎం. ఇ.ఆర్, కె.ఎన్.ఎం ఇ.ఆర్. 3733.
  • వియత్నాం: ఉత్తరం, థాం ఖుయాను[103] హోయా బింహు
  • జార్జియా రిపబ్లిక్కు: డామంసి సేకరణ (హోమో ఎరెక్టస్ జార్జికసు)
  • ఇథియోపియా: డాకా కల్వారియా.
  • ఎరిత్రియా:బుయియా క్రానియం (హోమో ఎర్గాస్టర్‌)[104]
  • డెనిజ్లి ప్రొవింసు, టర్కీ: కొకాబస్ శిలాజం.[105]

చిత్రమాలిక

మార్చు
  •  
    హోమో ఎరెక్టస్ టౌటావెలెంసిసు " పుర్రె.
  •  
    టౌటావెల్, ఫ్రాంసులో లభించిన రిపబ్లిక ఆఫ్ దిగువ దవడ " హోమో ఎరెక్టస్ "
  •  
    కల్వారియా రెండవ సంగిరాన్, సేకరణ కోయెంసింగ్వాల్డ్, సెంకెంబర్గ్ మ్యూజియం.
  •  
    డాకా సభ్యుడు, ఇథియోపియా.
  •  
    1891 లో కనుగొనబడిన పిథెకాంథ్రోపస్ (హోమో ఎరెక్టస్).

ఇవి కూడా చూడండి

మార్చు

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ 1.0 1.1 Homo erectus soloensis, found in Java, is considered the latest known survival of H. erectus. Formerly dated to as late as 50,000 to 40,000 years ago, a 2011 study pushed back the date of its extinction of H. e. soloensis to 75,000 years ago at the latest. Indriati E, Swisher CC III, Lepre C, Quinn RL, Suriyanto RA, et al. 2011 The Age of the 20 Meter Solo River Terrace, Java, Indonesia and the Survival of Homo erectus in Asia.PLoS ONE 6(6): e21562. doi:10.1371/journal.pone.0021562.
  2. ↑ based on numerous fossil remains of H. erectus. Museum of Prehistory Tautavel, France (2008 photograph)
  3. ↑ Reconstruction by John Gurche (2010), Smithsonian Museum of Natural History, based on KNM ER 3733 and 992. Abigail Tucker, "A Closer Look at Evolutionary Faces Archived 2013-12-05 at the Wayback Machine", Smithsonian.com, 25 February 2010.
  4. ↑ Reconstruction by W. Schnaubelt & N. Kieser (Atelier Wild Life Art), 2006, Westfälisches Museum für Archäologie, Herne, Germany.
  5. ↑ Haviland, William A.; Walrath, Dana; Prins, Harald E.L.; McBride, Bunny (2007). Evolution and Prehistory: The Human Challenge (8th ed.). Belmont, CA: Thomson Wadsworth. p. 162. ISBN 978-0-495-38190-7.
  6. ↑ Baab K (డిసెంబరు 2015). "Defining Homo erectus". Handbook of Paleoanthropology (2 ed.): 2189–2219. doi:10.1007/978-3-642-39979-4_65 (inactive 4 డిసెంబరు 2019).{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of 2019 (link)
  7. ↑ G. Philip Rightmire (1998). "Human Evolution in the Middle Pleistocene: The Role of Homo heidelbergensis". Evolutionary Anthropology. 6 (6): 218–227. doi:10.1002/(sici)1520-6505(1998)6:6<218::aid-evan4>3.0.co;2-6.
  8. ↑ 8.0 8.1 Klein, R. (1999). The Human Career: Human Biological and Cultural Origins. Chicago: University of Chicago Press, ISBN 0226439631.
  9. ↑ Asfaw B, Gilbert WH, Beyene Y, Hart WK, Renne PR, WoldeGabriel G, Vrba ES, White TD (జూన్ 2002). "Remains of Homo erectus from Bouri, Middle Awash, Ethiopia". Nature. 416 (6878): 317–320. doi:10.1038/416317a. PMID 11907576.
  10. ↑ Wilford, John. "Bones in China Put New Light on Old Humans". New York Times.
  11. ↑ Wood, Bernard. "Did early Homo migrate "out of" or "in to" Africa?". Proceedings of the National Academy of Sciences. Archived from the original on 25 ఏప్రిల్ 2020. Retrieved 5 డిసెంబరు 2019.
  12. ↑ Yadav, Archana (21 జూన్ 2016). "It is perfectly possible that Homo genus evolved in Asia".
  13. ↑ Antón, S.C. (2003). "Natural history of Homo erectus". Am. J. Phys. Anthropol. 122: 126–170. doi:10.1002/ajpa.10399. PMID 14666536. By the 1980s, the growing numbers of H. erectus specimens, particularly in Africa, led to the realization that Asian H. erectus (H. erectus sensu stricto), once thought so primitive, was in fact more derived than its African counterparts. These morphological differences were interpreted by some as evidence that more than one species might be included in H. erectus sensu lato (e.g., Stringer, 1984; Andrews, 1984; Tattersall, 1986; Wood, 1984, 1991a, b; Schwartz and Tattersall, 2000) ... Unlike the European lineage, in my opinion, the taxonomic issues surrounding Asian vs. African H. erectus are more intractable. The issue was most pointedly addressed with the naming of H. ergaster on the basis of the type mandible KNM-ER 992, but also including the partial skeleton and isolated teeth of KNM-ER 803 among other Koobi Fora remains (Groves and Mazak, 1975). Recently, this specific name was applied to most early African and Georgian H. erectus in recognition of the less-derived nature of these remains vis à vis conditions in Asian H. erectus (see Wood, 1991a, p. 268; Gabunia et al., 2000a). At least portions of the paratype of H. ergaster (e.g., KNM-ER 1805) are not included in most current conceptions of that taxon. The H. ergaster question remains famously unresolved (e.g., Stringer, 1984; Tattersall, 1986; Wood, 1991a, 1994; Rightmire, 1998b; Gabunia et al., 2000a; Schwartz and Tattersall, 2000), in no small part because the original diagnosis provided no comparison with the Asian fossil record
  14. ↑ Suwa G, Asfaw B, Haile-Selassie Y, White T, Katoh S, WoldeGabriel G, Hart W, Nakaya H, Beyene Y (2007). "Early Pleistocene Homo erectus fossils from Konso, southern Ethiopia". Anthropological Science. 115 (2): 133–151. doi:10.1537/ase.061203.
  15. ↑ 15.0 15.1 Kaifu, Y., et al. (2005). "Taxonomic affinities and evolutionary history of the Early Pleistocene hominids of Java: dentognathic evidence". Am. J. Phys. Anthropol. 128: 709–726.
  16. ↑ Skull suggests three early human species were one : Nature News & Comment
  17. ↑ 17.0 17.1 David Lordkipanidze; Marcia S. Ponce de Leòn; Ann Margvelashvili; Yoel Rak; G. Philip Rightmire; Abesalom Vekua; Christoph P.E. Zollikofer (18 అక్టోబరు 2013). "A Complete Skull from Dmanisi, Georgia, and the Evolutionary Biology of Early Homo". Science. 342 (6156): 326–331. Bibcode:2013Sci...342..326L. doi:10.1126/science.1238484. PMID 24136960.
  18. ↑ Switek, Brian (17 అక్టోబరు 2013). "Beautiful Skull Spurs Debate on Human History". National Geographic. Retrieved 22 సెప్టెంబరు 2014.
  19. ↑ Swisher, Curtis & Lewin 2000, p. 70.
  20. ↑ "The First Knock at the Door". Peking Man Site Museum. In the summer of 1921, Dr. J.G. Andersson and his companions discovered this richly fossiliferous deposit through the local quarry men's guide. During examination he was surprised to notice some fragments of white quartz in tabus, a mineral normally foreign in that locality. The significance of this occurrence immediately suggested itself to him and turning to his companions, he exclaimed dramatically "Here is primitive man, now all we have to do is find him!"
  21. ↑ "The First Knock at the Door". Peking Man Site Museum. For some weeks in this summer and a longer period in 1923 Dr. Otto Zdansky carried on excavations of this cave site. He accumulated an extensive collection of fossil material, including two Homo erectus teeth that were recognized in 1926. So, the cave home of Peking Man was opened to the world.
  22. ↑ from sino-, a combining form of the Greek Σίνα "China", and the Latinate pekinensis, "of Peking"
  23. ↑ "Review of the History". Peking Man Site Museum. During 1927–1937, abundant human and animal fossils as well as artefact were found at Peking Man Site, it made the site to be the most productive one of the Homo erectus sites of the same age all over the world. Other localities in the vicinity were also excavated almost at the same time.
  24. ↑ Darwin, Charles R. (1871). The Descent of Man and Selection in Relation to Sex. John Murray. ISBN 978-0-8014-2085-6.
  25. ↑ "Oldest known member of human family found in Ethiopia". New Scientist. 4 మార్చి 2015. Retrieved 7 మార్చి 2015.
  26. ↑ F. Spoor; M.G. Leakey; P.N. Gathogo; F.H. Brown; S.C. Antón; I. McDougall; C. Kiarie; F.K. Manthi; L.N. Leakey (9 ఆగస్టు 2007). "Implications of new early Homo fossils from Ileret, east of Lake Turkana, Kenya". Nature. 448 (7154): 688–691. Bibcode:2007Natur.448..688S. doi:10.1038/nature05986. PMID 17687323. "A partial maxilla assigned to H. habilis reliably demonstrates that this species survived until later than previously recognized, making an anagenetic relationship with H. erectus unlikely. [...] these two early taxa were living broadly sympatrically in the same lake basin for almost half a million years."
  27. ↑ Ferring, R.; Oms, O.; Agusti, J.; Berna, F.; Nioradze, M.; Shelia, T.; Tappen, M.; Vekua, A.; Zhvania, D.; Lordkipanidze, D. (2011). "Earliest human occupations at Dmanisi (Georgian Caucasus) dated to 1.85-1.78 Ma". Proceedings of the National Academy of Sciences. 108 (26): 10432–10436. Bibcode:2011PNAS..10810432F. doi:10.1073/pnas.1106638108. PMC 3127884. PMID 21646521.
  28. ↑ Augusti, Jordi; Lordkipanidze, David (జూన్ 2011). "How "African" was the early human dispersal out of Africa?". Quaternary Science Reviews. 30 (11–12): 1338–1342. Bibcode:2011QSRv...30.1338A. doi:10.1016/j.quascirev.2010.04.012.
  29. ↑ Robinson JT (జనవరి 1953). "The nature of Telanthropus capensis". Nature. 171 (4340): 33. Bibcode:1953Natur.171...33R. doi:10.1038/171033a0. PMID 13025468.
  30. ↑ Frederick E. Grine; John G. Fleagle; Richard E. Leakey (1 జూన్ 2009). "Chapter 2: Homo habilis – A Premature Discovery: Remember by One of Its Founding Fathers, 42 Years Later". The First Humans: Origin and Early Evolution of the Genus Homo. Springer. p. 7.
  31. ↑ F. Spoor; M.G. Leakey; P.N. Gathogo; F.H. Brown; S.C. Antón; I. McDougall; C. Kiarie; F.K. Manthi; L.N. Leakey (9 ఆగస్టు 2007). "Implications of new early Homo fossils from Ileret, east of Lake Turkana, Kenya". Nature. 448 (7154): 688–691. Bibcode:2007Natur.448..688S. doi:10.1038/nature05986. PMID 17687323. "A partial maxilla assigned to H. habilis reliably demonstrates that this species survived until later than previously recognized, making an anagenetic relationship with H. erectus unlikely"
  32. ↑ 32.0 32.1 Kalb, Jon E (2001). Adventures in the Bone Trade: The Race to Discover Human Ancestors in Ethiopia's Afar Depression. Springer. p. 76. ISBN 978-0-387-98742-2. Retrieved 2 డిసెంబరు 2010.
  33. ↑ Cornevin, Robert (1967). Histoire de l'Afrique. Payotte. p. 440. ISBN 978-2-228-11470-7.
  34. ↑ "Mikko's Phylogeny Archive". Finnish Museum of Natural History, University of Helsinki. Archived from the original on 6 జనవరి 2007.
  35. ↑ Wood, Bernard (11 జూలై 2002). "Palaeoanthropology: Hominid revelations from Chad" (PDF). Nature. 418 (6894): 133–135. Bibcode:2002Natur.418..133W. doi:10.1038/418133a. PMID 12110870. Archived from the original (PDF) on 17 జూలై 2011. Retrieved 2 డిసెంబరు 2010.
  36. ↑ Servant 1983, pp. 462–464.
  37. ↑ Vekua A, Lordkipanidze D, Rightmire GP, Agusti J, Ferring R, Maisuradze G, Mouskhelishvili A, Nioradze M, De Leon MP, Tappen M, Tvalchrelidze M, Zollikofer C (2002). "A new skull of early Homo from Dmanisi, Georgia". Science. 297 (5578): 85–89. Bibcode:2002Sci...297...85V. doi:10.1126/science.1072953. PMID 12098694.
  38. ↑ 38.0 38.1 Lordkipanidze D, Jashashvili T, Vekua A, Ponce de León MS, Zollikofer CP, Rightmire GP, Pontzer H, Ferring R, Oms O, Tappen M, Bukhsianidze M, Agusti J, Kahlke R, Kiladze G, Martinez-Navarro B, Mouskhelishvili A, Nioradze M, Rook L (2007). "Postcranial evidence from early Homo from Dmanisi, Georgia" (PDF). Nature. 449 (7160): 305–310. Bibcode:2007Natur.449..305L. doi:10.1038/nature06134. PMID 17882214.
  39. ↑ Lordkipanidze, D.; Vekua, A.; Ferring, R.; Rightmire, G.P.; Agusti, J.; Kiladze, G.; Mouskhelishvili, A.; Nioradze, M.; Ponce De León, M.S.P.; Tappen, M.; Zollikofer, C.P.E. (2005). "Anthropology: The earliest toothless hominin skull". Nature. 434 (7034): 717–718. Bibcode:2005Natur.434..717L. doi:10.1038/434717b. PMID 15815618.
  40. ↑ Ferring, R.; Oms, O.; Agusti, J.; Berna, F.; Nioradze, M.; Shelia, T.; Tappen, M.; Vekua, A.; Zhvania, D.; Lordkipanidze, D. (2011). "Earliest human occupations at Dmanisi (Georgian Caucasus) dated to 1.85–1.78 Ma". Proceedings of the National Academy of Sciences. 108 (26): 10432–10436. Bibcode:2011PNAS..10810432F. doi:10.1073/pnas.1106638108. PMC 3127884. PMID 21646521.
  41. ↑ Gibbons, A. (2003). "A Shrunken Head for African Homo erectus" (PDF). Science. 300 (5621): 893a–893. doi:10.1126/science.300.5621.893a. PMID 12738831.
  42. ↑ Tattersall, I.; Schwartz, J.H. (2009). "Evolution of the GenusHomo". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 37 (1): 67–92. Bibcode:2009AREPS..37...67T. doi:10.1146/annurev.earth.031208.100202.
  43. ↑ Rightmire, G.P.; Lordkipanidze, D.; Vekua, A. (2006). "Anatomical descriptions, comparative studies and evolutionary significance of the hominin skulls from Dmanisi, Republic of Georgia". Journal of Human Evolution. 50 (2): 115–141. doi:10.1016/j.jhevol.2005.07.009. PMID 16271745.
  44. ↑ Gabunia, L.; Vekua, A.; Lordkipanidze, D.; Swisher Cc, 3.; Ferring, R.; Justus, A.; Nioradze, M.; Tvalchrelidze, M.; Antón, S.C.; Bosinski, G.; Jöris, O.; Lumley, M.A.; Majsuradze, G.; Mouskhelishvili, A. (2000). "Earliest Pleistocene hominid cranial remains from Dmanisi, Republic of Georgia: Taxonomy, geological setting, and age". Science. 288 (5468): 1019–1025. Bibcode:2000Sci...288.1019G. doi:10.1126/science.288.5468.1019. PMID 10807567. {{cite journal}}: |first4= has numeric name (help)
  45. ↑ 45.0 45.1 Bower, Bruce (3 మే 2006). "Evolutionary back story: Thoroughly modern spine supported human ancestor". Science News. 169 (18): 275–276. doi:10.2307/4019325. JSTOR 4019325.
  46. ↑ Wilford, John Noble (19 సెప్టెంబరు 2007). "New Fossils Offer Glimpse of Human Ancestors". The New York Times. Retrieved 9 సెప్టెంబరు 2009.
  47. ↑ Rightmire, G. Philip; Van Arsdale, Adam P.; Lordkipanidze, David (2008). "Variation in the mandibles from Dmanisi, Georgia". Journal of Human Evolution. 54 (6): 904–908. doi:10.1016/j.jhevol.2008.02.003. PMID 18394678.
  48. ↑ Ian Sample (17 అక్టోబరు 2013). "Skull of Homo erectus throws story of human evolution into disarray". The Guardian.
  49. ↑ Zhu Zhaoyu (朱照宇); Dennell, Robin; Huang Weiwen (黄慰文); Wu Yi (吴翼); Qiu Shifan (邱世藩); Yang Shixia (杨石霞); Rao Zhiguo (饶志国); Hou Yamei (侯亚梅); Xie Jiubing (谢久兵); Han Jiangwei (韩江伟); Ouyang Tingping (欧阳婷萍) (2018). "Hominin occupation of the Chinese Loess Plateau since about 2.1 million years ago". Nature. 559 (7715): 608–612. Bibcode:2018Natur.559..608Z. doi:10.1038/s41586-018-0299-4. ISSN 0028-0836. PMID 29995848.
  50. ↑ Barras, Colin (2018). "Tools from China are oldest hint of human lineage outside Africa". Nature. doi:10.1038/d41586-018-05696-8. ISSN 0028-0836.
  51. ↑ Krantz, G.S. (1975). "An explanation for the diastema of Javan erectus Skull IV". In: Paleoanthropology, Morphology and Paleoecology. La Hague: Mouton, 361–372.
  52. ↑ Paul Rincon (11 మార్చి 2009). "'Peking Man' older than thought". BBC News. Retrieved 22 మే 2010.
  53. ↑ Shen, G; Gao, X; Gao, B; Granger, De (మార్చి 2009). "Age of Zhoukoudian Homo erectus determined with (26)Al/(10)Be burial dating". Nature. 458 (7235): 198–200. Bibcode:2009Natur.458..198S. doi:10.1038/nature07741. ISSN 0028-0836. PMID 19279636.
  54. ↑ "'Peking Man' older than thought". BBC News. 11 మార్చి 2009. Retrieved 22 మే 2010.
  55. ↑ Qian F, Li Q, Wu P, Yuan S, Xing R, Chen H, and Zhang H (1991). Lower Pleistocene, Yuanmou Formation: Quaternary Geology and Paleoanthropology of Yuanmou Archived 2010-05-29 at the Wayback Machine, Yunnan, China. Beijing: Science Press, pp. 17–50
  56. ↑ W. Rukang; L. Xingxue (2003). "Homo erectus from Nanjing" (PDF). PaleoAnthropology.
  57. ↑ J. Zhao; K. Hu; K.D. Collerson; H. Xu (2001). "Thermal ionisation mass spectrometry U-series dating of a hominid site near Nanjing, China" (PDF). Geology. 29: 27. doi:10.1130/0091-7613(2001)029<0027:TIMSUS>2.0.CO;2. Archived from the original on 8 సెప్టెంబరు 2017.
  58. ↑ "Finding showing human ancestor older than previously thought offers new insights into evolution". Terra Daily. 5 జూలై 2011. Retrieved 22 ఏప్రిల్ 2019.
  59. ↑ Jones, Tim (17 డిసెంబరు 2009). "Lithic Assemblage Dated to 1.57 Million Years Found at Lézignan-la-Cébe, Southern France «". Anthropology.net. Archived from the original on 24 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 21 జూన్ 2012.
  60. ↑ Moore, Matthew (8 జూలై 2010). "Norfolk earliest known settlement in northern Europe". The Daily Telegraph. London. Archived from the original on 26 ఆగస్టు 2014. Retrieved 8 జూలై 2010.
  61. ↑ Ghosh, Pallab (7 జూలై 2010). "Humans' early arrival in Britain". BBC. Retrieved 8 జూలై 2010.
  62. ↑ 62.0 62.1 Stringer, C. (2012). "What makes a modern human". Nature. 485 (7396): 33–35. Bibcode:2012Natur.485...33S. doi:10.1038/485033a. PMID 22552077.
  63. ↑ 63.0 63.1 "Figure 5. Temporal and Geographical Distribution of Hominid Populations Redrawn from Stringer (2003)" (edited from source), in Reed, David L.; Smith, Vincent S.; Hammond, Shaless L.; et al. (నవంబరు 2004). "Genetic Analysis of Lice Supports Direct Contact between Modern and Archaic Humans". PLOS Biology. 2 (11): e340. doi:10.1371/journal.pbio.0020340. ISSN 1545-7885. PMC 521174. PMID 15502871.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  64. ↑ Tattersall, Ian and Jeffrey Schwartz (2001). Extinct Humans. Boulder, Colorado: Westview/Perseus. ISBN 978-0-8133-3482-0.
  65. ↑ 65.0 65.1 Swisher, Carl Celso III; Curtis, Garniss H. and Lewin, Roger (2002) Java Man, Abacus, ISBN 0-349-11473-0.
  66. ↑ "A footprint in the sands of time". The Economist. 26 ఫిబ్రవరి 2009. Retrieved 22 డిసెంబరు 2017.
  67. ↑ Bryson, Bill (2005). A Short History of Nearly Everything: Special Illustrated Edition. Toronto: Doubleday Canada. ISBN 978-0-385-66198-0.
  68. ↑ Khanna, Dev Raj (2004). Human Evolution. Discovery Publishing House. p. 195. ISBN 978-8171417759. Retrieved 30 మార్చి 2013. African H. erectus, with a mean stature of 170 cm, would be in the tallest 17 percent of modern populations, even if we make comparisons only with males
  69. ↑ Roylance, Frank D. Roylance (6 ఫిబ్రవరి 1994). "A Kid Tall For His Age". Baltimore Sun. Archived from the original on 5 నవంబరు 2013. Retrieved 30 మార్చి 2013. Clearly this population of early people were tall, and fit. Their long bones were very strong. We believe their activity level was much higher than we can imagine today. We can hardly find Olympic athletes with the stature of these people
  70. ↑ 70.0 70.1 70.2 Roach, & Richmond. (2015). "Clavicle length, throwing performance and the reconstruction of the Homo erectus shoulder". Journal of Human Evolution, 80(C), 107–113.
  71. ↑ Whitfield, John (18 ఫిబ్రవరి 2008). "Lovers not fighters". Scientific American. 298 (3): 20–21. Bibcode:2008SciAm.298c..20W. doi:10.1038/scientificamerican0308-20.
  72. ↑ 72.0 72.1 72.2 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; :0 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  73. ↑ Richards, M. P. (డిసెంబరు 2002). "A brief review of the archaeological evidence for Palaeolithic and Neolithic subsistence". European Journal of Clinical Nutrition (in ఇంగ్లీష్). 56 (12): 1270–1278. doi:10.1038/sj.ejcn.1601646. ISSN 1476-5640.
  74. ↑ Toth, Nicholas; Schick, Kathy (2007). Toth, Nicholas; Schick, Kathy (2007). Handbook of Paleoanthropology. pp. 1943–1963. doi:10.1007/978-3-540-33761-4_64. ISBN 978-3-540-32474-4. {{cite book}}: |journal= ignored (help) In Henke, H.C. Winfried; Hardt, Thorolf; Tatersall, Ian. Handbook of Paleoanthropology. Volume 3. Berlin; Heidelberg; New York: Springer-Verlag. p. 1944. (Print: ISBN 978-3-540-32474-4 Online: ISBN 978-3-540-33761-4)
  75. ↑ "The Pleistocene Epoch". University of California Museum of Paleontology. Archived from the original on 24 ఆగస్టు 2014. Retrieved 22 ఆగస్టు 2014.
  76. ↑ Beck, Roger B.; Black, Linda; Krieger, Larry S.; Naylor, Phillip C.; Shabaka, Dahia Ibo (1999). World History: Patterns of Interaction. Evanston, IL: McDougal Littell. ISBN 978-0-395-87274-1.
  77. ↑ The Earth Institute. (2011-09-01). Humans Shaped Stone Axes 1.8 Million Years Ago, Study Says. Columbia University. Accessed 5 January 2012.
  78. ↑ Gibbons, Ann (13 మార్చి 1998). "Paleoanthropology: Ancient Island Tools Suggest Homo erectus Was a Seafarer". Science. 279 (5357): 1635–1637. doi:10.1126/science.279.5357.1635.
  79. ↑ Oldest stone tool ever found in Turkey discovered by the University of Royal Holloway London and published in ScienceDaily on December 23, 2014
  80. ↑ 80.0 80.1 80.2 80.3 80.4 James, Steven R. (ఫిబ్రవరి 1989). "Hominid Use of Fire in the Lower and Middle Pleistocene: A Review of the Evidence" (PDF). Current Anthropology. 30 (1): 1–26. doi:10.1086/203705. Archived from the original (PDF) on 12 డిసెంబరు 2015. Retrieved 4 ఏప్రిల్ 2012.
  81. ↑ Rincon, Paul (29 ఏప్రిల్ 2004). "Early human fire skills revealed". BBC News. Retrieved 12 నవంబరు 2007.
  82. ↑ 82.0 82.1 Pollard, Elizabeth (2015). Worlds Together, Worlds Apart. New York: Norton. pp. 13. ISBN 978-0-393-92207-3.
  83. ↑ Pringle, Heather (2 ఏప్రిల్ 2012), "Quest for Fire Began Earlier Than Thought", ScienceNOW, archived from the original on 15 ఏప్రిల్ 2013, retrieved 4 ఏప్రిల్ 2012
  84. ↑ Callaway, Ewen (2014). "Homo erectus made world's oldest doodle 500,000 years ago". Nature News (in ఇంగ్లీష్). doi:10.1038/nature.2014.16477.
  85. ↑ Brahic, Catherine (3 డిసెంబరు 2014). "Shell 'art' made 300,000 years before humans evolved". New Scientist. Retrieved 29 సెప్టెంబరు 2018.
  86. ↑ 86.0 86.1 86.2 86.3 Joordens, Josephine C.A., et al. “Homo Erectus at Trinil on Java Used Shells for Tool Production and Engraving.” Nature, vol. 518, no. 7538, Feb. 2015, pp. 228–231.
  87. ↑ Dubois, E. Das geologische Alter der Kendeng-oder Trinil-fauna. Tijdschr. Kon. Ned. Aardr. Gen. 25, 1235–1270 (1908).
  88. ↑ Dubois, E. Pithecanthropus Erectus, Eine Menschena ¨hnliche U ¨bergangsformaus Java (Landesdruckerei, 1894).
  89. ↑ Henshilwood, C.S., d’Errico, F. & Watts, I. "Engraved ochres from the Middle Stone Age levels at Blombos Cave, South Africa". J.Hum. Evol. 57, 27–47 (2009).
  90. ↑ d’Errico, F., Garcı ´aMoreno, R.& Rifkin, R.F. "Technological, elemental and colorimetric analysis of an engraved ochre fragment from the Middle Stone Age levels of Klasies River Cave 1, South Africa". J.Archaeol.Sci. 39, 942–952 (2012).
  91. ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 10 మార్చి 2010. Retrieved 21 ఆగస్టు 2019.
  92. ↑ Ruhlen, Merritt (1994). The origin of language: tracing the evolution of the mother tongue. New York: Wiley. ISBN 978-0-471-58426-1.
  93. ↑ Leakey, Richard (1992). Origins Reconsidered. Anchor. pp. 257–258. ISBN 978-0-385-41264-3.
  94. ↑ Boehm, Christopher (1999). Hierarchy in the forest: the evolution of egalitarian behavior. Cambridge: Harvard University Press. p. 198. ISBN 978-0-674-39031-7.
  95. ↑ The paleontology institute at Heidelberg University, where the type specimen is kept since 1908, as late as 2010 still classified it as Homo erectus heidelbergensis. This was reportedly changed to Homo heidelbergensis, accepting the categorization as separate species, in 2015. "Homo heidelbergensis". Sammlung des Instituts für Geowissenschaften. Retrieved 29 నవంబరు 2015.
  96. ↑ long assumed to have lived on Java at least as late as about 50,000 years ago but re-dated in 2011 to a much older age.Finding showing human ancestor older than previously thought offers new insights into evolution, 5 July 2011.
  97. ↑ Ciochon RL. (2009). "The mystery ape of Pleistocene Asia. Nature. 459: 910–911. doi:10.1038/459910a.
  98. ↑ There was long-standing uncertainty whether H. floresiensis should be considered close to H. erectus, close to H. sapiens, or an altogether separate species. In 2017, it was suggested on morphological grounds that H. floresiensis is a sister species to either H. habilis or to a minimally habilis-erectus-ergaster-sapiens clade, and its line much more ancient than Homo erectus itself. Argue, Debbie; Groves, Colin P. (21 ఏప్రిల్ 2017). "The affinities of Homo floresiensis based on phylogenetic analyses of cranial, dental, and postcranial characters". Journal of Human Evolution. 107: 107–133. doi:10.1016/j.jhevol.2017.02.006. PMID 28438318.
  99. ↑ Kenneth A.R. Kennedy Arun Sonakia John Chiment K.K. Verma, "Is the Narmada hominid an Indian Homo erectus?", American Journal of Physical Anthropology 86.4 (December 1991), 475–496, doi:10.1002/ajpa.1330860404.
  100. ↑ 100.0 100.1 100.2 Zanolli, Clément, et al. “Inner Tooth Morphology of Homo Erectus from Zhoukoudian. New Evidence from an Old Collection Housed at Uppsala University, Sweden.” Journal of Human Evolution, vol. 116, Mar. 2018, pp. 1–13.
  101. ↑ 101.0 101.1 Copes, Lynn E., and William H. Kimbel. “Cranial Vault Thickness in Primates: Homo Erectus Does Not Have Uniquely Thick Vault Bones.” Journal of Human Evolution, vol. 90, Jan. 2016, pp. 120–134.
  102. ↑ Delson E, Harvati K, Reddy D, et al. (ఏప్రిల్ 2001). "The Sambungmacan 3 Homo erectus calvaria: a comparative morphometric and morphological analysis". The Anatomical Record. 262 (4): 380–397. doi:10.1002/ar.1048. PMID 11275970.
  103. ↑ Ciochon R, Long VT, Larick R, et al. (ఏప్రిల్ 1996). "Dated co-occurrence of Homo erectus and Gigantopithecus from Tham Khuyen Cave, Vietnam". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 93 (7): 3016–3020. Bibcode:1996PNAS...93.3016C. doi:10.1073/pnas.93.7.3016. PMC 39753. PMID 8610161.
  104. ↑ Schuster, Angela M.H. (సెప్టెంబరు–అక్టోబరు 1998). "New Skull from Eritrea". Archaeology. Retrieved 3 అక్టోబరు 2015.
  105. ↑ Kappelman J, Alçiçek MC, Kazanci N, Schultz M, Ozkul M, Sen S (జనవరి 2008). "First Homo erectus from Turkey and implications for migrations into temperate Eurasia". American Journal of Physical Anthropology. 135 (1): 110–116. doi:10.1002/ajpa.20739. PMID 18067194.

Further reading

మార్చు
మార్చు
 
వికీమీడియా కామన్స్‌లో Homo erectusకి సంబంధించి దస్త్రాలు ఉన్నాయి.

లువా తప్పిదం: bad argument #2 to 'title.new' (unrecognized namespace name 'Portal')

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=హోమో_ఎరెక్టస్&oldid=3979562" నుండి వెలికితీశారు