గణముక్తి పరిషత్
గణముక్తి పరిషత్ ('త్రిపుర స్టేట్ ఇండిజినస్ పీపుల్స్ లిబరేషన్ కౌన్సిల్' కోసం బెంగాలీ) అనేది త్రిపురలోని త్రిపురి ప్రజల మధ్య పనిచేస్తున్న వామపక్ష ఉద్యమం. ఇది కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)తో దాని గిరిజన విభాగంగా అనుబంధంగా ఉంది.
| స్థాపన | 1945[1] |
|---|---|
| వ్యవస్థాపకులు | దశరథ్ దేబ్ |
| చట్టబద్ధత | చురుగ్గా ఉంది |
| ప్రధాన కార్యాలయాలు | అగర్తల |
| సేవా | త్రిపుర |
విభజన
మార్చు1967 మార్చిలో, పార్టీ రెండు వర్గాలుగా చీలిపోయింది:
- త్రిపుర రాజ్య గణముక్తి పరిషత్, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియాకు అనుబంధంగా ఉంది
- త్రిపుర రాజేర్ ఉపజాతి గణముక్తి పరిషత్, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)కి అనుబంధంగా ఉంది.
మూలాలు
మార్చు1940వ దశకంలో త్రిపుర రాచరికం రాష్ట్రంపై తన రాజకీయ పాలనను కొనసాగించడానికి తన శాయశక్తులా ప్రయత్నించింది. అయితే భారత జాతీయ కాంగ్రెస్, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా ద్వారా ప్రభావితమైన ఉద్యమాల ద్వారా రాచరికం సవాలు చేయబడింది. ఈ సంఘాలు ప్రజాస్వామిక సంస్కరణలను ప్రతిపాదించాయి, కానీ రాజ గృహం నుండి తీవ్ర ప్రతిఘటన ఎదుర్కొంది. 1946లో జనమంగళ్ సమితి (పీపుల్స్ వెల్ఫేర్ అసోసియేషన్), జనశిక్షా సమితి (పీపుల్స్ ఎడ్యుకేషనల్ అసోసియేషన్), కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ స్థానిక సెల్ సభ్యులు, వ్యక్తిగత వామపక్షాలు కలిసి త్రిపుర రాజ్య ప్రజామండలం (త్రిపుర స్టేట్ పాపులర్ అసెంబ్లీ) ఏర్పాటు చేశారు. ప్రజామండలం రాష్ట్రానికి రాజ్యాంగ రాచరికం రూపాన్ని ప్రతిపాదించింది.
ప్రజామండలం కమ్యూనిస్టులు, కమ్యూనిస్టులు కానివారు. 1948లో ఈ సంస్థ తూర్పు పాకిస్తాన్‌లోని కమ్యూనిస్టుల ప్రభావంలో ఉందనే కారణంతో సంస్థపై నిషేధం ప్రతిపాదించబడింది. ఇది కమ్యూనిస్టులను బహిష్కరించడానికి ప్రజామండలానికి చెందిన కమ్యూనిస్టుయేతర నాయకులను ప్రేరేపించింది. అయితే, బహిష్కరణ జరగకముందే నిషేధం అమలు చేయబడింది. ప్రజామండలానికి చెందిన నాయకులను అరెస్టు చేయగా, పలువురు కార్యకర్తలు అజ్ఞాతంలోకి వెళ్లిపోయారు. ప్రజామండలాన్ని అణచివేయడంలో కమ్యూనిస్టులు, కమ్యూనిస్టులు అనే తేడా లేకుండా, సంస్థలో కమ్యూనిస్టుకు మద్దతును పెంచడానికి రాజ ప్రభుత్వం పరోక్షంగా దోహదపడింది. స్వాతంత్య్ర దినోత్సవం నాడు ప్రజామండలం అగర్తలాలో తీవ్రవాద ప్రదర్శనను తీసుకుంది. అదే సమయంలో, తిప్రాసాస్ భూమి హక్కుల కోసం పోరాటంలో ఉద్యమం ప్రారంభించబడింది. భారతదేశ విభజన తరువాత, బెంగాలీ హిందువుల ప్రధాన తరంగం తూర్పు పాకిస్తాన్ నుండి త్రిపురకు వలస వచ్చింది. త్రిపుర గ్రామీణ ప్రాంతంలో బెంగాలీ మనీ-లెండర్లు అప్పులపాలైన తిప్రాసాల నుండి వ్యవసాయ భూమిని స్వాధీనం చేసుకోవడం ప్రారంభించారు. ప్రజామండలం సంఘటిత ప్రతిఘటన, ఉద్యమాన్ని సమూలంగా మార్చే పోరాటం.
అనేక ప్రదేశాలలో ఉద్యమం రాష్ట్ర దళాలతో ఘర్షణలకు దారితీసింది. అక్టోబరులో బిషాల్‌ఘర్‌లో పోలీసులు జరిపిన కాల్పుల్లో తొమ్మిది మంది టిప్రాసాలు మరణించగా, ఇరవై మంది గాయపడ్డారు. ప్రజామండలాన్ని నిర్మూలించాలనే లక్ష్యంతో సైన్యం గిరిజన ప్రాంతాల్లో శిబిరాలను ఏర్పాటు చేసింది. పెరుగుతున్న అణచివేతను ఎదుర్కొనే అవకాశం లేదని ప్రజామండల నాయకత్వం భావించి, సంఘాన్ని రద్దు చేయాలని నిర్ణయించింది.
ప్రజామండలం అదృశ్యమైన తర్వాత ఏర్పడిన శూన్యంలో, తిప్రాస నాయకులు త్రిపుర రాజేర్ ముక్తి పరిషత్ (త్రిపుర స్టేట్ లిబరేషన్ కౌన్సిల్, సాధారణంగా ముక్తి పరిషత్ అని పిలుస్తారు) స్థాపించారు. ముక్తి పరిషత్ డిఐఆర్‌ను ఉపసంహరించుకోవాలని, భావవ్యక్తీకరణ, సంఘం స్వేచ్ఛను డిమాండ్ చేసింది. 'త్రిపుర ప్రజలకు ప్రజాస్వామిక హక్కులు' అనే నినాదంతో ఈ ఉద్యమం సాగింది.[2]
ప్రస్తుతం
మార్చుప్రస్తుతం త్రిపుర రాజేర్ ఉపజాతి గణముక్తి పరిషత్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) రైతు సామూహిక సంస్థ అయిన ఆల్ ఇండియా కిసాన్ సభతో అనుబంధంగా ఉంది. గణముక్తి పరిషత్, అయితే, పూర్తిగా గిరిజన సంస్థగా దాని స్వంత సంస్థాగత పాత్రను నిర్వహిస్తుంది. అదేవిధంగా, గణముక్తి పరిషత్ పార్టీ ఎఐకెఎస్ కి అనుబంధంగా ఉన్నందున, ట్రైబల్ యూత్ ఫెడరేషన్ డెమోక్రటిక్ యూత్ ఫెడరేషన్ ఆఫ్ ఇండియాకు అనుబంధంగా ఉంది. ట్రైబల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ స్టూడెంట్స్ ఫెడరేషన్ ఆఫ్ ఇండియాకు అనుబంధంగా ఉంది. అయితే అదే సమయంలో ఈ సంస్థలు వివిధ అఖిల భారత నిర్మాణాలకు చెందినవి కాబట్టి, అవి సంస్థాగతంగా పరస్పరం అనుసంధానించబడి ఉంటాయి. టివైఎఫ్ ప్రధాన కార్యదర్శి, అధ్యక్షుడు సంప్రదాయం ప్రకారం గణముక్తి పరిషత్ సెక్రటేరియట్ సభ్యులుగా ఎన్నుకోబడతారు. గణముక్తి పరిషత్, టివైఎఫ్, టిఎస్యు వారి ఆల్ ఇండియా బాడీల కంటే ఇతర జెండాలు, చిహ్నాలు, ప్రచురణలను ఉపయోగిస్తాయి. ఈ మూడు సంస్థల నాయకత్వాన్ని సెంట్రల్ కమిటీలుగా సూచిస్తారు, అయితే ఎఐకెఎస్, డివైఎఫ్ఐ, ఎస్ఎఫ్ఐ రాష్ట్ర నాయకత్వాలను రాష్ట్ర కమిటీలుగా సూచిస్తారు.
2000 నాటికి ఇది 70 000 సభ్యత్వాన్ని క్లెయిమ్ చేసింది. దీనికి అధ్యక్షుడు నరేష్ జమాటియా, ప్రధాన కార్యదర్శి రాధాచరణ్ డెబ్బర్మ.[3][4][5]
మూలాలు
మార్చు- ↑ Anindita Ghoshal. "Tripura: A Chronicle of Politicisation of the Refugees and Ethnic Tribals" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2021-06-06. Retrieved 2024-07-08.
- ↑ - Majumder, Benimadhab; The Legislative Opposition in Tripura, Agartala: Tripura State Tribal Cultural Research Institute & Museum, 1997
- ↑ "Tripura's CPIM Tribal Wing - GMP Writes To Joint Committee Of Parliament On Forest (Conservation) Amendment Bill 2023". Northeast Today. 17 May 2023. Retrieved 27 November 2023.
- ↑ Singh, Bikash (17 May 2023). "The Forest (Conservation) Amendment Bill 2023 dilutes Forest Right Act: Tripura Rajya Upajati Ganamukti Parishad". The Economic Times.
- ↑ "Tripura Gana Mukti Parishad decided to launch a massive movement from November 15". tripurainfo.com.
గ్రంథ పట్టిక
మార్చు- బసు, ప్రదీప్ కుమార్; త్రిపురలో కమ్యూనిస్ట్ ఉద్యమం, కలకత్తా: ప్రోగ్రెసివ్ పబ్లిషర్స్, 1996
- దేబ్, దశరథ్; ముక్తి పరిషదర్ ఇతికథ, కోల్‌కతా: నేషనల్ బుక్ ఏజెన్సీ, 1999
బాహ్య లింకులు
మార్చు- దశరథ్ దేబ్, 1916–1998, ఫ్రంట్‌లైన్‌లో కథనం
- పీపుల్స్ డెమోక్రసీలో GMP 17వ కేంద్ర సమావేశంపై కథనం