దుంగేశ్వర దేవాలయం
దుంగేశ్వర దేవాలయం (నేపాలీ: मन्गेश्र मन्दिर) నేపాల్ లో గల కర్నాలీ ప్రావిన్స్‌లోని దైలేఖ్ జిల్లాలో ఉన్న ఒక హిందూ దేవాలయం.[1] ఈ ఆలయం దైలేఖ్ జిల్లాలోని ఎత్తైన ప్రదేశమైన దుంగేశ్వర్‌లో ఉంది. ఇది సముద్ర మట్టానికి 544 మీటర్ల ఎత్తులో, లూహ్రే, కర్నాలీ నదుల సంగమ ప్రదేశంలో ఉంది. దుంగేశ్వర్‌లో సిద్ధేశ్వర్ మహాదేవ్, డంగల్ దేవాలయం అనే మరో రెండు దేవాలయాలు ఉన్నాయి. అగ్ని పురాణం, దైలేఖ్ జిల్లాలోని వైశ్వాంకర్ పురాణం ప్రకారం, ఈ ప్రాంతం దైలేఖ్ జిల్లాలోని ఐదు ప్రసిద్ధ దేవాలయాలైన పంచకోషిలో భాగంగా పరిగణించబడుతుంది. దైలేఖ్‌లో దిగువ ధుంగేశ్వర్, ఎగువ ధుంగేశ్వర్ అనే రెండు ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయం దిగువ ధుంగేశ్వర్ కు చెందుతుంది.[2][3][4][5]
| దుంగేశ్వర దేవాలయం | |
|---|---|
 సిద్ధేశ్వర్ మహాదేవ్ దేవాలయం | |
| స్థానం | |
| దేశం: |  Nepal |
| రాష్ట్రం: | భేరి |
| జిల్లా: | డైలెఖ్ |
| ప్రదేశం: | నౌలే కటువల్, దుల్లు మున్సిపాలిటీ |
| ఎత్తు: | 544 మీ. (1,785 అ.) |
| భౌగోళికాంశాలు: | 28°47′N 81°35′E / 28.78°N 81.58°E |
| నిర్మాణశైలి, సంస్కృతి | |
| నిర్మాణ శైలి: | పగోడ శైలి |
| శాసనాలు: | శిలా శాసనం |
స్థాపన
మార్చుపురాణాల ప్రకారం, జ్యోతిఖా ఉపాధ్యాయ అనే బ్రాహ్మణుడు ప్రతిరోజూ పనాంగ్లీ, లోహర్‌లలో పూజా కార్యక్రమాలు, ధ్యాన కార్యక్రమాలు పూర్తి చేసి ఒక గుహలోకి ప్రవేశించేవాడు. ఈ గుహలో, అతను శివ పూజ, ధ్యానం వంటివి చేసి ఇంటికి వెళ్ళేవాడు. ఒక రోజు ఇంటికి తిరిగి వచ్చిన తరువాత, అతను కొంత వైకల్యానికి గురయ్యాడు. అతని ఆరోగ్య పరిస్థితి మెల్లమెల్లగా క్షీణించడంతో కర్నాలీ నది ఒడ్డున సాగర్ గిరి అనే సాధువును కలిశాడు. తన వైకల్యానికి కారణం ఈ పూజ కానందున పూజా కార్యక్రమాలు కొనసాగించమని సాధువు అభ్యర్థించాడు. అతని మాటలను అంగీకరించి ఒక శివలింగాన్ని తెచ్చి ఆలయాన్ని స్థాపించాడు. తర్వాత భక్తులు, రాజులు ఆలయ రక్షణ సిబ్బందితో కలిసి మెల్లమెల్లగా ఆలయాన్ని అభివృద్ది చేశారు.[6][1]
ఆలయాన్ని నిర్మించడం
మార్చుఆలయంలో పూజా కార్యక్రమాలు కొనసాగుతూనే రోజులు గడిచిపోయాయి. కొంతకాలం తర్వాత అచ్చం జిల్లాలోని దంతాకు చెందిన సోదరీమణులు గంగ, జమున పెళ్లి చేసుకోకుండా దేవుడిని పూజించాలనే ఉద్దేశంతో ఇక్కడికి వచ్చారు. వారి భక్తిని చూసి సాగర్ గిరి ఈ శివాలయంలో నిత్యం పూజించే బాధ్యతలను వారికి అప్పగించి కాల మహంతుడై కూర్చున్నాడు. ఈ ఆలయ పూజలు, సంరక్షణ కారణంగా ఆమెను దేవకి అని పిలిచేవారు.[7]
ఇటీవలి పూజారులు, సాధువులు
మార్చునరోత్తమ్ గిరి మరణం తర్వాత, కబీరాజ్ గిరి (BS 1980), ఖగేంద్ర గిరి (BS 1998), జయదేవ్ గిరి (BS 2007), సుందర్ గిరి (BS 2030), చౌర గిరి (BS 2034), చౌర గిరి భార్య, రంగ గిరి (BS ) 2040), చౌర గిరి కుమారుడు సుక్‌దేవ్ గిరి (BS 2043), BS 2054 నుండి, ఖడ్గ గిరి మహంత్‌గా బాధ్యతలు చేపట్టారు.
అదేవిధంగా ఈ ఆలయంలో సిద్ధేశ్వర్ మహాదేవ్, కాళికా భగవతి, గణేశజీ, కల్సైనీ భరియాబ్, బతుక్ భరాబ్ ఇక్కడి దేవుళ్ళు, దేవతలను పూజించారు. అయితే, ఆలయ అధిపతి వివాదం కారణంగా, కబీరాజ్ గిరి కాలంలో ఆరాధనలో ఎటువంటి నిబంధనలు లేవు. ఆ కాలంలో ఎవరో తెలియని సాధువు లమ్సాల్ను (ఆరాధనా పద్దతి) ఆరాధించడం ప్రారంభించాడు, కానీ అతను శపించబడ్డాడు, బాధపడ్డాడు. ఆపై అతను వదులుకున్నాడు. ఆ తర్వాత ఛదుంగే బ్రాహ్మణుడు, లస్మల్ బ్రాహ్మణుడు కూడా బాధల కారణంగా వదులుకున్నారు. తర్వాత, జ్యోతికర్ ఉపాధ్యాయ సంతానం, బిష్ణు ప్రసాద్ ఉపాధ్యాయ ఇప్పటి వరకు ఆలయ పూజలను నిర్వహిస్తున్నారు.[7]
పూజించే సంప్రదాయం
మార్చుఈ ఆలయం సహజ పవిత్ర జ్వాల నాభి పాత్రకు అనుసంధానించబడి ఉందని, ఇక్కడ ఏదైనా ఇతర పవిత్ర దీపాలను వెలిగించాలని ఒక నమ్మకం ఉంది. విఫలమైతే, పరువు, కరువు, ఆకలి బాధలకు కారణం కావచ్చని నమ్మకం. సిద్ధేశ్వర్ మహాదేవ్ ఆలయం విజయదశమి రోజున మాత్రమే తెరవబడుతుంది. దశైన్ (అంటే ఘటసథాపన) అనే గొప్ప అధోకరణం రోజు నుండి, ఆలయానికి ఆధ్యాత్మికపరమైన శబ్దాలు, సంగీతంతో పాటు చట్టబద్ధమైన సమర్పణలు ఇవ్వబడతాయి. ఈ ఆలయంలోని త్రిశూలం, గొడ్డలి, ఖడ్గాన్ని భగవతీ దేవికి చిహ్నంగా పూజిస్తారు.[7]
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 "Thousand years old heritages in Dailekh await conservation and promotion". Integration Through Media ....! (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 2018-08-31. Archived from the original on 2021-11-29. Retrieved 2019-03-12.
- ↑ Dolma, Tenzin. "Heritage of Surkhet, Dailekh at first glance". My City (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2019-03-12.[permanent dead link]
- ↑ "Inseconline » Districts » Dailekh". inseconline.org. Retrieved 2019-03-12.
- ↑ Magazine, New Spolight. "Karnali: The Importance Of Local Voices In Nepal's hydropower Projects". SpotlightNepal (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2019-03-12.
- ↑ "Agent Locator | Branch Office Dungeshwor 6 Dailekh, Bheri | Western Union". locations.westernunion.com. Retrieved 2019-03-12.
- ↑ "डुङ्गेश्वर मन्दिर", विकिपिडिया (in నేపాలి), 2019-03-09, retrieved 2019-03-12
- ↑ 7.0 7.1 7.2 के.सी. (पोखरेल), विश्व. Kittambam. 1st Edition. pp. 103–105.