వికీపీడియా

స్విట్జర్లాండ్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
Fixed some formatting
31 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0
ట్యాగు: విశేషణాలున్న పాఠ్యం
పంక్తి 9:
|national_motto = ''(unofficial)'' "[[One for all, all for one]]"<br />{{lang-de|Einer für alle, alle für einen}}<br />{{lang-fr|Un pour tous, tous pour un}}<br />{{lang-it|Uno per tutti, tutti per uno}}
|national_anthem = "[[Swiss Psalm|Schweizerpsalm]]"{{spaces|2}}<small>(German)<br />"''Swiss Psalm''"</small>
|official_languages = [[German language|German]],<br />[[French language|French]],<br />[[Italian language|Italian]],<br />[[Romansh language|Romansh]]<ref>[http://www.admin.ch/ch/d/sr/101/a4.html?lang=en Federal Constitution], article 4, "National languages" : ''National languages'' are German, French, Italian and Romansh; [http://www.admin.ch/org/polit/00083/index.html?lang=en Federal Constitution] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919134534/http://www.admin.ch/org/polit/00083/index.html?lang=en |date=2008-09-19 }}, article 70, "Languages", paragraph 1: The ''official languages'' of the Confederation are German, French and Italian. Romansh shall be an official language for communicating with persons of Romansh language.</ref>
|demonym = Swiss
|capital = [[దస్త్రం:Berne-coat of arms.svg|20px]] [[Bern]]<ref>''De jure'' "federal city"; ''de facto'' capital. Because of historical federalist sensibilities, Swiss law does not designate a formal capital, and some federal institutions such as courts are located in other cities.</ref>
పంక్తి 99:
 
=== తొలి చరిత్ర ===
స్విట్జర్లాండ్‌లో అతి పురాతన మానవ ఉనికి 150,000 సంవత్సరాల క్రితం నుంచే ఉంది.<ref name="Early">[http://www.swissworld.org/en/history/prehistory_to_romans/prehistoric_times/ చరిత్ర] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100419174957/http://www.swissworld.org/en/history/prehistory_to_romans/prehistoric_times/ |date=2010-04-19 }} swissworld.org. Retrieved on 2009-06-27</ref> స్విట్జర్లాండ్‌లో వ్యవసాయం చేసే అతి పురాతన స్థిర నివాసాలు 5300 BCలో గాక్లిజెన్ ప్రాంతంలో లభించాయి<ref name="Early" />.
 
న్యూచాటెల్ సరస్సు ఉత్తర దిశాన కనుగొన్న లా టెనె అను పురావస్తు ప్రదేశంలోని హాల్‌స్టాట్ సంస్కృతి మరియు లా తేనే సంస్కృతి సంస్కృతుల ప్రజలు అతి పురాతన సాంస్కృతిక తెగలుగా గుర్తింపబడినారు. ప్రాచీన గ్రీక్ మరియు ఎట్రుస్కాన్ నాగరికత ప్రభావం పడిన లా టెనె సంస్కృతి ఇనుప క్రి..పూ. యుగంలో 450 వరకు అభివృద్ధి చెందుతూ వర్ధిల్లింది <ref name="Early" />. స్విస్ ప్రాంతంలో అతి ముఖ్యమైన తెగలలో హెల్వెట్టి తెగ ఒకటి. క్రీ.పూ. 58 బిబ్రాక్ట్ యుద్ధం జూలియస్ సీజర్ సైన్యాలు హెల్వెటీ ఓడించాయి.<ref name="Early" /> 15 BCలో రోమన్ సామ్రాజ్యపు రెండవ చక్రవర్తిగా నియమింపబడిన టిబెరియస్ I మరియు అతని సోదరుడు నీరో క్లాడియస్ ద్రుసస్ పర్వతాలను ఆక్రమించుకొని రోమన్ సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేశారు.హెల్వెట్టి ఆక్రమణలో ఉన్న ప్రాంతాల పేర్లు—''కాన్ఫెడెరేషియో హెల్వెటికా'' —మొదట రోమ్‌కు చెందిన గాలియా బెల్జికా సంస్థానంలో తరువాత జేర్మేనియ సుపీరియర్ సంస్థానంలో భాగమయ్యింది, కానీ ఆధునిక స్విట్జర్లాండ్ యొక్క తూర్పు భాగం రోమన్ దేశం రెయ్‌షియాలో విలీనం చేయబడింది.
పంక్తి 262:
వాటి జనాభా వ్యత్యాసం 15,000 (అప్పెంజెల్ ఇన్నర్‌హోడెన్) మరియు 1,253,500 (జ్యూరిక్), మరియు వాటి విస్తీర్ణత 37&nbsp;km² (బేసెల్-స్తాడ్) మరియు 7,105&nbsp;km² (గ్రాబన్డెన్). ఖండాల్లో మొత్తం 2,889 స్విట్జర్లాండ్ పురపాలక సంఘాలు ఉన్నాయి. స్విట్జర్లాండ్ లోపల రెండు ఎన్‌క్లేవ్‌లు ఉన్నాయి: జర్మనీకి చెందిన బసింజేన్ మరియు ఇటలీకి చెందిన క్యాంపియోన్ ది ఇటాలియా
 
మే 11వ తేది 1919 సంవత్సరం ఆస్ట్రియన్ రాష్ట్రమైన వోరార్ల్‌బెర్గ్‌లో చేపట్టిన అభిప్రాయ సేకరణలో 80 శాతం ప్రజలు స్విస్ సమాఖ్యలో చేరేందుకు తమ మద్దతు తెలిపారు. అయినప్పటికీ, ఈ అంశాన్ని ఆస్ట్రియన్ ప్రభుత్వ వ్యతిరేకత వలన, మొదటి ప్రపంచ యుద్ధ మిత్ర మండలి శక్తుల వ్యతిరేకత వలన స్విట్జర్లాండ్‌లో ఉదారవాదం మరియు తిరుగుబాటువాదం వ్యతిరేకత వలన స్విస్ ఇటాలియన్లు (ఇటాలియన్ స్విట్జర్లాండ్‌లో నివసిస్తున్న స్విస్ జాతీయుల వలన) మరియు రోమాండి (స్విట్జర్లాండ్‌లోని ఫ్రెంచ్ మాట్లాడే ప్రాంతంలో నివసించే స్విస్ జాతీయుల వలన) వ్యతిరేకత వలన ఈ ప్రతిపాదనను నివారించగలిగారు.<ref>[{{Cite web |url=http://www.c2d.ch/?entit=10&amp;vote=101&amp;lang= |title=unige.ch - డైరెక్ట్ డెమోక్రసీ ఇన్ ది వరల్డ్] |website= |access-date=2020-01-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090105105300/http://www.c2d.ch/?entit=10&vote=101&lang= |archive-date=2009-01-05 |url-status=dead }}</ref>
 
=== విదేశీ సంబంధాలు మరియు అంతర్జాతీయ సంస్థలు ===
సామాన్యంగా స్విట్జర్లాండ్ మిలటరీ, రాజకీయ మరియు ప్రత్యక్ష ఆర్ధిక సంబంధాలను నివారిస్తుంది మరియు 1515వ సంవత్సరంలో తన పాత స్విస్ సమాఖ్య వృద్ది అంతం వరకు తటస్థంగా ఉంది.<ref name="Neutrality">[http://www.swissworld.org/en/politics/foreign_policy/neutrality_and_isolationism/ తటస్థ వైఖరి మరియు ఏకాంత లక్షణము] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090620111347/http://www.swissworld.org/en/politics/foreign_policy/neutrality_and_isolationism/ |date=2009-06-20 }} swissworld.org, Retrieved on 2009-06-23</ref> 2002వ సంవత్సరంలో స్విట్జర్లాండ్ సంయుక్త దేశాలు సంపూర్ణ సభ్యత్వం తీసుకుంది కానీ అభిప్రాయ సేకరణ ద్వారా చేరిన మొట్ట మొదటి దేశంగా అవతరించింది.<ref name="Neutrality" /> సాధారణంగా స్విట్జర్లాండ్ అన్ని దేశాలతో దౌత్య సంబంధాలు పెట్టుకోవడమే కాకుండా చారిత్రికంగా ఇతర దేశాల మధ్య మధ్యవర్తిత్వం కూడా చేస్తుంది.<ref name="Neutrality" /> స్విట్జర్లాండ్‌కు యూరోపియన్ సమాఖ్యలో సభ్యత్వం లేదు; 1990 మొదటి నుంచి స్విస్ ప్రజలు ఆ సభ్యత్వాన్ని తిరస్కరిస్తూ వచ్చారు.<ref name="Neutrality" />
 
స్విట్జర్లాండ్ తటస్థ వైఖరిని బట్టి ఎన్నో అంతర్జాతీయ సంస్థలు ఆ దేశంలో భాగం అయ్యాయి. [[రెడ్ క్రాస్]] 1863 వ సంవత్సరంలో స్థాపించబడి ఇప్పటికీ దేశంలో ముఖ్యమైన సంస్థగా ఉంది. యూరోపియన్ ప్రసారణ సంఘం అధికార కార్యాలయం [[జెనీవా]]లో ఉంది. ఇటీవలి కాలంలో స్విట్జర్లాండ్ సంయుక్త దేశాల జాబితాలో చేరినా న్యూ యార్క్ తరువాత జెనీవా సంయుక్త దేశాల రెండవ అతి పెద్ద కేంద్రంగా ఉంది మరియు లీగ్ ఆఫ్ నేషన్స్‌లో వ్యవస్థాపక సభ్యత్వం ఉంది. సంయుక్త దేశాల కేంద్ర కార్యాలయమే కాక వరల్డ్ హెల్త్ ఆర్గనైజేషన్ (డబల్యూ.హెచ్.ఒ.) ఇంటర్నేషనల్ టెలికమ్యూనికేషన్స్ యూనియన్ (ఐ.టి.యు.) లాంటి సుమారు 200 ఇతర అంతర్జాతీయ సంస్థలకు కేంద్రంగా ఉంది.<ref name="Neutrality" />
పంక్తి 278:
స్విట్జర్లాండ్ భూ ఆవృత దేశం కనుక నౌకా దళం లేదు అయినప్పటికీ పక్క దేశాలను తాకే సరస్సుల గస్తీకి సాయుధ నౌకా బలగాలను ఉపయోగిస్తారు. [[వాటికన్]] స్విస్ గార్డ్స్ మినహా విదేశీ సైన్యంలో పని చేయడం స్విస్ పౌరులకు నిషేధం.
 
స్విస్ మిలటరీ వ్యవస్థ నిబంధనల ప్రకారం సైనికులు సొంత ఆయుధాలతో పాటు తమ సొంత సామాన్లు ఇంటి వద్ద పెట్టుకోవచ్చు. ఈ విధానం వివాదాస్పదంగా మరియు అపాయకరంగా ఉంటుందని కొన్ని సంస్థల మరియు రాజకీయ పార్టీల అభిప్రాయం.<ref>[http://www.schutz-vor-waffengewalt.ch/ ఈ విధానాన్ని విసర్జించడానికి సెప్టెంబర్ 4 వ తేది 2007 సంవత్సరమున ఉపక్రమించారు. మరియు దానికి సైనిక రహిత స్విట్జర్లాండ్‌ కోసం ఒక సమూహం (జి.ఎస్.ఒ..ఎ.) గ్రీన్ పార్టీ ఆఫ్ స్విట్జర్లాండ్ మరియు సోషల్ డెమోక్రాటిక్ పార్టీ ఆఫ్ స్విట్జర్లాండ్ మరియు [http://www.schutz-vor-waffengewalt.ch/organisationen.html ఇక్కడ] చేర్చబడిన ఇతర సంస్థల నుంచి మద్దతు లభించింది.</ref> బలవంత సైనిక నియామకాలు ప్రకారము స్విస్ పురుషులు మరియు మహిళ<nowiki/>లు స్వచ్ఛందంగా సేవ చేయవచ్చు. సాధారణంగా వారు 19 సంవత్సరాల వయసులో ఉన్నప్పుడు సైన్యంలో చేరడానికి ఉత్తర్వు అందుతుంది. సుమారు సగానికి పైగా యువ స్విస్ పౌరులు సైనిక సేవకు అర్హులుగా గుర్తింపబడుతారు, అనర్హులకు ప్రత్యామ్నాయ సేవ ఉంటుంది.<ref>{{cite web |url=http://www.nzz.ch/nachrichten/schweiz/zwei_drittel_der_rekruten_diensttauglich_1.687233.html |title=Zwei Drittel der Rekruten diensttauglich (Schweiz, NZZ Online) |format= |work= |accessdate=23 February 2009}}</ref> వార్షికంగా 18 నుంచి 21 వారాల పాటు సుమారు 20,000 మందికి సైనిక శిబిరంలో శిక్షణ ఇస్తారు. 2003వ సంవత్సరంలో ప్రజాభిప్రాయ ఓటు ద్వారా "ఆర్మీ 95" విధానికి ప్రత్యామ్నాయంగా 4,00,000 నుండి 2,00,000 వరకు తగ్గిస్తూ "ఆర్మీ XXI" విధానం అమలులోకి వచ్చింది. వీరిలో 1,20,000 పనిచేస్తూ ఉంటారు మిగతా 80,000 మంది రిజర్వులో ఉంటారు.<ref>[http://www.vbs.admin.ch/internet/vbs/de/home/documentation/armeezahlen/eff.html Armeezahlen www.vbs.admin.ch] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090909112719/http://www.vbs.admin.ch/internet/vbs/de/home/documentation/armeezahlen/eff.html |date=2009-09-09 }} (German)</ref>
 
[[File:SKdt-Fahrzeug - Schweizer Armee - Steel Parade 2006.jpg|thumb|ఒక సైన్య కవాతులో MOWAG ఈగల్ సాయుధ వాహనాలు
పంక్తి 294:
]]
 
స్విట్జర్లాండ్ పర్వతాలు దక్షిణ దిశాన మరియు ఉత్తరదిశాన విస్తరించి ఉంది, స్విట్జర్లాండ్ తన పరిమిత ప్రాంతమైన 41,285 చదరపు కిలోమీటర్‌ల (15,940 చదరపు మైల్) లో వైవిధ్యమైన ప్రకృతి దృశ్యాలు మరియు వాతావరణం కలిగి ఉంది. ఈ దేశపు <ref name="Geo">[http://www.swissworld.org/en/geography/swiss_geography/contrasts/ భూగోళ శాస్త్రం] swissworld.org, Retrived on 2009-06-23</ref> జనాభా 7.6 లక్షలు, [[జన సాంద్రత|జనాభా సాంద్రత]] ప్రతి చదరపు కిలోమీటరుకు (622/sq mi) సుమారు 240 మందిగా ఉంది.<ref name="Geo" /><ref name="Landscape">{{cite web|url=http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/ocea/vaus/infoch/chgeog.html|title=Landscape and Living Space |date=2007-07-31|work=Federal Department of Foreign Affairs|publisher=Federal Administration admin.ch|accessdate=2009-06-25}}</ref><ref name="maps">స్విట్జర్లాండ్ యొక్క జూమ్ చేయగల మ్యాప్‌ను [http://www.swissinfo-geo.org/ swissinfo-geo.org] లేదా [http://www.swissgeo.ch/ swissgeo.ch] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061010070805/http://www.swissgeo.ch// |date=2006-10-10 }} లో చూడవచ్చు; జూమ్ చేయగల ఉపగ్రహ ఛాయాచిత్రాన్ని [http://map.search.ch/ map.search.ch] లో చూడవచ్చు.</ref> ఏదేమైనా దేశంలో పర్వతాలు ఎక్కువగా ఉన్న దక్షిణ భాగంలో ఈ సగటు కన్నా తక్కువ జనాభా ఉంది. అదే సమయంలో ఉత్తర భాగం మరియు దక్షిణ చరమ భాగం కొండ ప్రాంతాలు మరియు కొంత అరణ్య భాగం మరియు కొంత మాములుగా ఉండటం వలన మరియు అనేక పెద్ద సరస్సులు ఉండటం వలన ఈ ప్రదేశం నివాసయోగ్యంగా ఉంటూ ఎక్కవ జన సాంద్రత కలిగి ఉంది.<ref name="Geo" />
 
{{Multiple image
పంక్తి 358:
<ref name="yearbook2008" /> ఆస్ట్రేలియాలో ఉన్నట్టుగానే <ref name="yearbook2008" /> విదేశీ జనాభాతో దేశాల జాబితా 2004‌లో 21.8 శాతంగా ఉంది, 2006 సంవత్సరంలో 27.44 అంతర్జాతీయ డాలర్లగా ఉంది జి.డి.పి.ఒక గంట పనికి ప్రపంచంలో 17‌వ స్థానంలో ఉంది.
 
స్విట్జర్లాండ్‌కు వ్యక్తిగత భాగస్వామ్య ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు పశ్చిమ ప్రామాణికాలతో తక్కువ పన్నులు ఉన్నాయి; అభివృద్ధి చెందిన దేశాలలో ఇది అతి చిన్న మొత్తం పన్ను విధానం స్విట్జర్లాండ్ వ్యాపారం కొరకు ఒక అనువైన ప్రదేశం, వ్యాపార సులభ నిర్వహణ సూచికలో 176 దేశాలలో స్విట్జర్లాండ్ 16వ స్థానం పొందింది. 1990లలో స్విట్జర్లాండ్ నిదానమైన వృద్ధిని చవిచూసింది, 2000ల తొలినాళ్ళు ఆర్థిక సంస్కరణలు మరియు క్రమబద్దీకరణను యూరపియన్ సమాఖ్యతో పాటుగా తీసుకొచ్చాయి.<ref name="economicsurvey2007">[httphttps://web.archive.org/web/20080624200128/http://www.oecd.org/dataoecd/39/8/39539300.pdf పాలసీ బ్రీఫ్: ఎకనమిక్ సర్వే ఆఫ్ స్విట్జర్లాండ్, 2007] (326 [[KiB]]), [[OECD]]</ref><ref>[http://www.oecd.org/dataoecd/29/49/40202407.pdf ఎకనమిక్ పాలసీ రేఫార్మ్స్: గోయింగ్ ఫర్ గ్రోథ్ 2008 - స్విట్జర్లాండ్ దేశ నోట్] (45 KiB)</ref> [[క్రెడిట్ సూసీ]] ప్రకారం కేవలం 37 శాతం నివాసితులు మాత్రమే సొంత ఇంటిని కల్గి ఉన్నారు, ఇది గృహ యాజమాన్యతకు యూరోప్‌లో ఉన్న అతి తక్కువ గణ్యతలలో ఒకటి. గృహం మరియు ఆహార ధరల స్థాయిలు 2007 EU-25 సూచిక ప్రకారం 171 శాతం మరియు 145 శాతంగా ఉంది, పోల్చి చూసినప్పుడు జర్మనీలో ఇది 113 శాతం మరియు 104 శాతంగా ఉంది.<ref name="yearbook2008" /> వ్యవసాయ రక్షిత విధానం—స్విట్జర్లాండ్ యొక్క స్వేచ్ఛా వర్తక విధానాలకు ఒక అరుదైన మినహాయిమ్పు—ఎక్కువ ఆహార ధరలకు దోహదం చేసింది. ఒ.ఇ.సిడి. ప్రకారం ఉత్పత్తి విపణి స్వేచ్ఛీకరణం అనే విషయంలో చాలా యూరోపియన్ సమాఖ్య సభ్యుల రాష్ట్రాల యొక్క జాబితా వెనుకబడి ఉన్నాయి,<ref name="economicsurvey2007" /> అయినప్పటికీ దేశీయ [[కొనుగోలు శక్తి]] ప్రపంచంలోనే ఉత్తమంగా ఉంది.<ref>[http://www.locationswitzerland.ch/internet/osec/en/home/invest/factors/infrastructure/live/costs.-RelatedBoxSlot-47301-ItemList-89920-File.File.pdf/C:%5CDokumente%20und%20Einstellungen%5Cfum%5CDesktop%5CInvestieren%5C3%20Erfolgsfaktoren%5C6%20Infrastruktur%20&amp;%20Lebensqualit??t\Domestic%20purchasing%20power%20of%20wages%20E.pdf Domestic purchasing power of wages] (68 [[KiB]])</ref> వ్యవసాయక, ఆర్థిక మరియు వర్తకం విషయాలలో యూరోప్ సమాఖ్యకు మరియు స్విట్జర్లాండ్‌కు మధ్య అడ్డంకులు చాలా తక్కువ, మరియు స్విట్జర్లాండ్‌కు ప్రపంచ వ్యాప్తంగా స్వేచ్ఛా వర్తక ఒప్పందాలు ఉన్నాయి. స్విట్జర్లాండ్‌‌కు యూరోప్ స్వేఛ్ఛా వర్తక సంఘం (EFTA)లో సభ్యత్వం ఉంది.
 
=== విద్య, వైజ్ఞానిక మరియు సాంకేతిక అంశాలు ===
[[File:Swiss scientists.jpg|thumb|160px|కొంతమంది స్విస్ శాస్త్రవేత్తలు వారి రంగాలలో కీలక పాత్ర పోషించారు: లియోనార్డ్ యోలెర్ (గణితం) లూయీస్ అగాసిజ్ (హిమ శాస్త్రం) ఆల్బర్ట్ ఐన్‌స్టీన్ (భౌతిక శాస్త్రం) అగస్టి పికార్డ్ (వైమానిక శాస్త్రం)]]
 
స్విట్జర్లాండ్‌లో విద్య చాలా వైవిధ్యమైనది ఎందుకంటే స్విట్జర్లాండ్‌ రాజ్యాంగం, ప్స్విట్జర్లాండ్‌ యొక్క ఖండం పాఠశాల వ్యవస్థకు అధికారాన్ని ఇచ్చింది.<ref name="Education">[http://www.swissworld.org/en/education/general_overview/the_swiss_education_system/ స్విస్ విద్యా వ్యవస్థ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090531025700/http://www.swissworld.org/en/education/general_overview/the_swiss_education_system |date=2009-05-31 }} swissworld.org, Retrieved on 2009-06-23</ref> స్వకీయ అంతర్జాతీయ పాఠశాలలతో పాటు చాలా ప్రభుత్వ మరియు స్వకీయ పాఠశాల<nowiki/>లు ఉన్నాయి. అన్ని ఖండాలలో ప్రాథమిక పాఠశాలలో ప్రవేశానికి కనీస వయస్సు ఆరు సంవత్సరాలుగా ఉంది.<ref name="Education" /> నాలుగు లేదా ఐదు తరగతుల వరకు ఉండే అంశం పాఠశాలలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. సంప్రదాయంగా పాఠశాలలో ప్రథమ విదేశీ భాషగా ఏదో ఒక ఇతర జాతీయ భాష ఉండేది, అయితే ఇటీవలే (2000) కొన్ని ఖండాలలో ఆంగ్ల భాష పరిచయం చేయబడింది.<ref name="Education" /> ప్రాథమిక విద్య చివరిలో (లేదా ఉన్నత పాఠశాల ప్రారంభంలో) విద్యార్థుల సామర్థ్యం ఆధారంగా వివిధ వర్గాలుగా (తరచుగా మూడు వర్గాలుగా) విభజించబడతారు. అత్యంత వేగవంతంగా అభ్యాసం చేయగల విద్యార్థులు తదుపరి విద్యలు మరియు పరిపక్వత కోసం అభివృద్ధి చెందిన శిక్షణా బోధన పొందుతారు.<ref name="Education" /> అదే సమయంలో నెమ్మదిగా గ్రహించే విద్యార్థులు వారి కోసం ప్రత్యేకంగా అవలంబించబడిన విద్యను అభ్యసిస్తారు.
 
[[File:ETHZ.JPG|thumb|left|ETH జ్యూరిచ్ యొక్క "జెన్‌ట్రమ్" ప్రాంగణం, స్విట్జర్లాండ్‌లో అత్యంత ప్రతిష్ఠాత్మక [150]
పంక్తి 372:
చే ETH జ్యూరిచ్ ''ప్రకృతి శాస్త్రం మరియు గణిత'' రంగాలలో 15‌గా గణ్యత పొందింది, మరియు ''వైజ్ఞానిక/సాంకేతిక శాస్త్రాలలో మరియు కంప్యూటర్ శాస్త్రాల''లో లాసాన్‌‌లో EPFL 18‌గా గణ్యత పొందింది.
 
ఇంకా అనేక అనువర్తిత శాస్త్రాల విశ్వవిద్యాలయాలు కూడా ఉన్నాయి. తృతీయ విద్యని అభ్యసిస్తున్న విదేశి విద్యార్థుల సంఖ్యలో ఆస్ట్రేలియా తరువాత స్విట్జర్లాండ్‌ది రెండవ అత్యధిక గణ్యత.<ref>[http://www.ecs.org/html/offsite.asp?document=http%3A%2F%2Fwww%2Eoecd%2Eorg%2Fdataoecd%2F20%2F25%2F35345692%2Epdf ఎడ్యుకేషన్ అట్ ఎ గ్లాన్స్ 2005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723201800/http://www.ecs.org/html/offsite.asp?document=http%3A%2F%2Fwww.oecd.org%2Fdataoecd%2F20%2F25%2F35345692.pdf |date=2013-07-23 }} బై ది OECD: తృతీయ విద్యాభ్యాసంలో విదేశీ విద్యార్థుల శాతం</ref>
 
చాలా నోబెల్ బహుమతి స్విట్జర్లాండ్ శాస్త్రవేత్తలకు ఇవ్వబడ్డాయి, ఉదాహరణకి, బెర్న్‌లో పనిచేస్తున్నప్పుడు ఆల్బర్ట్ ఐన్‌స్టీన్ భౌతిక శాస్త్రంలో తాను అభివృద్ధి చేసిన ""సాపేక్షత్వ సిద్ధాంతం "కు నోబెల్ బహుమతిని పొందాడు. ఇటివలి కాలంలో వ్లాది‌మీర్ ప్రీలాగ్, హైన్రిచ్ రోహ్రేర్, రిచర్డ్ ఎర్నస్ట్, ఎడ్మండ్ ఫిస్చెర్, రోల్ఫ్ జిన్కేర్నగెల్, కర్ట్ వూత్రిచ్ మొదలైనవారు వివిధ శాస్త్రాలకు గాను నోబెల్ బహుమతులు పొందారు.మొత్తంగా 113 మంది నోబెల్ విజేతలు స్విట్జర్లాండ్‌‌లో ఉన్నారు,<ref>వైజ్ఞానికం కాని విభాగాలలో నోబెల్ బహుమతి చేరిక
పంక్తి 379:
[[File:LHC, CERN.jpg|thumb|LHC సొరంగం, ప్రపంచంలో అతిపెద్ద ప్రయోగశాలలో, జెనివా]]
 
ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద ప్రయోగశాల CERN జెనివాలో ఉంది,<ref>[{{Cite web |url=http://www.swissworld.org/en/switzerland/resources/story_switzerland/cern_the_largest_laboratory_in_the_world/ |title=CERN -ప్రపంచంలో అతి పెద్ద ప్రయోగశాల www.swissworld.org] |website= |access-date=2009-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100429221447/http://www.swissworld.org/en/switzerland/resources/story_switzerland/cern_the_largest_laboratory_in_the_world |archive-date=2010-04-29 |url-status=dead }}</ref> ఇది కణ భౌతిక శాస్త్రంలో ప్రయోగాలకు అంకితం చేయబడింది. మరొక ముఖ్యమైన పరిశోధన కేంద్రం పాల్ స్చెర్రెర్ సంస్థ. గుర్తించదగిన సృజనలు లైసెర్జిక్ ఆమ్లం డైయితైల్‌మైడ్ (LSD),
స్కానింగ్ టన్నలింగ్ మైక్రోస్కోప్ (నోబెల్ బహుమతి) లేదా చాలా ప్రఖ్యాతి చెందిన వెల్క్రోలలో జరిగాయి. కొన్ని సాంకేతిక శాస్త్రాలు
నూతన ప్రపంచాల అన్వేషణకు అవకాశం ఇచ్చాయి, అవి ఆగస్టు పికార్డ్ పీడనత్వరిత బుడగలు మరియు జాక్విస్ పికార్డ్‌ను ప్రపంచ మహా సముద్రాల అట్టడుగు ప్రాంతాన్ని చేరడానికి ఉపకరించిన బ్యాతిస్‌స్కేఫ్ మొదలైనవి.
 
స్విట్జర్లాండ్ అంతరిక్ష సంస్ఠ, స్విస్ అంతరిక్ష కార్యాలయం వివిధ అంతరిక్ష సాంకేతికాలు మరియు కార్యక్రమాలలో పాత్రవహిస్తుంది. ఇంకా ఇది 1975లో యూరోప్ అంతరిక్ష సంస్థ 10 వ్యవస్థాపకులలో ఒకటిగా ఉంది మరియు ESA వ్యయ ఆదాయాల ప్రణాళికకు 7వ అతి పెద్ద దాత. స్వకీయ రంగంలో అనేక సంస్థలు అంతరిక్ష పరిశ్రమలో పాత్ర వహిస్తున్నాయి. అవి అంతరిక్ష విమాన నిర్మాణాలను సిద్దంచేసే ఒయెర్లికాన్ అంతరిక్షం <ref>[{{Cite web |url=http://www.oerlikon.com/ecomaXL/index.php?site=SPACE_EN_company_overview |title=సంస్థ పర్యావలోకనం www.oerlikon.com] |website= |access-date=2009-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091127232253/http://www.oerlikon.com/ecomaXL/index.php?site=SPACE_EN_company_overview |archive-date=2009-11-27 |url-status=dead }}</ref> లేదా మాక్సన్ మోటార్స్<ref>[{{Cite web |url=http://www.maxonmotor.ch/ch/en/media_releases_5619.html |title=మాధ్యమ విడుదలలు maxonmotor.ch] |website= |access-date=2009-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110430001717/http://www.maxonmotor.ch/ch/en/media_releases_5619.html |archive-date=2011-04-30 |url-status=dead }}</ref>.
 
=== స్విట్జర్లాండ్ మరియు యూరోపియన్ సమాఖ్య ===
పంక్తి 394:
| url = http://www.sussex.ac.uk/sei/documents/wp64.pdf
| format = PDF, 124 [[KiB]]
| pages = p. 12
| accessdate = 13 June 2008
| accessdate = 13 June 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080624200130/http://www.sussex.ac.uk/sei/documents/wp64.pdf|archivedate=24 June 2008}}</ref>, ఇటివలి సంవత్సరాలలో తమ అంతర్జాతీయ పోటీతత్వాన్ని హెచ్చించే ప్రయత్నంలో EU‌తో అనేక దారులలో అనువర్తనం కోసం స్విస్ పెద్ద ఎత్తున ఆర్థిక ఆచరణలను అమలులోకి తీసుకువచ్చింది.▼
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080624200130/http://www.sussex.ac.uk/sei/documents/wp64.pdf
| archivedate = 24 జూన్ 2008
| website =
| url-status = dead
▲ | accessdate = 13 June 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080624200130/http://www.sussex.ac.uk/sei/documents/wp64.pdf|archivedate=24 June 2008}}</ref>, ఇటివలి సంవత్సరాలలో తమ అంతర్జాతీయ పోటీతత్వాన్ని హెచ్చించే ప్రయత్నంలో EU‌తో అనేక దారులలో అనువర్తనం కోసం స్విస్ పెద్ద ఎత్తున ఆర్థిక ఆచరణలను అమలులోకి తీసుకువచ్చింది.
 
ఆర్ధిక రంగం ఈ మధ్య కాలంలోనే సంవత్సరానికి 3 శాతం వృద్ధిలోకి వచ్చింది. [[యూరోపియన్ సమాఖ్య యొక్క భవిష్యత్తు అనేది స్విస్ ప్రభుత్వం యొక్క దీర్ఘ కాలిక లక్ష్యాలలో ఒకటిగా ఉంది, కాని దీని మీద ఆలోచించదగినంత వ్యతిరేక ప్రజాభిప్రాయం కూడా ఉంటూ అది పరిరక్షక స్విస్ ప్రజా పార్టీ పార్టీ‌చే ఆదరించబడుతుంది. ఫ్రెంచ్ మాట్లాడే పశ్చిమ ప్రాంతాలు మరియు దేశంలో ఇతర పట్టణ ప్రాంతాలు
Line 424 ⟶ 429:
స్విట్జర్లాండ్‌లో ఉత్పత్తి అయ్యే విద్యుత్తు 56 శాతం జల విద్యుత్తు మరియు 39 శాతం అణుశక్తి నుంచి ఉత్పత్తి అవుతుంది, 5 శాతం విద్యుత్తు సాంకేతిక శక్తి వనరుల నుంచి జనిస్తుంది, దీని ఫలితంగా ఇంచుమించు CO<sub>2</sub> రహిత విద్యుత్తు నెట్‌వర్క్ ఉంటుంది.
 
2003 మే 18 వ సంవత్సరంలో రెండు అణు-వ్యతిరేక ఉపక్రమణాలు ఆపి వేయబడ్డాయి; ''మారటోరియం ప్లస్'' అనేది నూతన అణుశక్తి కర్మాగారాలు మరియు భవనాల (41.6 శాతం ఆమోదం మరియు 58.4 శాతం వ్యతిరేకం) యొక్క నిషేధం లక్ష్యంగా ఉండేది <ref>{{cite web |url=http://www.admin.ch/ch/d/pore/va/20030518/det502.html |title=Vote No. 502 – Summary |date=18 May 2003 |language=German}}</ref> మరియు అణురహిత విద్యుత్తు (33.7 శాతం ఆమోదం మరియు 66.3 శాతం వ్యతిరేకం).<ref>{{cite web |url=http://www.admin.ch/ch/d/pore/va/20030518/det501.html |title=Vote No. 501 – Summary |date=18 May 2003 |language=German}}</ref> నూతన అణుశక్తి కర్మాగారాల నిర్మాణం మీద ఉన్న పూర్వపు పది-సంవత్సరాల అధికారిక కాలయాపన పౌరుల ఉపక్రమణకు దారి తీసి 1990‌ సంవత్సరంలో ఓటు ప్రక్రియకు దారి తీసింది, అది 54.5 శాతం సమ్మతికి ప్రతిగా 45.5 శాతం అసమ్మతి ఓట్లతో ఆమోదం పొందింది. ప్రస్తుతం ఒక నూతన అణు కర్మాగార నిర్మాణం బెర్న్ ఖండంలో ప్రణాళిక చేయబడింది. శక్తి కోసం స్విస్ సమాఖ్య కార్యాలయం (SFOE) శక్తి పంపిణికి సంబంధించిన అన్ని ప్రశ్నలకి బాధ్యత వహించడమే కాక పర్యావరణం సామాఖ్య కార్యాలయం, రవాణా, శక్తి మరియు సమాచారాలకు (DETEC) వినియోగమయ్యే శక్తికి కూడా బాధ్యత వహిస్తుంది. 2050వ సంవత్సరానికి దేశం వినియోగిస్తున్న శక్తిలో సగం కన్నా ఎక్కువను కోత చేయడానికి 2000-వ్యాట్ సమాజం ఉపక్రమాన్ని ఈ ఏజెన్సీ మద్దతు ఇస్తుంది.<ref>{{cite web |url=http://www.bfe.admin.ch/forschungnetze/01223/index.html?lang=en |title=Federal government energy research|date=16 January 2008|website=|access-date=16 డిసెంబర్ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090224105623/http://www.bfe.admin.ch/forschungnetze/01223/index.html?lang=en|archive-date=24 ఫిబ్రవరి 2009|url-status=dead}}</ref>
 
[[File:Lötschberg Tunnel.jpg|thumb|left|పాత లోస్చ్‌బెర్గ్ రైల్వే మార్గం క్రింద నూతన లోస్చ్‌బెర్గ్ ఆధారిత సొరంగం యొక్క ప్రవేశం ప్రపంచంలోనే మూడవ అతి పొడవైన సొరంగం.పర్వతాలను దాటు మహా ప్రణాళికలలో పూర్తి అయిన ప్రథమ సొరంగ మార్గం.]]
Line 432 ⟶ 437:
స్విట్జర్లాండ్‌లో రైలు నెట్‌వర్క్ 5,063 కిమీ‌గా ఉంటూ సంవత్సరానికి 350 లక్షల ప్రయాణీకులను చేరవేస్తుంది.<ref>[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/11/05/blank/key/verkehrsleistungen/mengen.html Verkehrsleistungen – Daten, Indikatoren admin.ch (జర్మన్)]</ref> 2007లో ప్రతి స్విస్ పౌరుడు సరాసరిగా 2,103 కిమీ రైలు ప్రయాణాన్ని చేశాడు, ఇది వారిని చురుకైన రైలు వినియోగదారులుగా చేసింది.<ref>[http://www.bav.admin.ch/dokumentation/publikationen/00475/01623/01624/index.html?lang=de Schienenverkehr] admin.ch (జర్మన్)</ref> ఈ నెట్‌వర్క్ ముఖ్యంగా [[SBB-CFF-FFS|సమాఖ్య రైల్వేల]]‌చే పాలించబడుతుంది, కాని గ్రాబండెన్‌లో ఉన్న 366 కిమీ నారో గేజ్ రైల్వే మరియు కొన్ని ప్రపంచ అనువంశిక మార్గాలు రెయిటియన్ రైల్వేలు ]‌చే నిర్వహించబడుతున్నాయి.<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/1276/ అల్బులా/బెర్నినా భూదృశ్యాలలో ర్హేటియన్ రైల్వే] unesco.org</ref> పర్వత ప్రాంతాలలో [[నిర్మాణం]]<nowiki/>లో ఉన్న నూతన రైల్వే ఆధారిత సొరంగాలు ఉత్తర మరియు దక్షిణ ప్రాంతాల మధ్య ప్రయాణ సమయాన్ని తగ్గిస్తాయి.
 
స్విట్జర్లాండ్ పునర్వినియోగీకరణం మరియు పరిశుభ్రత నిబంధనల పట్ల బాగా చురుకుగా ఉంది, మరియు ఈ దేశం పునర్వినియోగీకరణ ప్రక్రియ చేసే దేశాలలో ఉన్నత స్థానంలో ఉంటూ 66 శాతం నుంచి 96 శాతం వరకు పునర్వినియోగీకరణ పదార్థాలను పునర్వినియోగీకరణం చేసింది.<ref>[{{Cite web |url=http://www.swissrecycling.ch/deutsch/wregel.htm |title=స్విస్ పునర్వినియోగీకరణ] |website= |access-date=2009-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100423183826/http://swissrecycling.ch/deutsch/wregel.htm |archive-date=2010-04-23 |url-status=dead }}</ref> స్విట్జర్లాండ్ యొక్క అనేక ప్రాంతాలలో గృహ సంబంధిత వ్యర్ధాలను విడిచిపెట్టుటకు రుసుము ఉంటుంది. వ్యర్ధాలు (ప్రమాదకరైనవి, బ్యాటరీలు తప్ప) రుసుము చెల్లించినట్టు తెలిపే అంటింపు ఉన్న సంచులు లేదా కొనుగోలు సమయంలోనే రుసుము చెల్లించబడి వ్యర్ధాలు కోసమే ప్రత్యేకంగా తయారు చేయబడిన సంచులలో మాత్రమే సేకరించబడతాయి.<ref>[http://www.stadtreinigung-bs.ch/page.php?lang=0&amp;sel=114 Stadtreinigung Basel-Stadt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070701210357/http://www.stadtreinigung-bs.ch/page.php?lang=0&sel=114 |date=2007-07-01 }}—ధరల పట్టిక సంచులు మరియు స్టికర్లు.</ref> పునర్వినియోగీకరణం అనేది ఒక ఉచిత ప్రక్రియ కావడం వల్ల దానికి ఈ రుసుము ఒక ఆర్థిక ప్రోత్సాహకంగా ఉంటుంది,<ref>{{cite web |publisher=[[BBC]] |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4620041.stm |title=Recycling around the world |date=25 June 2005 |accessdate=24 April 2006}}</ref> స్విస్ వైద్య మరియు రక్షణ శాఖ సిబ్బంది తరచుగా ఈ వ్యర్ధాల సంచులను తనిఖీ చేసి ఎవరైనా విడిచిపెట్టుటకు రుసుము చెల్లించకుండా ఉన్నారా లేదా కాలం చెల్లిపోయిన పాత చెల్లింపు చీటీలను సంచులకు అతికించారా అని చూస్తారు. విసర్జించు రుసుము చెల్లించని వారికి అపరాధ రుసుము స్విస్ ఫ్రాంక్ 200–500 వరకు ఉంటుంది.<ref>[httphttps://web.archive.org/web/20091124201644/http://www.stadtreinigung-bs.ch/data/0d1b64Sauberbuch2004.pdf Richtig Entsorgen (ఖండం బాసెల్-Stadt)] (1.6 [[MiB]])—Wilde Deponien sind verboten... Für die Beseitigung widerrechtlich deponierter Abfälle wird zudem eine Umtriebsgebühr von Fr. 200.– oder eine Busse erhoben (పేజి 90)</ref>
 
== సమగ్ర జనాభా గణన ==
Line 442 ⟶ 447:
స్విట్జర్లాండ్‌లో మాట్లాడే జర్మన్ భాష ప్రధానంగా ఒక ఆలెమానిక్ మాండలికమునకు చెందినది, సమష్టిగా దీనిని స్విస్ జర్మన్ (భాషా శాస్త్రాలు) స్విస్ జర్మన్ అంటారు, కాని వ్రాత పూర్వక సమాచరాలలో సాధారణంగా స్విస్ ప్రామాణిక జర్మన్‌గా వాడతారు. అదే సమయంలో ఎక్కువ రేడియో మరియు TV ప్రసారాలు (ప్రస్తుత రోజులలో) స్విస్ జర్మన్ భాషలో ఉన్నాయి.
 
అదే విధంగా, ఫ్రెంచ్ మాట్లాడే భూభాగాల యొక్క గ్రామీణ ప్రాంతాలలో ఫ్రాంకో-ప్రోవెంకల్ భాష మాండలికాలు కొన్ని ఉన్నాయి, వీటిని "సూసీ రోమాండ్" అంటారు, అవి వయుడోయిస్, గ్రూరియన్, ఎంప్రో, ఫ్రిబోర్గీయోస్ మరియు ఇటలీ భాష మాట్లాడే ప్రాంతంలో టిసినీస్ (లోంబర్డ్ భాషలు ఒక మాండలికం) ఉన్నాయి. అధికారిక భాషలు (జర్మన్, ఫ్రెంచ్ మరియు ఇటలీ భాషలు) అరవు తెచ్చుకున్న కొన్ని రకాల పదాలు స్విట్జర్లాండ్ బయట అర్ధం కావు, అవి మరొక భాష నుంచి వచ్చిన పదాలు (ఫ్రెంచ్ నుంచి ''బిల్లెట్టి'' <ref name="billete">[{{Cite web |url=http://mct.sbb.ch/mct/reisemarkt/billette/online-ticket.htm |title=SBB: బిల్లెట్టి - ఆన్‌లైన్ టికెట్] |website= |access-date=2009-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090228185550/http://mct.sbb.ch/mct/reisemarkt/billette/online-ticket.htm |archive-date=2009-02-28 |url-status=dead }}</ref>), ఇంకొక భాషలో పోలికను కలిగి ఉన్న పదం (ఇటలీ భాషలో ''అజియోన్'' అనే పదం ''ఆక్ట్'' ‌గా వినియోగించబడదు కాని జర్మన్ పదం ''ఆక్టియోన్ '' ''డిస్కౌంట్‌''గా ఉంది).
స్విస్‌లోని అన్ని పాఠశాల‌లో ఏదో ఒక ఇతర దేశ జాతీయ భాషను అభ్యాసం చేయడం విధిగా ఉండటం వలన చాలా మంది స్విస్ వాసులు కనీసం రెండు భాషలు మాట్లాడగలిగి బహుభాషాకోవిదులుగా ఉన్నారు.
 
Line 456 ⟶ 461:
=== పట్టణీకరణం ===
ఈ దేశంలో మూడు వంతుల జనాభా పట్టణ ప్రాంతాలలో జీవిస్తున్నారు.
<ref>[http://www.swissworld.org/en/geography/town_and_country_planning/where_people_live/ ప్రజలు నివసించే చోట] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090627071544/http://www.swissworld.org/en/geography/town_and_country_planning/where_people_live/ |date=2009-06-27 }} swissworld.org. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-26</ref><ref name="Cities">[http://www.are.admin.ch/dokumentation/00121/00224/index.html?lang=de&amp;msg-id=27412 Städte und Agglomerationen unter der Lupe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100815054502/http://www.are.admin.ch/dokumentation/00121/00224/index.html?lang=de&msg-id=27412 |date=2010-08-15 }} admin.ch. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-26</ref> స్విట్జర్లాండ్ ఒక పెద్ద గ్రామీణ దేశం నుండి ఒక పట్టణ దేశంగా కేవలం 70 సంవత్సరాలలో ఎదిగింది. 1935‌వ సంవత్సరం నుండి స్విస్ భూదృశ్యంలో జరిగిన పట్టణ అభివృద్ధి అంతకు ముందు 2000 సంవత్సరాలలో జరిగిన దానికన్నా ఎక్కువ ఉంది. ఈ పట్టణ వ్యాపనం కేవలం పీఠభూమి<nowiki/>నే కాక జూరా మరియు పర్వత దిగువ ప్రాంతాల
<ref>[http://www.swissinfo.ch/eng/front/Swiss_countryside_succumbs_to_urban_sprawl.html?siteSect=106&amp;sid=9823369&amp;cKey=1223485367000&amp;ty=st పట్టణ వ్యాపనానికి స్విస్ గ్రామీణ ప్రాంతాల లొంగుబాటు] swissinfo.ch.రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-30</ref> వరకు వ్యాపించింది మరియు భూవినియోగం ఇంకా పెరిగే సూచనలు ఉన్నాయి.<ref>[http://www.gfs-zh.ch/content.php?pid=201%0A Enquête représentative sur l’urbanisation de la Suisse (Pronatura)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430115919/http://www.gfs-zh.ch/content.php?pid=201%0A |date=2011-04-30 }} gfs-zh.ch. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-30</ref> ఏదేమైనా 21వ శతాబ్దం ప్రారంభం నుండి పల్లె ప్రాంతాలలో కన్నా పట్టణ ప్రాంతాలో జనాభా పెరుగుదల ఎక్కువ ఉంది.<ref name="Cities" />
 
స్విట్జర్లాండ్ నగరాల సాంద్రత కలిగిన దేశం పెద్ద, మధ్యస్థ, మరియు చిన్న నగరాలు పరస్పరంగా ఉన్నాయి.<ref name="Cities" /> ఈ దేశపు స్విస్ భూభాగం ఎక్కువ జనాభా సాంద్రతతో ప్రతి కిలోమీటరు<sup>2</sup>‌కు 450 మంది ప్రజలతో ఉంది మరియు భూదృశ్యం నిరంతరంగా మానవ జాడలతో కనిపిస్తుంది. ఎక్కువ భారం కలిగి ఉన్న అతిపెద్ద మహానగర ప్రాంతాలు జ్యూరిక్, [[జెనివా]], లాసన్ని లాసాన్, బేసెల్ మరియు బెర్న్‌లు ఇంకా పెరిగే సూచనలతో ఉన్నాయి.<ref name="Cities" /> అంతర్జాతీయ పోలికలో ఈ పట్టణ ప్రాంతాల యొక్క ప్రాముఖ్యత వాటి నివాసితుల యొక్క జాడల కన్నా బలంగా ఉంది.<ref name="Cities" /> అదనంగా జ్యూరిక్ మరియు జెనీవా రెండు ముఖ్య కేంద్రాలు వాటి యొక్క నాణ్యత జీవన ప్రమాణాలకు ప్రత్యేకంగా గుర్తించబడ్డాయి.<ref>[http://www.mercer.com/qualityofliving జీవన ప్రమాణాల నాణ్యత] mercer.com. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-26</ref>
Line 483 ⟶ 488:
 
సంప్రదాయక స్విస్ జర్మన్ సాహిత్యంలో జేర్మియాస్ గోతేల్ఫ్ (1797-1854) మరియు గోట్‌ఫ్రైడ్‌కెల్లర్ (1819-1890) మొదలైన సాహిత్యకారులు ఉన్నారు. 20‌వ శతాబ్దపు వివాద రహిత సాహిత్య దిగ్గజాలుగా మాక్స్ ఫ్రిస్ (1911-91) మరియు
ఫ్రెడరిక్ డర్రెన్మాట్‌లు (1921-90) ఉన్నారు, వారి నాటక సంస్థలు ప్రదర్శనలు డై ఫిసికెర్ (భౌతిక శాస్త్రవేత్తలు (ది ఫిసిసిట్స్)) మరియు డాస్ వెర్‌స్ప్రి‌చెన్ (నేర పరిశోధన కోసం స్మారక మేళం (ది ప్లె‌డ్జ్)) 2001లో ఒక హాలీవుడ్ చలన చిత్రంగా విడుదలైంది.<ref name="Literature">[http://www.swissworld.org/en/culture/literature/german_speaking_authors/ సాహిత్యం] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090611004600/http://www.swissworld.org/en/culture/literature/german_speaking_authors/ |date=2009-06-11 }} swissworld.org, రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-23</ref>
 
పేరు గడించిన ఫ్రెంచ్ మాట్లాడే రచయితలు జీన్-జాకిస్ రౌసీయు (1712-1778) మరియు జేర్మనే డే స్టేల్ (1766-1817). ఇటీవలి కాల రచయితలు చార్లెస్ ఫెర్డినాండ్ ర్యామ్యూజ్ (1878-1947) నవలలు కాపరుల, పర్వత నివాసితుల జీవితాల మరియు కష్టతరమైన పరిస్థితులతో నిండిన చిత్రణతో ఉన్నాయి మరియు బ్లైసి సెన్డ్రార్స్ (జన్మతః ఫ్రెడరిక్ సయుసెర్, 1887-1961).<ref name="Literature" /> ఇటలీ మరియు రోమన్ భాష మాట్లేడే రచయితలు కూడా రచనలు చేసినా వాటి సంఖ్య తక్కువ ఉంది.
Line 491 ⟶ 496:
 
=== మాధ్యమం ===
పత్రికా స్వతంత్రం మరియు భావ వ్యక్తీకరణ హక్కు స్విట్జర్లాండ్ యొక్క సంయుక్త రాజ్యాంగ పూచీగా ఉంది.<ref name="Media">[http://www.ch.ch/private/00085/00090/00479/00480/index.html?lang=en పత్రికలు మరియు మాద్యమం] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081204150520/http://www.ch.ch/private/00085/00090/00479/00480/index.html?lang=en |date=2008-12-04 }} ch.ch. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-25</ref> స్విస్ న్యూస్ ఏజెన్సీ (ఎస్.ఎన్.ఎ) సమాచారాన్ని రోజుకు మూడు జాతీయ భాషలలో ప్రసారం చేస్తుంది—అవి రాజకీయాలు, ఆర్థిక అంశాలు, సమాజం, మరియు సాంస్కృతిక విషయాలతో నిండి ఉంటాయి. ఎస్.ఎన్.ఎ తన వార్తలు అన్ని స్విస్ మాధ్యమాలు ఇంకా మరిన్ని విదేశీ మాధ్యమ సేవలలో పంపిణి చేస్తుంది.<ref name="Media" />
 
స్విట్జర్లాండ్ చారిత్రకంగా అత్యధిక వార్తా పత్రికలను తన జనాభా మరియు పరిమాణానికి అనురూప్యగా ముద్రించినందుకు గర్వపడుతుంది.
Line 524 ⟶ 529:
పర్వతారోహణ వంటి ఘట్టాలను తప్ప మోటార్ క్రీడ పందెపు ప్రాంతాలను మరియు ఘట్టాలను 1955 లే మన్స్ ఉపద్రవం తరువాత స్విట్జర్లాండ్ నిషేధించింది, అయినప్పటికీ ఈ నిషేధం జూన్ 2007లో ఎత్తివేయబడింది.<ref>{{citeweb | title = Switzerland lifts ban on motor racing | url = http://en.wikinews.org/wiki/Switzerland_lifts_ban_on_motor_racing | publisher = GrandPrix.com & DueMotori.com | date = 6 June 2007 | accessdate = 23 September 2008}}</ref> ఈ కాలంలో కూడా దేశం విజయవంతమైన పందెపు డ్రైవర్లను తయారు చేసింది. వాళ్ళు క్లే రెగాజ్జోని, జో సిఫెర్ట్ మరియు విజయవంతమైన వరల్డ్ టూరింగ్ కార్ చాంపియన్‌షిప్‌కు డ్రైవర్ అయిన అలైన్ మెను మొదలైన వాళ్ళు ఉన్నారు. ఆర్.ఎల్. గ్ర్యాండ్ ప్రిక్స్‌ను కూడా 2007-08 A1 గ్ర్యాండ్ ప్రిక్స్ సీజనల్‌లలో డ్రైవర్ నీల్ జానీ ద్వారా ఎ.ఐ. జట్టు స్విట్జర్లాండ్ గెలుచుకుంది. స్విస్ మోటర్ సైకిల్ రేసర్ థామస్ లుతి 2005 మోటో జి.పి. ప్రపంచ చాంపియన్‌షిప్‌ను 125 సిసి విభాగంలో గెలుచుకున్నాడు.
 
ఫార్ములా వన్ మరియు ప్రపంచ ర్యాలీ ఛాంపియన్షిప్ నుండి వచ్చిన ఉన్నత స్థాయి డ్రైవర్‌లు మైకేల్ స్కమ‌చెర్, నిక్ హెడ్‌ఫెల్డ్, కిమీ రైకో‌నెన్, ఫెర్నాండో అలోన్సో, లెవీస్ హమిల్టన్ మరియు సెబాస్టియన్ లోయెబ్ మొదలైన వాళ్ళు స్విట్జర్లాండ్‌లోనే నివాసాన్ని కలిగున్నారు <ref>[http://www.sebastienloeb.com/index.php?option=com_content&amp;task=blogcategory&amp;id=20&amp;Itemid=35&amp;lang=en సెబాస్టియన్ లోయెబ్ ఐడెంటిటీ కార్డ్ ]</ref> ఆయినా కూడా ఇది కొన్ని సార్లు పన్ను అవసరాల కోసం జరిగింది.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/7068001.stm BBC హమిల్టన్ డిసైడ్స్ టు లీవ్ బ్రిటన్]</ref><ref>[{{Cite web |url=http://www.high-end-travel-switzerland.com/Celebrities-in-Switzerland.html |title=స్విట్జర్లాండ్‌లో ప్రఖ్యాత వ్యక్తులు - వేర్ టినా టర్నర్ అండ్ కో. లైవ్] |website= |access-date=2009-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827040713/http://www.high-end-travel-switzerland.com/Celebrities-in-Switzerland.html |archive-date=2013-08-27 |url-status=dead }}</ref>
 
[[File:Turnerundsennenschwinger.jpg|thumb|సంప్రదాయక మల్ల యుద్ధం]]
Line 540 ⟶ 545:
స్విట్జర్లాండ్‌లో స్విస్ చాక్లేట్ 18వ శతాబ్దం నుండి తయారవుతున్నా 19వ శతాబ్దం చివరిలో కాంచింగ్ మరియు టెంపరింగ్ వంటి ఆధునిక తయారీ పద్ధతులను కనిపెట్టాకనే దానికి కీర్తి వచ్చింది. ఈ పద్ధతుల ద్వారా ఉన్నత స్థాయి నాణ్యతలతో ఉత్పత్తులను తయారు చేశారు. ఇంకా 1875లో డానియల్ పీటర్‌చే మిల్క్ చాక్లెట్ కనుగొనడం ఒక గొప్ప విజయం.
 
<ref>[http://www.swissworld.org/en/switzerland/swiss_specials/swiss_chocolate/swiss_breakthroughs/ చాకొలేట్] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090903200443/http://www.swissworld.org/en/switzerland/swiss_specials/swiss_chocolate/swiss_breakthroughs/ |date=2009-09-03 }} swissworld.org. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-24</ref>
 
స్విస్ ద్రాక్షమధ్యం ముఖ్యంగా వల్లిస్ (ద్రాక్షమధ్యం ప్రాంతం), వాడ్, లావక్స్, జెనీవా (ద్రాక్షమధ్యం ప్రాంతం) మరియు టిసినో (ద్రాక్షమధ్యం ప్రాంతం) మొదలైన ప్రాంతాలలో తెల్ల ద్రాక్ష మధ్యాల యొక్క చిన్న సంఖ్యతో పాటుగా తయారు అవుతుంది.
Line 546 ⟶ 551:
స్విట్జర్లాండ్‌లో ద్రాక్ష తోటలు రోమన్ శకం నుండి సాగు చేయబడుతున్నాయి, దానికన్నా మరింత పురాతన మూలాలలో కూడా వీటి జాడలు కనిపెట్టబడ్డాయి, బాగా విస్తరిచిన రకాలు చాసిలాస్ (వలాయీస్‌లో ఫెన్‌డంట్‌గా పిలుస్తారు) మరియు పినోట్ నోయిర్ అని చెప్పవచ్చు.
 
టిసినో‌లో మెర్‌లోట్ ముఖ్యమైన రకం.<ref>[http://www.swisswine.ch/english/bienv/main.asp వైన్-ప్రోడుసింగ్ స్విట్జర్లాండ్ ఇన్ షార్ట్] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090409084726/http://www.swisswine.ch/english/bienv/main.asp |date=2009-04-09 }} స్విస్‌వైన్.ch. రిట్రీవ్డ్ ఆన్ 2009-06-24</ref>
 
== ఇవి కూడా చూడండి ==
Line 580 ⟶ 585:
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/switzerland.html Chief of State and Cabinet Members]
* [http://www.presence.ch/e/100/100.php స్విట్జర్లాండ్ సమక్షం]
** [https://web.archive.org/web/20040626090054/http://www.swissworld.org/ swissworld.org, యొక్క సమాచార పోర్టల్]
* [http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/en/index.html స్విస్ గణాంకాలు], స్విస్ సమాఖ్య గణాంక కార్యాలయం యొక్క అధికారిక వెబ్‌సైట్.
 
Line 594 ⟶ 599:
* {{wikiatlas|Switzerland}}
* {{wikivoyage|Switzerland}}
* [https://web.archive.org/web/20141012150754/http://www.swisstopo.ch/ ఫెడరల్ ఆఫీసు అఫ్ తోపోగ్రఫి ]
* [http://map.search.ch/ సెర్చ్‌బుల్ ఇంటారాక్టివ్ మ్యాప్ (search.ch) ]
 
Line 600 ⟶ 605:
 
*
[https://web.archive.org/web/20100217091108/http://www.hls-dhs-dss.ch/index.php హిస్టోరికల్ డిక్షనరీ అఫ్ స్విట్జర్లాండ్] {{de icon}} {{fr icon}} {{it icon}}
* [http://history-switzerland.geschichte-schweiz.ch/index.html హిస్టరీ అఫ్ స్విట్జర్లాండ్ ]
 
Line 611 ⟶ 616:
* [http://www.cdt.ch/ కోర్రియెరె డెల్ టిసినో] {{it icon}}, ఒక స్విస్ వార్తా పత్రిక
* [http://www.swissinfo.ch/ స్విస్ ఇన్ఫో.సిహెచ్, స్విస్ న్యూస్ - వరల్డ్‌వైడ్ ]
* [https://web.archive.org/web/20120917111519/http://expatinch.com/html/media_tv_telephony.html expatinch.com, స్విస్ మాద్యమ వనరుల పేజి]
 
;విద్య
Line 620 ⟶ 625:
* [http://www.myscience.ch/ ది స్విస్ పోర్టల్ ఫర్ రీసెర్చ్ అండ్ ఇన్నోవేషన్ ]
* [http://www.sbf.admin.ch/ స్టేట్ సెక్రటేరియట్ ఫర్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ రీసెర్చ్, SER]
* [https://web.archive.org/web/20130729223551/http://wwww.snf.ch/ ది స్విస్ నేషనల్ సైన్స్ ఫౌండేషన్ ]
* [http://www.bbt.admin.ch/kti/ CTI, కమీషన్ ఫర్ టెక్నాలజీ అండ్ ఇన్నోవేషన్ ]
 
"https://te.wikipedia.org/wiki/స్విట్జర్లాండ్" నుండి వెలికితీశారు