చోళ సామ్రాజ్యం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0 |
చి clean up, replaced: మరియు → , (2), typos fixed: మను గురించి → మ గురించి , ఖచ్చితమై → కచ్చితమై, కనిష్ట → కనిష్ఠ, ప్రత్యర్ |
||
పంక్తి 42:
'''చోళ సామ్రాజ్యం''' ([[తమిళం|తమిళ భాష]]:சோழர் குலம்), 13 వ శతాబ్దం వరకు ప్రధానంగా [[దక్షిణ భారతదేశం|దక్షిణ భారత దేశాన్ని]] పరిపాలించిన తమిళ సామ్రాజ్యం. ఈ సామ్రాజ్యం [[కావేరి]] నది పరీవాహక ప్రాంతంలో పుట్టి దక్షిణ భారతదేశం అంతా విస్తరించింది. [[కరికాళ చోళుడు]], [[రాజరాజ చోళుడు]], [[రాజేంద్ర చోళుడు]], [[కుత్తోంగ చోళుడు]] చోళ రాజులలో ప్రముఖులు.
చోళ సామ్రాజ్యం 10,11,12 శతాబ్దంలో చాలా ఉచ్ఛస్థితిని పొందింది. [[మొదటి రాజరాజ చోళుడు]]
==ప్రారంభం==
చోళులను చోడా అని కూడా పిలుస్తారు.{{sfnp|Prasad|1988|p=120|ps=}} వారి మూలానికి సంబంధించి చాలా తక్కువ సమాచారం అందుబాటులో ఉంది. పురాతన తమిళ సాహిత్యంలో, శాసనాలలో పేర్కొన్నట్లు దాని ప్రాచీనత స్పష్టంగా తెలుస్తుంది. తరువాత మధ్యయుగ చోళులు కూడా సుదీర్ఘమైన, పురాతన వంశానికి చెందినవారుగా పేర్కొనబడ్డారు. ప్రారంభ సంగం సాహిత్యంలోని ప్రస్తావనలు (క్రీ.శ. 150 CE)చోళుల గురించి ప్రస్తావించబడింది.{{efn|The age of Sangam is established through the correlation between the evidence on foreign trade found in the poems and the writings by ancient Greek and Romans such as ''Periplus''. [[K.A. Nilakanta Sastri]], ''A History of Cyril and Lulu Charles'', p 106}} రాజవంశం తొలి రాజులు క్రీ.శ. 100 కంటే పూర్వం ఉన్నట్లు సూచిస్తున్నాయి. క్రీస్తుపూర్వం 3 వ శతాబ్దానికి చెందిన అశోకుడి శాసనాలు చోళలను దక్షిణాదిలో ఉన్న పొరుగు దేశాలలో ఒకటిగా పేర్కొన్నారు.<ref>{{Cite web|url=http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/ashoka.html|title=KING ASHOKA: His Edicts and His Times|website=www.cs.colostate.edu|access-date=2018-10-07}}</ref>
పంక్తి 49:
A. L. Frothingham, Jr. ''The American Journal of Archaeology and of the History of the Fine Arts'', Vol. 4, No. 1 (Mar., 1998), pp. 69–125</ref> తమిళంలో సెన్నీ అంటే తల.
7 వ శతాబ్దానికి ముందు చోళుల వ్రాతపూర్వక ఆధారాలు చాలా తక్కువ. దేవాలయాల మీద శాసనాలు సహా చారిత్రక రికార్డులు ఉన్నాయి. గత 150 సంవత్సరాలలో చరిత్రకారులు పురాతన తమిళ సంగం సాహిత్యం, మౌఖిక సంప్రదాయాలు, మత గ్రంథాలు, ఆలయాలు, రాగి పలక శాసనాలు వంటి వివిధ వనరుల నుండి ఈ విషయం గురించి గణనీయమైన జ్ఞానాన్ని పొందారు. ప్రారంభ చోళుల అందుబాటులో ఉన్న సమాచారానికి సంగం కాలం ప్రారంభ తమిళ సాహిత్యం ప్రధాన మూలం.{{efn|The period covered by the Sangam poetry is likely to extend not longer than five or six generations.{{sfnp|Sastri|1984|p=3|ps=}}}} " పెరిప్లసు ఆఫ్ ది ఎరిత్రోయిను సీ ", స్వల్పకాలం తరువాత టోలెమీ రచనలో చోళ దేశం, దాని పట్టణాలు, ఓడరేవులు, వాణిజ్యం గురించి కూడా సంక్షిప్త నోటీసులు ఉన్నాయి. క్రీస్తుపూర్వం 5 వ శతాబ్దంలో వ్రాసిన మహావంశ అనే బౌద్ధ గ్రంథం, క్రీస్తుపూర్వం 1 వ శతాబ్దంలో సిలోను చోళ నివాసుల మధ్య అనేక విభేదాలను వివరిస్తుంది.<ref>Columbia Chronologies of Asian History and Culture by John Bowman p.401</ref> అశోక స్తంభం (క్రీ.పూ. 273-చెక్కినవి) శాసనాలలో చోళుల గురించిన ప్రస్తావన ఉంది. అశోకకు లోబడి ఉండకపోయినా ఇక్కడ రాజ్యాలలో చోళులకు స్నేహపూర్వక సంబంధాలు ఉన్నాయి.{{efn|The Ashokan inscriptions speak of the Cholas in plural, implying that, in his time, there were more than one Chola.{{sfnp|Sastri|1984|p=20|ps=}}}}
== చరిత్ర ==
చోళుల చరిత్ర నాలుగు కాలాలుగా వర్గీకరించబడింది: సంగం సాహిత్యంలో ప్రారంభకాల చోళుల తరువాత కొంతకాలం వ్యవధిలో చోళుల పతనం తరువాత కొంతకాల వ్యవధిలో అఙాతంగా ఉన్న చోళవంశాలు తిరిగి విజయాలయా నాయకత్వంలో మధ్యకాల చోళులుగా విజయాలయా రాజవంశంగా అభివృద్ధి చెందింది. 11 వ
{{efn|The direct line of Cholas of the Vijayalaya dynasty came to an end with the death of Virarajendra Chola and the assassination of his son [[Athirajendra Chola]]. Kulothunga Chola I, ascended the throne in 1070.{{sfnp|Sastri|2002|pp=170-172|ps=}}}}
===ప్రారంభకాల చోళులు===
సంఘం సాహిత్యంలో స్పష్టమైన ఆధారాలు ప్రస్తావించబడ్డాయి. ఈ సాహిత్యం 1-2 శతాబ్దాలకు చెందినదని చరిత్రకారులు అంగీకరిస్తారు. ఈ సాహిత్యం అంతర్గత కాలక్రమం ఇప్పటికీ స్థిరపడలేదు. ప్రస్తుతం ఈ కాల చరిత్రకు అనుసంధానించబడిన ఆధారాలు పొందలేము. ఇది రాజులు, యువరాజుల పేర్లను, వారిని కీర్తించిన కవుల పేర్లను నమోదు చేస్తుంది.{{sfnp|Sastri|2002|pp=19-20, 104-106|ps=}}
సంగం సాహిత్యం పౌరాణిక చోళ రాజుల గురించి ఇతిహాసాలను కూడా నమోదు చేస్తుంది.{{sfnp|Tripathi|1967|p=457|ps=}} ఈ పురాణాలు అగస్త్య ఋషి సమకాలీనుడిగా భావించే చోళ రాజు
{{sfnp|Tripathi|1967|p=457|ps=}}<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=yhXRDSgBuL0C|title=History of the Kannada Language|last=R|first=Narasimhacharya|publisher=Asian Educational Services|year=1942|isbn=9788120605596|location=|pages=48|via=}}</ref>
===సంగకాలం===
[[File:South India in BC 300.jpg|left|thumb|South India in BC 300, showing the Chera, Pandya and Chola Kingdoms]]
సంగం యుగం (సి. 300) నుండి పాండ్యులు, పల్లవులు తమిళ దేశంలో ఆధిపత్యం సాధించిన మూడు శతాబ్దాల పరివర్తన కాలం గురించి పెద్దగా సమాచారం లేదు. ఒక అస్పష్టమైన రాజవంశం అయిన కలాభ్రాసు తమిళ దేశం మీద దాడి చేసి అక్కడ ఉనికిలో ఉన్న రాజ్యాలను స్థానభ్రంశం చేసి ఆ సమయంలో పాలించారు.{{sfnp|Sastri|2002|pp=130, 135, 137|ps=}}{{sfnp|Majumdar|1987|p=139|ps=}}{{sfnp|Thapar|1995|p=268|ps=}} 6 వ శతాబ్దంలో పల్లవ రాజవంశం, పాండ్య రాజవంశం వారు స్థానభ్రంశం చెందారు.{{sfnp|Kulke|Rothermund|2001|p=104|ps=}}{{sfnp|Sastri|2002|p=135|ps=}}
ఎపిగ్రఫీ సాహిత్యం ఈ సుదీర్ఘ విరామంలో ఈ రాజుల శ్రేణి మీద వచ్చిన పరివర్తనల కొన్ని సంగ్రహావలోకనాలను అందిస్తుంది. చోళుల శక్తి దాని
{{sfnp|Chopra|Ravindran|Subrahmanian|2003|p=95|ps=}}{{sfnp|Tripathi|1967|p=459|ps=}}
పంక్తి 75:
== ఇవీ చూడండి ==
* [[:en:History of Tamil Nadu|తమిళనాడు చరిత్ర]]
* [[:en:Tamil and Sanskrit inscriptions in Malaysia|మలేషియాలో తమిళ
== పాద పీఠికలు ==
|