వికీపీడియా

స్విట్జర్లాండ్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
ట్యాగు: విశేషణాలున్న పాఠ్యం
చి clean up, replaced: పట్టణము → పట్టణం (2), typos fixed: మే 1992 → 1992 మే (12), లో → లో
పంక్తి 75:
|footnotes =
}}
'''స్విట్జర్లాండ్''' ({{lang-de|[[:wikt:Schweiz|die Schweiz]]}} <ref>స్విస్ జర్మన్ పేరును కొన్ని సార్లు ''ష్విజ్'' లేదా ''ష్విజ్'' గా ఉచ్చరిస్తారు. స్విస్ ఖండాల్లో ఒక ఖండానికి ష్విజ్ అనే పేరు ప్రామాణిక జర్మన్ (, అంతర్జాతీయంగా) పేరు.</ref> అధికారికంగా '''స్విస్ సమాఖ్య''', (లాటిన్ భాషలో కాన్ఫెడెరేషియో హెల్వెటికా) పశ్చిమ యూరోప్‌లోని భూ పరివేష్ఠిత, పర్వత ప్రాంత దేశం. సుమారు 7.7 లక్షల జనాభాతో (2009) 41,285&nbsp;km² విస్తీర్ణతను కలిగి ఉంటుంది. కాంటన్‌ లని పిలిచే 26 రాష్ట్రాలతో కూడిన స్విట్జర్లాండ్ ఫెడరల్ గణతంత్ర దేశం. ఫెడరల్ స్థాయిలో అధికారాలు ఇవ్వడానికి బెర్న్ కేంద్రమైనా దేశ ఆర్థిక కేంద్ర బిందువులు మాత్రం గ్లోబల్ పట్టణముపట్టణం జెనీవా , జ్యూరిక్ ప్రతి వ్యక్తతలసరి ఆదాయ స్థూల దేశీయ ఉత్పత్తి ప్రకారం నామమాత్ర తలసరి ఆదాయం 67,384 డాలర్ల GDPతో స్విట్జర్లాండ్ ప్రపంచము లోని అత్యంత ధనిక దేశాలు
ఒకటి.<ref name="imf2" /> అత్యంత ఉన్నత జీవన ప్రమాణాలు కలిగిన నగరాలుగా రెండవ స్థానం , మూడవ స్థానాలను జెనీవా , జ్యూరిచ్ సంపాదించుకున్నాయి.<ref>[http://www.citymayors.com/features/quality_survey.html స్విస్ , జర్మన్ నగరాలు ప్రపంచంలో అత్యున్నత స్థానాన్ని సంపాదించుకున్నాయి]</ref>
 
పంక్తి 105:
[[దస్త్రం:Theater Kaiseraugst.jpg|thumb|left|44 BC లో కనుగొనబడిన ఆగస్టా రారికా రైన్ నది సమీపాన మొట్టమొదటి రోమన్ స్థిరనివాసం , ఇప్పట్లో స్విట్జర్లాండ్ యొక్క అతి ముఖ్యమైన పురావస్తు స్థలం]]
 
తొలి మధ్య యుగాలు 4వ శతాబ్దం నుంచి ఇప్పటి ఆధునిక స్విట్జర్లాండ్‌లోని పశ్చిమ భాగం బుర్గుండియన్ రాజుల ఆధీనంలో ఉండేది. అలేమని తెగకు చెందిన వారుస్విస్ భూభాగం, 5వ శతాబ్దంలో , పర్వతాల లోయలు 8వ శతాబ్దంలో ఆక్రమించుకొని అలేమానియాగా ఏర్పరచుకొన్నారు. ఆధునిక స్విట్జర్లాండ్‌ను అలేమానియా , బుర్గుండి (ప్రాంతం) రాజ్యాల మధ్య విభజించారు.<ref name="Early" /> టోల్బయాక్ పట్టణములోపట్టణంలో అలెమన్ని|అలెమానిపై 504 ADలో ఫ్రాంకిష్ రాజు క్లోవిస్ సాధించిన విజయం తరువాత , బుర్గుండియన్‌లపై ఫ్రాంకిష్ రాజు పైచేయి సాధించిన తరువాత 6వ శతాబ్దంలో ఈ భూభాగం యావత్తూ విస్తరిస్తున్న ఫ్రాంకిష్ రాజ్యం పరిధిలోకి వచ్చింది.
 
6వ శతాబ్దం 7వ శతాబ్దం , 8వ శతాబ్దం శతాబ్దాలలో స్విస్ ప్రాంతాలు ఫ్రాంకిష్ ప్రభుత్వ పరిపాలన కింద ఉన్నాయి (మెరోవింజియన్ , కారోలింజియన్ సామ్రాజ్యం రాజవంశాలు). చార్లెస్ ది గ్రేట్ ద్వారా విస్తరింపబడిన ఫ్రాంకిష్ రాజ్యం 843 సంవత్సరంలో జరిగిన [వెర్డున్ ఒప్పందం ద్వారా విభజింపబడింది.<ref name="Early" /> ఆధునిక స్విట్జర్లాండ్‌లోని భూభాగాలు 1000 ADలో పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యం ద్వారా మళ్లీ ఏకం చేసేంతవరకు మధ్య ఫ్రాంకియా , తూర్పు ఫ్రాంకియాగా విభజించబడ్డాయి.<ref name="Early" />
పంక్తి 169:
 
[[దస్త్రం:20020717 Expo Neuenburg 15.JPG|thumb|2002 జాతీయ వివరణ]]
2002వ సంవత్సరంలో స్విట్జర్లాండ్ యునైటెడ్ నేషన్స్లో పూర్తి సభ్యత్వం తీసుకుంది [[వాటికన్‌]]ను సంపూర్ణ యు.ఎన్. సభ్యత్వం లేనప్పటికీ అత్యధికంగా గుర్తింపబడింది. స్విట్జర్లాండ్‌కు యూరోపియన్ స్వేచ్ఛాయుత వాణిజ్యం (ఇ.ఎఫ్.టి.ఎ.)లో వ్యవస్థాపక సభ్యత్వం ఉన్నప్పటికీ యూరోపియన్ ఆర్థిక ప్రదేశంలో సభ్యత్వం లేదు. యూరోపియన్ సమాఖ్యలో సభ్యత్వం కోసం మే1992 1992వమేవ సంవత్సరంలో ఒక దరఖాస్తు పంపించారు కాని EEA తిరస్కరింపబడింది, ఎందుకంటే EEA పై అభిప్రాయ సేకరణ చేపట్టిన ఏకైక దేశం స్విట్జర్లాండ్. ఇప్పటికి ఎన్నో అభిప్రాయ సేకరణలు చేపట్టినా జనాభా వైపు నుండి మిశ్రమ స్పందన రావడం వలన ఆ దరఖాస్తు నిలిపివేయబడింది.అయినప్పటికీ, EU కు సహాయబద్దంగా ఉండటానికి స్విస్ చట్టాన్ని క్రమంగా సవరించారు , స్విస్ ప్రభుత్వం <span class="goog-gtc-fnr-highlight">యూరోపియన్ సమాఖ్య</span>తో ఎన్నో ద్వైపాక్షికంపై సంతకం చేసింది. 1995 సంవత్సరంలో ఆస్ట్రియా సభ్యత్వం తీసుకున్నప్పటి నుంచి లిక్టెన్‌స్టెయిన్‌తో పాటు స్విట్జర్లాండ్ కూడా ఇ.యు. నివృతం అయ్యింది. జూన్ 5వ తేది 2005వ సంవత్సరమున 55 శాతం స్విస్ ప్రజలు షెంగెన్ ఒప్పందంలో చేరేందుకు అంగీకరించారు, ఈ నిర్ణయాన్ని ఇ.యు.వ్యాఖ్యాతలు సంస్కృతిపరంగా స్వతంత్రంగానూ లేదా విదేశీ విధానం గానూ ఉన్న స్విట్జర్లాండ్ దేశం యొక్క మద్దతుకు సంకేతంగా పేర్కొన్నారు.
 
== రాజకీయాలు ==
పంక్తి 282:
[[File:SKdt-Fahrzeug - Schweizer Armee - Steel Parade 2006.jpg|thumb|ఒక సైన్య కవాతులో MOWAG ఈగల్ సాయుధ వాహనాలు
]]
మొత్తంగా మూడు సార్లు, సాధారణ బలగాలు, స్విట్జర్లాండ్ సమగ్రతను , తటస్థ వైఖరిని కాపాడాయని ప్రకటించారు. మొదటిసారి 1870-71 ఫ్రాన్స్-పర్షియా యుద్ధం జరిగినప్పుడు. రెండవసారి ఆగస్టు1914 1914వఆగస్టువ సంవత్సరం మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సంభవించినప్పుడు. మూడోసారి సెప్టెంబరు1939 1939వసెప్టెంబరువ సంవత్సరంలో పోలాండ్‌పై జర్మనీ దాడి జరిగినప్పుడు; హెన్రి గుసాన్ జనరల్-ఇన్-చీఫ్‌గా ఎన్నుకోబడ్డాడు.
 
తటస్థ వఖరి వలన ప్రపంచము లోప్రపంచములో కొన్ని ప్రదేశాల్లో శాంతి నెలకొల్పేందుకు తప్ప స్విస్ సైన్యం విదేశాలలో జరిగే సైనిక పోరాటాలలో పాలుపంచుకోదు. 2000వ సంవత్సరం నుంచి సైనిక శాఖ శాటిలైట్ కమ్యూనికేషన్స్‌ను పర్యవేక్షించే గూఢాచార సమాచార సేకరణ వ్యవస్థ ఓనిక్స్‌ని కూడా నడిపిస్తుంది.
 
ప్రచ్ఛన్నయుద్ధం తరువాత మిలటరీ క్రియాశీలతను నిలిపివేయడానికి లేదా సైనిక బలగాలను నిర్మూలించడానికి చాలా ప్రయత్నాలు జరిగాయి. (సైన్యం లేని స్విట్జర్లాండ్ కోసం ఏర్పాటైన సమూహం చూడండి). 1989 నవంబరు 26వ సంవత్సరంలో గుర్తింపదగిన అభిప్రాయ సేకరణ చేపట్టారు, అది ఓటమి పాలైనా ఇలాంటి మార్పును కోరిన ప్రజల శాతం పెరిగింది.<ref>''L'évolution de la politique de sécurité de la Suisse'' ("స్విస్ బద్రతా విధానాల అవతరణ") బై మన్‌ఫ్రెడ్ రోష్ [http://www.nato.int/docu/revue/1993/9306-05.htm http://www.nato.int/docu/revue/1993/9306-05.htm]</ref> 9/11 దాడుల తరువాత చేపట్టిన అభిప్రాయ సేకరణలో సుమారు 77 శాతం ఓటర్లు ఈ విధానాన్ని తిరస్కరించారు.
పంక్తి 354:
<ref name="yearbook2008">స్విస్ గణాంకాల వార్షిక పుస్తకం 2008 [[స్విస్ సమాఖ్య గణాంక కార్యాలయం|స్విస్ సంయుక్త గణాంక కార్యాలయం]] ద్వారా ప్రచురితమైన.</ref>
 
సుమారు 3.8 లక్షల ప్రజలు స్విట్జర్లాండ్‌లో పనిచేస్తున్నారు. పొరుగు దేశాలకన్నా స్విట్జర్లాండ్ అనువైన ఉద్యోగ విపణిని కలిగి ఉంది, , ఇక్కడ నిరుద్యోగం గణ్యత చాల తక్కువ. నిరుద్యోగం గణ్యత జూన్ 2000 జూన్ తక్కువ 1.7 శాతం నుంచి శిఖరాగ్రంగా సెప్టెంబరు2004 2004‌లోసెప్టెంబరు‌లో 3.9%‌కు చేరింది. 2003 సంవత్సరం మధ్యలో మొదలైన ఆర్థిక మాంద్యం వలన, ఏప్రిల్2009 2009‌కుఏప్రిల్‌కు నిరుద్యోగం గణ్యత 3.4 శాతంగా ఉంది. నికర వలసల వలన జనాభా వృద్ధి చాలా ఎక్కువగా ఉంది, ఇది 2004‌లో జనాభాలో 0.52 శాతంగా ఉంది.
 
<ref name="yearbook2008" /> ఆస్ట్రేలియాలో ఉన్నట్టుగానే <ref name="yearbook2008" /> విదేశీ జనాభాతో దేశాల జాబితా 2004‌లో 21.8 శాతంగా ఉంది, 2006 సంవత్సరంలో 27.44 అంతర్జాతీయ డాలర్లగా ఉంది జి.డి.పి.ఒక గంట పనికి ప్రపంచంలో 17‌వ స్థానంలో ఉంది.
పంక్తి 386:
 
=== స్విట్జర్లాండ్ , యూరోపియన్ సమాఖ్య ===
డిసెంబరు1992 1992‌డిసెంబరు‌ సంవత్సరంలో యూరోప్ ఆర్థిక ప్రాంతం‌లో స్విట్జర్లాండ్ తన సభ్యత్వానికి వ్యతిరేకంగా ఓటు పొందింది, ఆ తరువాత ద్విపార్శ ఒప్పందాలను నిర్వహించడం ద్వారా యూరోప్ దేశాలు , యూరోపియన్ సమాఖ్యతో (EU) తన సంబంధాలను అభివృద్ధి చేసుకుంది. మార్చి2001 2001వమార్చివ సంవత్సరంలో స్విస్ ప్రజలు EUతో కలిసే రాయబారాలు ప్రారంభించడాన్ని తమ పాపులర్ [[ఓటు|ఓటు‌]]లో తిరస్కరించారు<ref>{{cite web
| title = The contexts of Swiss opposition to Europe
| author = Prof Clive Church
పంక్తి 423:
తరువాత అంశాల సహకార0 కోసం చర్చలు కొనసాగాయి. స్విట్జర్లాండ్ 2006వ సంవత్సరంలో పేద తూర్పు యూరోప్ దేశాలలో సహాయక పెట్టుపడులుగా వంద కోట్ల ఫ్రాంక్లను పెట్టడం ద్వారా EUతో సహకార , పురోగమ ఒప్పందాలను చేసుకుంది. రోమానియా , [[బల్గేరియా]] దేశాలకు సహాయంగా 300 లక్షల ఫ్రాంక్లను ఇచ్చేందుకు అనుమతి పొందాలంటే ఒక తదుపరి అభిప్రాయ సేకరణ అవసరం. స్విస్ EU క్రింద ఉంటూ ఒక్కోసారి బ్యాంకింగ్ రహస్యత తగ్గింపు కోసం , EUతో తుల్యత సాధించడానికి, పన్ను గణ్యతల పెంపు కోసం అంతర్జాతీయ ఒత్తిడిని ఎదుర్కొంటుంది. సిద్ధపరచే చర్చలు నాలుగు నూతన అంశాల కోసం తెరువబడి ఉన్నాయి, అవి విద్యుత్తు విపణిని తెరచి పెట్టుట, యూరోప్ GNSS పథకం గెలీలియో వ్యాధుల నిరోధం కోసం యూరోప్ కేంద్రంతో సహకారం , ఆహార ఉత్పత్తుల కోసం మూలాల యోగ్యతలను గుర్తించడం మొదలైనవి ఉన్నాయి.
 
బ్రస్సెల్స్‌లో నవంబరు 2008 నవంబరు, 27న అంతర్గత , యూరోపియన్ సమాఖ్య యొక్క న్యాయ శాఖ మంత్రులు డిసెంబరు 2008 డిసెంబరు 12వ తేది నుంచి స్చెంగెన్ పాస్‌పోర్ట్ రహిత మండలానికి స్విట్జర్లాండ్‌ను కలుపుకోవటాన్ని ప్రకటించారు. సరిహద్దు తనిఖీ ప్రాంతాలు భూభాగాలు కేవలం సరుకుల కదలికల కోసమే ఉన్నాయి తప్ప వ్యక్తులపై అదుపు కోసం కాదు, అయినప్పటికీ 2009 మార్చి 29 సంవత్సరం వరకు షెంగెన్ పౌరులు అయితే గనుక అధికారిక పౌరసత్వ పత్రాలు తనిఖి చేసి అనుమతించేవారు.
 
=== ఉపనిర్మాణం , పర్యావరణం ===
పంక్తి 513:
 
చాలా మంది స్విస్ ప్రజలు మంచు హాకీని చూస్తారు , జాతీయ కూటమిలో ఉండే 12 సమాజాలలో ఏదో ఒక దానిని ఆదరిస్తారు.
ఏప్రిల్2009 2009లోఏప్రిల్లో స్విట్జర్లాండ్ 2009 ఐ.హె.ఎఫ్. ప్రపంచ చాంపియన్‌షిప్‌కు 10వ సారి ఆతిధ్యం ఇచ్చింది.<ref>[http://www.iihf.com/channels/iihf-world-championship-oc09/home/tournament-information.html IIHF ప్రపంచ చాంపియన్‌షిప్స్ 2009 అధికారిక వెబ్‌సైట్]</ref> మంచు హాకీలో స్విస్ జట్టు ఇటివలి విజయం 1953 ప్రపంచ హిమ హాకి చాంపియన్‌షిప్ కంచు పతకం.
 
స్విట్జర్లాండ్ సముద్రయాన జట్టు అలింఘీకి కూడా గృహంగా ఉంది. ఇది 2003లో అమెరికా కప్పును గెలుచుకోవడమే కాక దానిని 2007లో సైతం నిలబెట్టుకుంది. కర్లింగ్ అనే శీతాకాలపు క్రీడ గత 30 సంవత్సరాల నుండి బాగా జనరంజకం అయింది. స్విస్ జట్టు మూడు ప్రపంచ పురుషల కర్లింగ్ చాంపియన్‌షిప్‌లు , 2 స్త్రీల బిరుదులను గెలుచుకుంది. స్విస్ పురుషుల జట్టు 1998 నగానో శీతాకాల ఒలింపిక్స్‌లో స్వర్ణ పతకాన్ని గెలుచుకున్న డొమినిక్ ఆండ్రెస్‌ను వదులుకుంది.
పంక్తి 526:
స్విస్‌లో ఇతర క్రీడలు కూడా విజయవంతంగా ఉన్నాయి, ఫెన్సింగ్ (మార్సెల్ ఫిస్చెర్), సైక్లింగ్ (ఫాబియన్ కాన్సేల్లరా), వైట్వాటర్ స్లాలోమ్ (రొన్నిడర్రెన్‌మాట్—కానో, మాతియాస్ రోట్‌హెన్‌మండ్—కాయక్), మంచు హాకి (స్విస్ జాతీయ సమితి), సాగారతీర వాలిబాల్ (సస్చా హెయర్, మార్కస్ ఎగ్గెర్, పాల్ లసిగా, , మార్టిన్ లసిగా) ఇంకా స్కీయింగ్ (బెర్న్‌హార్డ్ రస్సి, పిర్మిన్ జర్‌బ్రి‌గ్గన్, డిడియర్ కుచి).
 
పర్వతారోహణ వంటి ఘట్టాలను తప్ప మోటార్ క్రీడ పందెపు ప్రాంతాలను , ఘట్టాలను 1955 లే మన్స్ ఉపద్రవం తరువాత స్విట్జర్లాండ్ నిషేధించింది, అయినప్పటికీ ఈ నిషేధం జూన్2007 2007లోజూన్లో ఎత్తివేయబడింది.<ref>{{citeweb | title = Switzerland lifts ban on motor racing | url = http://en.wikinews.org/wiki/Switzerland_lifts_ban_on_motor_racing | publisher = GrandPrix.com & DueMotori.com | date = 6 June 2007 | accessdate = 23 September 2008}}</ref> ఈ కాలంలో కూడా దేశం విజయవంతమైన పందెపు డ్రైవర్లను తయారు చేసింది. వాళ్ళు క్లే రెగాజ్జోని, జో సిఫెర్ట్ , విజయవంతమైన వరల్డ్ టూరింగ్ కార్ చాంపియన్‌షిప్‌కు డ్రైవర్ అయిన అలైన్ మెను మొదలైన వాళ్ళు ఉన్నారు. ఆర్.ఎల్. గ్ర్యాండ్ ప్రిక్స్‌ను కూడా 2007-08 A1 గ్ర్యాండ్ ప్రిక్స్ సీజనల్‌లలో డ్రైవర్ నీల్ జానీ ద్వారా ఎ.ఐ. జట్టు స్విట్జర్లాండ్ గెలుచుకుంది. స్విస్ మోటర్ సైకిల్ రేసర్ థామస్ లుతి 2005 మోటో జి.పి. ప్రపంచ చాంపియన్‌షిప్‌ను 125 సిసి విభాగంలో గెలుచుకున్నాడు.
 
ఫార్ములా వన్ , ప్రపంచ ర్యాలీ ఛాంపియన్షిప్ నుండి వచ్చిన ఉన్నత స్థాయి డ్రైవర్‌లు మైకేల్ స్కమ‌చెర్, నిక్ హెడ్‌ఫెల్డ్, కిమీ రైకో‌నెన్, ఫెర్నాండో అలోన్సో, లెవీస్ హమిల్టన్ , సెబాస్టియన్ లోయెబ్ మొదలైన వాళ్ళు స్విట్జర్లాండ్‌లోనే నివాసాన్ని కలిగున్నారు <ref>[http://www.sebastienloeb.com/index.php?option=com_content&amp;task=blogcategory&amp;id=20&amp;Itemid=35&amp;lang=en సెబాస్టియన్ లోయెబ్ ఐడెంటిటీ కార్డ్ ]</ref> ఆయినా కూడా ఇది కొన్ని సార్లు పన్ను అవసరాల కోసం జరిగింది.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/7068001.stm BBC హమిల్టన్ డిసైడ్స్ టు లీవ్ బ్రిటన్]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.high-end-travel-switzerland.com/Celebrities-in-Switzerland.html |title=స్విట్జర్లాండ్‌లో ప్రఖ్యాత వ్యక్తులు - వేర్ టినా టర్నర్ అండ్ కో. లైవ్ |website= |access-date=2009-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827040713/http://www.high-end-travel-switzerland.com/Celebrities-in-Switzerland.html |archive-date=2013-08-27 |url-status=dead }}</ref>
"https://te.wikipedia.org/wiki/స్విట్జర్లాండ్" నుండి వెలికితీశారు