విశ్వేశ్వరానంద వేద పరిశోధనా సంస్థ

విశ్వేశ్వరానంద వేద పరిశోధనా సంస్థ వేద సాహిత్యానికి సంబంధించిన పరిశోధనా సంస్థ. ఈ సంస్థ పని ప్రధానంగా వేద నిఘంటువును రూపొందించడంపై దృష్టి పెట్టినది. ఇవే కాకుండా, వేద సంహితలు, వ్యాఖ్యానాల ప్రామాణిక ప్రచురణ, సంస్కృత సాహిత్యంలోని ఇతర రంగాలలో పరిశోధన వాటి ప్రచురణ కూడా ఈ సంస్థ చేపడుతూ ఉన్నది. ఇది స్వామి విశ్వేశ్వరానంద ఇంకా స్వామి నిత్యానందలచే శాంతకుటి, సిమ్లాలో స్థాపించబడింది, తరువాత లాహోర్‌లో ఆచార్య విశ్వబంధు శాస్త్రిచే పోషించబడింది. భారతదేశ విభజన తర్వాత, ఈ ఆశ్రమం పంజాబ్‌లోని హోషియార్‌పూర్‌లోని సాధు ఆశ్రమంలో అభివృద్ధి చెందింది. ఈ సంస్థ అనేక ప్రశంసలకు కేంద్రంగా మారింది. ప్రపంచస్థాయి ప్రశంసలు అందుకున్న సంస్థ.

స్థాపన- అభివృద్ధి

ఈ పరిశోధనా సంస్థను 1930 నవంబర్‌లో స్వామి విశ్వేశ్వరానంద ఇంకా స్వామి నిత్యానంద సిమ్లాలోని శాంతకుటి అనే ప్రదేశంలో 'వేద పరిశోధనా సంస్థ' పేరుతో మొదటిసారిగా స్థాపించారు. వేద వ్యాకరణాన్ని అనుసరించి ఒక్కో పదానికి భిన్నమైన అర్థాలను ఇచ్చి, దాని మూలాధారం, ప్రత్యయం మొదలైన వాటిని కూడా వివరించి, అప్పటి వరకు స్వీకరించిన వ్యాఖ్యానాలన్నింటినీ ఇతర పండితులచే రూపొందించబడిన అటువంటి వేద నిఘంటువును రూపొందించడం దీని ప్రధాన లక్ష్యం. ఈ రకమైన నిఘంటువును రూపొందించడానికి, మొదట అక్షర క్రమంలో అన్ని వేదాల సోపానక్రమాన్ని సిద్ధం చేయవలసిన అవసరం ఏర్పడింది. ఈ పనుల కోసం, సంస్థను స్థాపించడానికి బరోడా మహారాజా గైక్వాడ్ నిధులు సమకూర్చారు. పాటియాలా, కియోంతల్ మహారాజులు భూమిని అందించారు. స్వామి విశ్వేశ్వరానంద ఇంకా స్వామి నిత్యానంద నాలుగు వేదాల శ్రేణిని సిద్ధం చేసి 1908నుండి 1910 AD వరకు ప్రచురించారు.

ఈ సంస్థ యొక్క ఇద్దరు ప్రధాన వ్యవస్థాపకులలో ఒకరైన ఇంకా వేద సూచికల ప్రధాన సంపాదకులలో ఒకరైన స్వామి నిత్యానంద అకాల మరణం కారణంగా, జనవరి 8, 1914న స్వామి విశ్వేశ్వరానంద ఈ పనికి సమర్థుడైన యువ పండితుడి అవసరం ఉందని భావించి వివిధ పండితులతో చర్చించారు. ఈ విషయంలో, తన చదువు పూర్తయిన తర్వాత, ఆ సమయంలో ఆర్యసమాజ్ అధినేతగా ఉన్న లాహోర్‌కు చెందిన రాయబహదూర్ ముల్రాజ్ ద్వారా ఆచార్య విశ్వబంధు శాస్త్రికి పరిచయమయ్యాడు. ఆ సమయంలో, ఆచార్య విశ్వబంధు డిఎవి కాలేజీ సొసైటీ ఆధ్వర్యంలో నడిచే దయానంద్ మహావిద్యాలయంలో ఆచార్యగా పనిచేస్తున్నారు. స్వామి విశ్వేశ్వరానంద ఖజానా బాధ్యతను అప్పగించినప్పుడు, అతను 1924 AD నుండి ఖజానా పరిశీలనా పని చేయడం ప్రారంభించాడు. ఇన్స్టిట్యూట్ యొక్క ఈ పని 1 జూన్ 1934 వరకు లాహోర్‌లోని దయానంద్ బ్రహ్మ కళాశాలలో కొనసాగింది. స్వామి విశ్వేశ్వరానంద 1925 నవంబర్ 23న మరణించారు. ట్రెజరీ నిర్మాణం కోసం తాను సేకరించిన రూ.1.5 లక్షలను కానుకగా ఇచ్చాడు.

క్రమంగా, ఇన్స్టిట్యూట్ పరిమాణం ఇంకా పని పెరగడంతో, ప్రభుత్వం, సమాజం నుండి చట్టబద్ధంగా నిధులను స్వీకరించడానికి ఇన్స్టిట్యూట్ యొక్క రిజిస్ట్రేషన్ అవసరం ఏర్పడింది. 1860 చట్టం 21 ప్రకారం, 9 మే 1935న, ఇది ఒక సంస్థగా నమోదు చేయబడింది విశ్వేశ్వరానంద వేద పరిశోధన సంస్థ సభ పేరు ఇవ్వబడింది. జూలై 1, 1936 నుండి, ఈ సంస్థ ద్వారా అన్ని పనులు నిర్వహించడం ప్రారంభించబడింది. గుర్తింపు కారణంగా, సంస్థ 1940-41 నుండి క్రమం తప్పకుండా ప్రభుత్వ గ్రాంట్లు పొందడం ప్రారంభించింది. అనేక ప్రాంతీయ ప్రభుత్వాలు, రాజులు, విశ్వవిద్యాలయాలు కూడా సహాయాన్ని అందించడం ప్రారంభించాయి. ఆచార్య విశ్వబంధు శాస్త్రి సంపాదకత్వంలో భారీ వైదిక-శ్రేణి-నిఘంటు నిర్మాణ పనులు పెద్దఎత్తున జరుగుతున్నాయి. ఈ పనిని సజావుగా అమలు చేయడం కోసం ఇన్‌స్టిట్యూట్ తన స్వంత ప్రెస్‌ని ప్రారంభించింది. క్రీ.శ. 1935లో, బ్రాహ్మణ- ఆరణ్యక గ్రంథాలకు సంబంధించిన భారీ 'వేద క్రమానుగత నిఘంటువు' మొదటి భాగం ప్రచురించబడింది. 1936లో, బ్రాహ్మణ-ఆరణ్యక భాగం యొక్క రెండవ సంపుటం కూడా ప్రచురించబడింది. దీని తరువాత, సంహిత భాగం యొక్క పని ప్రారంభమైంది. 1942 నాటికి సంహిత భాగం యొక్క మొదటి భాగం ప్రచురించబడింది. ఇంతలో , వాల్మీకియ రామాయణం (నార్త్-వెస్ట్ బ్రాంచ్) సంస్థ నుండి ఐదు భాగాలుగా సవరించబడింది.ఇది పరిశోధన విభాగం, డిఎవి కళాశాల, లాహోర్ క్రింద ప్రచురించబడింది. ఆచార్య విశ్వబంధు శాస్త్రి సంపాదకత్వం వహించిన దాని ఐదవ సంపుటం (సుందర్‌కాండ్) 1940లో ప్రచురించబడింది. 1944లో లాహోర్ నుండి అతని సంపాదకత్వంలో ఛాతా కాండ్ (యుద్ధ కుంభకోణం) ప్రచురించబడింది.

దీని తరువాత, భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటం ఇంకా భారతదేశ విభజన యొక్క అత్యంత క్లిష్ట పరిస్థితుల కారణంగా, లాహోర్‌లోని ఇన్‌స్టిట్యూట్ పని ప్రమాదంలో పడింది. భోజ్‌పాత్ర తాళపత్రాలపై వ్రాసిన వేలకొద్దీ ప్రచురించని చేతివ్రాత గ్రంథాలు, వేలాది అరుదైన రిఫరెన్స్ గ్రంథాలు ఇంకా 'వేద సోపానక్రమం' యొక్క ముద్రిత భాగాలు, భారతదేశంలో తయారు చేయబడిన ప్రచురించబడని మెటీరియల్‌లను ఎలాగైనా సేవ్ చేయడం ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఎదుర్కొంటున్న అతిపెద్ద సమస్య. ఈ వస్తు సామాగ్రి చాలా పెద్ద పరిమాణంలో ఉంది, ఇది నాలుగు వేల బస్తాలలో చాలా కష్టంగా అమర్చబడింది.దీన్ని భారత్‌కు పంపడంలో సహాయం చేయవలసిందిగా పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వాన్ని అభ్యర్థించడంతో, నిషేధం విధించబడింది. ఈ ఆస్తి ఇప్పుడు పాకిస్తాన్‌కు చెందినదని చెప్పబడింది. అటువంటి పరిస్థితిలో, లాహోర్ నుండి భారతదేశానికి వచ్చే ప్రజల ద్వారా ఆచార్య విశ్వబంధు శాస్త్రి ఈ భారీ సామగ్రిని పంజాబ్‌కు పంపారు.

స్వతంత్ర భారతదేశంలో

స్వతంత్ర భారతదేశంలో కొత్తగా, వేద సోపానక్రమ నిధి, దాని సంబంధిత పని 2 నవంబర్ 1947న పంజాబ్‌లోని హోషియార్‌పూర్‌లో శ్రీ ధనిరామ్ భల్లా నిర్వహిస్తున్న సాధు ఆశ్రమంలో ప్రారంభమైంది. దీనికి ముందు, ఆచార్య విశ్వబంధు, అతని సహచరులు పంజాబ్ నుండి పంపిన వేద వస్తు సామగ్రి కోసం వెతుకుతూనే ఉన్నారు.13 సెప్టెంబర్ 1947 న, ఆ భారీ నమూనాలో కొంత భాగం, 30 బస్తాలు సాధు ఆశ్రమానికి చేరుకున్నాయి. 1948 మధ్య నాటికి సరుకులన్నీ సాధు ఆశ్రమానికి చేరాయి. గోపీచంద్ భార్గవ ఇంకా పాటియాలా మహారాజా ఇక్కడ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ని తిరిగి స్థాపించడంలో పూర్తి ఆర్థిక సహాయాన్ని అందించారు. 1947 నుండి 1949 వరకు, అనేక ఇబ్బందుల మధ్య, ఈ సంస్థ మళ్లీ స్థిరమైన రూపాన్ని పొందడం ప్రారంభించింది. ధనిరామ్ భల్లా జీ వారసులు సాధు ఆశ్రమ భూమిని సభ పేరుతో రిజిస్టర్ చేసి దానిని ట్రస్ట్‌గా మార్చారు, తద్వారా ఈ సంస్థ తిరిగి స్థాపించబడింది.

ఇప్పుడు ఈ ఇన్‌స్టిట్యూట్ భారీ రూపం దాల్చింది. ఇక్కడ విద్యార్థుల కోసం ఆధునికంగా హాస్టళ్లు నిర్మించారు. బయటి నుంచి వచ్చే పరిశోధకుల కోసం ప్రత్యేక గదులు ఏర్పాటు చేశారు. సందర్శకుల కోసం అతిథి గృహాలు ఉన్నాయి. వేద కార్పస్‌పై పనిచేసే పండితులు కూర్చునే కేంద్ర గది. ఇది కాకుండా, సంస్థ ఆవరణలో మహాసుభాషిత్ నిఘంటువు గది, పరిపాలన విభాగం, ఆధునికంగా నిర్మించిన భారీ లైబ్రరీ ఉన్నాయి. అంతే కాకుండా ప్రెస్ డిపార్ట్ మెంట్, బ్యాంక్, పోస్టాఫీస్, క్యాంటీన్ ఇలా అన్నీ దీని కిందే ఉన్నాయి.

1957లో , పంజాబ్ విశ్వవిద్యాలయం దక్షిణ భారత లిపిలోని చేతివ్రాత గ్రంథాలను దేవనాగరి లిపిలోకి మార్చడానికి ఇంకా వాటి పరిశోధన కోసం ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లో 'డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ హ్యాండ్‌రైటన్ టెక్స్ట్ ట్రాన్స్‌క్రిప్షన్ అండ్ రీసెర్చ్'ని స్థాపించింది.

అనుబంధ విభాగాలు

ఈ సంస్థ కింద కింది విభాగాలు పనిచేస్తున్నాయి:

బోధనా విభాగము

ఆచార్య విశ్వబంధు శాస్త్రిచే స్థాపించబడిన ఈ విభాగం 1959లో పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ విద్యను ప్రారంభించింది. ఇందులో ఎంఏ సంస్కృతంతోపాటు శాస్త్రి, ఆచార్య, హిందీ ప్రభాకర్ తదితర విభాగాలను బోధించేందుకు ఏర్పాట్లు చేశారు.

గ్రంథాలము

ఇన్స్టిట్యూట్ యొక్క అతిపెద్ద ఆస్తి దాని లైబ్రరీ. ఇది ఇన్‌స్టిట్యూట్ ప్రాంగణంలో ఉన్న పంజాబ్ యూనివర్శిటీ పర్యవేక్షణలో నిర్వహించబడే ప్రత్యేకమైన లైబ్రరీ. దాదాపు 250 వార్తాపత్రికలు ఇంకా మ్యాగజైన్‌లు ఇందులో క్రమం తప్పకుండా కనిపిస్తాయి.

ప్రచురణా విభాగము

ఇప్పటి వరకు ఈ సంస్థ వేద సాహిత్యానికి సంబంధించిన సుమారు 1000 గ్రంథాలను సవరించి, వ్రాసి, ప్రచురించింది. ఇన్స్టిట్యూట్ నుండి ప్రచురించబడిన పద్మభూషణ్ ఆచార్య విశ్వబంధు శాస్త్రి సంపాదకత్వం వహించిన వేద క్రమానుగత నిఘంటువు ప్రపంచ సాహిత్యంలో ఒక ప్రత్యేక స్థానాన్ని కలిగి ఉంది. 16 సంపుటాలుగా విభజించబడిన ఈ భారీ కార్పస్ సుమారు 11,000 పేజీలలో ప్రచురించబడింది. ఇన్‌స్టిట్యూట్ ప్రాంగణంలో పంజాబ్ యూనివర్సిటీ ద్వారా అర్థాలతో కూడిన వేద నిఘంటువు నిర్మాణ పనులు నిరంతరం కొనసాగుతున్నాయి.

పత్రికలు

ఈ సంస్థ ద్వారా హిందీ మాసపత్రిక 'విశ్వజ్యోతి' 1952 AD నుండి ప్రచురించబడుతోంది. ఈ పత్రిక 2002 ADలో స్వర్ణోత్సవ సంవత్సరాన్ని పూర్తి చేసుకుంది. సంస్కృతం ప్రచారం కోసం, ఈ సంస్థ 1963 AD నుండి 'విశ్వసంస్కృతం' అనే పత్రికను ప్రచురించడం ప్రారంభించింది. 2002 AD నుండి ఆంగ్ల భాషలో 'VVRI' రీసెర్చ్ బులెటిన్ ప్రచురణ కూడా ప్రారంభించబడింది.

ప్రచురణలు

• ఋగ్వేద మంత్రానుక్రమణిక

• ఇండియన్ రిడిల్స్- ఎ ఫర్గాట్టెన్ చాప్టెర్ ఇన్ థె హిస్టరీ ఆఫ్ సాంస్కృట్ లిటరేచర్

• పంజాబ్ యాస్ ఎ సావరెన్ స్టేట్ (1799-1839)

• ఋగ్వేద-ఋషిదేవతచన్దోనుక్రమణికా

• సత్యలోక ఇన్ ఋగ్వేదా: ఎ స్టడీ

• అథర్వవేదం - ఏక్ సాహిత్యిక అధ్యయన్

• ఎ హిస్టరీ ఒఫ్ కేరళా స్కూల్ ఆఫ్ హిందూ ఆస్ట్రాలగీ: ఇన్ పెర్స్పెక్టివ్

• పాణినీయవ్యాకర్ణేభినవ్వర్త్తికాని

• ఎ కంపారటివ్ ఎండ్ క్రిటికల్ డిక్షనరీ ఆఫ్ వేదిక్ ఇంటెర్ప్రిటేషన్: ఎ స్పెసిమెన్

• ఉపనిషదుద్ధర్-కోష్: : సచ వేదిక-వాన్మ్యాంతర్గతాభ్య ఉపనిషాద్భ్యః భగవద్గీతాయాశ్ సమురద్వధాన్ధం ప్రాచీన-భారతీయ-విద్ధ-విద్ధ-విద్య-విజ్ఞాన-విమర్శౌపాయికానాం సతాన్ సంగ్రహం

• అంబే జోగై నుండి యాదవ శాసనాలు

• అథర్వవేద-ఋషిదేవతాఛన్దో-నుక్రమానికా

• భర్తిహరివిర్చితః పురుషార్థోపదేశః

• అనుభవానందలహరి (కేశవానందయతిచే కూర్చబడింది)

• జొనరాజు రాజతరంగిణి

• వైతాన్-శ్రౌత్-సూత్రం :సోమాదిత్యకృతాऽక్షేపానువిధి-సంజ్ఞక్భాషోపేతం

• శ్రీవారి రాజతరంగిణి ఎండ్ శుక

• ఋగ్వేద ఎండ్ ద ఇండుస్ వ్యాలీ సివిలైజేషన్

• శివకవి-విరచితం వివేకచంద్రోదయనాటకమ్

• గ్రహణం న్యాయదీపికా

• చార్వాక-సమీక్ష

• శంక్షిప్త మనుస్మృతి : మూల పాఠ : సరల అర్థ సహిత

• వైదిక- సోపానక్రమం-కోష్:

• గొప్ప వ్యక్తుల గొప్ప ఆలోచనలు లేదా ఆలోచనలు వారి ఆదర్శాలు

మూలములు

• విశ్వేశ్వరానంద పరిశోధనా సంస్థ వాటి మూలములు