షాజహాన్ బేగం (భోపాల్)

షాజహాన్ బేగం జిసిఎస్ఐ సిఐ (29 జూలై 1838 - 16 జూన్ 1901) భోపాల్ నవాబ్ బేగం (మధ్య భారతదేశంలోని భోపాల్ ఇస్లామిక్ సంస్థానం పాలకురాలు) రెండు కాలాలు: 1844-60 (ఆమె తల్లి రాజప్రతినిధిగా వ్యవహరించింది), రెండవది 1868-1901 మధ్య.

షాజహాన్ బేగం(భోపాల్)

జీవితచరిత్ర

భోపాల్ సమీపంలోని ఇస్లాంనగర్ లో జన్మించిన షాజహాన్ భోపాల్ కు చెందిన సికందర్ బేగం, ఆమె భర్త జహంగీర్ మహమ్మద్ ఖాన్ లకు ఏకైక సంతానం. 1844లో ఆరేళ్ల వయసులో భోపాల్ పాలకురాలిగా గుర్తింపు పొందారు. ఆమె తల్లి అల్పసంఖ్యాక సమయంలో రాజప్రతినిధిగా అధికారాన్ని నిర్వహించింది. అయితే 1860లో ఆమె తల్లి సికిందర్ బేగంను బ్రిటీష్ వారు భోపాల్ పాలకురాలిగా గుర్తించి, షాజహాన్ ను పక్కన పెట్టారు. షాజహాన్ 1868 లో మరణించిన తరువాత ఆమె తల్లి తరువాత భోపాల్ బేగంగా బాధ్యతలు స్వీకరించారు.

షాజహాన్ పన్నుల ఆదాయ వ్యవస్థను మెరుగుపరిచారు, ప్రభుత్వ ప్రవేశాన్ని పెంచారు, తన సైనికుల జీతాలను పెంచారు, సైనిక ఆయుధాలను ఆధునీకరించారు, ఒక ఆనకట్ట, కృత్రిమ సరస్సును నిర్మించారు, పోలీసు దళం సామర్థ్యాన్ని మెరుగుపరిచారు, రాష్ట్రం రెండు ప్లేగులను ఎదుర్కొన్న తరువాత మొదటి జనాభా గణనను చేపట్టారు (జనాభా 744,000 కు పడిపోయింది). తన బడ్జెట్ లోటును పూడ్చుకోవడానికి నల్లమందు సాగుకు శ్రీకారం చుట్టారు.

ఉర్దూలో అనేక పుస్తకాలను రచించిన ఘనత ఆమెది. వాటిలో ఆమె పాలన 1, 7 సంవత్సరాల మధ్య ప్రధాన సంఘటనలను, ఆ సమయంలో భోపాల్ సామాజిక-రాజకీయ పరిస్థితులను వివరించే గౌహర్-ఇ-ఇఖ్బాల్ ఉన్నాయి. సుల్తాన్ జహాన్ బేగం ఆత్మకథ గౌహర్-ఎ-ఇక్బాల్కు ఆంగ్ల అనువాదం యాన్ అకౌంట్ ఆఫ్ మై లైఫ్. బేగంకు విద్యా సలహాదారుగా ఉన్న సి.హెచ్.పేన్ దీనిని రచించాడు. ఆమె అక్తర్-ఇ-ఇఖ్బాల్ను రచించింది, ఇది గౌహర్-ఇ-ఇక్బాల్ రెండవ భాగం. 1918 లో ఆమె ఇఫ్ఫత్-ఉల్-ముస్లిమాత్ను వ్రాసింది, ఇక్కడ ఆమె ఐరోపా, ఆసియా, ఈజిప్టు ఆచారాలలో పర్దా, హిజాబ్ భావాలను వివరిస్తుంది.

భోపాల్ లో భారతదేశంలో అతిపెద్ద మసీదులలో ఒకటైన తాజ్-ఉల్-మసాజిద్ నిర్మాణాన్ని ప్రారంభించడంలో ఆమె కీలక పాత్ర పోషించారు. అయితే ఆమె మరణానంతరం ఈ నిర్మాణం అసంపూర్తిగా ఉండిపోయింది, తరువాత వదిలివేయబడింది; 1971 లో మాత్రమే పనులు తిరిగి ప్రారంభమయ్యాయి. భోపాల్ లో తాజ్ మహల్ ప్యాలెస్ ను కూడా ఆమె నిర్మించారు. మక్కాకు ముస్లిం తీర్థయాత్ర చేయాలని షాజహాన్ కోరుకున్నప్పటికీ, బలహీనమైన ఆరోగ్యం, నౌకా ప్రమాదాల భయం ఆమెను ఎప్పుడూ అలా చేయకుండా నిరోధించాయి.

యూకేలోని సర్రేలోని వోకింగ్ లో మసీదు నిర్మాణానికి షాజహాన్ బేగం భారీగా విరాళాలు ఇచ్చారు. అలీఘర్ లో మహమ్మదన్ ఆంగ్లో-ఓరియంటల్ కళాశాల స్థాపనకు ఆమె ఉదారంగా సహకరించారు, ఇది అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయంగా అభివృద్ధి చెందింది. హోషంగాబాద్-భోపాల్ మధ్య నిర్మించే రైల్వే ఖర్చును కూడా ఆమె సబ్సిడీగా ఇచ్చారు.

షాజహాన్ బేగం 1855 లో భోపాల్ లోని మధ్యతరగతి వ్యక్తి బాకీ ముహమ్మద్ ఖాన్ కు మూడవ భార్య. అతడు 1867లో మరణించాడు. నాలుగు సంవత్సరాల తరువాత, షాజహాన్ అప్పటి యునైటెడ్ ప్రావిన్స్ లోని కన్నౌజ్ కు చెందిన సిద్దిక్ హసన్ ఖాన్ ను వివాహం చేసుకుంది. రెండో పెళ్లికి సంతానం కలగలేదు. ఇద్దరు భర్తల మరణాలతో పాటు, షాజహాన్ ఇద్దరు మనవరాళ్ల మరణాలను కూడా చవిచూశారు.

షాజహాన్ బేగం చివరి సంవత్సరాలు సహేతుకంగా బాగా నడిచే రాష్ట్రానికి నాయకత్వం వహించినప్పుడు గడిచాయి. 1901 లో ఆమె నోటి క్యాన్సర్తో బాధపడింది; ఆ తర్వాత కొద్దికాలానికే, షాజహాన్ తన పౌరుల్లో ఎవరికైనా అన్యాయం చేసి ఉంటే క్షమించమని కోరుతూ భోపాల్ ప్రజలకు ఒక సందేశం ప్రచురించబడింది, ఇది ఒక ప్రజాదరణ పొందిన పాలకురాలి అనారోగ్యంపై ప్రజల విచారాన్ని కలిగించింది. షాజహాన్ తన మొదటి మనవరాలి మరణానికి తన కుమార్తెను నిందించడంతో షాజహాన్ పదమూడేళ్లుగా ఆమెతో మాట్లాడలేదు. ఈ అంతిమ సమావేశంలో కూడా షాజహాన్ తన కుమార్తెను క్షమించడానికి నిరాకరించారు. షాజహాన్ 1901 జూన్ 6 న మరణించారు, సుల్తాన్ జహాన్ సింహాసనాన్ని అధిష్టించారు.

పోస్టల్ సేవలు

ఆమె పాలనలో భోపాల్ సంస్థానానికి చెందిన మొదటి తపాలా స్టాంపులు జారీ చేయబడ్డాయి. 1876, 1878లలో అరకొర అన్న స్టాంపుల జారీ జరిగింది. 1876 నాటి వాటిలో "హెచ్.హెచ్ నవాబ్ షాజహాన్ బేగం" అనే గ్రంథం అష్టభుజి చట్రంలో ఉంది; 1878 నాటి స్టాంపులు అదే వచనాన్ని గుండ్రటి ఫ్రేమ్ లో, బేగం శీర్షిక ఉర్దూ రూపాన్ని ముద్రించాయి. ఆమె పేరుతో ఉన్న చివరి స్టాంపులు 1902 లో జారీ చేయబడ్డాయి: "హెచ్.హెచ్. నవాబ్ సుల్తాన్ జహాన్ బేగం". (భోపాల్ రాష్ట్ర తపాలా సేవ 1949 వరకు తన స్వంత తపాలా స్టాంపులను విడుదల చేసింది; 1908 లో స్టాంపుల రెండవ సంచిక నుండి 1945 వరకు అధికారిక స్టాంపులు జారీ చేయబడ్డాయి, వీటిలో "భోపాల్ రాష్ట్రం" లేదా "భోపాల్ ప్రభుత్వం" అనే శాసనాలు ఉన్నాయి. (1949లో భోపాల్ సొంత స్టాంపుల్లో చివరిదైన రెండు సర్ఛార్జ్ స్టాంపులు జారీ చేయబడ్డాయి.)