సంయుక్త విధాయక్ దళ్
సంయుక్త విధాయక్ దళ్ అనేది భారతీయ క్రాంతి దళ్, సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ, ప్రజా సోషలిస్ట్ పార్టీ, జనసంఘ్‌లతో కూడిన 1967 అసెంబ్లీ ఎన్నికల తర్వాత అనేక ఉత్తర భారత రాష్ట్రాలలో ఏర్పడిన పార్టీల కూటమి. ఇప్పటి వరకు భారత రాజకీయాలలో ఒంటిచేత్తో ఆధిపత్యం చెలాయించిన భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీని ఈ కూటమి వ్యతిరేకించింది.[1]
1967 భారత సాధారణ ఎన్నికలు భారతదేశ చరిత్రలో ఒక మైలురాయి ఎన్నికలు. అధికార కాంగ్రెస్ పార్టీ స్వాతంత్ర్యం వచ్చినప్పటి నుంచి (284 సీట్లు) అత్యల్ప మెజారిటీతో తిరిగి అధికారంలోకి వచ్చింది. బీహార్, ఉత్తరప్రదేశ్, రాజస్థాన్, పంజాబ్, పశ్చిమ బెంగాల్, ఒరిస్సా, మధ్యప్రదేశ్, మద్రాస్, కేరళ వంటి అసెంబ్లీలలో ఓడిపోయింది. ఉత్తరాదిలోని చాలా రాష్ట్రాల్లో, అది స్వల్ప విజయాలను గెలుచుకుంది, దాని సభ్యులు ప్రతిపక్ష పార్టీలకు ఫిరాయించారు. తత్ఫలితంగా, కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలు పడిపోయాయి. వాటి స్థానంలో సంయుక్త విధాయక్ దళ్ ప్రభుత్వాలు ఏర్పడ్డాయి. ఇది కాంగ్రెస్‌కు వ్యతిరేకంగా శాసనసభ్యుల కూటమి - స్థానిక పార్టీలతో పాటు జనసంఘ్, సోషలిస్టులు, స్వతంత్ర పార్టీ, కాంగ్రెస్ ఫిరాయింపుదారులతో ఏర్పడింది.[2]
ఉత్తరప్రదేశ్‌లో తొలి కాంగ్రెసేతర ప్రభుత్వం
మార్చు1967, ఏప్రిల్ 3న చరణ్ సింగ్‌తో ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్న సంయుక్త విధాయక్ దళ్ సంకీర్ణం ద్వారా ఉత్తరప్రదేశ్‌లో మొదటి కాంగ్రెసేతర ప్రభుత్వం ఏర్పడింది.[3] భారతీయ జనసంఘ్ 98 మంది ఎమ్మెల్యేలతో కూడిన ఈ కూటమిలో ప్రధాన భాగం, సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీకి 44 మంది ఎమ్మెల్యేలు, జన కాంగ్రెస్‌కు 21 మంది ఎమ్మెల్యేలు, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీకి 14 మంది ఎమ్మెల్యేలు, స్వతంత్ర పార్టీకి 12 మంది ఎమ్మెల్యేలు, ప్రజా సోషలిస్ట్ పార్టీకి 11 మంది ఎమ్మెల్యేలు, రిపబ్లికన్ పార్టీకి 9 మంది ఎమ్మెల్యేలు, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)కి 1 ఎమ్మెల్యేలు, 22 స్వతంత్ర ఎమ్మెల్యేలు ఉన్నారు.[4]
సంయుక్త విధాయక్ దళ్ సంకీర్ణంలో ఒకటైన సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ భూ ఆదాయాన్ని లేదా కనీసం ఆర్థిక రహిత భూములను పూర్తిగా రద్దు చేయాలని కోరుకుంది. కానీ చరణ్ సింగ్ వనరుల గురించి ఆందోళన చెందడంతో దానిని రద్దు చేయదలచుకోలేదు.[5] సంయుక్త విధాయక్ దళ్ సంకీర్ణంలోని మరొక భాగం, ప్రజా సోషలిస్ట్ పార్టీ తమ సమ్మెల కోసం నిర్బంధంలో ఉన్న ప్రభుత్వ ఉద్యోగులను విడుదల చేయాలని పిలుపునిచ్చింది, అయితే చరణ్ సింగ్ ఈ విషయంలో చలించటానికి నిరాకరించాడు, బదులుగా సమ్మెను విచ్ఛిన్నం చేయడంలో విజయం సాధించాడు.[6]
1967 జూలై 24న, చంద్ర భాను గుప్తా సంయుక్త విధాయక్ దళ్ ప్రభుత్వంపై అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని ప్రవేశపెట్టాడు, కానీ ప్రభుత్వం మనుగడ సాగించింది.[3] సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ అంగ్రేజీ హటావో (ఇంగ్లీష్‌ను వదిలించుకోండి) ఆందోళనను ప్రారంభించాలని నిర్ణయించినప్పుడు చరణ్ సింగ్, సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ మధ్య విభేదాలు బహిరంగమయ్యాయి. ఈ ఉద్యమం సమయంలో దాని ఇద్దరు మంత్రులను అరెస్టు చేశారు.[3][7] సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ 1968 జనవరి 5న సంకీర్ణం నుండి వైదొలిగింది.[7] 1968 ఫిబ్రవరి 17న, చరణ్ సింగ్ తన రాజీనామాను గవర్నర్ బెజవాడ గోపాల రెడ్డికి సమర్పించాడు. 1968, ఫిబ్రవరి 25న ఉత్తరప్రదేశ్‌లో రాష్ట్రపతి పాలన విధించబడింది.[3][8]
చీలిక పార్టీలు
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ Aditi Phadnis (2009). Business Standard Political Profiles of Cabals and Kings. Business Standard. ISBN 9788190573542. Retrieved 7 April 2013.
- "Madhya Pradesh political crisis: Jyotiraditya Scindia joins BJP". The Hindu. 10 March 2020. Retrieved 21 January 2021.
- Kaveree Bamzai (13 January 2014). "Why 2013 is not 1967". India Today. Retrieved 21 January 2021. - ↑ Rajesh Ramachandran (24 October 2013). "The Third Front myth". The Hindu Business Line. Retrieved 21 January 2021.
- Prafull Goradia (7 July 2019). "One nation, one poll". The Statesman. Retrieved 21 January 2021. - ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Chaudhary Charan Singh, India's 6th PM, first non-Congress CM of UP". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2022-02-09. Retrieved 2023-02-17.
- ↑ Brass, Paul R. (2014). An Indian Political Life: Charan Singh and Congress Politics, 1967 to 1987 - Vol.3 (The Politics of Northern India) (in ఇంగ్లీష్). SAGE India. p. 7. ISBN 978-9351500322.
- ↑ Brass, Paul R. (2014). An Indian Political Life: Charan Singh and Congress Politics, 1967 to 1987 - Vol.3 (The Politics of Northern India) (in ఇంగ్లీష్). SAGE India. pp. 10–12. ISBN 978-9351500322.
- ↑ Brass, Paul R. (2014). An Indian Political Life: Charan Singh and Congress Politics, 1967 to 1987 - Vol.3 (The Politics of Northern India) (in ఇంగ్లీష్). SAGE India. pp. 12–13. ISBN 978-9351500322.
- ↑ 7.0 7.1 Brass, Paul R. (2014). An Indian Political Life: Charan Singh and Congress Politics, 1967 to 1987 - Vol.3 (The Politics of Northern India) (in ఇంగ్లీష్). SAGE India. p. 14. ISBN 978-9351500322.
- ↑ "HT This Day: Feb 18, 1968 -- Charan Singh quits as CM". Hindustan Times (in ఇంగ్లీష్). 2022-02-16. Retrieved 2023-02-17.