వికీపీడియా

సత్యవ్రత శాస్త్రి

జ్ఞానపీఠ్ గ్రహీత, భారత విద్యావేత్త

సత్యవ్రత శాస్త్రి‌ (లేదా సత్యవ్రత్) శాస్త్రి (జననం సెప్టెంబరు 29 1930) భారతదేశానికి చెందిన ప్రముఖ సంస్కృత పండితుడు, రచయిత, వ్యాకరణవేత్త, కవి. ఆయన మూడు మహాకావ్యాలు, మూడు ఖండ కావ్యాలు, ఒక ప్రబంధ కావ్యం, ఒక పత్రకావ్యం, ఐదు సంస్కృత విశిష్ట రచనలను చేశారు. "రామకృతిమహాకావ్యం", "బృహత్తర భారతం", " శ్రీ బోధిసత్వ చరితం", "వైదిక వ్యాకరణం", "సామాన్యదేశ్ సూత్రం విభతి", ఐదు సంపుటాలలో "సంస్కృత సంపద ఆవిష్కరణ" వంటి రచనలు ఆయన ముఖ్యమైన సాహితీ సేవలు.[1]

సత్యవ్రత శాస్త్రి‌
పుట్టిన తేదీ, స్థలం (1930-09-29) 1930 సెప్టెంబరు 29 (వయసు 94)
వృత్తిపండితుడు,కవి, సాహిత్య విమర్శకుడు
జాతీయతభారతదేశం
పూర్వవిద్యార్థిపంజాబ్ విశ్వవిద్యాలయం, బనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం.
రచనా రంగంసంస్కృతం
పురస్కారాలు1968: సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు
2006: జ్ఞానపీఠ అవార్డు
జీవిత భాగస్వామిప్రొఫెసర్ డా.ఉషా సత్యవ్రత్

ఆయన ప్రస్తుతం న్యూఢిల్లీ లోని జవహర్ లాల్ విశ్వవిద్యాలయంలో సంస్కృత అధ్యయనం యొక్క ప్రత్యేక కేంద్రానికి గౌరవ అధ్యాపకులుగా యున్నారు. ఆయన సంస్కృత విభాగానికి అధిపతి, ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయానికి కళల విభాగానికి డీన్ గానూ యున్నారు.

ఆయన వృత్తిలో అనేక జాతీయ అంతర్జాతీయ అవార్డులను పొందారు.ఆయన 1968 లో సంస్కృతంలో చేసిన ప్రసిద్ధ రచన "శ్రీగురుగోవిందసింహచరితం"కు సాహిత్య అకాడమీ వారు "సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు" యిచ్చి సత్కరించారు.[2] 2006 లో సంస్కృత భాషలో మొదటి సారి జ్ఞానపీఠ అవార్డు పొందిన మొదటి వ్యక్తి.ఈ పురస్కారం థాయలాండ్ లోని ఆయన శిష్యురాలు యువరాణి మహా చక్రి సిరిండోర్న్ చే ప్రదానం చేయబడింది.[3][4]

విద్య

మార్చు

ప్రొఫెసర్ శాస్త్రి ఆయన తండ్రి చారు దేవ శాస్త్రి ద్వారా ప్రారంభ విద్యనభ్యసించారు. ఆయన తండ్రి ప్రసిద్ధ సంస్కృత పండితుడు. ఆ తరువాత ఆయన వారణాసికి వెళ్ళారు. అచట పండిట్ సుఖ్‌దేవ్ ఝా, డా.సిద్దేశ్వర్ వర్మ గార్ల వద్ద అభ్యసన కొనసాగించారు.

ఆయన పంజాబ్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి సంస్కృత భాషలో బి.ఎ. ఎం.ఎ. డిగ్రీలను చేసారు. ఆయన బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం నుండి పి.హెచ్.డిని చేసారు.[5]

వృత్తి

మార్చు

ఆయన ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయంలో చేరిన తదుపరి 40 సంవత్సరాలపాటు బోధనా వృత్తిని చేపట్టి సంస్కృత విభాగానికి ప్రధాన స్థానం అయిన విభాగాధిపతిగా సేవలనందించారు. ఆయన కళల విభాగానికి డీన్ గా వ్యవహరించారు. ఆయన ఒడిషా రాష్ట్రం లోని పూరీ లోని శ్రీ జగన్నాథ్ సంస్కృత విశ్వవిద్యాలయానికి వైస్ ఛాన్సలర్ గా కూడా పనిచేసారు. ఆయన బ్యాంకాక్ లోని చులలోంగ్‌కర్న్, సిల్పాకోర్న్ విశ్వవిద్యాలయాలకు సందర్శక ప్రొఫెసర్ గా కూడా పనిచేసారు. అదే విధంగా ఉత్తర బౌద్ధ విశ్వవిద్యాలయం (నోంగాఖాయ్, థాయ్‌లాండ్), జర్మనీ లోని టుబింజెన్ విశ్వవిద్యాలయం, బెల్జియం లోని కాథలిక్ విశ్వవిద్యాలయం, కెనడా లోని ఆల్‌బెర్టా విశ్వవిద్యాలయంలో కూడా పనిచేసారు. థాయలాండ్ దేశ యువరాణి మహా చక్రి సిరిందార్న్ (1977-1979) కు సంస్కృతం బోధించారు..[6][7][8]

సత్యవ్రత శాస్త్రి సంస్కృత భాషలో అనేక ముఖ్యమైన కవితా సేవలను అందించారు. ఆయన రామాయణ గంథాన్ని థాయ్ నుండి సంస్కృతం నకు ముఖ్యమైన కూర్పును రూపొందించారు. ఉదా: శ్రీ రామ కీర్తి మహా కావ్యం, రాజు యొక్క అభ్యర్థన మేరకు ఈ రచన చేసారు. ఇందులో యువరాణి ముందుమాటను వ్రాసారు. ఆయన ప్రస్తుత పరిశోధనా ప్రాజెక్టులు థాయ్‌లాండ్ లోని హిందూ దేవాలయాలు, సంస్కృత శిలాశాసనాలు. కాళిదాసు అధ్యయనం, యోగవాశిష్టం యొక్క విమర్శనాత్మక ప్రచురణ, దక్షిణ ఆసియా సంస్కృత పదజాలం, దక్షిణ ఆసియాలోని రామ కథ.

2009 లో ఆయన సంస్కృత భాషలో జ్ఞానపీఠ అవార్డు (2006) గెలుచుకున్న మొదటి వ్యక్తిగా నిలిచారు. ఆయన సంస్కృత భాషాభివృద్ధికి చేసిన కృషికి గానూ అందజేయబడింది. ఈ అవార్డును ఆయన మాజీ శిష్యురాలు అయిన థాయ్‌లాండ్ యువరాణి మహా చక్రి సిరిందాన్ చేతులమీదుగా అందుకున్నారు.[4][9][10]

గౌరవాలు, అవార్డులు

మార్చు

అంతర్జాతీయ

మార్చు
  • 1979 : రాయల్ నేపాల్ అకాడమీ, ఖాంట్మాడు వారి సత్కారం.
  • 1985 : కేథలిక్ విశ్వవిద్యాలయం, లేవన్, బెల్జియం వారి మెడలియన్ ఆఫ్ ఆనర్.
  • ఇంటర్నేషనల్ ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇందియన్ స్టడీస్, ఒట్టావా, కెనడా వారు ఫెలోగా ఎన్నిక.
  • 1993 : సిల్పకార్న్ విశ్వవిద్యాలయం, బ్యాంకాక్, థాయ్‌లాండ్ వారి డాక్టరేట్ గా గౌరవం.
  • 1994 : ద సివిల్ అండ్ అకాడమిక్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇటలీ వారు విదేశీయులకిచ్చే అవార్డు "ఆటోరిత అకడమెస్టిక్ ఇటాలియానో స్టైనీర్" .
  • 1994 : ఒట్టావా, కెనడా లోని ఇంటర్నేషనల్ ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియన్ స్టడీస్ వారి కాళిదాస అవార్డు.
  • Special Award from Centro Pimontese di Studi Sui Medio ed Estremo Oriente (CESMEO), Torino, Italy, 1995.
  • Honour from Gaja Madah University, Yogyakarta, Indonesia, 1995.
  • Royal Decoration “Most Admirable Order of the Direkgunabhorn" from His Majesty the King of Thailand, 1997.
  • Doctorate Honoris Causa, from the University of Oradea, Oradea, Romania.
  • Certificate of Excellence from the Spiru Haret University, Ramnicu-Valeca, Romania, 2001.
  • Certificate of Excellence from the Biblioteca Judeteana"Antim Ivireanul" Valeca, Romania, 2001.
  • Honour from Mihai Eminescu International Academy, Bucharest, Romania, 2001.
  • "Outstanding Teacher and Writer" by Biblioteca Pedagogica Nationala 'I.C. Petrescu' and Biblioteca Indiana, Romania 2001
  • Golden Prize from CESMEO, International Institute for Advanced Asian Studies, Torino, Italy, 2001.
  • Elected Fellow, Accademia di Studi Mediterrani, Academy of Mediterranean Studies, Aggrigento, Italy.
  • Conferred DOCTORATE HONORIS CAUSA by the University of Torino, Italy on 3 May 2012

జాతీయ

మార్చు
  • Sahitya Akademi Award, 1968 for Srigurugovindasimhacharitam (Poetry).
  • Honour from Sahitya Kala Parishad, Delhi Administration, Delhi, 1974.
  • Honour from Delhi Sikh Gurudwara Board, 1974.
  • U.G.C. National Lecturer, 1983.
  • President of India Certificate of Honour, 1985.
  • Shiromani Sanskrit Sahityakar Award, Govt. of Punjab, 1985.
  • Visista Sanskrit Sahitya Puraskara, Uttar Pradesh Sanskrit Academy, 1988.
  • Gita Rana Puraskara, IX International Gita Conference, Delhi, 1991.
  • Sanskrit Seva Sammana, Delhi Sanskrit Akademi, Delhi, 1992.
  • Sanskrit Sahitya Paraskara, Bharatiya Bhasha Parishad, Kolkata, 1992.
  • Indira Baharey Gold Medal, Tilak Maharashtra Vidyapeeth, Pune, 1992.
  • Pandit Jagannatha Sanskrit Padya-racana Puraskara, Delhi Sanskrit Akademi, Delhi, 1993.
  • Kalidasa Puraskara, Uttar Pradesh Sanskrit Academy, Lucknow, 1994.
  • Pandita Kshama Row Puraskara, Row Dayal Trust, Mumbai, 1994.
  • Vagbhusana title, Vanmaya-vimarsa, Delhi, 1994.
  • Devavani-ratna Sammana, Devavani Parishad, New Delhi, 1994.
  • First All India Sammana, Rajasthan Sanskrit Academy, Jaipur, 1995.
  • Vachaspati Puraskara, K.K. Birla Foundation, New Delhi, 1995.
  • Dayawati Modi Vishwa Sanskriti Sammana, Modi Kala Kala Bharati, New Delhi, 1995.
  • Shastra-chudamani Award, Rashtriya Sanskrit Sansthan, New Delhi, 1996.
  • Manasa Sammana, Tulasi Manasa Pratishthana, Madhya Pradesh andTulasi Academy, Bhopal, 1997.
  • All India Kalidasa Puraskara, Madhya Pradesh Sanskrit Academy, Bhopal, 1997.
  • Honour from the Govt. of Maharashtra, 1998.
  • Degree of Mahamahopadhyaya, Honoris Causa, Rashtriya Sanskrit Vidyapitha, Tirupati, 1999.
  • Padma Shri, Govt. of India, 1999.
  • Honour from Kurukshetra University, Kurukshetra, 1999.
  • Honour from Delhi Sanskrit Akademi, Delhi, 1999.
  • Degree of Vidyavachaspati, Honoris Causa, Gurukul Mahavidyalaya, Jwalapur, Hardwar, 1999.
  • Honour from Mahamahopadhyaya Pandit Naval Kishore Kankar Seva Parishsad, Jaipur, 1999.
  • Kalidasa Sammana, Kalidasa Samaroha, Ujjain, 2000.
  • Title of Veda-shastra-visharada, Swami Vishvesh Tirtha, Adhokshaja Mutt, Udupi, Karnataka, 2002.
  • Shrivani Alankarana, Ramakrishna Jaidayal Dalmiya Trust, Delhi, 2002.
  • Degree of Vidyamartanda (D.Litt.), Honoris Causa, Gurukul Kangri University, Hardwar, 2002.
  • Mahakavi Kalidasa Sanskrit Jivanavrati Rashtriya Sammana, Kavikulaguru Kalidasa Sanskrit Vishvavidyalaya, Nagpur, 2002.
  • Honour from All India Oriental Conference, 43rd Session, Puri, 2003.
  • Shrimati Chandrawati Joshi Sanskrit Bhasha Puraskara, Jnana Kalyana Datavya Nyasa, New Delhi, 2003.
  • Vedanga Puraskara, Maharshi Sandipani Vedavidya Pratishthan, Ujjain, 2003.
  • Acharya Umasvami Puraskara, Kundakunda Bharati, New Delhi, 2003.
  • First International Himadri Uttaranchal Sanskrit Sammana, Uttaranchal Sanskrit Academy, Hardwar, 2004
  • Dr. Shashibhanu Vidyalankar Rashtriya Puraskara, Dr. Shashibhanu Vidyalankar Dharmartha Trust, Hardwar, 2006.
  • Jnanpith Award, Bharatiya Jnanpith, New Delhi, 2006.
  • Degree of Vachaspati (D.Litt.), Honoris Causa, Shri Lal Bahadur Shastri Rashtriya Sanskrit Vidyapeetha, New Delhi, 2007.
  • Life Time Achievement Award Vidyaratna, Purbanchal Academy of Oriental Studies, Kolkata, 2008.
  • Elected General President, All India Oriental Conference, 45th Session, Tirupati, 2008.
  • Sardar Patel Award, Sardar Vallabhabhai Patel Foundation, New Delhi, 2008.
  • D. Litt. Degree Honoris Causa, Deccan College, Pune, 2009.
  • Anuvadashri Puraskara, Bharatiya Anuvada Parishad, New Delhi, 2009.
  • Prashant Murti Puraskara, Vimala Vidyashruta Sansthan, Jaipur,2009
  • Sri Chandrasekharendra Saraswati National Eminence Award, The South Indian Education Society, Mumbai, 2009.
  • Vishva Bharati Puraskara, UP Sanskrit Sansthan, Lucknow, 2009
  • Padma Bhushan, Govt of India, 2010
  • General President, All India Oriental Conference, 45th Session, Tirupati, 2010
  • Sanskrit Kaustubha Sammana, Bharatiya Vidya Bhavan, Delhi Kendra, New Delhi, 2010
  • Distinguished Alumnus Award, Banaras Hindu University, Varanasi, 2010
  • Mahamana Malaviya Smrti Alankarana Puraskara, Mahamana Mission, Varanasi Unit, Varanasi, 2010
  • Srimadvidyabhaskara Sammana, Mahamandaleshvara Junapithadhishvara Avadheshananda Giri, Hardwar, 2010
  • Sarasvati ke Varadaputra title, All India Sanskrit Prakashaka Sangha, Delhi, 2011
  • Maharshi Valmiki Sammana, Delhi Sanskrit Academy, Delhi, 2011
  • Dr. Gangadhar Bhatta Smrti Sammana, Rajaganga Charitable Trust, Jaipur, 2011
  • Bharatiratnam Sammana, Lokabhasha Prachara Samiti, Bhubaneswar, 2011.
  • Prajnana Gaurava Sammana by Gloryfest, Puri, Odisha, 2012.
  • Saptarshi Sammana by Sandipani Vidya Niketana, Porbundar, Gujarat, 2012.
  • Swami Brahmananda Memorial Vyasashree Award-2012 by Maharsi Vyasadeva National Research Institute, Rourkela, Odisha..
  • Doctorate Honoris Causa, University of Torino, Torino, Italy, 2012.
  • Rajata Sammana, Maharshi Sandipani Veda Vidya Pratishthan, Ujjain, 2012.
  • Degree of Mahamahopadhyaya, Kavi Kulguru Kalidasa Sanskrit University, Rampek (Nagpur), 2012.
  • Brihaspati Sammana, Kavi Kulguru Kalidasa Sanskrit University, Rampek (Nagpur), 2012.
  • Mahamahimopadhyaya Sammana, Sanskrit Sahitya Academy, Cuttuck, Odisha, 2012.
  • Honour Bharatashrih, Akhil Bhartiya Vidvat Parishad Varanasi, 2013.
  • Fellow, Sahitya Akademi, New Delhi, 2013.
  • Professor Emeritus, University of Delhi, 2013
  • Vasundhara Ratna Samman, Award of Excellence, Respect Age International, New Delhi, 2013
  • Chairman, 2nd Sanskrit Commission, Govt. of India, 2014.
  • Rajaprabha Puraskar, Kunjunni Raja Academy of Indological Research (KAIR), Thrissur (Kerala), 2014.
  • Distinguished Teacher Award from the University of Delhi, Delhi, 2014
  • Sanskrit Gaurava Samman from All India Sanskrit Sahitya Sammelan New Delhi, 2014
  • Bharatbhusan Award, Indian Institute of Oriental Heritage, Kolkata, 2014

Academic Writings

మార్చు
  • Essays on Indology, Meharchand Lacchmandas, 1963,
  • The Ramayana – A Linguistic Study with a Foreword by Dr. Suniti Kumar Chatterjee and an Introduction by Dr. Siddheshwar Varma, Munshiram Manoharlal, Delhi 1964,
  • Vaidika Vyakarana (Hindi translation of A.A.Macdonell's "A Vedic Grammar for Students", Motilal Banarasidass, Delhi 1971,
  • Studies in Sanskrit and Indian Culture in Thailand, Parimal Prakashan, Delhi 1982,
  • Kalidasa in Modern Sanskrit Literature, Eastern Book Linkers, Delhi, 1991
  • Subhasitasahasri (Thousand Pearls from Sanskrit Literature, Rashtriya Sanskrit Sansthan, New Delhi, 1998
  • Studies in the Language and the Poetry of the Yogavasistha (In the Press).
  • Sanskrit Inscriptions of Thailand, Vijaya Books, Delhi-32, India, 2013,
  • Human Values: Definitions and Interpretations, BharatiyaVidya Mandir, Kolkata-700087 2013 – ISBN 978-81-89302-45-0
  • Sanskrit Writings of European Scholars, Vijaya Books, Delhi-110032 2013 – ISBN 978-81-910948-3-1
  • Hungary Kitni Dur Kitni Paas, Vijaya Books, Delhi, 2013.
  • Caran Vai Madhu Vindati (An account of the foreign cultural travels) - Vijya Books, 2013.
  • Canakyaniti (Hindi and English translations with introduction) – Bhartiya Vidya Mandir, Kolkata, 2013.
  • Words for Human Values in Sanskrit : Definitions and Interpretations, Bhartiya Vidya Mandir, Kolkata, 2013
  • Introducing Sanskrit Literature, Vijaya Books, Delhi, 2014.

Literary writings

మార్చు
  • Brhattaram Bharatam ( A Kavya in Sanskrit ) Sarasvati Susama, Journal of the Sampurnanand Sanskrit University, Varanasi, Vol. XII, No. 1, Samvat 2014
  • Sribodhisattvacaritam (A Kavya in Sanskrit), First Ed. Self Publication, Delhi, Samvat 2017 (A.D. 1960) pages iv+ 120, Second Ed. Meharchand Lacchmandas, Delhi 1974,
  • Srigurugovindasimhacaritam (A Kavya in Sanskrit) (With a Foreword by Dr. V.Raghavan), First Ed. Guru Gobind Singh Foundation, Patiala, 1967, Second Ed. Sahitya Bhandar, Meerut, 1984,
  • Sarmanyadesah Sutaram Vibhati (A Kavya in Sanskrit), Akhil Bharatiya Sanskrit Parishad, Lucknow, 1976
  • Indira Gandhi-caritam (A Kavya in Sansktir), Bharatiya Vidya Prakashan, Delhi, 1976,
  • Thaidesavilasam (A Kavya in Sanskrit) (With a Foreword by Prof. Visudh Busyakul), Eastern Book Linkers, Delhi 1979
  • Sriramakirtimahakavyam (A Kavya in Sanskrit) (with a foreword by Her Royal Highness Maha Chakri Sirindhorn, the Princess of Thailand), Moolamall Sachdev and Amarnath Sachdeva Foundations, Bangkok, First Ed. 1990, Second Ed. 1991, Third Ed. 1995.
  • Patrakavyam (A Kavya in Sanskrit), Eastern Book Linkers, Delhi 1994
  • New Experiments in Kalidasa (Plays), Eastern Book Linkers, Delhi 1994
  • Chanakyaniti, Bharatiya Vidya Mandir, Kolkata, 2013, ISBN 978-81-89302-42-9
  • Charan Vai Madhu Vindati (Sanskrit-Hindi), Vijaya Books, Delhi-110032, 2013 – ISBN 978-93-81480-30-4
  • Bhavitavyanam Dvaranii Bhavanti Sarvatra, Autobiography in Sanskrit, Vijaya Books, Delhi, 2014

References

మార్చు
  1. ↑ "41st and 42nd Jnanpith Awards, Official Press release" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2010-02-15. Retrieved 2020-01-09.
  2. ↑ Sanskrit Awards Archived 2009-03-31 at the Wayback Machine Sahitya Akademi Award Official listing.
  3. ↑ "Sanskrit poet gets Jnanpith award". The Times of India. 20 August 2009. Archived from the original on 6 జూన్ 2012. Retrieved 14 May 2011.
  4. ↑ 4.0 4.1 "Sanskrit's first Jnanpith winner is a 'poet by instinct'". The Indian Express. 14 January 2009.
  5. ↑ Brown, Richard. Journey with a Savant. ISBN 0-684-82125-7.
  6. ↑ "Recent News". The Hindu. Chennai, India. 20 November 2005. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2006. Retrieved 28 January 2007.
  7. ↑ The Nation Newspaper (6 August 1998). Professor to a Princess. The Nation (Thailand).
  8. ↑ "Professor Dr. Satya Vrat Shastri was appointed as Visiting Professor of Indian Studies in Chulalongkorn University, Bangkok". Archived from the original on 9 ఏప్రిల్ 2004. Retrieved 12 February 2007.
  9. ↑ "Sanskrit poet conferred Jnanpith award". Press Trust of India. 20 August 2009. Archived from the original on 9 సెప్టెంబరు 2009. Retrieved 20 August 2009.
  10. ↑ "Jnanpith Award presented". Chennai, India: The Hindu. 20 August 2009. Archived from the original on 14 ఫిబ్రవరి 2011. Retrieved 20 August 2009.
మార్చు


"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=సత్యవ్రత_శాస్త్రి&oldid=3799432" నుండి వెలికితీశారు