సెంబియన్ మహాదేవి
సెంబియన్ మహాదేవి గండారాదిత్య చోళుని భార్యగా 949 CE - 957 CE వరకు చోళ సామ్రాజ్యం యొక్క రాణి భార్య, సామ్రాజ్ఞి. ఈమె ఉత్తమ చోళుని తల్లి.[1] చోళ సామ్రాజ్యంలోని అత్యంత శక్తివంతమైన సామ్రాజ్ఞిలలో ఆమె ఒకరు, ఆమె అరవై సంవత్సరాల కాలంలో అనేక దేవాలయాలను నిర్మించింది, దక్షిణ భారతదేశంలోని అనేక దేవాలయాలకు ఉదారంగా బహుమతులు ఇచ్చింది. ఆమె తన కుమారుని పాలనలో అంతకు ముందు కాకపోయినా, సాకా 901 నాటిది. 941 నాటి ఒక శాసనం ప్రకారం, సెంబియన్ మహాదేవి శివుడి ముందు ఒక దీపం శాశ్వతంగా వెలిగించేలా దానమిచ్చినట్లు చెప్పబడింది (బహుశా చిదంబరం నటరాజ (నటరాజ) ఆరాధన స్ఫటికీకరించబడిన తర్వాత చాలా కాలం తర్వాత).[2][3][4]
| సెంబియన్ మహాదేవి | |
|---|---|
 సెంబియన్ మహాదేవి తన కిరీటంతో రాణిగా | |
| తంజావూరు రాణి భార్య , చోళ సామ్రాజ్యం సామ్రాజ్ఞి | |
| పరిపాలన | 949 CE - 957 CE |
| పూర్వాధికారి | కోఇరవి నీలి సోలమదేవియార్ |
| ఉత్తరాధికారి | వీరనారాయణియర్ |
| తంజావూరు రాణి దాత | |
| Reign | 957 CE - మరణం వరకు (ఒక రాణి భర్త చనిపోయిన తర్వాత, ఆమె సామ్రాజ్యానికి వితంతువు అవుతుంది) |
| జననం | Sembiyan Selvi Thanjavur, Chola Empire (modern day Tamil Nadu, India) |
| మరణం | Thanjavur, Chola Empire (modern day Tamil Nadu, India) |
| Spouse | Gandaraditya Chola |
| వంశము | Uttama Chola |
| రాజవంశం | చోళ (వివాహం ద్వారా) |
| మతం | హిందూమతం |
ఆమె భర్త గండారాదిత్య చోళుడు మరణించిన తరువాత, ఆమె వెంటనే రాణి , సామ్రాజ్ఞి అనే బిరుదును కోల్పోయింది, తరువాత తంజావూరు రాణి వరప్రదాయిని (క్వీన్ డోవజర్, రాజు తల్లి) గా పిలువబడింది. ఆమె రాణి, సామ్రాజ్ఞిగా తన శక్తిని కోల్పోయింది, శోకం రంగు అని పిలువబడే తెల్లని మాత్రమే ధరించింది, ఆమె జీవితాంతం శోకంలో మునిగిపోయింది.[5]
దృశ్య రూపకం
మార్చుసాహిత్యంలో ఒక రూపకం వాటిలో ఒకదానిలోని కొన్ని ముఖ్యమైన అంశాలను హైలైట్ చేయడానికి రెండు అకారణంగా సంబంధం లేని విషయాలను జతపరుస్తుంది. దృశ్య కళలో కూడా అదే సాధ్యమవుతుంది. అన్ని అతిశయోక్తి లక్షణాలతో, సెంబియన్ మహాదేవి కాంస్యాన్ని అక్షరాలా తీసుకోవలసిన అవసరం లేదు. సెంబియన్ మహాదేవి ఒక దృశ్య రూపకం అయినప్పటికీ నాడీ, సౌందర్య దృక్కోణం నుండి చాలా అస్పష్టంగా ఉంది, ఇది ఆ సమయంలో మగవారి పురుషాంగం అంగస్తంభనను ప్రేరేపించడానికి కూడా పనిచేస్తుంది. రామచంద్రన్ ప్రకారం, సెంబియన్ మహాదేవి యొక్క అతిశయోక్తి లక్షణాలు నిర్దిష్ట దైవిక లక్షణాలను సూచిస్తాయి.[6]
మధురాంతక ఉత్తమ చోళుని తల్లి
మార్చుఆమె గండారాదిత్య చోళ (శ్రీ-గండారాదిత్త దేవతాం పిరత్తియార్) రాణి, ఎల్లప్పుడూ ఉత్తమ చోళుని తల్లి, ఉత్తమ చోళ దేవరై తిరు-వాయిరు-వైక్క-ఉదయ్య పిరత్తియార్ శ్రీ సెంబియన్ మాడెయియార్ (ఉత్తముడిని భరించే అదృష్టాన్ని కలిగి ఉన్న రాణి) అని పిలుస్తారు. చోళ దేవా), సెంబియన్ గొప్ప రాణి అని కూడా పిలుస్తారు. ఆమెకు ముందు, తరువాత బిరుదును కలిగి ఉన్న ఇతర రాణుల నుండి ఆమెను వేరు చేయడానికి శాసనాలలో ఈ వ్యత్యాసం ఉంది. వివిధ శాసనాలు ఆమె మజవరాయర్ అధిపతి కుమార్తె అని సూచిస్తున్నాయి. ప్రారంభంలో, ఆమె తనను తాను శ్రీ సెంబియన్ మాడెయార్ కుమార్తెగా గుర్తించింది.[7][8]
ఆర్ట్ అండ్ ఆర్కిటెక్చర్ యొక్క పోషకుడు
మార్చుఆమె చాలా భక్తిపరురాలు, ఆసక్తిగల ఆలయ నిర్మాణురాలు, అనేక దేవాలయాలను నిర్మించింది, వాటిలో కొన్ని కుట్రాలం, విరుధాచలం, అడుతురై, వక్కరై, అనంగూర్ [9] ప్రదేశాలలో ఉన్నాయి.[10] తిరు-అర-నేరి-ఆళ్వార్ ఆలయం ఆమె నిర్మించిన తొలి దేవాలయాలలో ఒకటి. ఆమె 967-968 CEలో తిరునల్లూరు లేదా నల్లూరు అగ్రహారంలోని కళ్యాణసుందరేశర్ ఆలయానికి అనేక కాంస్యాలు, ఆభరణాలను బహుమానంగా అందజేసింది, ఈ రోజు పూజించబడుతున్న నల్లూరు ఆలయ దేవత ( ఉమా పరమేశ్వరి అని పిలుస్తారు) యొక్క కాంస్య విగ్రహంతో సహా, దీని శైలి సెంబియన్ కంచులకు విలక్షణమైనది.[11][12][13]
- ↑ The Problem of Portraiture in South India, Circa 970-1000 A.D. by Padma Kaimal in Artibus Asiae, Vol. 60, No. 1 (2000), pp. 139–179
- ↑ A History of India by Hermann Kulke and Dietmar Rothermund (1998) p.134
- ↑ A History of India by Hermann Kulke (2004) p.145
- ↑ Siva in the Forest of Pines: An Essay on Sorcery and Self-Knowledge by Don Handelman and David Shulman (2004) p.88
- ↑ Sembiyan Mahadevi losses Queen and Empress title, after death of his majesty maharaja Gandaraditya
- ↑ A Brief Tour of Human Consciousness: From Impostor Poodles to Purple Numbers by V. S. Ramachandran Pi Press (2005) p.40
- ↑ Early Cholas: mathematics reconstructs the chronology, page 39
- ↑ Lalit kalā, Issues 3-4, page 55
- ↑ Śrīnidhiḥ: perspectives in Indian archaeology, art, and culture : Shri K.R. Srinivasan festschrift, page 229
- ↑ Early temples of Tamilnadu: their role in socio-economic life (c. A.D. 550-925), page 84
- ↑ Dehejia, Vidya. Art of the Imperial Cholas. pp8
- ↑ Dehejia, Vidya (2021). "Portrait of a Queen and Her Patronage of Dancing Shiva". The thief who stole my heart: the material life of sacred bronzes from Chola India, 855-1280. The A.W. Mellon lectures in the fine arts (in ఇంగ్లీష్). Princeton, New Jersey: Princeton university press. pp. 105–107. ISBN 978-0-691-20259-4. OCLC 1280405433.Dehejia, Vidya (2021). "Portrait of a Queen and Her Patronage of Dancing Shiva". The thief who stole my heart: the material life of sacred bronzes from Chola India, 855-1280. The A.W. Mellon lectures in the fine arts. Princeton, New Jersey: Princeton university press. pp. 105–107. ISBN 978-0-691-20259-4. OCLC 1280405433.
- ↑ Guy, John; Barrett, Douglas E., eds. (1995). "On dating South Indian bronzes". Indian art & connoisseurship: essays in honour of Douglas Barrett. Middledown, NJ New Delhi: Indira Gandhi National Centre for the Arts in association with Mapin Publishing. pp. 114–116. ISBN 978-81-85822-14-3. OCLC 33155266.Guy, John; Barrett, Douglas E., eds. (1995). "On dating South Indian bronzes". Indian art & connoisseurship: essays in honour of Douglas Barrett. Middledown, NJ New Delhi: Indira Gandhi National Centre for the Arts in association with Mapin Publishing. pp. 114–116. ISBN 978-81-85822-14-3. OCLC 33155266.