వికీపీడియా

ఎఫెడ్రిన్

రసాయన సమ్మేళనం

ఎఫెడ్రిన్ అనేది వైద్యపరంగా ముఖ్యమైన అల్పరక్తపోటు నియంత్రణ, చికిత్స చేయడానికి ఉపయోగించే ఒక ఔషధం. ఇది ఔషధాల సానుభూతి( sympathomimetic) తరగతికి చెందినది. ఎఫిడ్రిన్‌ను సూచన వైద్యపరంగా ముఖ్యమైన అల్ప రక్తపోటు పెరియోపరేటివ్‌గా చికిత్స చేయడం కోసంFDA-ఆమోదించిన ప్రాథమిక మందు.[1]ఎఫెడ్రిన్ అనేది శ్వాస సమస్యలకు (బ్రోంకోడైలేటర్‌గా), నాసికా రద్దీ (డీకంగెస్టెంట్‌గా), తక్కువ రక్తపోటు సమస్యలు (ఆర్థోస్టాటిక్ హైపోటెన్షన్) లేదా మస్తీనియా గ్రావిస్‌కు చికిత్స చేయడానికి ఉపయోగించే కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ ఉద్దీపన. నార్కోలెప్సీ, ఋతు సంబంధిత సమస్యలు (డిస్మెనోరియా) లేదా మూత్ర-నియంత్రణ సమస్యల చికిత్సకు కూడా ఎఫెడ్రిన్ ఉపయోగించబడుతుంది.[2]ఎఫిడ్రిన్, ఎఫిడ్రా ప్లాంట్ నుండి ఉత్పన్నమైన ఆల్కలాయిడ్, ఇది మృదు కండరాన్ని సడలించడానికి అడ్రినెర్జిక్ గ్రాహకాలను నేరుగా ఉత్తేజపరుస్తుంది, రక్త నాళాలను సంకోచిస్తుంది, అనేక ఔషధ తయారీలలో బ్రోన్చియల్ ఆస్తమా, అలెర్జీ రినిటిస్ చికిత్సకు కేంద్ర నాడిని ఉత్తేజపరుస్తుంది.[3]ఎఫెడ్రిన్, ఆల్కలాయిడ్‌ను డీకాంగెస్టెంట్ డ్రగ్‌గా ఉపయోగిస్తారు. ఇది ఎఫెడ్రా జాతికి చెందిన మొక్కల నుండి లభిస్తుంది, ముఖ్యంగా చైనీస్ జాతులు E. సినికా,, ఇది చైనాలో 5,000 సంవత్సరాలకు పైగా ఉబ్బసం, గవత జ్వరం చికిత్సకు ఉపయోగించబడుతోంది.[4]

2 D చిత్రం
బంతి-పుల్లలు చిత్రం

చరిత్ర

మార్చు

ఎఫిడ్రా ఒక చైనీస్ పొద, ఇది అనేక వేల సంవత్సరాలుగా చైనాలో ఔషధ ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగించబడింది.స్వచ్ఛమైన ఆల్కలాయిడ్ ఎఫెడ్రిన్ మొట్టమొదట 1885లో నాగాయ్ (Nagai) చేత వేరుచేయబడింది, వర్గీకరించబడింది.1920ల ప్రారంభంలో చెన్, ష్మిత్‌లచే తిరిగి కనుగొనబడే వరకు దాని విషయం మరుగున పడిపొయింది.[5]అడ్రినోసెప్టర్‌లపై దాని చర్యలను ప్రత్యేక ఆల్ఫా, బీటా ఎఫెక్ట్‌లుగా వర్గీకరించవచ్చు-ఎఫెడ్రిన్ ఆస్తమాకు అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన, సమర్థవంతమైన చికిత్సగా మారింది, ప్రత్యేకించి, అడ్రినలిన్ వలె కాకుండా (అప్పటి వరకు ప్రామాణిక చికిత్స), ఇది నోటి ద్వారా ఇవ్వబడుతుంది.ఆస్తమాకు చికిత్సగా ఎఫెడ్రిన్ 1950ల చివరలో దాని అత్యున్నత స్థాయికి చేరుకుంది, అప్పటి నుండి దాని చికిత్సా ఉపయోగంలో క్రమంగా, అనివార్యమైన క్షీణత ఏర్పడినది.[5]ఎఫిడ్రా ఔషధ మొక్కగా, 50 జాతులకు పైగావున్న ఎఫెడ్రేసి జాతి కుటుంబానికి చెందినది, ఇది గ్నెటేల్స్ క్రమానికి చెందిన మూడు కుటుంబాలలో ఒకదానికి సంబంధించిన మొక్క.[6]

ఎఫిడ్రా మొక్క వివరణ

మార్చు

ఎఫిడ్రా అనేది పాకిస్తాన్, చైనా, వాయువ్య భారతదేశానికి చెందిన ఒక పొద.కొన్ని ఎఫిడ్రా జాతులు యునైటెడ్ స్టేట్స్ యొక్క నైరుతి ఎడారిలో పెరుగుతాయి.ఎఫిడ్రా ఒక శాశ్వత సతత హరిత మొక్క, సగటున 1 అడుగు ఎత్తు ఉంటుంది.కానీ ఇది 4 అడుగుల వరకు పెరుగుతుంది. దాదాపు ఆకులేని, మొక్క సన్నని, స్థూపాకార, పసుపు-ఆకుపచ్చ కొమ్మలు, భూగర్భ రన్నర్‌లను కలిగి ఉంటుంది.ఆగస్టులో, పువ్వులు బెర్రీలను పోలి ఉండే విషపూరిత, కండగల, ఎరుపు శంకువులవంటి కాయలను కలిగి ఉంటాయి.3 ఎఫిడ్రా జాతులు, ఎఫిడ్రా సినికా, ఎఫిడ్రా ఈక్విసెటినా,, ఎఫిడ్రా ఇంటర్మీడియా, సమిష్టిగా వాటిని చైనీస్ పేరు మా హువాంగ్ అని పిలుస్తారు.[7]

ఎఫెడ్రిన్ ఉత్పత్తి

మార్చు

కమర్షియల్ ఎఫెడ్రిన్ మూడు పద్ధతుల్లో ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది: (ఎ) ఎఫిడ్రా మొక్కల నుండి వెలికితీత, (బి) పూర్తి రసాయన సంశ్లేషణ లేదా (సి) చక్కెర కిణ్వ ప్రక్రియతో కూడిన సెమీ సింథటిక్ ప్రక్రియ ద్వారా, ఉత్పత్తి చేయబడును.[8]రసాయనికంగా వివిధ మూలాల (సహజ, సింథటిక్ లేదా సెమీ-సింథటిక్) నుండి ఎఫిడ్రిన్ నమూనాల మధ్య ఎటువంటి వ్యత్యాసం లేనప్పటికీ, ఔషధ-లక్షణం, అశుద్ధ-ప్రొఫైలింగ్ ప్రోగ్రామ్‌ల వంటి శాస్త్రీయ, విశ్లేషణాత్మక సాధనాలు చట్ట అమలు, నియంత్రణ కార్యకలాపాలకు పూర్వగామిలో భాగంగా విలువైన సమాచారాన్ని పొంద వచ్చును.[8]

భౌతిక ధర్మాలు

మార్చు

ఎఫిడ్రిన్ అనేది ఎఫిడ్రా మొక్క యొక్క సహజంగా(సూడోఇఫెడ్రిన్ తో పాటు)లభించె ఔషధ గుణమున్న ఆల్కలాయిడ్.ఇది ఘనరూపంలో వున్న రసాయన సమ్మేళనం.ఫినైల్‌ప్రోపేన్స్ అని పిలువబడే కర్బన సమ్మేళనాల తరగతికి చెందినది.ఇవి ఫినైల్‌ప్రోపేన్ మోయిటీని కలిగి ఉన్న కర్బన సమ్మేళనాలు.ఇది సాధారణంగా హైడ్రోక్లోరైడ్ లేదా సల్ఫేట్ ఉప్పుగా విక్రయించబడుతుంది.[9]తెలుపు లేదా రంగులేని కణికలు, ముక్కలు లేదా స్ఫటికాలు గా ఉంటుంది.[10][11]

లక్షణం/గుణం మితి/విలువ
అణు ఫార్ములా C10H15NO
అణు భారం 165.23 గ్రా/మోల్[12]
ద్రవీభవన ఉష్ణోగ్రత 34°C[9]
మరుగు స్థానం 255°C(వియోగం చెందును)[13][11]
ద్రావణీయత నీరు, ఇథనాల్, బెంజీన్, క్లోరోఫామ్ లలో కరుగుతుంది.[14][11]
సాంద్రత 1.0085 గ్రా/ఘన.సెం.మీ,22°C వద్ద.[15][11]

తాకడానికి అస్పష్టంగా ఉంటుంది. ఆర్ద్రతాకర్షక పదార్ధం కాంతికి బహిర్గతం అయినప్పుడు క్రమంగా వియోగం చెందును.[10]ఒక గ్రాము 4 mL నీటిలో,అలాగే 20 °C వద్ద దాదాపు 40 mL 95% ఆల్కహాల్‌లో కరిగిపోతుంది.[11]

ఔషధ ఉపయోగాలు

మార్చు
  • ఎఫెడ్రిన్ అనేది ఆల్ఫా, బీటా-అడ్రినెర్జిక్ అగోనిస్ట్, ఇది అనస్థీషియా, అలెర్జీ పరిస్థితులు, బ్రోన్చియల్ ఆస్తమా, ముక్కు దిబ్బడ ,వున్నప్పుడు అల్ప రక్త పోటు చికిత్స చేయడానికి ఉపయోగింప బడుతుంది.[16]
  • ఎఫెడ్రిన్ ఒక ఔషధం, ఉద్దీపన. వెన్నెముక అనస్థీషియా సమయంలో తక్కువ రక్తపోటును నివారించడానికి ఇది ఉపయోగించబడుతుంది. ఉబ్బసం, నార్కోలెప్సీ, ఊబకాయం కోసం ఇది సిఫార్సు చేయబడలేదు. ముక్కు దిబ్బడ యొక్క ప్రయోజనాలు అనిశ్చితంగా ఉన్నాయి.ఎఫెడ్రిన్ ఇతర మందులతో లేదా ఒంటరిగా ఉపయోగించవచ్చు.[17]
  • ఎఫెడ్రిన్ అనేది ప్రత్యక్ష, పరోక్ష సానుభూతి కలిగించే అమైన్, కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థపై పనిచేసే ప్రిస్క్రిప్షన్ మందు. మోతాదు, పరిపాలన విధానం పూర్తిగా వైద్యుని సూచన, రోగి పరిస్థితిపై ఆధారపడి ఉంటుంది.ఎఫెడ్రిన్ యొక్క ఉపయోగాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:[18]
  1. కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ ఉద్దీపన
  2. వెన్నెముక అనస్థీషియా సమయంలో (తక్కువ రక్తపోటు) నిరోధించడానికి ఉపయోగిస్తారు.
  3. బ్రోంకోస్పాస్మ్, బ్రోన్చియల్ ఆస్తమా వంటి అలెర్జీ ప్రతిచర్యలకు చికిత్స చేయుటకు.
  4. నార్కోలెప్సీ(అతి నిద్ర భావం)
  5. మయస్థీనియా గ్రావిస్ చికిత్స
  6. పుట్టుకతో వచ్చే మస్తెనిక్ సిండ్రోమ్‌కు చికిత్స చేయటానికి
  7. స్టోక్-ఆడమ్స్ సిండ్రోమ్ వంటి హార్ట్ రిథమ్ సమస్యలు-చికిత్స

వాడకంలో జాగ్రత్తలు-దుష్ప్రభావాలు

మార్చు
  • హైపర్ థైరాయిడిజం, డయాబెటిస్ మెల్లిటస్, యాంగిల్-క్లోజర్ గ్లాకోమా, మూత్రపిండ బలహీనత ఉన్న రోగులకు ఎఫెడ్రిన్ జాగ్రత్తగా ఇవ్వాలి.ఎఫెడ్రిన్ దాని తీవ్రమైన హృదయ, కేంద్ర ఉద్దీపన ప్రభావాలలో ప్రాణాంతక ప్రభావాలను కలిగి ఉంది.గెలాక్టోస్ భరింౘలేమి,, మొత్తం లాక్టేజ్ లోపం లేదా గ్లూకోజ్-గెలాక్టోస్ మాలాబ్జర్ప్షన్ యొక్క అరుదైన వంశపారంపర్య సమస్యలతో బాధపడుతున్న రోగులు ఈ ఔషధాన్ని తీసుకోకూడదు.[19]
  • ఇతర అడ్రినోసెప్టర్ ఉద్దీపనలు: థియోఫిలిన్‌తో ఎఫెడ్రిన్ యొక్క ఏకకాల వినియోగం వికారం, భయము, నిద్రలేమికి దారితీయవచ్చు.[19]
  • అనస్తీటిక్స్(స్మృతి తప్పించే మందులు): అస్థిర లిక్విడ్ అనస్తీటిక్స్‌తో ఉపయోగించినప్పుడు అరిథ్మియాస్ వచ్చే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉండవచ్చు.[19]
  • యాంటీహైపెర్టెన్సివ్స్: ఎఫెడ్రిన్, అడ్రినెర్జిక్ న్యూరాన్ నిరోధించే మందులతో ఏకకాలిక చికిత్స చేయించుకుంటున్న హైపర్‌టెన్సివ్ రోగులలో రక్తపోటు నియంత్రణ కోల్పోవడం కనుగొనబడింది, ఇతర యాంటీహైపెర్టెన్సివ్‌లతో కూడా సంభవించవచ్చు.[19]
  • యాంటీమైగ్రేన్ డ్రగ్స్: ఎర్గోటమైన్ లేదా మిథైసెర్గిడ్‌తో వాసోకాన్స్ట్రిక్షన్, ప్రెస్సర్ ఎఫెక్ట్‌లను మెరుగుపరచడం; ఎర్గోటమైన్ యొక్క ఏకకాల ఉపయోగం సిఫారసు చేయబడలేదు (గ్యాంగ్రేన్ ప్రమాదం).
  • కార్డియాక్ గ్లైకోసైడ్‌లు: ఎఫెడ్రిన్, కార్డియాక్ గ్లైకోసైడ్‌లను స్వీకరించే రోగులలో అరిథ్మియా ప్రమాదం పెరుగుతుంది.[19]
  • కార్టికోస్టెరాయిడ్స్: ఎఫెడ్రిన్ క్లియరెన్స్‌ను పెంచుతుందని, ఆస్తమా రోగులలో డెక్సామెథాసోన్ యొక్క సగం జీవితాన్ని పొడిగించగలదని చూపబడింది.
  • ఆక్సిటోసిన్: ఆక్సిటోసిన్, ఎఫెడ్రిన్ వాడే రోగులలో వాసోకాన్‌స్ట్రిక్టర్ లేదా ప్రెస్సర్ ఎఫెక్ట్‌ల ప్రమాదం పెరుగుతుంది.
  • ఎఫెడ్రిన్ మైకము కలిగించవచ్చు.తీసుకున్న వ్యక్తి ఎఫెడ్రిన్‌కు ఎలా స్పందిస్తారో తెలుసుకునే వరకు డ్రైవ్ చేయరాదు, యంత్రాలను ఆపరేట్ చేయరాదు, లేదా ప్రమాదకరమైన ఏదైనా చేయరాదు.ఎఫెడ్రిన్‌ను మాత్రమే ఉపయోగించడం,లేదా కొన్ని ఇతర మందులతో లేదా ఆల్కహాల్‌తో కలిపితీ సుకున్నప్పుడు డ్రైవింగ్ లేదా ఇతర ప్రమాదకరమైన పనులను చేసిన వ్యక్తి సామర్థ్యాన్ని తగ్గిడం వలన ప్రమాదం సంభవించ వచ్చు.[20]

ఇవి కూడా చదవండి

మార్చు

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ "Ephedrine". ncbi.nlm.nih.gov. Retrieved 2024-03-24.
  2. ↑ "EPHEDRINE". rxlist.com. Retrieved 2024-03-24.
  3. ↑ "(-)-Ephedrine". sciencedirect.com. Retrieved 2024-03-24.
  4. ↑ "ephedrine". britannica.com. Retrieved 2024-03-24.
  5. ↑ 5.0 5.1 "The history of Ephedra (ma-huang)". pubmed.ncbi.nlm.nih.go. Retrieved 2024-03-24.
  6. ↑ Iqbal A., Khera R. A., Hanif M. A., Ayub M. A., Zafar M. N. Medicinal Plants of South Asia. Amsterdam, Netherlands: Elsevier; 2020. Ma-Huang; pp. 479–494.
  7. ↑ "Ephedra". mountsinai.org. Retrieved 2024-03-25.
  8. ↑ 8.0 8.1 "Investigation of the origin of ephedrine and methamphetamine by stable isotope ratio mass spectrometry: a Japanese experience*" (PDF). unodc.org/. Retrieved 2024-03-24.
  9. ↑ 9.0 9.1 "Ephedrine". hmdb.ca/metabolites. Retrieved 2024-03-25.
  10. ↑ 10.0 10.1 Lewis, R.J. Sr.; Hawley's Condensed Chemical Dictionary 15th Edition. John Wiley & Sons, Inc. New York, NY 2007., p. 505
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 "(L)-EPHEDRINE". pubchem.ncbi.nlm.nih.gov. Retrieved 2024-03-25.
  12. ↑ Computed by PubChem 2.2 (PubChem release 2021.10.14)
  13. ↑ Lewis, R.J. Sr.; Hawley's Condensed Chemical Dictionary 15th Edition. John Wiley & Sons, Inc. New York, NY 2007., p. 505
  14. ↑ Haynes, W.M. (ed.). CRC Handbook of Chemistry and Physics. 94th Edition. CRC Press LLC, Boca Raton: FL 2013-2014, p. 3-240
  15. ↑ Haynes, W.M. (ed.). CRC Handbook of Chemistry and Physics. 94th Edition. CRC Press LLC, Boca Raton: FL 2013-2014, p. 3-240
  16. ↑ "Ephedrine". go.drugbank.com. Retrieved 2024-03-25.
  17. ↑ "Ephedrine uses". medicoverhospitals.in. Retrieved 2024-03-25.
  18. ↑ "Ephedrine: Frequently Asked Questions Answered". yashodahospitals.com. Retrieved 2024-03-25.
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 19.4 "Ephedrine Hydrochloride 15mg Tablets". medicines.org.uk. Retrieved 2024-03-25.
  20. ↑ "Ephedrine". drugs.com. Retrieved 2024-03-25.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=ఎఫెడ్రిన్&oldid=4193886" నుండి వెలికితీశారు