కురికియల్
కురికియల్ తెలంగాణ రాష్ట్రం, కరీంనగర్ జిల్లా, గంగాధర మండలంలోని గ్రామం.[1]
| కురికియల్ | |
| — రెవిన్యూ గ్రామం — | |
  కురికియల్ |
|
| అక్షాంశరేఖాంశాలు: 18°32′48″N 79°00′05″E / 18.546744°N 79.001347°E | |
|---|---|
| రాష్ట్రం | తెలంగాణ |
| జిల్లా | కరీంనగర్ జిల్లా |
| మండలం | గంగాధర |
| ప్రభుత్వం | |
| - సర్పంచి | |
| జనాభా (2011) | |
| - మొత్తం | 3,223 |
| - పురుషుల సంఖ్య | 1,637 |
| - స్త్రీల సంఖ్య | 1,586 |
| - గృహాల సంఖ్య | 799 |
| పిన్ కోడ్ | 505445. |
| ఎస్.టి.డి కోడ్ | |
ఇది మండల కేంద్రమైన గంగాధర నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన కరీంనగర్ నుండి 18 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత కరీంనగర్ జిల్లాలో, ఇదే మండలంలో ఉండేది. [2]2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 799 ఇళ్లతో, 3223 జనాభాతో 1116 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1637, ఆడవారి సంఖ్య 1586. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 37 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 572214.[3] పిన్ కోడ్: 505445.
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి గంగాధరలో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల గంగాధరలోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల‌లు కరీంనగర్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్ కరీంనగర్లో ఉన్నాయి.సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల కరీంనగర్లో ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చుకురికియల్లో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో ఒక డాక్టరు ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చుగ్రామంలో6 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఐదుగురు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుమురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చుకురికియల్లో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చుకురికియల్లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 41 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 34 హెక్టార్లు
- శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 40 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 16 హెక్టార్లు
- సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 79 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 201 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 700 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 481 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 500 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చుకురికియల్లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- బావులు/బోరు బావులు: 500 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్చుకురికియల్లో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మార్చుపారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు
మార్చుబీడీలు
గ్రామ విశేషాలు
మార్చుబొమ్మలమ్మగుట్ట
మార్చుతెలుగు భాషకు ప్రాచీన భాష హోదా కట్టబెట్టిన తొలికందాల్ని తన కడుపులో దాచుకున్న ఒకప్పటి వృషభగిరే నేటి బొమ్మలమ్మ గుట్ట. దూరం నుంచి చూస్తే ఎద్దు ఆకృతిలో కనిపిస్తుంది. ఏకశిలపై ఆది తీర్థంకరుడు వృషభనాథుడి విగ్రహం చెక్కి ఉంటుంది.సా.శ.10వ శతాబ్దంలో ‘వృషభగిరి’గా ప్రసిద్ధిగాంచింది.
వేములవాడ చాళుక్యులు సా.శ. 750 నుంచి సా.శ. 973 వరకు.. అంటే సుమారు రెండు శతాబ్దాల పాటు మొదట బోధన్‌ను, తర్వాత వేములవాడను రాజధానిగా చేసుకొని ‘సపాదలక్ష’ రాజ్యాన్ని (నేటి నిజామాబాద్, కరీంనగర్ జిల్లాల ప్రాంతాన్ని) పరిపాలించారు. వీరు రాష్ట్రకూటుల సామంతులు. వీరిలో రాజనీతిజ్ఞుడు, విద్యావిశారదుడు, కవిపండిత పోషకుడిగా గుర్తింపు పొందిన రెండో అరికేసరి, సా.శ.930 నుంచి సా.శ.955 వరకు వేములవాడ రాజధానిగా పాలించాడు. ఈయన ఆస్థానంలోని పంప మహాకవి, కన్నడ కవిత్రయంలో ఒకడు. రెండో అరికేసరిని అర్జునుడితో పోలుస్తూ.. ఆయన రచించిన ‘విక్రమార్జున విజయం’.. ‘పంప మహాభారతం ’గా ప్రసిద్ధిగాంచింది. ఆ పంప మహాకవి తమ్ముడే జినవల్లభుడు . జైనమతాభివృద్ధి కోసం విశేష కృషి చేసిన ఈ జినవల్లభుడే తెలంగాణ కవులను,ఆంధ్ర నన్నయకు అన్నయ్యలను చేశాడు.ఆదికవి నన్నయకు అన్నయ్యలాంటి కవి జినవల్లభుడే.
బొమ్మలమ్మే జైనచక్రేశ్వరి..సా.శ.945లో జినవల్లభుడు, బొమ్మలమ్మ గుట్టపై నిలిచి ఉన్న సమతలసిద్ధ శిలపై జైనుల దేవత చక్రేశ్వరిని, ఆమె పైభాగాన ఆది, అంత్య తీర్థంకరులైన వృషభనాథుడు, వర్థమాన మహావీరుడి విగ్రహాలను ఆకర్షణీయంగా చెక్కించాడు. అష్టభుజాలు కలిగిన చక్రేశ్వరీ దేవి, వివిధ ఆయుధాలు, ఆభరణాలతో గరుడవాహనంపై కొలువుదీరగా, ఆమెకిరువైపులా ముగ్గురి చొప్పున ఆరుగురు జైన దిగంబరులున్నారు. ఇక చక్రేశ్వరి భుజాలకిరువైపులా ఆమె సేవకులుగా భావించే స్త్రీ రూపాలు చెక్కి ఉన్నాయి. జినవల్లభుడు ఇంకా ‘త్రిభువన తిలక’మనే జైనబసది, ‘మదనవిలాస’మనే తోటను గుట్టపై ఏర్పాటు చేసి, కింద ‘కవితాగుణార్ణవం’ అనే చెరువును తవ్వించాడు.తెలుగుకు ‘ప్రాచీన హోదా’ కట్టబెట్టిన కందాలు..ఈ జైన చక్రేశ్వరి, దిగంబర విగ్రహాల కింది భాగాన జినవల్లభుడు చెక్కించిన త్రిభాషా (తెలుగు, కన్నడ, సంస్కృతం) శాసనం వలన ఆదికవి నన్నయ (కీ.శ.1051) కు వందేళ్ల ముందే ఇక్కడ తెలుగులో సాహిత్యం వచ్చిందని ఆధారసహితంగా రుజువైంది. సా.శ.945లో వేయించిన ఈ శాసనం చివరన ఉన్నవి తొలి తెలుగు కంద పద్యాలని తేలింది.1995లో కరీంనగర్ జిల్లాకు చెందిన సుప్రసిద్ధ కవి, మలయశ్రీ పరిశోధనతో ఇవి తెలుగుభాషలోనే మొట్టమొదటి కంద పద్యాలు అని ప్రపంచానికి తెలిసింది. అనంతర కాలంలో తమిళంలాగే తెలుగుకూ ప్రాచీనభాష హోదా కల్పించాలనే ఉద్యమం రాష్ట్రవ్యాప్తంగా బయలుదేరింది. ఈమేరకు రాష్ట్ర సర్కారు ఎన్నిసార్లు మొరపెట్టుకున్నా సరైన ఆధారాల్లేక కేంద్రప్రభుత్వం ససేమిరా అంది. ఆ సమయంలో బొమ్మలమ్మ గుట్టపై ఉన్న కందపద్యాలే కీలకమయ్యాయి.చివరికి వీటి ఆధారంగానే కేంద్ర ప్రభుత్వం మన తెలుగుభాషకు ప్రాచీనహోదా కల్పించింది.
బొమ్మలమ్మ గుట్టపై ఉన్న కంద పద్యాలు..
- 1. జిన భవనము పూర్తిచేయుట
జిన పూజల్సేయుచున్కి జిన మునులకు నత్తిన యన్న దానం బీవుటజినవల్లభు బోలంగలరె జిన ధర్మపరుల్
- 2. దినకరుసరి వెల్గుదుమని
జినవల్లభు నొట్టనెత్తు జితకవినననున్ మనుజుల్గలరే ధాత్రిం వినుతిచ్చెదు ననియవృత్త విబుధ కవీంవూదుల్
- 3. ఒక్కొక్క గుణంబ కల్గుదు
రొక్కొణ్డిగా కొక్కలక్క లేవెవ్వరికిం లెక్కింప నొక్కొ లక్కకు మిక్కిలి గుణపక్షపాతి గుణమణి గుణముల్
- ‘‘జినభవనాలు కట్టించడం, జినసాధువుల పూజలు చేయడం, జినమునులకు నచ్చిన భోజనాలు పెట్టడంలో ఇతర జైనులెవ్వరినీ జినవల్లభునితో సరిపోల్చలేం. సూర్యుడితో సమానంగా వెలుగువారు, జినవల్లభునితో సరితూగు మరే కవులూ లేరు. ఒక్కొక్కరు ఒక్కొక్క సుగుణంతో ఉంటారు. ఆలోచించి చూస్తే జినవల్లభుడే గుణమణి. పైగా ఆయన గుణపక్షపాతి’’ అని ఈ కందాల అర్థం.[4][5]
మూలాలు
మార్చు- ↑ తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 225 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016
- ↑ "కరీంనగర్ జిల్లా" (PDF). తెలంగాణ గనుల శాఖ. Archived (PDF) from the original on 2022-01-06. Retrieved 2021-01-06.
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".
- ↑ http://namasthetelangaana.com/Zindagi/article.asp?category=7&subCategory=1&ContentId=309803[permanent dead link] (నమస్తే తెలంగాణ 9.12.2013)
- ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2016-03-07. Retrieved 2013-12-09.