కౌలాస్
కౌలాస్, తెలంగాణ రాష్ట్రం, కామారెడ్డి జిల్లా, జుక్కల్ మండలంలోని గ్రామం.[1]
| కౌలాస్ | |
| — రెవెన్యూ గ్రామం — | |
  కౌలాస్ |
|
| అక్షాంశరేఖాంశాలు: 18°20′19″N 77°41′38″E / 18.338598°N 77.693937°E | |
|---|---|
| రాష్ట్రం | తెలంగాణ |
| జిల్లా | కామారెడ్డి |
| మండలం | జుక్కల్ |
| ప్రభుత్వం | |
| - సర్పంచి | |
| జనాభా (2011) | |
| - మొత్తం | 2,186 |
| - పురుషుల సంఖ్య | 1,178 |
| - స్త్రీల సంఖ్య | 1,008 |
| - గృహాల సంఖ్య | 491 |
| పిన్ కోడ్ | 503305 |
| ఎస్.టి.డి కోడ్ | |
ఇది మండల కేంద్రమైన జుక్కల్ నుండి 12 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన డెగ్లూర్ (మహారాష్ట్ర) నుండి 29 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది.2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత నిజామాబాదు జిల్లా లోని ఇదే మండలంలో ఉండేది.[2] మంజీరా నది ఒడ్డున ఉన్న కౌలాస్ చారిత్రక గ్రామం. అదే పేరుతోగల సంస్థానానికి కేంద్రం.
గ్రామ జనాభా
మార్చు2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 491 ఇళ్లతో, 2186 జనాభాతో 1850 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1178, ఆడవారి సంఖ్య 1008. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 328 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 170. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 571106[3].పిన్ కోడ్: 503305.
గ్రామ చరిత్ర
మార్చుకౌలాస్లో కాకతీయుల కాలం నాటి పురాతన కోట యొక్క శిథిలాలున్నాయి. సమీపంలో కొండపై అనేక గుహలున్నాయి. కౌలాస్లో అనంతగిరి ఆలయం, కళ్యాణరామదాసు మందిరం, శంకరాచార్యుని గుడి ప్రసిద్ధ ఆలయాలు.[4] కౌలాస్ అసలు పేరు కైలాస దుర్గం. ముస్లిం పాలకులు దీన్ని కౌలాస్ అని పిలవడంతో అదే ఇటీవలి కాలంలో ప్రాచుర్యం పొందింది. కాకతీయ సామ్రాజ్యం అంతమైన తరువాత బహమనీ సుల్తానులు కౌలాస్ దుర్గాన్ని వశపరచుకున్నారు. కౌలాస్ దుర్గం కేంద్రంగా బహుమనీలకు, ముసునూరి నాయకుల మధ్య అనేక యుద్ధాలు జరిగాయి. హసన్ గంగూ కౌలాస్ కోటను కాపయ నాయకునికి ఇచ్చి సంధి కుదుర్చుకున్నాడు.
కౌలాస్ కోట
మార్చుకైలాస గిరిదుర్గాన్ని 12వ శతాబ్దంలో కాకతీయులు నిర్మించారు. 1323లో యువరాజు అలాఫ్ ఖాన్ (తర్వాత కాలంలో మహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్గా రాజయ్యాడు) ఈ కోటను జయించిన ప్రస్తావన ఉంది.
కౌలాస్ సంస్థానం
మార్చుఈ సంస్థానానికి ఔరంగజేబు ద్వారా రాజా పథంసింగ్ గౌర్ ను కౌలాస్ సంస్థానాధీశునిగా నియమితులయ్యారు. ఇతని వారసులు అసఫ్ జాహి నైజాం రాజులకు సామంతులుగా వారి రాజ్య పరిరక్షణలో ముఖ్యపాత్ర పోషించారు. 1724లో మొదటి నిజాం నిజాముల్ ముల్క్ అసఫ్‌జాహీ రాజ్యం స్థాపనలో చేసిన సహాయానికి గాను రాజపుత్ర వంశీయుడైన గోపాల్ సింగ్ గౌర్ ను కౌలాస్ దుర్గాధిపతిగా నియమించాడు. ఈయన ఆధీనంలో కౌలాస్తో పాటు మహారాష్ట్రలోని కంథర్, మహూర్ కోటలు కూడా ఉన్నాయి. తొలుత ఈ కుటుంబం కంథర్లో నివసించేది.[5] గోపాల్ సింగ్ వారసలు కౌలాస్ సంస్థానాన్ని 1915వరకు పాలించారు. రాజా దీప్ సింగ్ 1857 సిపాయిల తిరుగుబాటులో ముఖ్యపాత్ర పోషించి బ్రిటీషువారిచే మూడు సంవత్సరాల కారాగార శిక్షకు గురయ్యాడు.[6] ఈయన ఇనామును రద్దు చేసిన నిజాం, తిరిగి రాజ్యాన్ని ఈయన కొడుక్కు పునరుద్ధరించారు. చివరి రాజైన దుర్జన్ సింగ్ నిస్సంతుగా మరణించడంతో ఈ సంస్థానాన్ని 1915లో ఖాల్సాగా ప్రకటించారు (అంటే నేరుగా నైజాం పాలనలోకి వచ్చింది) [7] అప్పటికి సంస్థానం యొక్క సాలీనా ఆదాయము 22,517 రూపాయలు[8] దుర్జన్ సింగ్ మరణించిన తర్వాత ఆయన విధవ రాణీ సోనే కువర్, దుర్జన్ సింగ్ సవతి తమ్ముడు జగత్ సింగ్ ను వారసునిగా నియమించింది.
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల బిచ్కుందలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల నిజామాబాద్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల హైదరాబాదులోను, పాలీటెక్నిక్‌ నిజామాబాద్లోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల బోధన్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం బోధన్లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల నిజామాబాద్ లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చుకౌలాస్లో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చుగ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుమురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చుకౌలాస్లో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. ట్రాక్టరు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చుకౌలాస్లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 297 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 40 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 1511 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1500 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 11 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చుకౌలాస్లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- బావులు/బోరు బావులు: 3 హెక్టార్లు* ఇతర వనరుల ద్వారా: 8 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్చుకౌలాస్లో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2019-10-22. Retrieved 2018-08-12.
- ↑ "కామారెడ్డి జిల్లా" (PDF). తెలంగాణ గనుల శాఖ. Archived (PDF) from the original on 2021-12-20. Retrieved 2021-01-06.
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".
- ↑ Encyclopaedia of Tourism: Resources in India By Manohar Sajnani
- ↑ "The Hyderabad Political System and its Participants - Karen Leonard; The Journal of Asian Studies, Vol. 30, No. 3 (May, 1971), pp. 569-582" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-03-04. Retrieved 2012-12-18.
- ↑ Nizam-British Relations: 1724-1857 By Sarojini Regani
- ↑ Andhra Pradesh District Gazetteers: Nizamabad P.28
- ↑ The Feudatory and zemindari India, Volume 18, Issue 1