ఇది క్రికెట్ క్రీడలో ఉపయోగించే సాంకేతిక పదకోశం. సాంకేతిక పదాలు క్రికెట్ కు సంబంధించి చాల వరకు ఆంగ్లభాష లోనే ప్రాచుర్యంలో ఉన్నాయి. తెలుగులో సమానార్ధాలు ఉండక పోవచ్చు. అందుకని ఈ సాంకేతిక పదాలకు తెలుగు సమానార్ధాలే (ఉంటే) కాకుండా వివరణ క్లుప్తం గా క్రికెట్ సందర్భానికి తగినట్లుగా ఇవ్వడం జరిగింది.
సాంకేతిక పదాలు వాటి అర్ధాలు లేదా వివరణలు ఆంగ్ల వికీపీడియా Glossary of cricket terms నుండి తీసుకున్నాము. వేరే తీసుకున్న పదాలకు ఆధారము (source) ప్రస్తావనాలలో పేర్కొన్నాము.
పదాలు తెలుగు అక్షర క్రమంలో సాంకేతిక పదం ఉచ్చారణ అనుసరించి ఇచ్చాము. ఉదాహరణకి - "బౌలింగ్" ను "బ" అక్షరం లో చూడవచ్చు. "వికెట్" ను W లో కాకుండా "వ" లో ఇవ్వడం జరిగింది.
క్రీడాకారులు అంది ఉన్న అవకాశాలను తీసుకోలేకపోతే దానిని "అవకాశం లేని ఇన్నింగ్స్" లేదా "అవకాశం లేని నాక్"గా సూచిస్తారు. కొంతమంది వ్యాఖ్యాతలు చాలా కష్టమైన అవకాశం లేదా "సగం అవకాశం"గా సూచిస్తారు. ఉదాహరణకి- ఫీల్డింగ్ సైడ్ తీసుకోని బ్యాటర్‌ని అవుట్ చేసే అవకాశం, ఫీల్డర్‌కి బంతి క్యాచ్‌ని వదిలేసే పరిస్థితి; ఫీల్డర్ త్రో స్టంప్‌లను తప్పిపోయి బ్యాటర్ ను రనౌట్ చేసే అవకాశం కోల్పోవడం; లేదా స్టంపింగ్ చేయడానికి ప్రయత్నించిన సమయంలో వికెట్ కీపర్ తడబాటు మొదలైనవి.
ఒక బ్యాటర్ క్రాస్-బ్యాట్ షాట్ ఆడినప్పుడు బంతి బ్యాట్ పై అంచుని తాకుతుంది.
టాప్ ఆర్డర్ (Top order):
బ్యాటింగ్ ఆర్డర్‌లో పై నలుగురు బ్యాటర్లు. వీరు సాధారణంగా జట్టులోని అత్యంత నైపుణ్యం కలిగిన బ్యాటర్లు. వీరికి ఎక్కువ సమయం పాటు అంటే తరచుగా గంటలు లేదా రోజంతా బ్యాటింగ్ కొనసాగించే నైపుణ్యం, సాంకేతికత, స్వభావం ఉంటుంది.
టాప్ స్పిన్ (Top spin):
బంతిపై ఫార్వర్డ్ రొటేషన్, పిచ్ చేసిన వెంటనే వేగం పెరుగుతుంది.
టాస్ (Toss):
బ్యాటింగ్ చేయాలా లేదా ఫీల్డింగ్ చేయాలా అనే దానిని ఎంచుకునే హక్కు ఏ కెప్టెన్‌కు ఉంటుందో నిర్ణయించడానికి ఒక నాణేన్ని సాంప్రదాయకంగా పైకి ఎగరవేసి బొమ్మా బొరుసా తిప్పే ప్రక్రియ.
టూర్ (Tour):
పర్యటన. క్రికెట్ జట్టు తమ దేశం నుండి దూరంగా ప్రయాణించాల్సినప్పుడు, అంతర్జాతీయ క్రికెట్‌లో ఒక దేశానికి చెందిన జట్టు లేదా ప్రతినిధి బృందం, మరొక దేశం జట్టు తో వరుసగా మ్యాచ్‌లు ఆడటం కోసం పర్యటిస్తారు. ఈ మ్యాచ్ల క్రమాన్ని ముందే నిర్ణయిస్తారు.
టూర్ మ్యాచ్ (Tour match):
పర్యటనలో ఏదైనా మ్యాచ్ పూర్తి అంతర్జాతీయ హోదా తో కాకుండా స్థానిక క్లబ్ లేదా జట్టుతో ఆడే మ్యాచ్‌లు సాధారణంగా ఉంటాయి.
టార్గెట్ (Target):
చివరిగా బ్యాటింగ్ చేసే జట్టు తమ ప్రత్యర్థులను ఓడించాలంటే మొదట బ్యాటింగ్ చేసిన జట్టు సాధించిన దానికంటే కనీసం ఒక పరుగు ఎక్కువ స్కోర్ చేయాల్సి ఉంటుంది. పరిమిత ఓవర్ల క్రికెట్‌లో, వర్షం నియమం ద్వారా నిర్ణయించబడిన సర్దుబాటు విలువ ప్రకారం స్కోర్ చేయాల్సి ఉంటుంది.
క్రికెట్ బాల్‌ను అరిగిపోకుండా గోకడం, కొట్టడం, అసహజంగా మార్చడం వంటి చర్యల వలన బంతి సాధారణంగా బౌలర్‌కు మరింత ప్రభావవంతంగా స్పిన్ లేదా సీమ్ చేయదానికి వీలవుతుంది. అయితే ఇది ఆటలో చట్టవిరుద్ధమైన చర్య.
టింబర్ (Timber):
(చెక్క) స్టంప్స్. బౌల్డ్ అంటే "హిట్ ది టింబర్ " లేదా కేవలం "టింబర్!" అని పేర్కొంటారు.
టీ (Tea):
ఒక పూర్తి రోజు ఆటలో ఉన్న రెండు విరామాలలో రెండవది టీ విరామంగా పిలుస్తారు. ఒక మధ్యాహ్నం జరిగే మ్యాచ్‌లలో, టీ విరామం సాధారణంగా ఇన్నింగ్స్‌ల మధ్య తీసుకుంటారు.
టెన్ వికెట్ మ్యాచ్ (Ten-wicket match):
ఒక బౌలర్ మొత్తం పది లేదా అంతకంటే తక్కువ వికెట్లు పడగొట్టగలిగే రెండు-ఇన్నింగ్స్ మ్యాచ్.
అత్యున్నత స్థాయి క్రికెట్ క్రీడ. ఒక్కో జట్టుకు రెండు ఇన్నింగ్స్‌లతో ఐదు రోజుల వరకు ఆడే మ్యాచ్ లు ఉంటాయి.
టెక్స్ట్ బుక్ షాట్ (Textbook shot):
బ్యాటింగ్‌పై పాఠ్యపుస్తకాలలో చూపిన విధంగా, ఖచ్చితమైన సనాతన సాంకేతికతతో (orthodox technique) బ్యాటర్లు ఆడిన షాట్.
టై (Tie):
క్రికెట్ మ్యాచ్ ఫలితంగా రెండు జట్ల స్కోర్లు సమానంగా ఉంటాయి. చివరిగా బ్యాటింగ్ చేసే జట్టు ఆలౌట్ అవుతుంది; లేదా పరిమిత ఓవర్ల మ్యాచ్‌లో, నిర్ణీత ఓవర్లు ఆడారు. ఇది 'డ్రా' కాదు. డ్రా లో ఏ జట్టు గెలవదు కానీ స్కోర్లు సమానంగా ఉండవు.
టైడ్ డౌన్ (Tied down):
బౌలింగ్ వైపు వాళ్ళు బ్యాటర్ లేదా బ్యాటింగ్ జట్టు వారి పరుగులను పరిమితం చేయడాన్ని టైడ్ డౌన్ అంటారు.
టైల్ (Tail):
వ్యావహారికంగా బ్యాటింగ్ లైన్ లోయర్ ఆర్డర్. "లాంగ్ టెయిల్" అనేది బ్యాటింగ్ లైన్ లో సాధారణం కంటే ఎక్కువ మంది బౌలర్‌లను ఉంటారు. ఇది బలహీనమైన బ్యాటింగ్ లైన్ గా పరిగణించబడుతుంది.
టైల్ ఎన్డర్ (Tail-ender):
బ్యాటింగ్ ఆర్డర్ చివరిలో బ్యాటింగ్ చేసే ఆటగాడు, సాధారణంగా ఒక బౌలర్ లేదా వికెట్-కీపర్ అయి ఉంటాడు. ఇతనికి తక్కువ బ్యాటింగ్ నైపుణ్యాలు కలిగి ఉంటాడు.
టైమ్ డ్ అవుట్ (Timed out):
ఒక బ్యాటర్ నిర్ణీత సమయంలో క్రీజును ఆక్రమించకపొతే, వికెట్ పతనం, ఆ తర్వాత సమయం ముగిసిందని నిర్ణయించబడుతుంది. కొత్త బ్యాటర్ బౌల్డ్ చేయబడినా, స్టంప్ చేయబడినా, రనౌట్ చేయబడినా లేదా క్యాచ్ తో ఔట్ అవుతారు.
టైమ్ డ్ మ్యాచ్ (Timed Match):
నిర్ణీత ఓవర్ల సంఖ్య కంటే నిర్ణీత సమయంపై ఆధారపడి ఉండే మ్యాచ్. పరిమిత ఓవర్ల క్రికెట్‌లో సాధించగలిగే గెలుపు/ఓటమి లేదా టైతో పాటు, సమయానుకూల మ్యాచ్‌లు సాధారణంగా ఒక సంభావ్య ఫలితంగా డ్రాగా మారతాయి. అన్ని ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్ ప్రస్తుతం టైమ్డ్ ఫార్మాట్‌లో ఆడుతున్నారు.
టైమ్ లెస్ మ్యాచ్ (Timeless match):
రెండు జట్లు తమ నిర్ణీత ఇన్నింగ్స్‌లు లేదా ఓవర్లు పూర్తి చేసే వరకు ఆడే మ్యాచ్, దీనిలో ఎన్ని రోజులు అవసరం అనే దానితో సంబంధం ఉండదు. చాలా ప్రారంభ ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లు ఈ టైమ్‌లెస్ ఫార్మాట్‌లో ఆడారు. అయితే టైమ్‌లెస్ మ్యాచ్‌లు ఈకాలములో చాలా అరుదు.
టైమింగ్ (Timing):
బ్యాట్ స్పాట్‌కు తగిలేలా బంతిని కొట్టే కళ. "సమయానికి తగిన" షాట్ బంతికి గొప్ప వేగాన్ని అందిస్తుంది కానీ అప్రయత్నంగా కనిపిస్తుంది.
టో క్రషర్ (Toe-crusher):
ఒక యార్కర్ బ్యాటర్ కాలి వేళ్లకు గురిపెట్టి ఇన్‌స్వింగ్‌తో బౌలింగ్ చేయడం.
ట్రాక్ (Track):
పిచ్ కు ఇంకో పదము
ట్రిమ్మర్ (Trimmer)
అధిక-నిపుణతతో చేసిన ఫాస్ట్ బౌలింగ్ డెలివరీ, ముఖ్యంగా స్టంప్‌లకు తగలకుండా బెయిల్‌లను తొలగించడం ద్వారా బ్యాటర్‌ని అవుట్ చేయడంలో నైపుణ్యం.
ట్రాండర్ (Trundler)
ఒక స్థిరమైన మీడియం-పేస్ బౌలర్, నిపుణుడు కాదు, కానీ చెడ్డగా ఆడే వాడు కాదు.
పరిమిత ఓవర్ల క్రికెట్ యొక్క ఒక రూపం. దీనిలో ప్రతి జట్టు గరిష్టంగా ఇరవై ఓవర్లతో ఒక ఇన్నింగ్స్‌ను కలిగి ఉంటుంది.
ట్వీకర్ (Tweaker):
స్పిన్ బౌలర్ కు ఇంకో పదం
ట్వేల్త్ మాన్ (Twelfth man)
12వ ఆటగాడు. సాంప్రదాయకంగా, ఫీల్డింగ్ జట్టులోని సభ్యుడు గాయపడినప్పుడు ఫీల్డింగ్ చేసే మొదటి ప్రత్యామ్నాయ ఆటగాడు. టెస్ట్ మ్యాచ్‌లలో, మ్యాచ్‌కు ముందు ఒక జట్టులో పన్నెండు మంది ఆటగాళ్లను ఎంపిక చేస్తారు. మొదటి రోజు ఆట ప్రారంభమయ్యే ముందు వెంటనే పదకొండు మంది ఆటగాళ్లకు తుదిగా తగ్గింపు జరుగుతుంది. జట్టు ఎంపికలో కెప్టెన్‌కు కొంత సౌలభ్యాన్ని ఇస్తుంది (ఉదా. స్పిన్ బౌలర్‌ను జట్టులో చేర్చవచ్చు, కానీ పిచ్ స్పిన్ బౌలింగ్‌కు అనుకూలం కాదని కెప్టెన్ భావిస్తే తొలగించవచ్చు). ఒక రోజు అంతర్జాతీయ పోటీలలో, "టాస్‌కు ముందు ప్రతి కెప్టెన్ 11 మంది ఆటగాళ్లతో పాటు గరిష్టంగా 4 మంది ప్రత్యామ్నాయ ఫీల్డర్‌లను ICC మ్యాచ్ రిఫరీకి లిఖితపూర్వకంగా నామినేట్ చేయాలి".
ఒక బ్యాటర్ స్కోరు సున్నా. స్కోర్‌బుక్‌లో "0" ఆకారం ఉన్నందున "బాతు గుడ్డు" అని పిలుస్తారు. (గోల్డెన్, డైమండ్, ప్లాటినం డక్ - చూడండి)
డక్‌వర్త్ లూయిస్ పద్ధతి (Duckworth-Lewis method - D/L or Duckworth-Lewis-Stern method, DLS)
పరిమిత ఓవర్ల మ్యాచ్ లో వర్షం వంటి ప్రతికూల వాతావరణం కారణంగా ఆట కుదించవలిసివస్తే ఉపయోగించే నియమం. మ్యాచ్‌ని పూర్తి చేయలేకపోతే, డక్‌వర్త్-లూయిస్ పద్ధతి విజేతను నిర్ణయిస్తుంది లేదా మ్యాచ్‌ని కొనసాగించగలిగితే కానీ కుదించాల్సిన అవసరం ఉన్నట్లయితే, అది రెండో బ్యాటింగ్ చేసే జట్టు కోసం సవరించిన లక్ష్యాన్ని గణిస్తుంది. గణిత సూత్రం గతంలో పూర్తయిన మ్యాచ్ల విశ్లేషణపై ఆధారపడి ఉంటుంది. 1999 నుండి అన్ని అంతర్జాతీయ మ్యాచ్‌లలో ఇంకా చాలా దేశీయ లీగ్‌ మ్యాచ్ల లో ఇదే పద్ధతిని ఉపయోగిస్తున్నారు.
డబల్ (Double):
ఒకే సీజన్లో సాధారణంగా 1000 పరుగులు కానీ, 100 వికెట్లు తీయడం కానీ జరుగుతే డబల్ అంటారు.
డాక్టోరెడ్ పిచ్ (Doctored pitch):
స్వదేశీ జట్టుకు పోటీ ప్రయోజనాన్ని పొందేందుకు ఉద్దేశపూర్వకంగా ఒక నిర్దిష్ట పద్ధతిలో తయారు చేయబడిన క్రికెట్ పిచ్, ఇది పొడిగా, గరుకు ఉపరితలంతో తయారు చేయడం వంటిది. ఇది ప్రత్యేకించి స్వదేశీ జట్టు స్పిన్ బౌలర్‌లకు అనుకూలంగా ఉంటుంది. ఫాస్ట్ బౌలర్లు, లేదా సందర్శించే జట్టు బ్యాటింగ్‌లో బలహీనతలను తీవ్రతరం చేసేది. సాధారణంగా అప్పుడప్పుడు జరుగుతుంటుంది.
డాట్ బాల్ (Dot ball):
బౌలింగ్ లో ఒక డెలివరీ తో ఎటువంటి పరుగులు లేకుండా ఉంటాయి. దాని స్కోరు ఒకే చుక్కతో నమోదు చేయబడుతుంది.
డాలీ (Dolly):
ఒక తేలికైన క్యాచ్
డ్రా (Draw):
చివరగా బ్యాటింగ్ చేసిన జట్టు ఆలౌట్ కానప్పటికీ, వారు ప్రత్యర్థి మొత్తం స్కోర్ను అధిగమించడంలో విఫలమైన సమయానుకూల మ్యాచ్ ఫలితం. ఇది టై కాదు.
డ్రా స్టంప్స్ (Draw stumps):
ఆ రోజు ఆట లేదా ఆట ముగిసినట్లు ప్రకటించడానికి, అంపైర్ గ్రౌండ్ నుండి స్టంప్‌లను ఉపసంహరించుకోవడం ఒక సూచన.
డి.ఆర్.ఎస్. (DRS):
చూడండి - అంపైర్ డెసిషన్ రివ్యూ సిస్టమ్
డిక్లరేషన్ (Declaration):
ఒక కెప్టెన్ స్వచ్ఛందంగా ఓటమిని నిరోధిస్తుందనే అభిప్రాయముతో తమ జట్టు ఇన్నింగ్స్‌ను ముగింపుకు తీసుకురావడం. (ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్ ).
డిన్నర్ (Dinner):
పూర్తి రోజు ఆటలో ప్రత్యేకంగా డే/నైట్ టెస్ట్ సమయంలో తీసుకున్న రెండు విరామాలలో ఇది రెండవది.
డిఫెన్సివ్ ఫీల్డ్ (Defensive field)
బ్యాటర్‌లను అవుట్ చేయడానికి అవకాశం కోసం ఫీల్డింగ్ ఏర్పాటులో ఫీల్డర్‌లు మైదానంలో చుట్టూ విస్తరించి ఉంటారు, తద్వారా బంతులను మరింత సులభంగా ఆపడానికి, బ్యాటర్లు స్కోర్ చేసే పరుగుల సంఖ్యను (ముఖ్యంగా బౌండరీలు) తగ్గించడానికి, క్యాచ్‌లు తీసుకోవడానికి వీలవుతుంది.
డిబ్లీ డోబ్లీ (Dibbly dobbly or dibbly dobbler):
మీడియం పేస్ డెలివరీ, అంటే ప్రత్యేక వైవిధ్యం ఉండదు. వేగంగా లేదా నెమ్మదిగా ఉండదు. ఈ రకం డెలివరీని కొట్టడం సులభం, కానీ త్వరగా స్కోర్ చేయడం కష్టం. ఈ రకమైన డెలివరీని తమ స్టాక్ బాల్‌గా ఉపయోగించే బౌలర్.
డిబెంచర్స్ (Debenture):
ఇవి రుణ ఒప్పందం యొక్క ధృవీకరణ పత్రం, కొన్ని వృత్తిపరమైన క్లబ్‌లు నిధులను సేకరించేందుకు ఉపయోగించాయి. సాధారణంగా, పెట్టుబడిదారులు ఆ కాలంలో హామీతో ఉచిత (లేదా తగ్గిన ధర) మ్యాచ్ టిక్కెట్‌ల కోసం నిర్ణీత కాలానికి క్లబ్‌కు డబ్బును అప్పుగా ఇస్తారు.
డిస్మిస్సల్ (Dismissal)
బ్యాటర్లలో ఒకరి వికెట్ తీస్తే బ్యాటర్‌ను అవుట్ అని సూచిస్తారు. ఈ విధంగా బ్యాటింగ్ జట్టులోని పది మంది సభ్యులు ఔట్ అయితే (లేదా రిటైర్మెంట్), జట్టు ఆలౌట్ అవుతుంది. అవుట్‌లు ప్రధానంగా 'క్యాచ్', 'బౌల్డ్', 'లెగ్ బిఫోర్ వికెట్' (LBW), రనౌట్, స్టంప్డ్.
డింక్ (Dink):
బాల్‌ను ఫీల్డ్‌లో కాపలా లేని ప్రాంతంలోకి మార్గనిర్దేశం చేయడానికి, డెలివరీ నుండి బంతి వేగాన్ని ఎక్కువగా ఉపయోగించి, శక్తి ప్రయత్నం లేకుండా, ఉద్దేశపూర్వకంగా ఒక బ్యాటర్ ఆడిన సున్నితమైన షాట్. ఇది ఫాస్ట్ బౌలర్లపై తరచుగా ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది.
ఆస్ట్రేలియా క్రికెట్‌లో 87 స్కోరు దురదృష్టకరం అని భావిస్తారు. ఎందుకంటే ఇది శతకానికి (సెంచరీ) కి 13 పరుగుల దూరంలో ఉంది. చూడండి - ట్రిస్కైడెకాఫోబియా
2006 లో సౌత్ ఆఫ్రికా, ఆస్ట్రేలియా మధ్య జరిగిన డే/నైట్ క్రికెట్ మ్యాచ్ డే/నైట్ క్రికెట్ (Day/night cricket):
ఫ్లడ్‌లైట్‌లను ఉపయోగించి పగటిపూట ప్రారంభమై సూర్యాస్తమయం తర్వాత ముగిసేలా ఏర్పాటు చేసిన క్రికెట్ మ్యాచ్. 1979 నుండి కొన్ని ఒక రోజు అంతర్జాతీయ మ్యాచ్ లు, 2015 నుండి టెస్ట్ మ్యాచ్‌లు ఈ విధంగా ఆడుతున్నారు.
డైమండ్ డక్ (Diamond duck):
బాల్ డెలివరీని ఎదుర్కోకుండానే అవుట్ అవడం (సాధారణంగా రనౌట్), లేదా జట్టు ఇన్నింగ్స్‌లోని మొదటి బంతికి (సున్నా ) అవుట్ ఆవడం
డైరెక్ట్ హిట్ (Direct hit):
ఫీల్డ్స్‌మ్యాన్ ఒక బంతిని నేరుగా స్టంప్‌ల మీద కొట్టి వికెట్‌ను పడగొట్టాడు. ఇది రన్ అవుట్‌కి ప్రయత్నించినప్పుడు సంభవిస్తుంది.
డ్రాప్ (Drop):
బాటర్ బంతిని కొట్టినప్పుడు ఫీల్డర్ పట్టుకొని జారవిడిచినప్పుడు డ్రాప్ అని అంటారు. ముందస్తు ఎంపికలో చేర్చబడినప్పటికీ, స్క్వాడ్‌లో ఎంపిక నుండి ఆటగాడిని మినహాయించే చర్యని కూడా డ్రాప్ అంటారు.
డ్రింక్స్ (Drinks)
సాధారణంగా సెషన్ మధ్యలో, ప్రతి పక్షంలోని పన్నెండవ ఆటగాళ్ళు, అంపైర్‌లకు రిఫ్రెష్‌మెంట్‌లను అందించినప్పుడు ఆటలో చిన్న విరామం ఏర్పడుతుంది. డ్రింక్స్ బ్రేక్‌లు ఎల్లప్పుడూ జరగవలసిన అవసరం లేదు, కానీ అవి టెస్ట్ మ్యాచ్‌లలో, ముఖ్యంగా వేడి దేశాల్లో సాధారణంగా ఉంటాయి.
డ్రింక్స్ వైటర్ (Drinks waiter)
పన్నెండవ ఆటగాడు ఉద్యోగాన్ని సూచిస్తుంది. జట్టు లోని మిగిలిన ఆటగాళ్లకు పానీయాలు తీసుకురావడం.
డ్రైవ్ (Drive):
ఆఫ్ సైడ్ పాయింట్, లెగ్ సైడ్ మిడ్ వికెట్ మధ్య ఎక్కడైనా గురిపెట్టి, ముందు పాదంలో బ్యాట్‌తో ఆడిన స్ట్రెయిట్ షాట్. పరుగులు స్కోర్ చేయడానికి డ్రైవ్ అనేది అత్యంత సాధారణ షాట్. స్క్వేర్ డ్రైవ్, కవర్ డ్రైవ్, ఆఫ్ డ్రైవ్, స్ట్రెయిట్ డ్రైవ్, ఆన్ డ్రైవ్‌తో సహా దిశను బట్టి అనేక రకాలు గుర్తించారు.
