చింతలరాయస్వామి దేవాలయం

చింతలరాయస్వామి దేవాలయం (శ్రీ చింతల వెంకటరమణ దేవాలయం), ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం అనంతపురం జిల్లాలోని తాడిపత్రి పట్టణంలో ఉన్న హిందూ వైష్ణవ దేవాలయం.^[1] ఈ దేవాలయంలో విష్ణువు రూపమైన వేంకటేశ్వరుడు (చింతల వెంకటరమణ) కొలువై ఉన్నాడు.^[2] ఈ ఆలయాన్ని పెమ్మసాని నాయకుల వంశానికి చెందిన 2వ పెమ్మసాని తిమ్మనాయుడు నిర్మించాడు. ఈ దేవాలయం పెన్నా నది ఒడ్డున ఉంది. ఈ ఆలయం గ్రానైట్ శిల్పాలకు పేరొందింది. భారత పురాతత్వ సర్వే సంస్థ చేత జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన స్మారక చిహ్నాలలో ఒకటిగా వర్గీకరించబడింది. ఈ ఆలయంలో, తిరిగే గ్రానైట్ చక్రాలతో గరుడ మండపం ఒక రథంగా నిర్మించబడింది. ఇది హంపిలోని విఠల ఆలయంలో కనిపించే మాదిరిగానే ఉంటుంది.

పద వివరణ

పురాణాల ప్రకారం, చింతచెట్టులో వేంకటేశ్వరుడు దొరకడంవల్ల, చింతల వెంకటరమణ అనే పేరు వచ్చింది.^[2]

చరిత్ర

16వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో విజయనగర సామ్రాజ్యం పాలనలో ఈ దేవాలయం నిర్మించబడింది.^[3] 2వ పెమ్మసాని తిమ్మనాయుడు, వీరనరసింహ రాయలు, శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించారు.^[4]^[5] తిమ్మనాయుడికి విష్ణువు కలలో కనపడి తాడిపత్రిలో తన కోసం ఒక ఆలయం నిర్మించాలని చెప్పడంతో ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించాడని చరిత్రకారుల అభిప్రాయం.^[6]^[7] తిమ్మనాయుడు ఈ ఆలయంలో ఇద్దరు అర్చకులను, ఒక ప్రధాన పూజారిని నియమించి, ఆలయానికి భూములు బహుమతిగా ఇచ్చాడు.^[8] చింతలరాయస్వామి ఆలయం విజయనగర నిర్మాణానికి ఉత్తమ ఉదాహరణలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతోంది.^[8] ప్రారంభ నిర్మాణం సాలువ రాజవంశానికి చెందినది కాగా, కాని ప్రవేశ స్తంభాలు తులువ రాజవంశానికి చెందినవి.^[3]