వికీపీడియా

టైటన్

టైటాన్ ( ప్రాచీన గ్రీకు : Τῑτάν ) [1] శని గ్రహ ఉపగ్రహాలలో ఒకటి. దీనిని క్రిస్టియాన్ హైగన్స్ 1655 మార్చి 25న కనుగొన్నాడు.

కాస్సిని-హైగన్స్ తీసిన ఫోటో

ఇది శని యొక్క సహజ ఉపగ్రహాలలోకెల్లా అతి పెద్దది. మొత్తం సౌరకుటుంబంలో దట్టమైన వాయుమండలం గల సహజ ఉపగ్రహం ఇదొక్కటే.

టైటాన్ శని యొక్క అతిపెద్ద ఉపగ్రహం, సౌర వ్యవస్థలో రెండవ అతిపెద్ద ఉపగ్రహం. టైటాన్ బుధ గ్రహం కంటే పెద్దది. దీని భూమధ్యరేఖ వ్యాసం (భూమధ్యరేఖ వద్ద వెడల్పు) 5,150   కి.మీ. [2] [3] [4] ఇది శని గ్రహం నుండి 1,221,865 కి.మీ దూరంలోని కక్ష్యలో ఉంది  

టైటాన్ అన్ని ఉపగ్రహాల కన్నా ఎక్కువ వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంది. ఇది భూమి కన్నా ఎక్కువ వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంది. కానీ చాలా చల్లగా, విషపూరితంగా ఉన్నందున మానవులు దానిని ఊపిరి పీల్చుకోలేరు. గాలి నత్రజని, మీథేన్‌తో తయారవుతుంది. సౌర వ్యవస్థలో భూమి తరువాత టైటాన్ మాత్రమే సరస్సులు, దాని ఉపరితలంపై ఎక్కువ ద్రవం కలిగి ఉంది. కానీ అది నీరు కాకుండా మీథేన్ అనే ద్రవాన్ని కలిగి ఉంది. [5] [6]

ఇది శని గ్రహం నుండి ఆరో స్థానంలో వున్న దీర్ఘ వృత్తాకార కక్ష్య గల ఉపగ్రహం. పేరుకి ఉపగ్రహమే అయినా దీనికి గ్రహం వంటి లక్షణాలు ఉన్నాయి. చంద్రుడి కన్నా దీని వ్యాసం సుమారు 50% హెచ్చు, ద్రవ్యరాశి 80% హెచ్చు. మొత్తం సౌరమండలంలో కెల్లా టైటన్ రెండవ అతి పెద్ద సహజ ఉపగ్రహం. అతి పెద్దది బృహస్పతికి చెందిన గానిమీడ్. అతి చిన్న గ్రహమైన మెర్క్యురీ కన్నా టైటన్ ఘనపరిమాణంలో పెద్దదే అయినా, మెర్క్యురీతో పోల్చితే ద్రవ్యరాశిలో 41% మాత్రమే వుంటుంది. శని యొక్క చందమామల్లో కెల్లా మొట్టమొదట కనుక్కోబడినది టైటనే. దీన్ని 1655 లో డచ్ ఖగోళశాస్త్రవేత్త క్రిస్టియన్ హైగెన్స్ కనుక్కున్నాడు. మన చంద్రుణ్ణి మినహాయిస్తే ఇది సౌరకుంటుంబంలో కనుక్కోబడ్డ ఐదవ సహజ ఉపగ్రహం.

ఆవిష్కరణ

మార్చు
 
క్రిస్టియాన్ హైగన్స్ టెలిస్కోపులలో ఒకదాని స్కెచ్, దానితో అతను స్థలాన్ని అధ్యయనం చేశాడు

టైటాన్‌ను 1955 మార్చి 25 న నెదర్లాండ్స్‌కు చెందిన ఖగోళ శాస్త్రవేత్త క్రిస్టియాన్ హైగన్స్ కనుగొన్నాడు. అంతకుముందు, 1610 లో, గెలీలియో గెలీలీ బృహస్పతి యొక్క నాలుగు ఉపగ్రహాలను కనుగొన్నాడు. ఇది హైగన్స్ ను ప్రేరేపించింది: అతను కూడా కొత్త ఉపగ్రహాలను కనుగొనాలనుకున్నాడు. ఎందుకంటే హైగన్స్ ఆ కాలపు టెలిస్కోపులను కూడా మెరుగుపరచి, వాటిని చాలా అభివృద్ధి చేసాడు. ఈ పరికరాలతో అతను కొత్త ఉపగ్రహాన్ని కనుగొనగలడని అనుకున్నాడు.

క్రిస్టియాన్, అతని సోదరుడు కాన్‌స్టాంటిజిన్ 1650 లో తమ సొంత టెలిస్కోపులను నిర్మించడం ప్రారంభించారు. అతను నిర్మించిన మొట్టమొదటి టెలిస్కోప్‌ను ఉపయోగించి, క్రిస్టియాన్ హైగన్స్ టైటాన్‌ను చూడగలిగాడు. [7] మొదట అతను దీనిని "లూనా సాటర్ని" అని పిలిచాడు, అంటే "సాటర్న్ మూన్" (ఒకటి కంటే ఎక్కువ ఉన్నట్లు అతనికి తెలియదు). తరువాత కాలంలో చాలా ఇతర ఉపగ్రహాలు కనుగొనబడ్డారు. ప్రస్తుతం ఈ ఉపగ్రహాన్ని "టైటాన్" లేదా "సాటర్న్ VI" అని పిలుస్తారు. "టైటాన్" పేరుతో పాటు శని గ్రహ ఇతర ఉపగ్రహాల పేర్లు గ్రీకు ఇతిహాసాలకు చెందినవి.

నిర్మాణం

మార్చు
 
టైటాన్ (నీలం రంగులో) దాని చుట్టూ చాలా మందపాటి వాయువు (పసుపు రంగులో) ఉంది, ఇది వాస్తవానికి కంటే చాలా పెద్దదిగా కనిపిస్తుంది

సౌర వ్యవస్థలో దట్టమైన వాతావరణం (గ్రహం లేదా ఉపగ్రహం చుట్టూ ఉండే వాయువులు) ఉన్న ఏకైక ఉపగ్రహం టైటాన్. [2] వాయేజర్ I అనే అంతరిక్ష నౌక 1979 నవంబర్ 12 న ఉపగ్రహాన్ని సందర్శించింది. టైటాన్ ఉపరితలం (భూస్థాయి) 900 కి.మీ మందం గల వాతావరణంలో దాగి ఉందని చూపించింది   దీనికి ముందు, సౌర వ్యవస్థలో టైటాన్ అతిపెద్ద ఉపగ్రహం అని అందరూ భావించారు. బృహస్పతి చంద్రులలో ఒకటైన గనిమీడ్ తరువాత ఇది రెండవ అతిపెద్దదని ఇప్పుడు మనకు తెలుసు.

ఇది చిన్నది అయినప్పటికీ సౌరమండలంలో పెద్ద గ్రహమైన బృహస్పతి ఉపగ్రహమైన గనిమీడ్‌ పరిమాణంతో దగ్గరగా ఉంటుంది. ఇది బృహస్పతి చంద్రులలో మరొకటి కాల్లిస్టోకు పరిమాణంలో కొద్దిగా దగ్గరగా ఉంటుంది. [8] టైటాన్ ఒక పెద్ద ఉపగ్రహం మాత్రమే కాదు, ఇది బుధ గ్రహం కంటే పెద్దది, కానీ దీనికి సగం ద్రవ్యరాశి మాత్రమే ఉంది (ఇది చాలా తేలికైనది). టైటాన్‌లో ఎక్కువ ద్రవ్యరాశి లేనందున, టైటాన్ చాలా భారీగా లేని పదార్థంతో తయారైందని, ప్రత్యేకంగా ఘనీభవించిన నీరు, అమ్మోనియా అని శాస్త్రవేత్తలు భావిస్తున్నారు. కొంతమంది శాస్త్రవేత్తలు ఉపరితలం క్రింద చాలా ద్రవ రూపంలోని నీరు, అమ్మోనియా ఉందని, మొత్తం సముద్రం నింపడానికి సరిపోతుందని భావిస్తున్నారు. ఈ మహాసముద్రం లోపల ఒక రకమైన జీవరాశులు ఉండవచ్చునని ఈ శాస్త్రవేత్తలు భావిస్తున్నారు.

టైటాన్ కేంద్ర మండలంలో రాతి పొర కలిగి ఉంది. ఇది సుమారు 3400 కి.మీ మందమైన పొర. ఈ కోర్ సిలికేట్లు, లోహాలతో రూపొందించబడినది.[9]

గురుత్వాకర్షణ (ప్రతీ వస్తువును దాని కేంద్రం వైపు ఆకర్షించే శక్తి) భూమిపై కన్నా ఇక్కడ కంటే చాలా బలహీనంగా ఉంది. మీరు భూమిపై 1 మీ ఎత్తుకు దూకగలిగితే, మీరు టైటాన్‌పై 7 మీటర్ల ఎత్తుకు దూకగలరు.

చలనం

మార్చు

శని గ్రహం చుట్టూ కక్ష్యలో ఒకసారి పరిభ్రమణం చేయడానికి టైటాన్‌కు 15 రోజులు 22 గంటలు పడుతుంది. శని గ్రహం తన అక్షం చుట్టూ గ్రహ భ్రమణం చేయడానికి దాదాపు అదే సమయం పడుతుంది. దీనిని "సింక్రోనస్ రొటేషన్" అని పిలుస్తారు. అంటే టైటాన్ యొక్క ఒకే వైపు ఎల్లప్పుడూ శని వైపు చూపబడుతుంది.

టైటాన్ కక్ష్యలో కదిలే మార్గం, ఒక వృత్తాలారానికి చాలా దగ్గరగా ఉంటుంది, కానీ పూర్తి వృత్తాకార మార్గం కాదు. ఉపగ్రహం లేదా గ్రహం ప్రయాణించే మార్గాన్ని వివరించడానికి మనం "ఏక్సెంట్రిసిటీ" అనే పదాన్ని ఉపయోగిస్తాము. ఏక్సెంట్రిసిటీ 0 (సున్నా) ఉన్న చిత్రం ఒక ఖచ్చితమైన వృత్తాకార మార్గాన్ని కలిగి ఉంటుంది. ఏక్సెంట్రిసిటీ 0 కన్నా ఎక్కువ ఉంటే, మార్గం తక్కువ వృత్తాకారాన్ని కలిగి ఉంటుంది (క్రింద ఉన్న చిత్రాన్ని చూడండి). టైటాన్ యొక్క ఏక్సెంట్రిసిటీ 0.028, సున్నాకి చాలా దగ్గరగా ఉంటుంది.

 
An example of "synchronous rotation": the moon takes the same time to orbit around the planet as the planet takes to spin around its own axis. This means that the same side of the moon is always pointed at the planet and, in this example, people living on the planet will never be able to see the green side of the moon.
An example of "synchronous rotation": the moon takes the same time to orbit around the planet as the planet takes to spin around its own axis. This means that the same side of the moon is always pointed at the planet and, in this example, people living on the planet will never be able to see the green side of the moon. 
 
"Eccentricity" describes the path that a planet or moon travels in. If the eccentricity, or "e" in the picture, is 0 (zero), the path is a perfect circle. If the eccentricity is higher than 0, the path becomes less round.
"Eccentricity" describes the path that a planet or moon travels in. If the eccentricity, or "e" in the picture, is 0 (zero), the path is a perfect circle. If the eccentricity is higher than 0, the path becomes less round. 

కాస్సిని-హైగన్స్ మిషన్

మార్చు
 
శని చుట్టూ కక్ష్యలో కాస్సిని ప్రోబ్ , ఒక కళాకారుడి చిత్రం.

2004 జూలై 1 న, కాస్సిని-హైగన్స్ ప్రోబ్ శని చుట్టూ కక్ష్యలోకి ప్రవేశించింది. 2004 డిసెంబర్ 25 న, హైగన్స్ ప్రోబ్ కాస్సిని ప్రోబ్ నుండి వేరుపడి టైటాన్ వైపు వెళ్ళడం ప్రారంభించింది. ఇది 2008 జనవరి 14 న టైటాన్ ఉపరితలంపైకి వచ్చింది. ఇది పొడి ఉపరితలంపైకి వచ్చింది, కాని చంద్రునిపై పెద్ద ద్రవ భాగాలు ఉన్నాయని ఇది ధృవీకరించింది. కాస్సిని ప్రోబ్ టైటాన్ పూర్తి సమాచారాన్ని పొండడంతో పాటు అనేక మంచు ఉపగ్రహాల సమచారాన్ని సేకరించింది. ఎన్సెలాడస్ ఉపగ్రహం దాని గీజర్ల నుండి నీరు విస్ఫోటనం చెందుతున్నట్లు ఆధారాలు కనుగొనబడ్డాయి. [10] టైటాన్ దాని ఉత్తర ధ్రువానికి సమీపంలో ఉన్న హైడ్రోకార్బన్ సరస్సులను కలిగి ఉందని కాస్సిని జూలై 2006 లో నిరూపించింది. మార్చి 2007 లో, కాస్పియన్ సముద్రం యొక్క పరిమాణంతో గల పెద్ద హైడ్రోకార్బన్ సరస్సును దాని ఉత్తర ధ్రువానికి సమీపంలో కనుగొంది. [11] ద్రవ మీథేన్ సరస్సుకి క్రాకెన్ మారే అని పేరు పెట్టారు. 2009 లో నాసా సరస్సు యొక్క ఉపరితలం నుండి సూర్యరశ్మిని ప్రతిబింబించే ఫోటోను చూపించింది. వేరొక గ్రహ ప్రపంచంలో ద్రవం యొక్క మొట్టమొదటి చిత్రం ఇది. [12]

2012 లో నాసాలోని పరిశోధకులు టైటాన్ మసకబారిన కాంతిని ఇస్తున్నట్లు కనుగొన్నారు. [13] టైటాన్ వాతావరణంలో సంభవించే సంక్లిష్ట రసాయన చర్యల వల్ల ఇది సంభవిస్తుందని నమ్ముతారు. ఈ రకమైన కాంతిని ఎయిర్‌గ్లో అంటారు.

మరింత చదవడానికి

మార్చు
  • Lorenz, Ralph; Jacqueline Mitton (May 2002). Lifting Titan's Veil: Exploring the Giant Moon of Saturn. Cambridge University Press. ISBN 0-521-79348-3. Lorenz, Ralph; Jacqueline Mitton (May 2002). Lifting Titan's Veil: Exploring the Giant Moon of Saturn. Cambridge University Press. ISBN 0-521-79348-3. Lorenz, Ralph; Jacqueline Mitton (May 2002). Lifting Titan's Veil: Exploring the Giant Moon of Saturn. Cambridge University Press. ISBN 0-521-79348-3.

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ Morwood J; Taylor J., eds. (2002). Pocket Oxford Classical Greek Dictionary. Oxford University Press. p. 365. ISBN 9780198605126.
  2. ↑ 2.0 2.1 Harvey, Samantha (2011-03-04). "NASA: Solar System Exploration: Planets: Saturn: Moons: Titan". NASA. Archived from the original on 2011-03-23. Retrieved 2011-03-13. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "NASAfact" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
  3. ↑ Cox, Brian; Cohen, Andrew (2010). Wonders of the Solar System. HarperCollins. p. 94-95. ISBN 9780007386901.
  4. ↑ How it Works Book of Space. Imagine Publishing. 2010. p. 63. ISBN 9781906078829.
  5. ↑ "The lakes of Titan". Nature. Retrieved 2011-03-13.
  6. ↑ Cox, Brian. "BBC: Science: Space: Solar System: Moons: Titan: Methane rain on Titan". BBC. Archived from the original (Video) on 2011-03-16. Retrieved 2011-03-13.
  7. ↑ "Telescope by Huygens, Christiaan Huygens, The Hague, 1683 Inv V09196". Boerhaave Museum. Archived from the original on 2007-07-09. Retrieved 2011-03-13.
  8. ↑ Lunine, J. (21 March 2005). "Comparing the Triad of Great Moons". Astrobiology Magazine. Retrieved 2006-07-20.
  9. ↑ G. Tobie, O. Grasset, J. I. Lunine, A. Mocquet, C. Sotin (2005). "Titan's internal structure inferred from a coupled thermal-orbital model". Icarus 175 (2): 496–502. doi:10.1016/j.icarus.2004.12.007. .
  10. ↑ Pence, Michael (March 9, 2006). NASA's Cassini Discovers Potential Liquid Water on Enceladus Archived 2008-03-03 at the Wayback Machine. NASA Jet Propulsion Laboratory. Retrieved on July 8, 2007.
  11. ↑ Rincon, Paul (2007-03-14). "Probe reveals seas on Saturn moon". BBC. Retrieved 2007-07-12.
  12. ↑ "NASA reveals first-ever photo of liquid on another world". CNN. December 18, 2009. Retrieved 2009-12-20.
  13. ↑ Wall, Mike (November 1, 2012). "Huge Saturn Moon Titan Glows in the Dark". Scientific American. Retrieved November 6, 2012.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=టైటన్&oldid=3579237" నుండి వెలికితీశారు