దవడ
'దవడ' (Jaw bone) తలలో ఉండే ఎముకలు. ఇవి రెండుంటాయి. క్రిందిదవడ (Lower jaw) ను హనువు (Mandible) అంటారు. పైదవడ (Upper jaw) ను జంభిక (Maxilla) అంటారు.
జీవుల శాస్త్రీయ వర్గీకరణలో ముఖ్యంగా జంతు రాజ్యంలో దవడ కీలకమైన పాత్ర పోషిస్తుంది.
చరిత్రసవరించు
దాదాపు మూడు మిలియన్ సంవత్సరాలుగా ఆఫ్రికన్ దేశములో ఉన్న దవడ ఎముక మనలో ఉన్న చిన్న దవడలు, దంతాల ద్వారా, మెదడు, పొడవాటి కాళ్ళ ద్వారా, మనిషిలో భాషా నైపుణ్యాలు లేదా ఈ లేదా ఇతర లక్షణాల కలయిక ద్వారా వర్గీకరించబడ్డామా అని నిర్వహించడానికి తెలుపుతాయి [1] .
దవడ పుర్రె యొక్క క్రింది భాగాన్ని ఏర్పరిచే ఎముక హనువు ( క్రింది దవడ) , పై దవడ తో పాటు, నోటి నిర్మాణాన్ని ఏర్పరుస్తుంది. క్రింది దవడ యొక్క కదలిక తో నోరు తెరుస్తుంది , మూసివేస్తుంది , ఆహారాన్ని నమలడం జరుగుతుంది . ఇది గుఱ్ఱము ఆకారము కలిగి ఉంటుంది . దీని కదలికకు సులభం చేయడానికి నాలుగు వేర్వేరు కండరాలు దిగువ దవడకు అనుసంధానిస్తాయి. ఈ కండరాలు మాసెటర్, టెంపోరాలిస్, మెడియల్ పేటరీగోయిడ్ , పార్శ్వ పేటరీగోయిడ్. ఈ కండరాలు ప్రతి రెండుగా (జత) వస్తాయి, ప్రతి కండరాలలో ఒకటి పుర్రెకు ఇరువైపులా కనిపిస్తుంది. క్రింది దవడను పైకికి , క్రిందికి రావడానికి దవడను , ప్రక్కకు తరలించడానికి కండరాలు కలిసి పనిచేస్తాయి. ఎముక పగిలినప్పుడు ( ఫ్రాక్చర్), చిన్నవి , పెద్దవి గా ఉండవచ్చును, పగుళ్లతో వైద్యం చేసేటప్పుడు కదలికను నివారించడానికి దవడను మూసివేయడం అవసరం. దిగువ దవడను ప్రభావితం చేసే అంటువ్యాధులు టెండినిటిస్, దంత క్షయం లేదా ఇతర దంతాల గాయాల నుండి వచ్చే వ్యాధులు, టెంపోరోమాండిబ్యులర్ జాయింట్ డిజార్డర్ (TMJD), ఇవి వాపుకు కారణమవుతాయి, ఇక్కడ చెంప ఎముకను కలుస్తుంది [2]
చికిత్ససవరించు
దవడ సమస్యలు- పగలడం , పళ్ళు పోవడం ,టెంపోరోమాండిబ్యులర్ ఉమ్మడి పనిచేయకపోవడం,ఆస్టియోనెక్రోసిస్( ఇది ఎముకలు రక్త సరఫరాను) కోల్పోవడం , దంత కాన్సర్ వంటి వ్యాధులు మనుషులలో రావడం, వీటికి పనోరమిక్ డెంటల్ ఎక్స్-రే ఆధారము గా చేసుకొని దంతవైద్యులు నోటి శస్త్రచికిత్సలు చేస్తారు [3]
మూలాలుసవరించు
- ↑ Staff, Guardian (2015-03-08). "First human? The jawbone that has made us question where we're from | Chris Stringer". the Guardian (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-07.
- ↑ "Mandible Anatomy, Definition & Function | Body Maps". Healthline (in ఇంగ్లీష్). 2018-01-21. Retrieved 2020-12-05.
- ↑ "Jaw Injuries and Disorders". medlineplus.gov. Retrieved 2020-12-05.
- జంతుశాస్త్ర నిఘంటువు, తెలుగు అకాడమి, హైదరాబాదు.