నౌతం భగవాన్ లాల్ భట్ (1909 ఏప్రిల్ 10 - 2005 జూలై 6) గుజరాత్ లోని జామ్ నగర్ లో జన్మించిన భారతీయ భౌతిక శాస్త్రవేత్త. ఆయన ఢిల్లీ సాలిడ్ స్టేట్ ఫిజిక్స్ లాబొరేటరీ వ్యవస్థాపక డైరెక్టర్ గా ఉన్నారు. "సైన్స్ అండ్ ఇంజనీరింగ్" కు ఆయన చేసిన కృషికి గాను నౌతం పద్మశ్రీ అవార్డు గ్రహీత.[1]

విద్య, వృత్తి

మార్చు

భట్ తన పాఠశాల విద్యను భావ్‌నగర్, ప్రారంభ కళాశాల విద్యను గుజరాత్ భావ్‌నగర్‌లోని సమాల్దాస్ కళాశాల లో అభ్యసించాడు. అహ్మదాబాద్ గుజరాత్ కళాశాల నుండి బి. ఎ. పట్టా పొందాడు. ఆ తరువాత ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సైన్స్ (ఐఐఎస్సి) బెంగళూరు లో నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత సి. వి. రామన్ ఆధ్వర్యంలో భౌతిక శాస్త్రంలో ఎంఎస్సి డిగ్రీని పొందాడు. సమాల్దాస్ కళాశాలలో ఒక సంవత్సరం బోధన తరువాత, మసాచుసెట్స్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ డాక్టరేట్ ప్రోగ్రామ్‌ను కొనసాగించడానికి భావ్‌నగర్ మహారాజు భట్ కు ఫెలోషిప్‌ను ప్రదానం చేశాడు. అక్కడ ఆయన 1939లో భౌతిక శాస్త్రంలో పి.హెచ్.డి. డిగ్రీని పొందాడు.[2][3]

ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సైన్స్ లో డాక్టర్ సి. వి. రామన్ ఆధ్వర్యంలో స్కాలర్ ఆఫ్ ఫిజిక్స్‌గా తన వృత్తిని ప్రారంభించాడు. భారత స్వాతంత్ర్యం తరువాత ఆయన దేశం కోసం పనిచేయడం ప్రారంభించి, "డిఫెన్స్ సైన్స్ లాబొరేటరీ" ను స్థాపించి, రక్షణ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాల అభివృద్ధికి కృషి చేశాడు.

విజ్ఞాన శాస్త్రం, సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కోసం ఆయన చేసిన ప్రధాన రచనలుః

  1. 1960ల మధ్యలో రక్షణ శాఖ కోసం వి.టి. ఫ్యూజ్ అభివృద్ధి, విస్తరణ.
  2. మరింత సహజమైన ధ్వని కోసం భారతీయ శాస్త్రీయ సంగీతం కోసం ప్రత్యేకంగా అనేక మితమైన పరిమాణ కచేరీ మందిరాల ధ్వనిని అతను రూపొందించాడు.
  3. అతను ఢిల్లీలో సాలిడ్ స్టేట్ ఫిజిక్స్ లాబొరేటరీని స్థాపించాడు. దాని వ్యవస్థాపక డైరెక్టరుగా ఉన్నాడు.
  4. అతను సెంట్రల్ ఎలక్ట్రానిక్స్ ఇంజనీరింగ్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ (సీరి పిలాని) ను స్థాపించాడు.
  5. అతను బెంగళూరులోని ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సైన్స్లో ఎలక్ట్రికల్ కమ్యూనికేషన్స్ ఇంజనీరింగ్ విభాగాన్ని స్థాపించాడు.
  6. అతను ఇన్స్టిట్యూషన్ ఆఫ్ ఎలక్ట్రానిక్స్ అండ్ టెలికమ్యూనికేషన్ ఇంజనీర్స్ (ఐఇటిఇ) వ్యవస్థాపక సభ్యుడు.

1969లో "సైన్స్ అండ్ ఇంజనీరింగ్" రంగంలో అతను చేసిన గొప్ప కృషికి భారత అధ్యక్షుడు జాకీర్ హుస్సేన్ ప్రతిష్టాత్మక పద్మశ్రీ అవార్డును ప్రదానం చేశారు.[4][5]

న్యూఢిల్లీలోని ఓడియన్ అండ్ షీలా సినిమాస్, గుజరాత్ లోని గాంధీనగర్ లోని శాసనసభ హాల్ తో సహా భారతదేశంలోని అనేక థియేటర్లు, ఆడిటోరియం లకు డాక్టర్ భట్ ధ్వనిశాస్త్రాన్ని రూపొందించాడు. అతను న్యూఢిల్లీలోని భారతీయ కళా కేంద్ర వ్యవస్థాపక సభ్యుడిగా కూడా ఉన్నాడు.

సూచనలు

మార్చు
  1. "Padma Shri Awardees". National Portal of India. Retrieved 2009-08-30.
  2. (1968-01-01). "Fellows".
  3. (2016-05-03). "Meetings: Highlights from the APS April Meeting 2016".
  4. "De Nautam Bhatt" (PDF).
  5. "Padma Awards 1969".

బాహ్య లంకెలు

మార్చు