పట్టణం
పట్టణం: సాధారణంగా ఇది ఒక జనావాస ప్రాంతం. ఇది గ్రామం కంటే పెద్దదిగానూ నగరం కంటే చిన్నదిగానూ ఉంటుంది. దీని జనాభా వేలసంఖ్యలోనూ, కొన్నిసార్లు లక్షల సంఖ్యలోనూ వుండవచ్చు. సాధారణంగా పురపాలక సంఘం (మునిసిపాలిటి) కలిగిన జనావాస ప్రాంతాన్ని పట్టణంగా వ్యవహరిస్తారు. పట్టణాలు సాధారణంగా గ్రామాల కంటే పెద్దవి, నగరాల కంటే చిన్నవే కానీ వాటిని వేరుచేసే ప్రమాణాలు ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాల మధ్య గణనీయంగా మారుతుంటాయి. జనగణన పట్టణాలను చట్టబద్ధమైన పట్టణాలుగా పరిగణిస్తారు.
భారతదేశ పట్టణాల రకాలు
మార్చుభారతదేశ జనాభా గణాంకాలు చట్టం ప్రకారం పట్టణాలను రెండు రకాలుగా నిర్వచించారు. వీటిని నిర్వచించటంలో భారత జనాభా గణాంకాల శాఖ ప్రముఖ పాత్ర వహించింది.
చట్టబద్దమైన పట్టణం
మార్చుఇది మున్సిపాలిటీ, కార్పొరేషన్, కంటోన్మెంట్ బోర్డు లేదా నోటిఫైడ్ టౌన్ ఏరియా కమిటీ ఉన్న అన్ని ప్రదేశాలుగా చట్టబద్ధమైన పట్టణాన్ని నిర్వచించారు.
జనగణన పట్టణం
మార్చుఇది ఈ క్రింది ప్రమాణాలకు లోబడి సంతృప్తిపరిచే ప్రదేశాలుగా నిర్వచించబడ్డాయి.
- 5,000 జనాభా కనీసం ఉండాలి.
- పురుష శ్రామిక జనాభాలో కనీసం 75% వ్యవసాయేతర పనులలో నిమగ్నమై ఉండాలి
- జనాభా సాంద్రత కనీసం 400 / కిమీ 2. (చదరపు మైలుకు 1,000) ఉండాలి
అన్ని చట్టబద్ధమైన పట్టణాలు, జనగణన పట్టణాలు, గ్రామీణ ప్రాంతాల పెరుగుదలకు విరుద్ధంగా పట్టణ స్థావరాలుగా పరిగణించబడతాయి.[1]
పట్టణాభివృద్ధి సంస్థలు
మార్చుపట్టణాభివృద్ధిసంస్థల ప్రధాన విధులు ఆయా పట్టణాలలో భూమి ఉపయోగాన్ని పెంచటం, నీటి సరఫరా, మురుగుకాలవల నిర్మాణం, బైపాస్ రోడ్లు, ఫ్లై ఓవర్లు నిర్మించటం, బలహీనవర్గాలకు గృహనిర్మాణం లాంటి ప్రాథమిక సదుపాయాలు కలిగించటంలో పాత్రవహిస్తాయి.
- హుడా గ్రేటర్ హైదరాబాదు - http://www.hudahyd.org/ Archived 2010-02-05 at the Wayback Machine
- వుడా గ్రేటర్ విశాఖ పట్టణం - http://www.vuda.org/
- వి.జి.టి.ఎం.వుడా విజయవాడ - https://web.archive.org/web/20100216160959/http://www.vgtmuda.org/
- తుడా తిరుపతి - https://web.archive.org/web/20090926162004/http://www.tuda.in/
- కుడా వరంగల్ - https://web.archive.org/web/20090410045735/http://warangal.nic.in/main/rti/kuda.htm