మిరపకాయ: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
Arjunaraoc (చర్చ | రచనలు) చి వర్గం:గూగుల్ అనువాద వ్యాసాలు-మెరుగుపరచిన చేర్చబడింది (హాట్కేట్ ఉపయోగించి) |
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: యంకు → యానికి , ని → ని (3), గా → గా , తో → తో , తాయారు చే → త using AWB |
||
పంక్తి 1:
[[దస్త్రం:Cubanelle Peppers.jpg|thumb|కుబనెల్లే మిరపకాయలు]]
'''మిరపకాయ'''
| title = HORT410. Peppers - Notes
| publisher = [[Purdue University]] Department of Horticulture and Landscape Architecture
పంక్తి 8:
| accessdate = 20 October 2009}}</ref>.
మిరపకాయలనేవి మొదట [[అమెరికా]]లోవెలుగుచూశాయి. అమెరికాలో యూరోపియన్లు కాలిడిన తర్వాత, మిరపకాయలకు సంబంధించిన అనేక రకాలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తరించడంతో పాటు ఆహారం మరియు ఔషధాల తయారీల్లో ఉపయోగించడం ప్రారంభమైంది. భారతదేశంలో [[గుంటూరు]] మరియు పరిసరజిల్లాలు మిరపపంటకు ప్రసిద్ధి. ఈ పంట డిసెంబర్ నుండి మే వరకు కోతలు వుంటాయి. భారత మసాల మండలి ప్రకారం సంవత్సరానికి 2,80,000 టన్నుల <ref>[http://www.indianspices.com/html/s0623chl.htm ఇండియన్ సైసెస్ జాలస్థలి ]
మిరపకాయలు ఘాటుగా వుంటాయి. తెలుగు వారికి మిరపకాయలను కూరలలో వాడటంతోపాటు, వాటితో చేసిన బజ్జీలను తినడం చాలా ఇష్టం. మిరప పండ్లను తాజాగా లేదా ఎండిన రూపంలో ఉపయోగించడం జరుగుతోంది.దీనిని సుదీర్ఘకాలం పాటు నిల్వచేయడానికి వీలుగా వాటిని ఎండబెట్టడం జరుగుతోంది. అలాగే తాజా మిరప పండ్లను [[ఊరగాయ]] వేయడం ద్వారా కూడా దీర్ఘకాలం నిల్వచేయడం జరుగుతోంది. మిరపకాయలను వంటలలో, వైద్యపరంగా, రక్షణకు, మనస్సుని దిటవు పరచుకోటానికి
== చరిత్ర ==
అమెరికాలోని ప్రజల ఆహారంలో మిరపకాయలు భాగం కావడమనేది దాదాపు క్రీ.పూ. 7500 నాటినుంచే ప్రారంభమైంది. పురాతత్వశాస్త్ర సాక్ష్యాధారాల ప్రకారం, నైరుతి [[ఈక్వడార్|ఈక్విడార్]]లో కొలువై ఉన్న ప్రాంతాల్లో 6000 సంవత్సరాలకు పైగా కాలం నుంచి మిరపకాయల పెంపకం అమలులో ఉంటోంది<ref>పెర్రి, L. ''et al.'' 2007. స్టార్చ్ ఫొస్సిల్స్ అండ్ ది డొమెస్టికేషన్ అండ్ డిస్పర్సల్ అఫ్ చిల్లి పెప్పర్స్ (కాప్సికం spp. L.) ఇన్ ది అమెరికాస్. ''సైన్స్'' 315: 986-988.
మిరపకాయలను మొట్టమొదటగా గుర్తించిన వారిలో [[క్రిస్టోఫర్ కొలంబస్]] కూడా ఒకరు. ఆయన వీటిని (కరీబియన్లో కనుగొన్నారు), కనుగొన్న సమయంలో "పెప్పర్స్" అని సంబోధించారు. ఇతర ఆహారపదార్థాల మాదిరిగా కాకుండా కారంగా ఘాటైన రుచితో యూరోప్లో అప్పటికే సుపరిచితమైన ''పిపెర్'' తరగతికి చెందిన నలుపు మరియు తెలుపు పెప్పర్ (మిరియాలు) వలే ఉండడమే అందుకు కారణం. దీనితర్వాత యూరోప్లో పరిచయమైన మిరపకాయలు స్పానిష్ మరియు పోర్చుగీసు మఠాలకు చెందిన తోటల్లో ఔషధపరమైన మొక్కలుగా పెంచబడేవి. అయితే, సదరు మఠాల్లో ఉండే సన్యాసులు ఈ మిరపకాయలను వంట సంబంధిత అంశాల్లో ప్రయోగించి చూడడంతో పాటు మిరపకాయల్లో ఉండే కారం అనే గుణం నల్ల మిరియాల ఉపయోగానికి ప్రత్యామ్నాయంగా ఉంటుందనే విషయాన్ని గుర్తించారు. ఎందుకంటే, ఆరోజుల్లో ఈ నల్ల మిరియాలనేవి అత్యంత ఖరీదైనవిగా ఉండేవి. ఈ కారణంగా అప్పట్లో కొన్ని దేశాల్లో వీటిని చట్టబద్దమైన ద్రవ్యంగా కూడా వినియోగించేవారు.<ref>ది నిబ్బిల్ ఆన్ లైన్ స్పెషాలిటి ఫుడ్ మాగజైన్ చిల్లి పెప్పర్ గ్లోస్సరి. ఆగష్టు 2008 http://www.thenibble.com/reviews/main/salts/scoville.asp. నుండి లభ్యం 31 ఆగస్ట్ 2010 న గ్రహింపబడినది.</ref>
పంక్తి 27:
మిరపకు సంబంధించి కింది పేర్కొన్న ఐదు జాతులు ప్రముఖంగా సాగులో ఉన్నాయి:
* ''కాప్సికం అన్నూం''
* ''కాప్సికమ్ ఫ్రూట్సెన్స్''
* ''కాప్సికమ్ చైనెన్స్''
* ''కాప్సికమ్ పుబెసీన్స్''
* ''కాప్సికమ్ బకాటమ్''
[[దస్త్రం:Capsicum1.jpg|left|thumb|upright|మెక్సికో నుండి వేరుచేయబడిన బొంత మిరప పండ్లు]]
పంక్తి 44:
వినియోగించే సమయంలో, క్యాప్సైసినాయిడ్స్ అనేవి నోరు మరియు గొంతు భాగాల్లోని నొప్పి గ్రాహకాలుతో బంధాన్ని ఏర్పాటు చేస్తాయి. ఈ కారణంగానే మిరపకాయలను తిన్న సమయంలో ఈ భాగాలు ఘాటుదనాన్ని గుర్తించగలుగుతాయి. మిరపకాయల్లోని క్యాప్సైసినాయిడ్స్ ద్వారా క్రియాశీలకం అయినపుడు నోరు, గొంతులో ఉన్న గ్రాహాకాలు తాము ఘాటైన పదార్థం చేత ప్రభావితమవుతున్నామనే సందేశాన్ని మెదడుకు అందజేస్తాయి. దీంతో హృదయ స్పందన రేటును పెంచడం, చెమట పట్టడాన్ని అధికం చేయడంతో పాటు ఎండార్ఫిన్ను విడుదల చేయడం ద్వారా మంట కలుగుతున్న భావానికి మెదడు ప్రతిస్పందన వ్యక్తం చేస్తుంది. 2008లో విడుదలైన ఒక అధ్యయనం<ref>{{cite journal | author = Yasser A. Mahmmoud | title = Capsaicin Stimulates Uncoupled ATP Hydrolysis by the Sarcoplasmic Reticulum Calcium Pump | journal = Journal of Biological Chemistry | volume = 283 | pages = 21418–21426 | year = 2008 | url = http://www.jbc.org/content/283/31/21418.abstract}}</ref> పేర్కొన్న ప్రకారం, ఎ టి పి యొక్క హైడ్రాలసిస్ ద్వారా ఉత్పత్తి అయిన శక్తిని శరీర కణాలు ఏవిధంగా ఉపయోగించుకుంటాయనే అంశాన్ని క్యాప్సైసిన్ మార్చివేస్తుంది. సాధారణ హైడ్రాలసిస్ ప్రక్రియలో సార్కోప్లాస్మిక్ రెటికులమ్లోకి [[కాల్షియమ్|కాల్షియం]] ఆయాన్లు చలించడం కోసం సెర్కా ప్రొటీన్ అనేది ఈ శక్తిని ఉపయోగించుకుంటుంది. అయితే, ఈ ప్రక్రియ జరిగే సమయంలో క్యాప్సైసిన్ భాగస్వామ్యం వహించినట్టైతే, సెర్కా ఆకారాన్ని అది మార్చివేస్తుంది. ఆవిధంగా అది ఆయాన్ చలనాన్ని తగ్గించివేస్తుంది; తత్ఫలితంగా ఎ టి పి శక్తి (ఆయాన్లను ముందుకు కదించేందుకు ఇది ఉపయోగపడుతుంది) వేడి రూపంలో విడుదలవుతుంది.<ref>''చిల్లి పెప్పర్స్ గురించి హాట్ న్యూస్ '' , కెమికల్ & AMP; ఇంజినీరింగ్ న్యూస్, 86, 33, 18 Aug. 2008, పే. 35</ref>
మిరపకాయల్లోని "ఘాటు" (వేడి) ని చారిత్రకంగా స్కోవిల్ హీట్ యూనిట్స్ (ఎస్ హెచ్ యు) లో కొలుస్తారు. రుచిని గుర్తించే చెప్పే కొంతమంది వ్యక్తులు గుర్తించలేని స్థాయికి ఒక మిరప రకంలోని ఘాటుదనం తగ్గిపోయేందుకు అది ఏస్థాయి చక్కర ద్రావణంలో కరిగించబడాలనే అంశాన్ని ఆధారం చేసుకుని ఈ రకమైన కొలతను నిర్థారిస్తారు.<ref>{{cite web|url=http://www.tabasco.com/info_booth/faq/scoville_how.cfm |title=History of the Scoville Scale | FAQS |publisher=Tabasco.Com |date= |accessdate=2010-12-23}}</ref> ఈ రకమైన పరీక్షలో భాగంగా బొంత మిరప సున్నఎస్ హెచ్ యు యూనిట్ల ర్యాంకును పొందితే, న్యూ మెక్సికో పచ్చరంగు మిరపకాయలు 1,500 ఎస్ హెచ్ యుని, జలపెనోస్ 2,500–5,000 ఎస్ హెచ్ యు ని, మరియు హబానెరోస్ 300,000 ఎస్ హెచ్ యు యూనిట్ల ప్రమాణాన్ని నమోదు చేస్తాయి. ఎస్ హెచ్ యు రేటింగ్ యొక్క పరిమాణాత్మక విశ్లేషణకు సంబంధించిన ఆధునికమైన సాధారణ పద్ధతిలో భాగంగా ఒక మిరప రకంలోని క్యాప్సినాయిడ్ పరిమాణాన్ని నేరుగా మదింపు చేయడం కోసం హై పెర్ఫార్మెన్స్ లిక్విడ్ క్రొమటోగ్రఫీని ఉపయోగించడం జరుగుతోంది. స్వచ్ఛమైన క్యాప్సైసిన్ అనేది ఒక హైడ్రోఫోబిక్, రంగు రహితం, వాసనరహితంగా ఉండడంతో పాటు గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద స్పటికాకారం మొదలుకొని మైనపు ముద్దల రూపంలో ఉండడంతో పాటు 16,000,000 ఎస్ హెచ్ యు ఘాటుదనాన్ని కలిగిఉంటుంది.
== ప్రపంచంలో అతిఘాటైన మిరప ==
=== ప్రస్తుతం ఈ రికార్డు కలిగిన రకం ===
[[గిన్నీస్ ప్రపంచ రికార్డులు|గిన్నిస్ వరల్డ్ రికార్డ్స్]] ప్రకారం, ఫిబ్రవరి 25, 2011 నాటికి, ప్రపంచంలోనే అతి ఘాటైన (కారం కలిగిన) మిరప రకంగా నాగా విపెర్ నిలుస్తోంది. 1,382,118 SHU స్కోవిల్ రేటింగ్తో అది ఈ ఘనతను సొంతం చేసుకుంది. అయితే, పైన పేర్కొన్న రికార్డు సైతం కొద్దిరోజుల్లోనే తుడిచిపెట్టుకుపోయే అవకాశముంది. "ట్రినిడాడ్ స్కార్పియోన్ బచ్ T" చిల్లీ పేరుతో 2.5
=== చరిత్ర ===
* 2007లో, ఘోస్ట్ పెప్పర్/చిలీ పెప్పర్గా కూడా సుపరిచితమైన ''భుట్ జోలోకియా''
* డిసెంబర్ 3, 2010న, నాగా విపెర్ పెపెర్ సరికొత్త రికార్డుతో ఘోస్ట్ పెప్పర్/చిలీ పెప్పర్ లేదా ఘోస్ట్ పెప్పర్గా కూడా సుపరిచితమైన భుట్ జోలోకియా సాధించిన గిన్నిస్ రికార్డు మరుగునపడిపోయింది. భుట్ జోలోకియా సాధించిన పాయింట్లతో పోలిస్తే స్కోవిల్ రేటింగ్ విషయంలో 300,000 కంటే ఎక్కువ పాయింట్లు సాధించడం ద్వారా నాగా విపెర్ కొత్త రికార్డును సాధించింది. అయితే, ప్రస్తుతం అత్యంత ఘాటైన మిర్చిగా రికార్డు సాధించిన డోర్సెట్ నాగాతో పోటీపడలేక ఈ నాగా విపెర్ వెనక్కు తగ్గింది.<ref name="yahoo">డైక్స్, B.M. (2010). [http://web.archive.org/web/20101206151816/news.yahoo.com/s/yblog_thelookout/20101203/sc_yblog_thelookout/worlds-hottest-pepper-is-hot-enough-to-strip-paint వరల్డ్స్ హట్టేస్ట్ పెప్పార్ ఈస్ ‘హాట్ ఇనఫ్ టు స్ట్రిప్ పైంట్’]. ''యాహూ న్యూస్'' , డిసెంబర్ 3, 2010.</ref>
* ఫిబ్రవరి 2011లో, గిన్నిస్ వరల్డ్ రికార్డ్స్ అందించిన "ప్రపంచపు అత్యంత ఘాటైన మిరప" అనే పురస్కారాన్ని గ్రాంతమ్, ఇంగ్లాండ్లో సాగవుతోన్న ఇన్ఫినిటీ మిరప దక్కించుకుంది. స్కోవిల్ స్కేలుపై ఈ మిరప 1,067,286 యూనిట్లను నమోదుచేసింది.<ref>{{Cite web|url=http://www.chilefoundry.co.uk/2011/02/15/infinity-chilli-guinness-world-records/|title=Infinity Chilli – New Guinness World Record Holder|date=February 15, 2011|publisher=The Chilli Foundry|accessdate=February 20, 2011}}</ref>
* ఫిబ్రవరి 25, 2011న, గిన్నిస్ వరల్డ్ రికార్డు ప్రకటించిన ప్రకారం, నాగా విపెర్ తన పాత రికార్డైన 314,832 (SHU) ని 1,382,118 పాయింట్ల కొత్త రికార్డుతో బద్దలు కొట్టింది.<ref>{{Cite web|url=http://www.independent.co.uk/life-style/food-and-drink/title-of-worlds-hottest-chili-pepper-stolen--again-2225925.html|title=Title of world's hottest chili pepper stolen - again|publisher=[[The Independent]]|date=February 25, 2011|accessdate=February 27, 2011}}</ref>
అయితే, ప్రస్తుతం మిరప పండే దేశాల మధ్య స్కోవిల్ రేటింగ్ల విషయంలో విపరీతమైన వివాదం నెలకొనడంతో పాటు "ప్రపంచపు అతి ఘాటైన" అనే నిర్ణయాన్ని వెలువరించడం కోసం అనేక మిరప రకాలపై అత్యంత కఠినమైన శాస్త్రీయ ప్రమాణాలను అమలుచేయడం జరుగుతోంది.
పంక్తి 61:
== ఉపయోగాలు ==
=== వంటకాల్లో ఉపయోగాలు ===
[[దస్త్రం:Thai peppers.jpg|left|thumb|థాయ్ మిరప.ఆఫ్రికన్ బర్డ్సే రకాన్ని పోలిన మిరప రకం,
మిరప పండ్లును తాజాగా లేదా ఎండిన రూపంలో ఉపయోగించడం జరుగుతోంది. మిరపను సుదీర్ఘకాలం పాటు నిల్వచేయడానికి వీలుగా వాటిని ఎండబెట్టడం జరుగుతోంది. అలాగే తాజా మిరప పండ్లను ఊరగాయ వేయడం ద్వారా కూడా దీర్ఘకాలం నిల్వచేయడం జరుగుతోంది.
పంక్తి 69:
పోబ్లానో లాంటి అనేక తాజా మిరప రకాలు కఠినంగా ఉండే పై పొరను కలిగి ఉండడం వల్ల వండేటప్పడు సైతం అవి ఏమాత్రం చెదరవు. వంటల్లో భాగంగా మిరపకాయలను మొత్తంగా లేదా పెద్ద ముక్కల రూపంలో, వేయించి, లేదా ఇతర విధానాల్లో పైపొరని మాడేలా చేయడం లాంటి విధానాలను అనుసరించడం ద్వారా మిరపకాయల లోపల ఉండే కండ భాగాన్ని పూర్తిగా ఉడికేలా చేయడం జరుగుతుంది. మిరపకాయలు చల్లగా ఉండే సమయంలో వాటిపైన ఉండే చర్మం సాధారణంగా సులభంగా ఊడి వస్తుంది.
మిరప చెట్ల పత్రాలు సైతం కొద్దిగా చేదుగా ఉంటాయే తప్ప కారం విషయంలో మాత్రం అదే చెట్టు నుంచి వచ్చే కాయలంత కారంగా మాత్రం ఉండవు. మరోవైపు మిరప చెట్టు ఆకులను సైతం ఫిలిపినో వంటకంలో [[ఆకు కూరలు|ఆకుకూరలు]] రూపంలో వండుతారు, అక్కడ వారు దీన్ని ''దహోన్ఎన్గ్ సిలీ'' (అక్షరబద్దంగా "మిరప పత్రాలు" అంటారు) అని పిలుస్తుంటారు. వారు దీన్ని ''టినోలా''
మరోవైపు [[భూటాన్|భూటాన్]]లో మిరప అనేది ఒక ముఖ్యమైన ఫలంగా ఉంటోంది. అక్కడి స్థానిక మార్కెట్లలో మిరప లేకపోవడమనేదే జరగదు, మార్కెట్లన్నీ ఎల్లప్పుడూ విభిన్న రకాల రంగులు మరియు పరిమాణాల్లో తాజా మరియు ఎండిన రూపంలోని మిరపకాయలను విక్రయిస్తుంటాయి. భూటానీయులు ఈ పంటని ఎమా (జోంగ్కాఖాలో) అని లేదా సోలో (షార్చోప్) అని పిలుస్తుంటారు. మిరప అనేది భూటాన్లో ఒక ముఖ్యమైన ఫలంగా ఉంటోంది; ''ఎమా'' డట్సీ అనే వంటకాన్ని స్థానిక జున్నులో మిరపను కలిపి తయారు చేస్తుంటారు. అలాగే ఈ దేశంలో మిరప అనేది దాదాపు అన్ని రకాల వంటకాలు మరియు ఆహార పదార్థాల్లో ఒక ముఖ్యమైన భాగంగా ఉంటోంది.
పంక్తి 81:
*నైజీరియన్ వంటకాలతో పాటు ఆఫ్రికాలోని అనేక ప్రాంతాల్లో మిరపకాయల ఉపయోగం కనిపిస్తుంది.
ఘాటైన సాస్ల తయారీ కోసం తాజా లేదా ఎండిన మిరపకాయలను ఉపయోగిస్తుంటారు. సీసాల్లో సేకరించి ఉంచే ఈ పరిమళభరిత సాస్ని ఇతర పదార్థాలకి ఘాటుదనాన్ని ఆపాదించడం కోసం వాటిలో కలిపేందుకు ఉపయోగిస్తుంటారు.
=== మనస్తత్వశాస్త్రం ===
పంక్తి 106:
== పోషక విలువ ==
{{nutritionalvalue | name=ఎరుపైన మిరప కాయలు సహజంగా | source_usda=1 | water=88 గ్రా | kJ=166 | protein=1.9 గ్రా | fat=0.4 గ్రా | carbs=8.8 గ్రా | fiber=1.5 గ్రా | sugars=5.3 గ్రా | right=1 | vitC_mg=144 | vitA_ug=48 | betacarotene_ug=534 | vitB6_mg=0.51 | potassium_mg=322 | magnesium_mg=23 | iron_mg=1}}
ఎర్ర మిరప అధిక మొత్తంలో విటమిన్ సిమరియు కెరోటిన్ (ప్రోవిటమిన్ ఎ) ను కలిగి ఉంటుంది. పసుపు మరియు ప్రత్యేకించి పచ్చని మిరప రకాలు (ఇవి ప్రత్యేకించి పక్వానికి రాని ఫలాలు) మాత్రం పై రెండు అంశాలను గణనీయమైన స్థాయిలో తక్కువగా కలిగిఉంటాయి. మరోవైపు మిరపలో పైన చెప్పిన అంశాలే కాకుండా, అత్యధికభాగం బి విటమిన్లు, మరియు విటమిన్ బి<sub>6</sub> లాంటివి సంవృద్ధికరంగా ఉంటాయి. అలాగే పొటాషియం, మెగ్నీషియం, మరియు [[ఇనుము]] లాంటివి కూడా అత్యంత పెద్ద మొత్తంలో ఉంటాయి. మిరపలో ఎక్కువగా ఉండే విటమిన్ సి అనేది భోజనంలో భాగమైన బీన్స్ మరియు ధాన్యాల నుంచి హీమ్ రహిత ఇనుముని శరీరం గ్రహించే తీరుని సైతం అధికం చేస్తుంది.
[[దస్త్రం:Chillies drying in Kathmandu.jpg|thumb|left|నేపాల్లో కాట్మండులో ఎండబెట్టిన మిరపకాయలు
=== పరిణామాత్మక ఉపయోగాలు ===
పంక్తి 120:
== అక్షరక్రమం మరియు ఉపయోగం ==
* ఎక్కువభాగం దక్షిణ అమెరికాలో మిరప మొక్క మరియు దాని పండు లాంటివి ''అజి''
* చిలీ అనే అక్షరక్రమం సైతం చిల్లీ పదానికి ప్రత్యామ్యాయంగా ఉపయోగించబడుతోంది, మెక్సికోలోను<ref>{{cite book | last = Heiser| first = Charles | title = Seed To Civlization: The Story of Food | publisher = Cambridge: Harvard University Press| year = 1990 | month = August | isbn = 0-67-479681-0 }}</ref> అలాగే అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు మరియు [[కెనడా]]ల్లోని కొన్ని ప్రాంతాల్లోనూ ఈ రకమైన ఉపయోగం సర్వసాధారణం. ఇది ప్రత్యేకించి మిరపచెట్టు మరియు దాన్ని ఫలం గురించి సూచిస్తాయి. అమెరికా నైరుతిలో (ప్రత్యేకించి ఉత్తర న్యూ మెక్సికో) చిలీ అనే మాట చిక్కని, ఘాటుగా, వెనీగర్ లేకుండా ఉండే ఒక సాస్ని సూచిస్తుంది. ఇది ఎర్రని మరియు పచ్చ రంగుల్లో లభించడంతో పాటు తరచుగా ఈ సాస్ని న్యూ మెక్సికన్ ఆహారం మీద వడ్డిస్తారు.
* చిలీ అనే అక్షర క్రమం మిరప
మరోవైపు ఆంగ్లంలో [[చిలీ|చిల్లీ]]గా పిలవబడే మిరపమొక్కకు చిలీ దేశం పేరుకు మధ్య ఎలాంటి సంబంధం లేదు. క్యూచువా ''చిన్'' ("శీతల"), ''చిలి'' ("మంచు"), లేదా ''చిల్లీ'' ("భూభాగం అంతమయ్యే చోటు") అనే అర్థం నుంచి ఈ దేశం పేరు ఉద్భవించింది. చిలీ మరియు ప్యూర్టో రికో రెండూ కూడా స్పానిష్ మాట్లాడే దేశాలు. ఈ రెండు దేశాల్లో టైనో మూలానికి చెందిన పదమైన ''అజి'' అనే పదాన్ని మిరపకాయలను సూచించడానికి ఉపయోగిస్తుంటారు.
పంక్తి 130:
మిరపకాయ (చిల్లీ పెప్పర్) అనేది సొలనేసి కుటుంబం, సొలనేసి లోని మిరప కాప్సికమ్ తరగతికి చెందిన మొక్కలకు కాచే ఒక పండు. మిరపకాయలనేవి మొదట అమెరికాల్లో వెలుగుచూశాయి. కొలంబియన్ ఎక్ఛేంజ్ తర్వాత, మిరపకాయలకు సంబంధించిన అనేక రకాలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తరించడంతో పాటు ఆహారం మరియు ఔషధాల తయారీల్లో ఉపయోగించడం ప్రారంభమైంది.
మిరపకాయను తలచుకోగానే అది ఇచ్చే కారపు రుచి
==వైద్యపరంగా : తగు మోతాదు లో మిరప కాయలను గాని మిరప గుండను గాని వాడితే :==
పంక్తి 138:
డయాబెటిక్ న్యూరోపతి,
పోస్ట్మ్యాస్టెక్టోమీ నొప్పి, మరియు
తలనొప్పల ........ నుంచి ఉపశమనం పొందే విషయంలో క్యాప్సైసిన్ అనేది ఒక సురక్షితమైన మరియు ప్రభావవంతమైన స్థానిక (Local) నొప్పి నివారిణిగా పనిచేస్తుంది.
దీనిలో ఉండే "కాప్సాసిన్(Capsaicin)" కీళ్ళ నొప్పులు
కాన్సర్ కణాలను నాశనం చేస్తుంది .
స్థూల కాయం ఉన్నా
పాంక్రియాస్ లోని నరాలు పై పనిచేసి ఆ కణాలు insulin
కొలెస్టిరాల్ ను తగ్గిస్తుంది
మధుమేహ ఉన్నా వారికి
*మిరపకాయలు, పచ్చిమిర్చి- - డా. చిరుమామిళ్ల మురళీమనోహర్
భారతీయత, భారతీయ వంటకాలు వీటి గురించి ప్రస్తావన వచ్చినప్పుడు ఎవరికైనా గుర్తుకు వచ్చేది మిరప, పచ్చిమిర్చి, పండు మిర్చి ఇవి రెండూ భారతీయ వంటకాల్లో కీలక స్థానం పోషిస్తాయి. నాలుగు వందల ఏళ్ల క్రితం భారతీయులకి మిరప తెలియదు. ఆ రోజుల్లో కారం రుచి కోసం మిరియాల మీదనే ఆధారపడేవాళ్లు. పొడవుగా, మెలికలు తిరిగి వాడిగా కనిపించే మిరపను చూసి, తేలులాగా కుడుతుందని భావించేవారు. పోర్చుగీసు వారు భారతదేశానికి మిరపను పరిచయం చేశారు. తరువాత కాలంలో ఇది భారతీయ సంస్కృతిలో ఇమిడిపోయింది.
మిరపలోని గుణాలను బట్టి ఆయుర్వేదం దీనిని కటువీర, రక్తమిర్చి, పిత్తకారిణి, లంక తదితర పేర్లతో వ్యవహరిస్తుంది. మిరప చెట్టులో అనేక రకాలున్నాయి. ముఖ్యంగా తెల్లపువ్వులు కలిగిన మొక్క మొదటిరకం. దీనిలో తీక్షణత ఎక్కువ. ఆకుపచ్చని పువ్వులు కలిగినది రెండవ రకం. దీనిలో తీక్షణత తక్కువ. మిరప పండ్లు, కాయల్లో చాలా తేడాలున్నాయి. ఆకారాన్నిబట్టి, ఆకృతిని బట్టి, రంగును బట్టి, రుచిలో తీక్షణతను బట్టి మిరపకాయలు, పండ్లు రకరకాలుగా లభిస్తున్నాయి. అవసరాన్నిబట్టి వీటిని వాడుతుంటారు. మిరపలో ‘క్యాప్పైసిన్’ అనే పదార్థం తాలూకు మొత్తాన్నిబట్టి దీని తీక్షణత ఆధారపడి ఉంటుంది. మిరపలోని ఘాటుదనం లాలాజలాన్ని ప్రేరేపిస్తుంది. లాలాజలంలో పిండి పదార్థాలను పచనం చెందిందే సెలైవరీ ఎమైలేజ్ ఉంటుంది. ఈ కారణంగానే భక్ష్యాలను వండేటప్పుడు మిరపను తగలనిస్తే, అవి చక్కగా జీర్ణమవుతాయి. మిరపలో విటమిన్-ఎ, విటమిన్-సి తదితర పదార్థాలుంటాయి. ఇవి ఆరోగ్యానికి హితం చేస్తాయి. మిరప శరీరంలో పేరుకుపోయిన విష తత్వాలను నిర్వీర్యపరుస్తుంది. ముఖ్యంగా పెద్ద పేగులో సంచితమైన హానికర విష రసాయనాలను శుభ్రం చేస్తుంది. అలాగే మిరప రక్తశోధకంగా కూడా
==గృహ చికిత్సలు==
గొంతు బొంగురు (స్వర భంగం) --ఒక టీ స్పూన్ పంచదారను, ఒకటి రెండు బాదం గింజలను, ఒక పండు మిరపకాయను కలిపి దంచండి. దీనిని చిన్నచిన్న ఉండలుగా తయారుచేసి తీసుకుంటే గాయకులకు, ఉపన్యాసకులకు, టీచర్లకు, లెక్చరర్లకి గొంతు బొంగురు సమస్య తగ్గుతుంది.
కడుపు నొప్పి--100 గ్రాముల బెల్లంలో ఒక గ్రాము ఎర్ర మిరప పొడిని కలిపి చిన్నచిన్న మాత్రలుగా తయారుచేసి నీళ్లతో తీసుకుంటే కడుపునొప్పి తగ్గుతుంది. అర గ్రాము ఎండు మిరప పొడిని 2 గ్రాముల శొంఠి చూర్ణంతో కలిపి తీసుకుంటే అజీర్ణం, కడుపునొప్పి తగ్గుతాయి.
పంక్తి 161:
అరుచి--125 గ్రాముల మిరపగింజలను అర కిలో నువ్వుల నూనెలో వేసి చిన్న మంట మీద గింజలు మాడిపోయే వరకూ వేడి చేయండి. తరువాత వడపోసి సీసాలో నిల్వ చేసుకోండి. మిరప గింజల తైలం సిద్ధమవుతుంది. శరీరంలో వేడి పెరిగిపోవటం, పైత్యం పెరగటం వంటి సమస్యల వల్ల ఆహార పదార్థాల రుచి తెలియకపోతుంటే, ఆకలి తగ్గితే, ఈ మిరప గింజల తైలాన్ని 5 నుంచి 30 చుక్కలు ఒక టీస్పూన్ పంచదారతో కలిపి తీసుకోండి. దీంతో ఆకలి పెరుగుతుంది.
కలరా (వాంతులు, విరేచనాలు) --మిరప గింజలను చెరిగి శుభ్రం చేసి, మెత్తగా పొడిచేసి గుడ్డతో వస్తగ్రాళితం చేయండి. దీనిని ఒక చిటికెడు తీసుకొని చిటికెడు కర్పూరం, చిటికెడు పొంగించిన ఇంగువ పొడిని కలిపి, తగినంత తేనె కలిపి తీసుకోండి. లేదా వీటి మిశ్రమాన్ని 125 మిల్లీగ్రాముల మాత్రలుగా చేసి నిల్వ చేసుకొని ప్రతి రెండు గంటలకూ ఒక్కోటి చొప్పున నీళ్లతో వేసుకుంటే కలరా వ్యాధిలో నాడి తగ్గిన సందర్భాల్లో నాడి వేగం పెరుగుతుంది.
నల్ల మందు, పొంగించిన ఇంగువ వీటిని సమంగా కలిపి 125 మి.గ్రా. మాత్రలుగా చేయండి. దీనిని మిరప కషాయంతో తీసుకుంటే కలరా వ్యాధి తగ్గుతుంది. 125 గ్రాముల మిరపకాయలను అర కిలో నువ్వుల నూనెలో వేసి చిన్న మంట మీద గింజలు మాడిపోయే వరకూ వేడి చేయండి. తరువాత దించి వడపోసి నిల్వ చేసుకోండి. మిరప తైలం సిద్ధం. కలరాలో విరేచనాలు, వాంతుల తరువాత ఈ తైలాన్ని పూటకు అర టీస్పూన్ మోతాదుగా రెండు మూడు పూటలు వాడితే మంచి ఫలితం కనిపిస్తుంది. ఎండు మిరపకాయల పొడిని తేనెతో కలిపి రేగు గింజలంత మాత్రలుగా తయారుచేసి పెట్టుకోండి. కలరా వ్యాధిగ్రస్థునికి గంటకో మాత్ర చొప్పున చన్నీళ్లతో ఇస్తే ప్రమాదం నుంచి బయటపడతాడు.
పంక్తి 184:
== బాహ్య లింకులు ==
{{wiktionary}}
* [http://au.lifestyle.yahoo.com/b/better-homes-gardens/8003/some-like-it-hot/ మిరపకాయలకు బెటర్ హోమ్స్ &
* [http://www.plantcultures.org/plants/chilli_pepper_landing.html వృక్ష సంస్కృతులు: మిరప వృక్షశాస్త్రం, చరిత్ర మరియు ఉపయోగాలు]
* [http://www.chilepepperinstitute.org/ ది చిల్లీ పెప్పర్ ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ న్యూ మెక్సికో స్టేట్ యూనివర్సిటీ]
|