ప్రాగటూర్
ప్రాగటూర్,తెలంగాణ రాష్ట్రం, జోగులాంబ గద్వాల జిల్లా, ఉండవెల్లి మండలంలోని గ్రామం.[1]
| ప్రాగటూర్ | |
| — రెవిన్యూ గ్రామం — | |
 |
|
| రాష్ట్రం | తెలంగాణ |
|---|---|
| జిల్లా | జోగులాంబ |
| మండలం | ఆలంపూర్ |
| ప్రభుత్వం | |
| - సర్పంచి | రాధమ్మ |
| జనాభా (2011) | |
| - మొత్తం | 1,614 |
| - పురుషుల సంఖ్య | 834 |
| - స్త్రీల సంఖ్య | 780 |
| - గృహాల సంఖ్య | 400 |
| పిన్ కోడ్ | 509153 |
| ఎస్.టి.డి కోడ్ | |
ఇది మండల కేంద్రమైన ఉండవెల్లి నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన కర్నూలు నుండి 20 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత మహబూబ్ నగర్ జిల్లా లోని మానవపాడ్ మండలంలో ఉండేది. [2]
గణాంకాలు
మార్చు
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 400 ఇళ్లతో, 1614 జనాభాతో 784 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 834, ఆడవారి సంఖ్య 780. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 268 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 576427.[3] పిన్ కోడ్: 509152.
2001 లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1320. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 658, స్త్రీల సంఖ్య 662. గృహాల సంఖ్య 305.
చరిత్ర
మార్చు17వ శతాబ్దానికి చెందిన కవిరాజు బిజ్జుల తిమ్మభూపాలుడు తెనుగించిన అనర్ఘ రాఘవములో ఈ గ్రామాన్ని ప్రాగటూరు నగరంగా వర్ణించాడు.[4][5] అలంపూర్, అమ్రాబాద్ ప్రాంతాలు బిజ్జుల వంశీయుల పాలనలో ఉన్నాయి. బిజ్జుల వంశీయులు ప్రాగటూరును రాజధానిగా చేసుకొని అలంపురం సీమను పరిపాలించారు. పూర్వం ఈ గ్రామం చుట్టుపక్కల ప్రాంతాలలో చాలా ప్రసిద్ధి చెందినది. ఇప్పుడు శిథిలావస్థలో ఉంది. ప్రాగటూరులో ఒక ఎత్తైన కోట ఉంది. కోటకు ఉత్తరాన కృష్ణానది ప్రవహిస్తున్నది. కోట అంతా కడప బండలతో నిర్మించిన అనేక శిథిలమైన ఇల్లు ఉన్నాయి. ఇందులో స్థానికంగా లక్ష్మీబాయమ్మ మహల్ అని పిలవబడే భవనం కూడా ఉంది. కోటలో రెండు ముఖ్యమైన ఆలయాలు ఉన్నాయి. మొదటిది రామలింగేశ్వరస్వామి ఆలయం. రెండవది వరదరాజస్వామి ఆలయం.[6]
నిజాం పాలనాకాలంలో ఈ ప్రాంతాన్ని సుల్తాన్‌లు పాలించారు. వారిలో హైదర్ సాహెబ్ (ఇదర్ సాబ్) ఒకడు. ఇతను గద్వాల సంస్థానాధిపతియైన నల సోమనాద్రితో రెండు సార్లు తలపడినట్లు తెలుస్తుంది. మొదటిసారి నల సోమనాద్రికి, ఉప్పేరు నవాబు సయ్యదు దావూద్ మియాకు మధ్య జరిగిన గద్వాల భూవివాదానికి సంబంధించి జరిగిన అరగిద్ద యుద్ధంలో పాల్గొన్నాడు. ఆ యుద్ధంలో పరాజయం పాలయ్యాడు. రెండవ సారి ఉప్పేరు నవాబుకు మద్దతగా నిజాం సేనలు సోమనాద్రి మీదికి దండెత్తి వచ్చిన నిడ్జూరు యుద్ధంలోనూ పాల్గొన్నాడు. ఈ యుద్ధంలోనే హైదర్ సాహెబ్ ప్రాణాలను కూడా కోల్పోయాడు[7].
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది.బాలబడి మారమునగాలలోను, మాధ్యమిక పాఠశాల తక్కశిలలోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల ఆలంపూర్లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల‌లు కర్నూలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్ కర్నూలులో ఉన్నాయి.సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉండవెల్లిలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల‌లు కర్నూలులోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రాగటూర్లో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చుగ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుమురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్‌లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చుప్రాగటూర్లో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చుప్రాగటూర్లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 342 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 67 హెక్టార్లు
- సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 4 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 84 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 284 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 329 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 44 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చుప్రాగటూర్లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- బావులు/బోరు బావులు: 44 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్చుప్రాగటూర్లో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మార్చురాజకీయాలు
మార్చు2013, జూలై 23న జరిగిన గ్రామపంచాయతి ఎన్నికలలో గ్రామ సర్పంచిగా రాధమ్మ ఎన్నికయింది.[8]
ఇవికూడా చూడండి
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వులు GO. Ms. No. 244, Revenue (DA-CMRF) Department, Date: 11.10.2016
- ↑ "జోగులాంబ గద్వాల జిల్లా" (PDF). తెలంగాణ గనుల శాఖ. Archived (PDF) from the original on 2021-12-27. Retrieved 2021-01-06.
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".
- ↑ Census of India, 1961, Volume 1, Issue 12
- ↑ మురారి అనర్ఘరాఘవమ్ చూడామణి తెలుగు వ్యాఖ్య - బేతవోలు రామబ్రహ్మం
- ↑ Area under Srisailam Project to be submerged: a case for salvage archaeology
- ↑ సోమనాద్రి - సురవరం ప్రతాపరెడ్డి,తెలుగు వాచకం,9 వ తరగతి, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ ప్రచురణలు, హై.బా..1979, పుట- 132
- ↑ ఈనాడు దినపత్రిక, మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా టాబ్లాయిడ్, తేది 24-07-2013