వికీపీడియా

శిలీంధ్రం

(ఫంగస్ నుండి దారిమార్పు చెందింది)

శిలీంధ్రాలు (ఆంగ్లం: Fungus) ఒక రకమైన సూక్ష్మక్రిములు. ఇవి మట్టిలో విరివిరిగా ఉంటాయి. వీటిలో 70,000 రకాలు గుర్తించబడ్డాయి. ఇవి ప్రపంచవ్యాప్తంగా మొక్కలలో, జంతువులలో, మానవులలో వివిధ రకాలైన వ్యాధులు కలుగజేస్తాయి. కొన్ని ప్రాణాంతకముగా మారే అవకాశం ఉంది. శిలీంధ్రాల గురించి తెలియజేసే విజ్ఞానాన్ని మైకాలజీ అంటారు.

శిలీంధ్రాలు
Temporal range: Early సిలూరియన్ - Recent
Clockwise from top left: Amanita muscaria, a basidiomycete; Sarcoscypha coccinea, an ascomycete; black bread mold, a zygomycete; a chytrid; a Penicillium conidiophore.
Scientific classification
Domain:
Eukarya

(unranked):
Opisthokonta
Kingdom:
శిలీంధ్రాలు

(లిన్నేయస్, 1753) R.T. Moore, 1980[1]
Subkingdom/Phyla
Chytridiomycota
Blastocladiomycota
Neocallimastigomycota
Glomeromycota
జైగోమైకోటా

Dikarya (inc. Deuteromycota)

ఏస్కోమైకోటా
బెసిడియోమైకోటా

ఉనికి

మార్చు

శిలీంధ్రాలు విశ్వవ్యాప్తంగా ఉన్నాయి. ఇవి గాలిలో, నీటిలో, నేలపై, నేలలోను, సజీవ, నిర్జీవ దేహలలో ఉంటాయి. అత్యధిక జాతులు కుళ్ళుచున్న సేంద్రీయ పదార్థాలపై పూతికాహారులు గా (Saprophytes) జీవిస్తున్నాయి. నీటిలో నివసించే శిలీంధ్రాలు ఆదిమమైనవి. వీటికన్నా పరిణతి చెందినవి మృత్తికావాసం చేసేవి. వీటికన్నా పరిణతి చెందినవి పరాన్నజీవులు.

కొన్ని జంతువుల, వృక్షాల దేహాలలో పరాన్నజీవులు (Parasites) వివిధ వ్యాధులను కలుగజేస్తున్నాయి.

కొన్ని శిలీంధ్ర ప్రజాతులు వృక్షాల వేరు వ్యవస్థలలో శిలీంధ్ర మూలాలు (Mycorrhiza) గా ఏర్పడి సహజీవనం చేస్తూ, నీరు, లవణ పోషణకు ఉపకరిస్తాయి. చాలా వృక్ష జాతులు (90% పైగా) వాని మనుగడకు ఈ విధంగా శిలీంధ్రాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి.[2][3][4] ఈ విధమైన సహజీవనం మానవులకు చాలా ప్రాచీన కాలం అనగా ఇంచుమించు 400 మిలియను సంవత్సరాల నుండి తెలుసును.[5] ఇవి మొక్కలు భూమి నుండి పీల్చుకునే నత్రజని, ఫాస్ఫేటు మొతాదులను పెంచుతాయి.[6] కొన్ని శిలీంధ్రాలు ఒక మొక్క నుంచి మరొక మొక్కకు పిండి పదార్థాలు మొదలైన ఆహార పదార్థాలను తరలిస్తాయి.[7]

 
Polypores growing on a tree in Borneo

ఉపయోగాలు

మార్చు
  • ఆహారపదార్ధాలలో పాల నుండి పెరుగును తయారుచేసేవి శిలీంధ్రాలు.
  • బేకరీలలో గోధుమ రొట్టెను మెత్తగా చిన్నచిన్న రంధ్రాలతో తయారుచేసేవి కూడా ఇవే.
  • మద్యం తయారీలో వీటిని విస్తృతంగా ఉపయోగిస్తారు.
  • పెన్సిలిన్ వంటి చాలా రకాల సూక్ష్మజీవి నాశకాలు (Antibiotics) ను శిలీంద్రాల నుండి తయారుచేస్తారు. ఇవి ప్రమాదకరమైన బాక్టీరియా వ్యాధుల నుండి మనను కాపాడుతున్నాయి.
  • పుట్టగొడుగులు ఆహారంగా మనకందరకు చాలా ఇష్టం. వీటిలో కొన్ని విషపూరితమైనవి గలవని మరిచిపోవద్దు.

వ్యాధులు

మార్చు

మనుషులలో

మార్చు

కొన్ని శిలీంధ్రాలు మానవులలో ముఖ్యంగా రోగ నిరోధకశక్తి లోపించిన వారిలో ప్రాణాంతకమైన వ్యాధుల్ని కలుగజేస్తాయి. ఏస్పర్జిలస్, కాండిడా, క్రిప్టోకాకస్, [8][9] హిస్టోప్లాస్మా, [10] and న్యూమోసిస్టిస్ మొదలైనవి.[11] కొన్ని వ్యాధికారక శిలీంధ్రాలు తామర వంటి చర్మ వ్యాధుల్ని కలుగజేస్తాయి.

వృక్షాలలో

మార్చు
  • అగ్గి తెగులు - వరి
  • ఆకుపచ్చకంకి తెగులు - సజ్జ
  • కొరడా కాటుక తెగులు - చెరకు
  • టిక్కా ఆకుమచ్చ తెగులు - వేరుశెనగ

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ "Taxonomic proposals for the classification of marine yeasts and other yeast-like fungi including the smuts". Bot. Mar. 23: 371. 1980.
  2. ↑ Volk, Tom. "Tom Volk's Fungi FAQ". Archived from the original on 2006-08-28. Retrieved 2006-09-21.
  3. ↑ Wong, George. "Symbiosis: Mycorrhizae and Lichens". Archived from the original on 2006-10-05. Retrieved 2006-09-21.
  4. ↑ Knowledge of nitrogen transfer between plants and beneficial fungi expands Archived 2008-04-09 at the Wayback Machine southwestfarmpress.com. 2005-06-10 Retrieved 2007-04-06.
  5. ↑ Remy W; Taylor TN; Hass H; Kerp H (1994). "4-hundred million year old vesicular-arbuscular mycorrhizae". Proc. Natl. Acad. Sci. 91: 11841–11843. doi:10.1073/pnas.91.25.11841. PMID 11607500.
  6. ↑ van der Heijden MG; Streitwolf-Engel R; Riedl R; Siegrist S; Neudecker A; Ineichen K; Boller T; Wiemken A; Sanders IR (2006). "The mycorrhizal contribution to plant productivity, plant nutrition and soil structure in experimental grassland". New Phytol. 172: 739–752. doi:10.1111/j.1469-8137.2006.01862.x. PMID 17096799.
  7. ↑ Selosse MA; Richard F; He X; Simard SW (2006). "Mycorrhizal networks: des liaisons dangereuses?". Trends Ecol Evol. 21: 621–628. doi:10.1016/j.tree.2006.07.003. PMID 16843567.
  8. ↑ Nielsen K; Heitman J. (2007). "Sex and virulence of human pathogenic fungi". Adv Genet. 57: 143–173. doi:10.1016/S0065-2660(06)57004-X. PMID 17352904.
  9. ↑ Brakhage AA (2005). "Systemic fungal infections caused by Aspergillus species: epidemiology, infection process and virulence determinants". Curr. Drug Targets. 6: 875–886. doi:10.2174/138945005774912717. PMID 16375671.
  10. ↑ Kauffman CA. (2007). "Histoplasmosis: a clinical and laboratory update". Clin Microbiol Rev. 20: 115–132. doi:10.1128/CMR.00027-06. PMID 17223625.
  11. ↑ Cushion MT; Smulian AG; Slaven BE; Sesterhenn T; Arnold J; Staben C; Porollo A; Adamczak R; Meller J. (2007). "Transcriptome of Pneumocystis carinii during Fulminate Infection: Carbohydrate Metabolism and the Concept of a Compatible Parasite". PLoS ONE. 2: e423. doi:10.1371/journal.pone.0000423. PMID 17487271.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)

బయటి లింకులు

మార్చు
 
Look up శిలీంధ్రం in Wiktionary, the free dictionary.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=శిలీంధ్రం&oldid=4338752" నుండి వెలికితీశారు