రాజస్థాన్ రాజకీయాలు
రాజస్థాన్ రాజకీయాలలో ప్రధానంగా భారతీయ జనతా పార్టీ, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అనే రెండు పార్టీలు ఆధిపత్యం చెలాయిస్తున్నాయి. రాజస్థాన్‌లో ప్రస్తుత ప్రభుత్వం భారతీయ జనతా పార్టీది, భజన్ లాల్ శర్మ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నాడు.[1][2]
చరిత్ర
మార్చుసుఖాడియా-షెకావత్ యుగం
మార్చురాజస్థాన్ రాజకీయాలు ప్రధానంగా భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన భైరోన్ సింగ్ షెకావత్, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు చెందిన మోహన్ లాల్ సుఖాడియా అనే ఇద్దరు రాష్ట్ర ప్రముఖులచే ఆధిపత్యం చెలాయించబడ్డాయి. శ్రీ సుఖాడియా రాజస్థాన్‌ను 17 సంవత్సరాలు పాలించారు. 1982 ఫిబ్రవరిలో మరణించారు, అదే సమయంలో దివంగత శ్రీ షెకావత్ జాతీయ రాజకీయ హోరిజోన్‌లో ఉన్నారు. అంతకుముందు రాజకీయాలు కాంగ్రెస్ పార్టీ ఆధిపత్యంలో ఉండేవి. ప్రధాన ప్రతిపక్ష పార్టీ రాజస్థాన్ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన నాయకుడు భైరోన్ సింగ్ షెకావత్ నేతృత్వంలోని భారతీయ జనసంఘ్, రాజస్థాన్ మాజీ పాలకుల నేతృత్వంలోని స్వతంత్ర పార్టీగా ఉంది. 1962 సంవత్సరం వరకు కాంగ్రెస్ పాలనలో ఎలాంటి మచ్చ లేకుండా పోయింది. కానీ 1967లో, షెకావత్ నేతృత్వంలోని జనసంఘ్, జైపూర్‌కు చెందిన రాజమాత గాయత్రీ దేవి నేతృత్వంలోని స్వతంత్ర పార్టీ మెజారిటీ పాయింట్‌కు చేరుకున్నప్పటికీ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయలేకపోయాయి. 1971లో జరిగిన యుద్ధం తర్వాత 1972లో కాంగ్రెస్ ఘనవిజయం సాధించింది. కానీ ఎమర్జెన్సీ ప్రకటన తర్వాత, షెకావత్ విపరీతమైన ప్రజాదరణ పొందాడు, ముఖ్యంగా బలవంతంగా అరెస్టు చేయబడి, హర్యానాలోని రోహ్‌తక్ జైలుకు పంపబడ్డాడు. ఎమర్జెన్సీ ఎత్తివేయబడిన వెంటనే, ఉమ్మడి ప్రతిపక్షమైన జనతా పార్టీ 200 సీట్లలో 151 సీట్లను గెలుచుకుని భారీ మెజారిటీతో విజయం సాధించింది. షెకావత్ ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు. 1980లో ఢిల్లీలో అధికారాన్ని పునరుద్ధరించిన తర్వాత ఇందిరా గాంధీ ప్రభుత్వాన్ని రద్దు చేశారు. 1980 ఎన్నికల్లో కేంద్రంలో జనతాపార్టీ చీలిపోయి రాజస్థాన్‌లో కాంగ్రెస్ విజయం సాధించింది.
1984లో ఇందిరాగాంధీ హత్యకు గురైంది, 1985లో సానుభూతి తరంగాలు కాంగ్రెస్‌ను ఎన్నికల్లో ఓడగొట్టాయి. కానీ 1989లో, షెకావత్ వేవ్ అని పిలవబడే, బిజెపి-జెడి కూటమి మొత్తం 25 లోక్‌సభ స్థానాలను, అసెంబ్లీలోని 200 సీట్లలో 140 స్థానాలను గెలుచుకుంది. షెకావత్ రెండోసారి ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు. జనతాదళ్ షెకావత్ ప్రభుత్వానికి తన మద్దతును ఉపసంహరించుకున్నప్పటికీ, షెకావత్ జెడిని చీల్చివేసి ముఖ్యమంత్రిగా పాలన కొనసాగించారు, తద్వారా మాస్టర్ మానిప్యులేటర్ అనే బిరుదును సంపాదించారు. అయోధ్యలో బాబ్రీ మసీదు కూల్చివేత తర్వాత, షెకావత్ ప్రభుత్వాన్ని పిఎం, పిఎం నరసింహారావు సస్పెండ్ చేశారు. రాజస్థాన్‌లో రాష్ట్రపతి పాలనను అమలు చేశారు. జనతాదళ్‌తో పొత్తు తెగిపోయిన తర్వాత కూడా 1993లో ఎన్నికలు జరిగాయి. కానీ అప్పటి గవర్నర్ బాలి రామ్ భగత్ షెకావత్‌ను ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి అనుమతించలేదు, అయితే షెకావత్ నుండి విపరీతమైన ఒత్తిడి తర్వాత, సర్దార్ గుర్జంత్ సింగ్, రాణి నరేంద్ర కన్వర్, సుజన్ సింగ్ యాదవ్, రోహితాశ్వ కుమార్ శర్మ వంటి స్వతంత్రుల మద్దతుతో మెజారిటీ పాయింట్‌కు చేరుకున్నారు. అరుణ్ సింగ్, సుందర్ లాల్ తదితరులు అసెంబ్లీలో మెజారిటీ 101 సీట్లను దాటేశారు. షెకావత్ మూడోసారి ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు. ఈసారి అతను విజయవంతమైన మూడవసారి పోటీ చేశాడు. ఇది బహుశా రాజస్థాన్‌కు వజ్రాల దశ కావచ్చు, ఇది సర్వతోముఖాభివృద్ధికి దారితీసింది. రాజస్థాన్ కూడా వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న, అందమైన రాష్ట్రంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందింది. షెకావత్ 1998 ఎన్నికలలో రాజస్థాన్‌కు హెరిటేజ్, ఎడారి, గ్రామీణ, వైల్డ్‌లైఫ్ టూరిజాన్ని ప్రవేశపెట్టారు, ఉల్లి ధరల పెరుగుదల సమస్య కారణంగా బిజెపి భారీగా నష్టపోయింది.
నాయకత్వ మార్పు
మార్చు1999 ఎన్నికల తర్వాత రెండు పార్టీలు నాయకత్వంలో పెద్ద మార్పును చూశాయి. 1999లో లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో ఓడిపోయిన అశోక్ గెహ్లాట్ అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో గెలిచిన 6 నెలలకే కాంగ్రెస్ ఎదుగుదలను చూసింది, అయితే 5 సంవత్సరాల ప్రభుత్వాన్ని నడపడంలో విజయం సాధించింది. అయితే, షెకావత్ 2002లో భారత ఉపరాష్ట్రపతి అయ్యాడు కాబట్టి అతను రాజస్థాన్ రాజకీయాలను, బిజెపిని విడిచిపెట్టవలసి వచ్చింది. వసుంధర రాజేను తన వారసురాలిగా నియమించారు. 2003 ఎన్నికలలో ఆమె బీజేపీకి నాయకత్వం వహించి విజయం సాధించారు.
పార్టీలు
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ "First-time MLA Bhajan Lal Sharma to be new Chief Minister of Rajasthan". The Hindu (in ఇంగ్లీష్). 12 December 2023.
- ↑ Andhrajyothy (13 December 2023). "తొలిసారి ఎమ్మెల్యేనే.. సీఎం". Archived from the original on 13 December 2023. Retrieved 13 December 2023.