హరివంశ్ రాయ్ బచ్చన్
హరివంశ్ రాయ్ బచ్చన్ ( 1907 నవంబరు 27 - 2003 జనవరి 18) 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో హిందీ సాహిత్యంలోని నయీ కవితా సాహిత్య ఉద్యమంలోని భారతీయ కవి. అతను బ్రిటిష్ ఇండియా లోని యునైటెడ్ ప్రావిన్సెస్ ఆఫ్ ఆగ్రా లోని ప్రతాప్‌గఢ్ జిల్లాకు చెందిన బాబుపట్టి గ్రామంలో కాయస్థ కులంలోని శ్రీవాస్తవ వంశానికి చెందిన అవధి భారతీయ హిందూ కుటుంబంలో జన్మించాడు. అతను హిందీ కవి సమ్మేళన్‌కు చెందిన కవి. . అతను తన ప్రారంభ రచన మధుశాల (मधुशाला) ద్వారా గుర్తింపు పొందాడు.[3] అతని భార్య తేజీ బచ్చన్ సామాజిక కార్యకర్త. అతని కుమారుడు అమితాబ్ బచ్చన్. అతని మనుమడు అభిషేక్ బచ్చన్. 1976 లో హిందీ సాహిత్యానికి చేసిన సేవకు గాను పద్మ భూషణ్ పురస్కారాన్ని అందుకున్నాడు.[4]
| హరివంశ్ రాయ్ బచ్చన్ | |
|---|---|
 | |
| పుట్టిన తేదీ, స్థలం | హరివంశ్ రాయ్ శ్రీవాస్తవ 1907 నవంబరు 27 బాబుపట్టి, యునైటెడ్ ప్రావిన్సెస్ ఆఫ్ ఆగ్రా, బ్రిటిష్ రాజ్యం, (ప్రస్తుతం ఉత్తర ప్రదేశ్, భారతదేశం) |
| మరణం | 2003 జనవరి 18 (వయసు 95) ముంబై, మహారాష్ట్ర, భారతదేశం |
| కలం పేరు | బచ్చన్ |
| వృత్తి | కవి, రచయిత |
| భాష | అవధి భాష, హిందీ |
| పూర్వవిద్యార్థి | అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయం కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయం (PhD) |
| పురస్కారాలు | పద్మభూషణ్ (1976) |
| జీవిత భాగస్వామి | శ్యామా బచ్చన్
(m. 1926; మరణం 1936) |
| సంతానం | 2 (అమితాబ్ బచ్చన్, అజితాబ్ బచ్చన్)[1] |
| బంధువులు | బచ్చన్ కుటుంబం చూడండి |
| సంతకం |  |
| Member of Parliament Rajya Sabha[2] | |
| In office 3 April 1966 – 2 April 1972 | |
ప్రారంభ జీవితం
మార్చు1941 నుండి 1957 వరకు, అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయంలో ఆంగ్ల విభాగంలో అధ్యాపకునిగా బోధించాడు. ఆ తరువాత రెండు సంవత్సరాలు అతను కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన సెయింట్ కాథరీన్ కళాశాలలో ఐరిష్ రచయిత డబ్ల్యూ.బి.యీట్స్ రచనలపై పి.హెచ్.డి చేసాడు.[3] అతను హిందీ కవిత్వం రాసేటప్పుడు వాడే శ్రీవాస్తవకు బదులుగా "బచ్చన్" (బాలుడు అని అర్థం) అనే కలం పేరును ఉపయోగించడం ప్రారంభించాడు. భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చిన తరువాత, అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయంలో ఆంగ్ల సాహిత్యం బోధించాడు. అలహాబాద్‌లోని ఆల్ ఇండియా రేడియోలో కూడా పనిచేశాడు.
రచనా వృత్తి
మార్చుబచ్చన్ అనేక హిందీ భాషలలో ( హిందూస్థానీ, అవధి ) నిష్ణాతుడు.[5] అతను దేవనాగరి లిపిలో వ్రాసిన విస్తృత హిందూస్థానీ పదజాలం [6] చేర్చాడు. అతను పెర్షియన్ లిపిని చదవలేకపోయినపుడు, అతను పెర్షియన్, ఉర్దూ కవిత్వం పట్ల ఒమర్ ఖయ్యామ్ చేత ప్రభావితమయ్యాడు.[7]
సినిమాల్లో ఉపయోగించే రచనలు
మార్చుబచ్చన్ రచనలు సినిమాలు, సంగీతంలో ఉపయోగించబడ్డాయి. ఉదాహరణకు, అమితాబ్ బచ్చన్ నటించిన 1990 చిత్రం అగ్నీపాత్లో అతని రచన "అగ్నిపత్" లోని ద్విపదలు ఉపయోగించారు. తరువాత 2012లో హృతిక్ రోషన్ నటించిన రీమేక్ చేయబడిన అగ్నీపథ్ లో కూడా ఆ ద్విపదలు ఉపయోగించబడ్డాయి.[8]
| “ | మిట్టీ కా తన్, మస్తీ కా మన్, క్షణ్ భర్ జీవన్, మేరా పరిచయ్ (मिट्टी का तन, मस्ती का मन, क्षण भर जीवन, मेरा परिचय) (మట్టి శరీరం, ఆట నిండిన మనస్సు, ఒక క్షణం జీవితం - అది నేను)[3] |
” |
రచనల జాబితా
మార్చుకవితలు
మార్చు- చల్ మర్దానే,
- మధుశాల
- తేరా హార్ (तेरा हार) (1932)
- మధుశాలా (मधुशाला) (1935)
- మధుబాల (मधुबाला) (1936)
- మధుకలశ్ (मधुकलश) (1937)
- రాత్ ఆధీ ఖీంచ్ కర్ మేరీ హరేలీ
- నిషా నిమంత్రణ్ (1938)
- ఏకాంత్ సంగీత్ (एकांत संगीत) (1939)
- ఆకుల్ అంతర్ (आकुल अंतर) (1943)
- సతరంగినీ (सतरंगिनी) (1945)
- హలాహాల్ (हलाहल) (1946)
- బెంగాల్ కా కావ్య (बंगाल का काव्य) (1946)
- ఖాదీ కే ఫూల్ (खादी के फूल) (1948)
- సూత్ కీ మాలా (सूत की माला) (1948)
- మిలన్ యామిని (मिलन यामिनी) (1950)
- ప్రణయ్ పత్రిక (प्रणय पत्रिका) (1955)
- ధార్ కె ఇధర్ ఉధర్ (धार के इधर उधर) (1957)
- ఆర్తీ ఔర్ అంగారే (आरती और अंगारे) (1958)
- బుద్ధా ఔర్ నాచ్‌గర్ (बुद्ध और नाचघर) (1958)
- త్రిభంగిమ (त्रिभंगिमा) (1961)
- చార్ ఖేమే ఔసఠ్ ఖూటే (चार खेमे चौंसठ खूंटे) (1962)
- దో చట్టానే (दो चट्टानें) (1965)
- బహుత్ దిన్ బీతే (बहुत दिन बीते) (1967)
- కాటతీ ప్రతిమావోకీ ఆవాజ్ (कटती प्रतिमाओं की आवाज़) (1968)
- ఉభర్తే ప్రతిమానో కె రూప్ (उभरते प्रतिमानों के रूप) (1969)
- జాల్ సమేత (जाल समेटा) (1973)
- నిర్మాణ్ (निर्माण)
- ఆత్మపరిచయ్ (आत्मपरिचय)
- ఏక్ గీత్ (एक गीत)
- అగ్నిపథ్ (अग्निपथ)
ఇతరములు
మార్చు- బచ్పాన్ కే సాథ్ క్షణ్ భర్ (बचपन के साथ क्षण भर) (1934)
- ఖైయంకి మధుషాలా (खय्याम की मधुशाला) (1938)
- సోపాన్ (सोपान) (1953)
- మక్‌బెత్ (1957)
- జంగీత్ (1958)
- ఒమర్ ఖైయంకి రుబయియా (उमर खय्याम की रुबाइयाँ) (1959)
- కవియోన్ కే సౌమ్య సంత్: (कवियों के सौम्य संत:) (1960)
- ఆజ్ కే లోక్‌ప్రియ హిందీ కవి: సుమిత్రానందన్ పంత్ (आज के लोकप्रिय हिन्दी कवि: पंत) (1960)
- ఆధునిక్ కవి: 7 (आधुनिक:) (1961)
- నెహ్రూ: రాజ్‌నైటిక్ జీవన్‌చిత్రా (नेहरू: राजनैतिक जीवनचित्र) (1961)
- నయే పురానే జారోఖే (नये पुराने झरोखे) (1962)
- అభినవ్ సోపాన్ (अभिनव) (1964)
- చౌసత్ రూసీ కవితాయీన్ (चौसठ रूसी कवितायें) (1964)
- డబ్ల్యుబి. యేట్స్ అండ్ క్షుద్రవాదం (1968)
- మార్కట్ ద్వీప్ కా స్వర్ (मरकट द्वीप का स्वर) (1968)
- నాగర్ గీత్ (नागर) (1966)
- బచపన్ కే లోక్‌ప్రియ గీత్ (बचपन के लोकप्रिय गीत) (1967)
- హామ్లెట్ (1969)
- భాషా అప్ని భావ్ పరాయే (भाषा अपनी भाव पराये) (1970)
- పంత్ కే సౌ పాత్ర (पंत के सौ पत्र) (1970)
- ప్రవాస్ కి డైరీ (प्रवास की) (1971)
- కింగ్ లియర్ (1972)
- తూతి చూటి కడియన్ (टूटी छूटी कड़ियां) (1973)
- మేరీ కవితాయికి ఆది సాది (मेरी कविताई की आधी सदी) (1981)
- సో-హామ్ హాన్స్ (सोहं) (1981)
- ఆత్వే దశక్ కి ప్రతినిధి శ్రేష్త్ కవితాయే (आठवें दशक प्रतिनिधी श्रेष्ठ कवितायें) (1982)
- మేరీ శ్రేష్ఠ్ కవితాయే (मेरी श्रेष्ठ कवितायें) (1984)
- జో బీట్ గై సో బాట్ గై
జీవిత చరిత్రలు
మార్చు- క్యా భూలూ క్యా యాద్ కరూ (क्या भूलूं क्या याद करूं) (1969)
- నీర్త్ నిర్మాన్ ఫిర్ (नीड़ का निर्माण फिर) (1970)
- బసేరే సె దూర్ (बसेरे से दूर) (1977)
- దక్ష్‌ద్వార్ సె సోపాన్ తక్ (दशद्वार से सोपान तक) (1985), In the Afternoon of Time[9]
- బచపన్ రచనావలి కె నౌ ఖండ్ (बच्चन रचनावली के नौ खण्ड)
మూలాలు
మార్చు- ↑ Harivansh Rai Bachchan, R (2001). In the Afternoon of Time: An Autobiography. Penguin books. p. 327. ISBN 9780140276633.
When we entered Amit for school, we adopted 'Bachchan' as our family name, registering him as 'Amitabh Bachchan'; and when our second son was born, he was called 'Ajitabh Bachchan'
- ↑ "Nominated Members Since 1952". 164.100.47.5. Archived from the original on 1 జనవరి 2012. Retrieved 19 March 2020.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Harivanshrai Bachchan, 1907–2003 Obituary, Frontline, (The Hindu), 1–14 February 2003.
- ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 అక్టోబరు 2015. Retrieved 21 July 2015.
- ↑ West-Pavlov, Russell (2018). The Global South and Literature. Cambridge University Press. p. 167. ISBN 9781108246316.
- ↑ Williams, Mukesh; Wanchoo, Rohit (2008). Representing India: Literatures, Politics, and Identities. Oxford University Press. p. 73. ISBN 9780195692266.
Harivansh Rai Bachchan recalled how some of the Urdu vocabulary used by audiences in appreciating poetic recitals in Hindi kavi sammelans was consciously changed to Sanskritized Hindi creating an artificial Hindi idiom.
- ↑ Gopal, Madan (1996). Origin and development of Hindi/Urdu literature. Deep & Deep Publications. p. 204.
He was influenced by Persian and Urdu poetry, especially by Omar Khayyam and started versifying in the Bachchalian style.
- ↑ Harivansh Rai Bachchan (1907–2003). IMDb
- ↑ Bachchan, Harivansh Rai (2001). In the Afternoon of Time: An Autobiography. Translated by Snell, Rupert. Penguin Random House India. ISBN 978-0140276633.
బాహ్య లింకులు
మార్చు- मधुशाला का मूल पाठ (विकीस्रोत पर)
- हरिवंश राय बच्चन (हिन्दी विकीपीडिया पर)
- मधुशाला (हिन्दी विकीपीडिया पर)
- हरिवंश राय बच्चन (विकीस्रोत पर)
- A Collection Archived 2020-05-10 at the Wayback Machine
మరింత చదవడానికి
మార్చు- కవీంద్ర, అనిల్ పుష్కర్. హరివంశ్రాయ్ బచ్చన్ కి అనువాద్ దృష్టి (హిందీ) (హార్డ్ కవర్) (2013). రూబీ ప్రెస్ & కో., న్యూ Delhi ిల్లీ. ISBN 978-93-82395-20-1