కార్థమస్
కార్థమస్ (Carthamus (Cár-tha-mus) పుష్పించే మొక్కలలో ఆస్టరేసి కుటుంబంలోని ప్రజాతి. దీనిలో సుమారు 14 జాతుల మొక్కలు ఉన్నాయి. వీనిలో అతి ముఖ్యమైనది కుసుమ (Safflower]). కార్థమస్ మొక్క పుట్టుక ఐరోపాలోని మధ్యధరా ప్రాంతానికి చెందినది . ఇది నూనెగింజల పంట కుసుమ (కార్తమస్ టింక్టోరియస్) తో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంది [1] వీటి విస్తరణ ప్రపంచంలో ఆస్ట్రేలియా , ఇంగ్లాండ్ , ఆసియా దేశములకు జరిగింది[2]
| కార్థమస్ | |
|---|---|
| |
| Saffron Thistle (Carthamus lanatus) | |
| Scientific classification | |
| Kingdom: | |
| (unranked): | |
| (unranked): | |
| (unranked): | |
| Order: | |
| Family: | |
| Tribe: | |
| Genus: | కార్థమస్ |
| జాతులు | |
|
See text. | |
చరిత్ర
మార్చుకుంకుమ పువ్వు మొక్క కుటుంబంలో పొద్దుతిరుగుడు. ఈ పంట ఎండిన లేదా సాగునీటి పంట పద్ధతులకు అనుగుణంగా ఉంటుంది. ప్రతి విత్తనం మొలకెత్తుతుంది రెండు మూడు వారాల వరకు పొడిగించని ఒక కేంద్ర కాండం ఉత్పత్తి చేస్తుంది.వసంతఋతువు లో మొలకల నెమ్మదిగా పెరుగుదల కలుపు పంటకు దారితీస్తుంది. పర్యావరణ పరిస్థితులపై ఆధారపడి, బలమైన కేంద్ర కాడలు, పరిమిత సంఖ్యలో శాఖలతో, 12 నుండి 36 అంగుళాల వరకు పెరుగుతాయి. శాఖలు అభివృద్ధి చెందిన తర్వాత కుంకుమ వడగళ్ళు దెబ్బతినడానికి తక్కువ దిగుబడి నష్టాన్ని భర్తీ చేయవచ్చు. ఈ పంట చిన్న ధాన్యాల కన్నా ఎక్కువ కరువును తట్టుకుంటుంది. మట్టి ఉష్ణోగ్రత తేమ అనుమతిస్తే 8 నుండి 10 అడుగుల వరకు పెరుగుతాయి. పూల మొగ్గ దశలో చాలా రకాల ఆకు అంచులలో గట్టి వెన్నుముకలు అభివృద్ధి చెందుతాయి. వీటి శాఖలు సాధారణంగా ఒకటి నుండి ఐదు పువ్వుల వరకు రాగలవు . పసుపు లేదా నారింజ రంగులో ఉంటాయి, అయితే కొన్ని రకాలు ఎరుపు లేదా తెలుపు పువ్వులు కలిగి ఉంటాయి. మొగ్గలు జూన్ చివరలో ఏర్పడతాయి , పుష్పించేది జూలై మధ్య నుండి జూలై చివరి వరకు మొదలవుతుంది.పర్యావరణ పరిస్థితులు, తేడాలను బట్టి రెండు మూడు వారాల వరకు కొనసాగుతుంది. ప్రతి పువ్వు నుంచి 15 నుండి 30 విత్తనాలను విత్తన నూనెతో సాధారణంగా 30 నుండి 45% మధ్య ఉత్పత్తి చేస్తుంది. పరిపక్వత సమయంలో విత్తనాలు కప్పబడి ఉంటాయి, ఇది పంటకు ముందు పగిలిపోవడాన్ని నిరోధిస్తుంది. విత్తనాలు సెప్టెంబరులో పరిపక్వం చెందుతాయి, ఇది పుష్పించే నాలుగు వారాల తరువాత. ఈ పంటకు పరిపక్వత చెందడానికి 110 నుండి 140 రోజులు అవసరం [3] [4]
భారత దేశములో సాగుదల
మార్చుభారత దేశం ప్రపంచంలో అత్యధికంగా కుసుమ ఉత్పత్తి చేసే భారతదేశం, ఉత్పత్తి 0.2 మిలియన్లుMT. కుంకుమ పంటను భారతదేశంలో సాధారణంగా రబీ సీజన్లో పండిస్తారు ( సెప్టెంబర్ / అక్టోబర్ విత్తనాలు వేస్తారు పంట రాబడి ఫిబ్రవరి / మార్చి) . ఇది కొంత మంది సాధారణంగా గోధుమ, జొన్నల వంటి పంటలతో కలిపి అంతర పంటగా సాగు చేస్తారు. కుంకుమ పువ్వు ఉత్పత్తి ఖర్చు సుమారు 8000 రూపాయలు / హెక్టార్లు (210 AUD / హెక్టారు). భారతదేశంలో కుసుమ ఉత్పత్తి సగటున 850-1000 కిలోల వద్ద చాలా తక్కువగా ఉంది. తక్కువ దిగుబడికి ప్రధాన కారణాలు నాణ్యత లేని విత్తనాలు, తక్కువ భూమిని కలిగి ఉండటం, పంట నిర్వహణ లోపం, సరైన నీటిపారుదల లేకపోవడం, వాతావరణ పరిస్థితులు అకాల వర్షపాతం, వర్షములు సకాలం లో లేక పోవడం కూడా ప్రధానముగా చెప్పవచ్చును.కుసుమ విత్తనాలను ప్రధానంగా భారతదేశంలో చమురు ఉత్పత్తికి ఉపయోగిస్తారు [5] భారతదేశంలో, కుంకుమ పువ్వు 2.95 లక్షల హెక్టార్లలో 1.89 లక్షల టన్నుల (2008-09) ఉత్పత్తితో పండిస్తారు. పంట యొక్క సగటు ఉత్పాదకత హెక్టారుకు 642 కిలోలు.మ హారాష్ట్ర , కర్ణాటక కుంకుమపువ్వు రాష్ట్రాలు 63, 25% విస్తీర్ణం, 55, 31% ఉత్పత్తిని కలిగి ఉన్నాయి [6]
ఉపయోగములు
మార్చుకుంకుమ పువ్వును ఆహార మొక్కగా పెంచుతారు, కానీ . ఆధునిక పరిశోధనలలో పువ్వులు వైద్యపరంగా చురుకైన భాగాలు కలిగి ఉన్నాయని కు, కొరోనరీ హార్ట్ డిసీజ్ , రక్తంలో కొలెస్ట్రాల్ స్థాయిలను తగ్గించగలవని తెలిసింది . ఈ మొక్క ఆల్టరేటివ్, అనాల్జేసిక్, యాంటీ బాక్టీరియల్, యాంటీఫ్లాజిస్టిక్, ఫీబ్రిఫ్యూజ్, హేమోపోయిటిక్, సెడెటివ్, సుడోరిఫిక్ , వర్మిఫ్యూజ్. కణితులు , స్టోమాటిటిస్ చికిత్సలో దీనిని ఉపయోగిస్తారు [7]
పురాతన భారతదేశంలో అఫ్లోవర్ దాని ఫ్లోరెట్స్ నుండి సేకరించిన నారింజ ఎరుపు రంగు కోసం మాత్రమే కాకుండా దాని విత్తన నూనె కోసం కూడా పండించబడింది. రంగు ఎక్కువగా ఆహార ,వస్త్ర పరిశ్రమలో రంగుల ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగించబడింది. తక్కువ ఖరీదయిన సింథటిక్ రంగుల పరిచయం, ఇరవయ్యవ శతాబ్దంలో కుంకుమ పువ్వు రంగు యొక్క మూలంగా నెమ్మదిగా తగ్గిపోయింది. పంటను ఇప్పుడు దాని ప్రీమియం ఆయిల్ కోసం పండిస్తున్నారు.కుంకుమ పాలీఅన్‌శాచురేటెడ్ కొవ్వు ఆమ్లాలతో కూడిన నూనెను ఉత్పత్తి చేస్తుంది, ఇవి రక్త కొలెస్ట్రాల్ స్థాయిని తగ్గించడంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి ఆరోగ్యకరమైన వంట మాధ్యమంగా పరిగణించబడతాయి.కుంకుమ నూనెను శిశు ఆహారాలు, ద్రవ పోషణ సూత్రీకరణలలో కూడా ఉపయోగిస్తారు. కుంకుమ పువ్వు ఆకులు అధిక విటమిన్లు ఉన్నాయి [8]
- Carthamus arborescens L. (carthame arborescent) - south Spain and North-Western Africa .
- Carthamus boissieri Halácsy, plant of the Greek islands
- Carthamus creticus L.
- Carthamus dentatus (Forssk.) Vahl, plant of the Balkans and Turkey.
- Carthamus lanatus L., across the Mediterranean basin
- Carthamus leucocaulos Sibthorp & Smith
- Carthamus tenuis (Boiss. & Blanche) Bornm., Eastern Mediterranean
- Carthamus tinctorius L. కుసుమ (Safflower)
బయటి లింకులు
మార్చు- Jepson Manual Treatment
- USDA Plants Profile Archived 2012-11-10 at the Wayback Machine
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Carthamus lanatus (woolly safflower-thistle): Go Botany". gobotany.nativeplanttrust.org. Retrieved 2020-09-01.
- ↑ "Carthamus lanatus". keyserver.lucidcentral.org. Retrieved 2020-09-01.
- ↑ "Safflower". hort.purdue.edu. Retrieved 2020-09-01.
- ↑ "Agriculture :: Home". agritech.tnau.ac.in. Retrieved 2020-09-01.
- ↑ "Safflower markets in India" (PDF). australianoilseeds.com/. 2020-09-01. Archived from the original (PDF) on 2011-02-18. Retrieved 2020-09-01.
- ↑ "About Safflower | agropedia". agropedia.iitk.ac.in (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-01.[permanent dead link]
- ↑ "Carthamus tinctorius L." India Biodiversity Portal. Retrieved 2020-09-01.
- ↑ "Economic importance | agropedia". agropedia.iitk.ac.in (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-01.[permanent dead link]