ధూళికట్ట
దూలికట్ట, తెలంగాణ రాష్ట్రం, పెద్దపల్లి జిల్లా, ఎలిగేడు మండలంలోని గ్రామం.[1]
| ధూళికట్ట | |
| — రెవెన్యూ గ్రామం — | |
  ధూళికట్ట |
|
| అక్షాంశరేఖాంశాలు: 18°36′22″N 79°15′23″E / 18.6060211°N 79.2563916°E | |
|---|---|
| రాష్ట్రం | తెలంగాణ |
| జిల్లా | పెద్దపల్లి జిల్లా |
| మండలం | ఎలిగేడు |
| ప్రభుత్వం | |
| - సర్పంచి | |
| జనాభా (2011) | |
| - మొత్తం | 3,895 |
| - పురుషుల సంఖ్య | 1,957 |
| - స్త్రీల సంఖ్య | 1,938 |
| - గృహాల సంఖ్య | 1,114 |
| పిన్ కోడ్ | 505525 |
ఇది మండల కేంద్రమైన ఎల్గేడ్ నుండి 4 కి. మీ. దూరం లోను, హుస్సేనివాగుకు కుడి ఒడ్డున కరీంనగర్ కు 20 కిమీ దూరంలో [2] ఉన్న చారిత్రాత్మకమైన గ్రామం. 2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత కరీంనగర్ జిల్లాలో, ఇదే మండలంలో ఉండేది.[3] మండలాల అవతరణ సమయంలో ఇది జూలపల్లి మండలంలో భాగంగా ఉండేది. 2002లో ప్రత్యేకంగా ఎలిగేడు మండలం ఏర్పడినప్పుడు ఈ గ్రామాన్ని ఎలిగేడు మండలంలో కలిపారు.
గణాంక వివరాలు
మార్చు2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1114 ఇళ్లతో, 3895 జనాభాతో 1525 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1957, ఆడవారి సంఖ్య 1938. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1381 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 18. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 572008[4].పిన్ కోడ్: 505525. 2001 లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3511. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1757, మహిళలు 1754. గ్రామంలో కుటుంబాల సంఖ్య 930.[5]
చరిత్ర
మార్చు
ధూళి కోట (మట్టి కోట) కాలక్రమంలో ధూళికట్టగా అపభ్రంశమైందని భావిస్తున్నారు. ఇది శాతవాహనుల కాలంనాటి ఆవాసము. మెగస్తనీసు ఇండికాలో ప్రస్తావించిన ఆంధ్రుల యొక్క ముప్పై కోటలలో ధూళికట్ట ఒకటని శాసనాధారాల వల్ల తెలుస్తుంది.[6] పురావస్తు త్రవ్వకాలలో ఇక్కడ చెవిదుద్దులు, శంఖు గాజుముక్కలు, దంతపు దువ్వెన, స్త్రీబొమ్మ లభించాయి.[7]
ఇక్కడ నివసించిన ప్రజల మతపద్ధతులకు సంబంధించి మాతృదేవత, యక్షుల శిల్పాలు తప్ప పెద్దగా ఆనవాళ్ళు దొరకలేదు. బౌద్ధస్థూపాలు బయల్పడే వరకు ఇది ఒక చిక్కుముడిగా ఉండేది. 1975-76లలో పురావస్తు శాఖ వారి త్రవ్వకాలలో ఇక్కడ శాతవాహనుల కాలం నాటి కోటలు, బౌద్ధస్థూపం బయటపడ్డాయి. నాగముచుకుంద నాగశిల్పం కూడా లభించింది.[8]
ప్రతి సంవత్సరం ఇక్కడ మూడు రోజుల పాటు శాతవాహనోత్సవం కూడా జరుగుతుంది. ధూళికట్ట బౌద్ధ క్షేత్రం ఊరికి ఉత్తరాన మూడు కిలోమీటర్ల దూరంలో హుస్సేనీవాగుకు ఆవతలి ఒడ్డున ఉంది. గ్రామం నుండి బౌద్ధ క్షేత్రానికి పక్కా రోడ్డు లేనందువళ్ల, కేవలం ఎద్దులబండిలోనే అక్కడికి చేరుకొనే అవకాశముంది.[9]
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప జూనియర్ కళాశాల జూలపల్లిలోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల‌లు పెద్దపల్లిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల బొమ్మకల్లోను, పాలీటెక్నిక్‌ కరీంనగర్లోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల భూపతిపురంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం పెద్దపల్లిలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల కరీంనగర్ లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చుదూలికట్టలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చుగ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుమురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చుసబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది.
ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చుదూలికట్టలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 437 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 112 హెక్టార్లు
- శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 52 హెక్టార్లు
- తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 4 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 17 హెక్టార్లు
- సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 70 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 607 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 223 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 297 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 603 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చుదూలికట్టలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- కాలువలు: 436 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 101 హెక్టార్లు* చెరువులు: 66 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్చుదూలికట్టలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 227 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016
- ↑ శ్రీసాయిధాత్రి పర్యాటకాంధ్ర, 2009 ప్రచురణ, పేజీ 366
- ↑ "పెద్దపల్లి జిల్లా" (PDF). తెలంగాణ గనుల శాఖ. Archived (PDF) from the original on 2022-01-06. Retrieved 2021-01-06.
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".
- ↑ Dist Census Handbook, Karimnagar Dist, 2001
- ↑ Forts of Āndhra Pradesh: from the earliest times upto 16th c. A.D.
- ↑ నమస్తే తెలంగాణ పత్రిక, తేది 03.07.2011 పేజీ 3
- ↑ శతవసంతాల కరీంనగర్ (1905-2005), మానేరు టైమ్స్ ప్రచురణ, పేజీ 95
- ↑ Buddhist stupa damaged for treasure - The Hindu December 6, 2011