మిజో యూనియన్
మిజో యూనియన్ (1946 ఏప్రిల్ 6 - 1974 జనవరి 12) ఈశాన్య భారతదేశంలోని మిజోరంలోని మొదటి రాజకీయ పార్టీ. ఇది 1946 ఏప్రిల్ 6న ఐజ్వాల్‌లో మిజో కామన్ పీపుల్స్ యూనియన్‌గా స్థాపించబడింది. 1947లో భారతదేశంలో బ్రిటిష్ పాలన నుండి భారతదేశం స్వాతంత్ర్యం పొందే సమయంలో, లుషాయ్ హిల్స్‌లో (మిజోరాం పూర్వపు పేరు) పార్టీ మాత్రమే రాజకీయ శక్తిగా ఉండేది. ఇది 1951లో కొత్త ఇండియన్ యూనియన్ కింద మొదటి మిజోరం జిల్లా కౌన్సిల్ సాధారణ ఎన్నికలలో వరుసగా 1957, 1962, 1966లో విజయం సాధించింది.
అయితే, 1958 నాటి మౌటం (వెదురు కరువు), 1966లో దాని ఆశ్రిత తిరుగుబాటు దాని స్థాయిని తగ్గించింది, తద్వారా పార్టీ 1974లో రద్దు చేయవలసి వచ్చింది. భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌లో విలీనం చేయబడింది.[1]
చరిత్ర
మార్చుభారతదేశంలోని బ్రిటీష్ ఆక్రమణ ముగియబోతున్న సమయంలో మిజో యూనియన్ పరిపాలనాపరమైన సన్నాహకానికి మూలం ఏర్పడింది. బ్రిటీష్ నిర్వాహకులు శాంతిభద్రతలను నిర్వహించడానికి స్థానిక ప్రతినిధులను ఏర్పాటు చేయడం ప్రారంభించారు. అయినప్పటికీ, మిజో నాయకులు, ముఖ్యంగా కేంద్ర సంస్థ యంగ్ లుషాయ్ అసోసియేషన్, భారతదేశం నుండి పూర్తి స్వాతంత్ర్యానికి ప్రాధాన్యత ఇచ్చారు. బ్రిటిష్ ఆదేశాలకు వ్యతిరేకంగా బహిష్కరించారు. ప్రారంభంలో, యంగ్ లుషాయ్ అసోసియేషన్ ను రాజకీయ పార్టీగా మార్చాలనే ప్రతిపాదన కూడా ఉంది.[2] విద్యావంతులు పూర్తిగా రాజకీయ సంస్థను సృష్టించాల్సిన అవసరం ఉందని కోరారు. ఆర్. వాన్లవ్మా, పిఎస్ దహ్రావ్కా తరువాత వారు మిజో కామన్ పీపుల్స్ యూనియన్ అని పిలిచే రాజ్యాంగాన్ని తయారు చేశారు. సభ్యులను నియమించిన తర్వాత, పార్టీ అధికారికంగా 1946, ఏప్రిల్ 6న స్థాపించబడింది. దీనితో ఆర్. వాన్లవ్మా ప్రధాన కార్యదర్శి, కన్వీనర్ అయ్యారు. చర్చ తర్వాత పేరు మిజో యూనియన్‌గా సరళీకరించబడింది. మొదటి అధికారులు 1946 మే 25న ఎన్నుకోబడ్డారు. ప్రధాన వ్యాపారవేత్త పచ్చుంగా మొదటి అధ్యక్షుడు అయ్యాడు. తక్షణమే పార్టీకి దేశవ్యాప్తంగా సాధారణ ప్రజల నుండి అపూర్వమైన మద్దతు లభించింది. ఇది చాలావరకు గిరిజన అధిపత్యం, వారి బ్రిటిష్ మిత్రుల పట్ల సాధారణ అనాక్రోనిస్టిక్ వైఖరి కారణంగా జరిగింది. వారు సుంకాలు, బలవంతపు శ్రమతో వారిని అలసిపోయారు. కానీ ప్రజాదరణ ఊపందుకుంటున్నది దాని లోపాలను కలిగి ఉంది. తాజాగా చదువుకున్న వారు ఓ మేధావుల బృందాన్ని ఏర్పాటు చేసుకుని పెద్దగా చదువుకోని పార్టీ నేతలపై ఉక్కుపాదం మోపారు . మేధావులు ఆ సంవత్సరం సెప్టెంబరు 24-26 తేదీలలో జరిగిన పార్టీ మొదటి సాధారణ సమావేశంలో తిరుగుబాటుకు పాల్పడ్డారు. ఇది పచ్చంగ రాజీనామా, ఇతర నాయకుల తొలగింపుకు దారితీసింది. అప్పుడు అసలు అధికారిలో మిగిలి ఉన్న ఏకైక వ్యక్తి, వైస్ ప్రెసిడెంట్ లాల్హేమా అధ్యక్షుడయ్యాడు, దురదృష్టవశాత్తూ చిరు వ్యాపారి, ఇప్పటికీ విద్యలో లోటుతో ఉన్నారు. ఈ సమస్య నవంబరు సమావేశంలో చెలరేగింది. 1947 ప్రారంభంలో జరిగిన ఎన్నికలు త్రిపుర నుండి తాజాగా మాస్టర్స్ డిగ్రీ హోల్డర్ అయిన ఖవ్టిన్‌ఖుమా చేత తొలగించబడిన లాల్హేమాను స్పష్టంగా పడగొట్టారు. ట్రైల్‌బ్లేజర్‌లు మిజో యూనియన్ కౌన్సిల్ అని పేరు పెట్టబడిన ఒక ఆఫ్‌షూట్ పార్టీగా ఏకం చేయవలసి వచ్చింది. మిజో యూనియన్‌కు విద్యావంతులైన తరగతి, సామాన్యులు, ఎక్కువగా చర్చి నాయకులు మద్దతు ఇవ్వడంతో ఇది కొంతకాలం ఐజ్వాల్‌లో ప్రజా, మతపరమైన అగాధాలను ఏర్పరచింది. అయితే, పరోపకారి పచ్చుంగా ప్రభావంతో కొత్త పార్టీని స్థాపించారు, వీరు ఎక్కువగా ఆర్థికంగా ఉన్న పారిశ్రామికవేత్తలు, గిరిజన పెద్దలు. ఆ విధంగా ఐజ్వాల్ దక్షిణ మిజో యూనియన్ డొమినియన్‌గా విభజించబడింది, దీని ప్రధాన కార్యాలయం థక్‌థింగ్‌లో ఉంది. ఉత్తర మిజో యూనియన్ కౌన్సిల్ భూభాగంలో డావ్‌పుయ్‌లోని పచుంగ నివాసంలో దాని కార్యాలయం ఉంది.
మూలాలు
మార్చు- ↑ Bareh HM (2007) [2001]. Encyclopaedia of North-East India: Mizoram. New Delhi (India): Krishan Mittal for Mittal Publications. pp. 18–19. ISBN 978-8170997924.
- ↑ Bimola K (21 November 2012). "Changing Pattern of State Politics – V". The People's Chronicle. Archived from the original on 2013-07-02. Retrieved 2013-05-21.