ముక్తేశ్వరం (బల్లికురవ)
ముక్తేశ్వరం బాపట్ల జిల్లా, బల్లికురవ మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బల్లికురవ నుండి 7 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన చిలకలూరిపేట నుండి 29 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 840 ఇళ్లతో, 3313 జనాభాతో 1271 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1715, ఆడవారి సంఖ్య 1598. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 806 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 69. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 590686[2].
ముక్తేశ్వరం (బల్లికురవ) | |
|---|---|
 | |
.svg)  ముక్తేశ్వరం (బల్లికురవ) | |
| అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 15°59′43.87″N 79°59′1.18″E / 15.9955194°N 79.9836611°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| జిల్లా | బాపట్ల |
| మండలం | బల్లికురవ |
| విస్తీర్ణం | 12.71 కి.మీ2 (4.91 చ. మై) |
| జనాభా (2011)[1] | 3,313 |
| • జనసాంద్రత | 260/కి.మీ2 (680/చ. మై.) |
| అదనపు జనాభాగణాంకాలు | |
| • పురుషులు | 1,715 |
| • స్త్రీలు | 1,598 |
| • లింగ నిష్పత్తి | 932 |
| • నివాసాలు | 840 |
| ప్రాంతపు కోడ్ | +91 ( 08404  ) |
| పిన్‌కోడ్ | 523303. |
| 2011 జనగణన కోడ్ | 590686 |
సమీప గ్రామాలు
మార్చుమక్కెనవారిపాలెం 3 కి.మీ, గుంటుపల్లి 4 కి.మీ, బల్లికురవ 4 కి.మీ, కొమ్మలపాడు 5 కి.మీ, కూకట్లపల్లి 7 కి.మీ.
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. బాలబడి బల్లికురవలోను, మాధ్యమిక పాఠశాల వైదనలోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల బల్లికురవలోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల అద్దంకిలోనూ ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల అద్దంకిలోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు గుంటూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల అద్దంకిలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు గుంటూరులోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చుఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చుగ్రామంలో 3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుమురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చుపోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 20 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చుముక్తేశ్వరంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 133 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 100 హెక్టార్లు
- తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 125 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 73 హెక్టార్లు
- సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 2 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 12 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 825 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 136 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 703 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చుముక్తేశ్వరంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- కాలువలు: 679 హెక్టార్లు
- బావులు/బోరు బావులు: 24 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్చుముక్తేశ్వరంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మార్చుగ్రామ చరిత్ర
మార్చు- సా.శ.17వ శతాబ్దంలో తేజూఖాన్ త్రవ్వించిన బావి, ముఖద్వారం శిథిలావస్థకు చేరినవి. బావిని ఆధునీకరించి, వెడల్పు తగ్గించారు. ఆ బావినీటినే ఇపుడు గ్రామస్థులు మంచినీరుగా ఉపయోగించుచున్నారు.
- బౌద్ధారామం:- ఇటీవల ఈ గ్రామంలో ఇక్ష్వాకులనాటి బౌద్ధస్థూపాలు బయల్పడినవి. ఆ ప్రకారం, ఇక్కడ బౌద్ధనిర్మాణాలు జరిగినట్లు చెపుచున్నారు. కొణిదెన చోళునికాలంలో అనేక దేవాలయాలు నిర్మించినట్లు శాసనాలద్వారా తెలియుచున్నది. పూర్వకాలంలో బయల్పడిన ఇటుకలు, కుండపెంకులు, పూడిన ఆయకస్తంభం వంటివాటి ఆధారంగా ఇది ఒక బౌద్ధారామంగా పరిశోధకులు నిర్ధారించారు.
- కొండపై వెలసిన ముక్తేశ్వరాలయం (శివాలయం) గూడా చారిత్రిక ప్రసిద్ధి చెందినది. మల్లదేవచోడ విజయశాసనం, ఆ ప్రక్కనే సప్తమాతృకల బొమ్మలు, రాళ్ళపై ఒక వరుసలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి ఉత్తరాన ఉన్న పొలాలలో చిల్లకంపలలో పెద్ద నందీశ్వరుడు కంపించాడు. వీటి ఆధారంగా ఇక్కడ శివాలయం గూడా ఉండేదని చెపుచున్నారు.
- ముక్తేశ్వరం గ్రామాలలో దొరికిన ఒక శాసనాన్ని 12వ శతాబ్దంలో త్రిభువన మల్లదేవ చోళ మహారాజు రాజ్యపాలనకు వచ్చిన సమయంలో ఇచ్చిన దానశాసనంగా గుర్తించారు. ఇక్కడ రాతిలో ఉంచిన సప్త మాతృకలు, ఇంద్రాణి, కొమారి, శివాని, వైష్ణవి, సరస్వతి, వరాహి, బ్రాహ్మణి గుర్తులుగా ఉన్నాయి.
- గ్రామానికి ఆనుకుని ఉన్నదొడ్డికొండపై, విద్యల భాస్కర రావు 13 వ శతాబ్దం లో నిర్మించిన ఏడు గదుల ప్రాచీన ఆలయం ఉంది. కాలక్రమంలో, పిడుగుల ధాటికి కొన్ని గదులు కూలిపోయాయి .
- ముక్తేశ్వరం పంచాయితీలోని శివారు గ్రామమైన రామాంజనేయపురంలో మారాబత్తుని శ్రీనివాసరావు పెద్దకుమారుడు ప్రసన్నకిషోర్ రంగా మంచి విలువలు కలిగిన జర్నలిస్టుగా పేరుగడించాడు.
గ్రామ పంచాయతీ
మార్చుగ్రామంలో ప్రధాన వృత్తులు
మార్చువ్యవసాయం, వ్యవసాయాధారిత వృత్తులు
గణాంకాలు
మార్చు2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,687. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,946, మహిళల సంఖ్య 1,741, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 772 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1,271 హెక్టారులు.
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 2011 ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జనగణన డేటా - గ్రామాలు దత్తాంశ సమితి (in ఇంగ్లీష్), భారత రిజిస్ట్రార్ జనరల్, జనగణన కమిషనరు కార్యాలయం, Wikidata Q42501043, archived from the original on 11 July 2017
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".