లావెండ్యులా

లావెండ్యులా
	Lavender flowers
Scientific classification
Kingdom:	ప్లాంటే
(unranked):	పుష్పించే మొక్క
(unranked):	యుడికాట్స్
(unranked):	Asterids
Order:	లామియేలిస్
Family:	లామియేసి
Subfamily:	Nepetoideae
Tribe:	Lavanduleae
Genus:	లావెండ్యులా; లి.
Type species
	Lavandula spica; L.
జాతులు
	39 species, including some hybrids, see text.

లావెండ్యులా (ఆంగ్లం Lavendula) పుష్పించే మొక్కలలో లామియేసి కుటుంబానికి చెందిన ప్రజాతి. లావెండ్యులా మొక్కను లవెండర్ (Lavender) అని కూడా పిలుస్తారు. ఇదిలామియేసి కుటుంబానికి చెందిన పూల మొక్క.ఓ మొక్క దాదాపు 30రకాల జాతులను కలిగి వున్నది.^[1]

వీటి పుష్పాలు, పత్రాల నుండి లావెండర్ నూనెను తీస్తారు. దీనిని సబ్బులు, తలనూనెలు, పౌడరుల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.

మొక్క యొక్కభౌతిక పరమైన వివరణ

లావెండర్లు బూడిద-ఆకుపచ్చ హోరీ లీనియర్ ఆకులతో చిన్న సతత హరిత పొదలు.ఊదారంగు పువ్వులు పొడవాటి బేర్ కాండాల కొనల వద్ద ముడులవద్ద చాలా తక్కువగా అమర్చబడి చిన్న గింజల పండ్లను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.పువ్వులు, ఆకులు మరియు కాండాలను కప్పి ఉంచే చిన్న నక్షత్రాల ఆకారపు ట్రైకోమ్‌ల (మొక్కల వెంట్రుకలు) మధ్య పొదిగిన మెరుస్తున్న నూనె గ్రంథుల వల్ల మొక్క యొక్క సువాసన ఏర్పడుతుంది.సాగులో ఉన్న మొక్కలు సాధారణంగా విత్తనాన్ని ఉత్పత్తి చేయవు మరియు కోత ద్వారా లేదా వేరు ప్రాపకం విభజించడం ద్వారా మొక్క వృద్ది జరుగుతుంది.^[1]

చరిత్ర

లావెండర్ మొదట మధ్యధరా, మధ్యప్రాచ్యం మరియు భారతదేశం లలోసుమారు 2500 సంవత్సరాల క్రితం ఉద్భవించిందని విస్తృతంగా నమ్ముతారు.ఈజిప్షియన్లు లావెండర్‌తో పెర్ఫ్యూమ్‌లను తయారు చేశారని తెలుస్తున్నది. టుటన్‌ఖామున్ సమాధిని తెరిచినప్పుడు, లావెండర్ జాడలు కనుగొనబడ్డాయి కనుక దాని సువాసన ఆప్పటికీ కనుగొనబడుతుందని తెలుసు.లావెండర్ అనేక వేల సంవత్సరాల క్రితం రోమన్లచే యునైటెడ్ కింగ్డమ్(UK)కి పరిచయం చేయబడిందని భావిస్తున్నారు.సహజమైన క్రిమినాశక మందు కావడంతో, ఇది యుద్ధ గాయాలలో కట్తుకట్టూటకు ,అలాగేఇతర విషయాలలో పయోగించబడింది.^[2]

లావెండర్‌ను పురాతన ఈజిప్టులో ఎంబామింగ్ మరియు సౌందర్య సాధనాల కోసం ఉపయోగించారు.టుటన్‌ఖామెన్ సమాధిని తెరిచినప్పుడు, లావెండర్‌ను పోలి ఉండే ఏదో ఒకలేపనంవున్న గుడ్డతో నిండిన పాత్రలు కనిపించాయి.ఈ లేపనములను రాజ కుటుంబాలు మరియు ప్రధాన పూజారులు సౌందర్య సాధనాలు, మసాజ్ నూనెలు మరియు మందులలో మాత్రమే ఉపయోగించారు. పూరతన గ్రీకులు కూడా లావెండరు ను ఉపయోగించారు,ఈజిప్తులు తల వస్త్రాలకు లవెండరును పూతగా పూయగా,గ్రీకులు పాదలకు వాడారు అని తెలుస్తున్నది.అలాగే రోమను,అరబ్బులు కూడా లవెండరు నునెను వడినట్లు తెలుస్తున్నది.^[3]

ఔషధంగా వినియోగము

లావెండర్ దానినొప్పుల,భాధల సడలింపు లక్షణాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది మరియు హైపర్యాక్టివిటీ, నిద్రలేమి, తలనొప్పి, పంటి నొప్పులు, కీళ్ల నొప్పులుమరియుజీర్ణవ్యవస్థలను నయం చేయడానికి ఉపయోగించబడింది.^[4]

ఇవికూడా చదవండి

లావెండరు నూనె

వర్గీకరణ

I. Subgenus Lavandula Upson & S. Andrews subgen. nov.

i. Section Lavandula (3 species)

Lavandula angustifolia Mill. – Common or true lavender

subsppp. angustifolia, pyrenaica

Lavandula latifolia [Medik] – Portuguese or Spike lavender
Lavandula lanata [Boiss.]

Hybrids

Lavandula × chaytorae Upson & S. Andrews nothosp. nov. (L. angustifolia subsp. angustifolia x L. lanata )
Lavandula × intermedia Emeric ex Loisel. (L. angustifolia subsp. angustifolia x L. latifolia ) – Dutch lavender

ii. Section Dentatae Suarez-Cerv. & Seoane-Camba (1 species)

Lavandula dentata [L.] – French lavender

var. dentata (rosea, albiflora), candicans (persicina) [Batt.]

iii. Section Stoechas Ging. (3 species)

Lavandula stoechas [L.] – Spanish lavender
Lavandula pedunculata Mill.(Cav.)
Lavandula viridis L'Her.

Intersectional hybrids (Dentatae and Lavendula)

Lavandula × heterophylla Viv. (L. dentata x L. latifolia )
Lavandula × allardii
Lavandula × ginginsii Upson & S. Andrews nothosp. nov. (L. dentata x L. lanata )

II. Subgenus Fabricia (Adams.) Upson & S. Andrews, comb.nov.

iv. Section Pterostoechas Ging. (16 species)