వికీపీడియా

జాతీయ ఉద్యానవనం

వన్యప్రాణుల సంరక్షణ కోసం ఏర్పాటు చేయబడిన ఉద్యానవనం
(National park నుండి దారిమార్పు చెందింది)

జాతీయ ఉద్యానవనం, అనేది పరిరక్షణ ప్రయోజనాల కోసం జాతీయ ప్రభుత్వంచే అధికారికంగా గుర్తించబడిన ఒక ఉద్యానవనం.వీటిని జాతీయ ప్రభుత్వాలు తరచుగా జంతువులను, పక్షులను రక్షించడానికి అవి ఆ స్థలంలో స్వేచ్ఛగా జీవించడానికి జాతీయ ఉద్యానవనాలుగా ఏర్పాటు చేస్తాయి. ప్రపంచంలో అనేక జాతీయ పార్కులు ఉన్నాయి. 1872 లో మొట్టమొదట యునైటెడ్ స్టేట్స్ నందు ఒక ఎల్లోస్టోన్ జాతీయ పార్క్ స్థాపించబడింది.తరచుగా ఇది ఒక సార్వభౌమ రాజ్యం ప్రకటించే లేదా కలిగి ఉన్న సహజ, పాక్షిక సహజ లేదా అభివృద్ధి చెందిన భూమిని రిజర్వు చేయటానికి వీలు కల్పించింది. వ్యక్తిగత దేశాలు తమ సొంత జాతీయ ఉద్యానవనాలను భిన్నంగా నియమించినప్పటికీ, వంశపారంపర్యంగా జాతీయ అహంకారానికి చిహ్నంగా 'అడవి ప్రకృతి' పరిరక్షణను ఒక సాధారణ ఆలోచనతో చేపట్టారు.[1]

పశ్చిమ బెంగాల్ లోని జల్డపర జాతీయ ఉద్యానవనంలో సందర్శకులు ఏనుగులపై సవారీ చేస్తున్న దృశ్యాలు

ఒక అంతర్జాతీయ సంస్థ, ప్రకృతి పరిరక్షణ అంతర్జాతీయ యూనియన్ (ఐయుసిఎన్, దాని రక్షిత ప్రాంతాలు ప్రపంచ కమీషను (డబ్ల్యుసిపిఎ), దాని వర్గం వంటి "నేషనల్ పార్క్" రక్షిత ప్రాంతాల రకాన్ని నిర్వచించింది.[2] ఐయుసిఎన్ ప్రకారం, ప్రపంచవ్యాప్తంగా 2006 నాటికి 6,555 జాతీయ ఉద్యానవనాలు దాని ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉన్నాయి. ఐయుసిఎన్ ఇప్పటికీ జాతీయ ఉద్యానవనాన్ని నిర్వచించే ప్రమాణ పారామితులను చర్చిస్తోంది. [3]

ఈ రకమైన జాతీయ ఉద్యానవనం ఇంతకుముందు ప్రతిపాదించబడినప్పటికీ, 1872 లో యునైటెడ్ స్టేట్స్ లోని ఎల్లోస్టోన్ నేషనల్ పార్క్, ప్రజల ప్రయోజనం, ఆనందం కోసం మొదటి "పబ్లిక్ పార్క్ లేదా ఆహ్లాదకరమైన మైదానం" [4] అని ఎల్లోస్టోన్ దాని స్థాపన చట్టంలో "జాతీయ ఉద్యానవనం" అని అధికారికంగా పేర్కొనబడనప్పటికీ గుర్తించారు.దీనిని ఎల్లప్పుడూ ఆచరణలో జాతీయ ఉద్యానవనం పిలుస్తారు. [5] ఇది ప్రపంచంలోనే మొట్టమొదటి, పురాతన జాతీయ ఉద్యానవనం. ఏదేమైనా టొబాగో మెయిన్ రిడ్జ్ ఫారెస్ట్ రిజర్వ్ (1776 లో స్థాపించబడింది),[6] బోగ్ద్ ఖాన్ ఉల్ పర్వతం (1778) చుట్టుపక్కల ప్రాంతాలు చట్టబద్ధంగా రక్షించబడిన పురాతన ప్రాంతాలుగా చూడబడ్డాయి, ఎల్లోస్టోన్‌ను దాదాపు ఒక శతాబ్దం ముందే అంచనా వేయబడింది.[7] [8] జాతీయ ఉద్యానవనాలు సందర్శకులకు ఎల్లప్పుడూ తెరిచి ఉంటాయి. [9]

నిర్వచనాలు

మార్చు
 
సుందర్బన్ జాతీయ ఉద్యానవనంలోని సైన్ బోర్డు పక్కన నిలబడి ఛాయాచిత్రం కోసం పోజులిచ్చిన పులి.

ఈ క్రింది నిర్వచించే లక్షణాలతో సాపేక్షంగా పెద్ద ప్రాంతంగా ఒక జాతీయ ఉద్యానవనాన్ని 1969లో ఐయుసిఎన్ ప్రకటించింది: [10]

  • మానవ దోపిడీ, వృత్తి ద్వారా భౌతికంగా మార్చబడని ఒకటి లేదా అనేక పర్యావరణ వ్యవస్థలు, ఇక్కడ మొక్క, జంతు జాతులు, భౌగోళిక శాస్త్ర ప్రదేశాలు, ఆవాసాలు ప్రత్యేక శాస్త్రీయ, విద్యా, వినోద ఆసక్తిని కలిగి ఉంటాయి, లేదా సహజ ప్రకృతితో గొప్ప అందాల దృశ్యాలు కలిగి ఉంటాయి;
  • దేశం అత్యున్నత సమర్థ అధికారం మొత్తం ప్రాంతంలో వీలైనంత త్వరగా దోపిడీ లేదా వృత్తిని నివారించడానికి లేదా తొలగించడానికి చర్యలు తీసుకుంటుంది.దాని స్థాపనకు దారితీసిన పర్యావరణ, భౌగోళిక లేదా సౌందర్య లక్షణాల గౌరవాన్ని సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి;
  • స్ఫూర్తిదాయకమైన, విద్యా, సాంస్కృతిక, వినోద ప్రయోజనాల కోసం సందర్శకులను ప్రత్యేక పరిస్థితులలో ప్రవేశించడానికి అనుమతిస్తారు.

జాతీయ ఉద్యానవనాన్ని అంచనా వేయడానికి మరింత స్పష్టమైన నిర్వచించబడటానికి దారితీసిన తరువాత ఈ ప్రమాణాలు 1971 లో, మరింత విస్తరించబడ్డాయి. వీటితొ పాటు:

  • ప్రకృతి రక్షణకు ప్రాధాన్యతనిచ్చే మండలాల్లో కనీస పరిమాణం 1,000 హెక్టార్లలో
  • చట్టబద్ధమైన చట్టపరమైన రక్షణ
  • బడ్జెట్, సిబ్బంది తగినంత సమర్థవంతమైన రక్షణను అందించడానికి నియమించుట
  • క్రీడ, వేట, చేపలు పట్టడం, నిర్వహణ అవసరం, సౌకర్యాలు మొదలైన కార్యకలాపాల ద్వారా అర్హత పొందిన సహజ వనరుల దోపిడీని నిషేధించడం (ఆనకట్టల అభివృద్ధితో సహా).

జాతీయ ఉద్యానవనం అనే పదాన్ని ఐయుసిఎన్ నిర్వచించినప్పటికీ, ఐయుసిఎన్ రక్షిత ప్రాంతాల నిర్వహణ అనే నిర్వచనానికి, ఇతర వర్గాలకు అనుగుణంగా ఉంటే, అనేక దేశాలలో అనేక రక్షిత ప్రాంతాలనుకూడా జాతీయ ఉద్యానవనాలనే పిలుస్తారు, ఉదాహరణకు: [11] [12]

జాతీయ ఉద్యానవనాలు సాధారణంగా జాతీయ ప్రభుత్వాలచే నిర్వహించబడుతుంటాయి. అందుకే వీటికి ఆపేరు వచ్చింది.ఆస్ట్రేలియాలో జాతీయ ఉద్యానవనాలు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు నడుపుతాయి.అదేవిధంగా, నెదర్లాండ్స్‌లోని జాతీయ ఉద్యానవనాలు ప్రావిన్సులచే నిర్వహించబడతాయి. [13] కెనడాలో, ఫెడరల్ ప్రభుత్వం నిర్వహిస్తున్న జాతీయ ఉద్యానవనాలు, ప్రాంతీయ, ప్రాదేశిక ప్రభుత్వాలు నిర్వహిస్తున్న ప్రాంతీయ లేదా ప్రాదేశిక ఉద్యానవనాలు రెండూ ఉన్నాయి, అయినప్పటికీ దాదాపు అన్ని ఇప్పటికీ ఐయుసిఎన్ నిర్వచనం ప్రకారం జాతీయ ఉద్యానవనాలు.[14]ఇండోనేషియా, నెదర్లాండ్స్, యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్‌తో సహా అనేక దేశాలలో, జాతీయ ఉద్యానవనాలు ఐయుసిఎన్ నిర్వచనానికి కట్టుబడి ఉండవు. జాతీయ ఉద్యానవనాలుగా ఐయుసిఎన్ నిర్వచనానికి కట్టుబడి ఉన్న కొన్ని ప్రాంతాలు గుర్తించబడలేదు.[15]

పరిభాష

మార్చు

చాలా దేశాలు ఐయుసిఎన్ నిర్వచనానికి కట్టుబడి లేనందున, “నేషనల్ పార్క్” అనే పదాన్ని సాధారణంగా వాడతారు.యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్‌లో, తైవాన్ వంటి కొన్ని ఇతర దేశాలలో, “జాతీయ ఉద్యానవనం” సాపేక్షంగా అభివృద్ధి చెందని, సుందరమైన, పర్యాటకులను ఆకర్షించే సాధారణ ప్రాంతాన్ని వివరిస్తుంది. జాతీయ ఉద్యానవనం సరిహద్దులలో గణనీయమైన మానవ స్థావరాలు ఉండవచ్చు.ప్రమాణాలకు విరుద్ధంగా ఉన్న పార్కులను "జాతీయ ఉద్యానవనాలు" గా సూచించలేరు. బదులుగా “సంరక్షించు” లేదా “రిజర్వ్” వంటి నిబంధనలు ఉపయోగిస్తారు.జాతీయ పార్క్ పేరు నుండి “జాతీయ” అనే పదాన్ని తరచుగా జాతీయ ఉద్యానవనం సమీపంలో నివసించే ప్రజలు వదిలివేసారు.ఉదాహరణకు, సీక్వోయా నేషనల్ పార్క్, హిమానీనద జాతీయ ఉద్యానవనాన్ని సాధారణంగా "సీక్వోయా పార్క్", "హిమానీనదం పార్క్" అని పిలుస్తారు.

భారతదేశంలోని జాతీయ ఉద్యానవనాలు

మార్చు

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ Europarc Federation (eds.) 2009, Living Parks, 100 Years of National Parks in Europe, Oekom Verlag, München
  2. ↑ "Category II: National Park". IUCN. 5 February 2016.
  3. ↑ "History of the National Parks". Association of National Park Authorities. Archived from the original on 21 April 2013. Retrieved 12 November 2012.
  4. ↑ "Evolution of the Conservation Movement, 1850-1920". memory.loc.gov. Archived from the original on 23 January 2017.
  5. ↑ Report of the Superintendent of Yellowstone National Park for the Year 1872 Archived 3 ఏప్రిల్ 2016 at the Wayback Machine, 43rd Congress, 3rd Session, ex. doc. 35, quoting Department of Interior letter of 10 May 1872, "The reservation so set apart is to be known as the "Yellowstone National Park"."
  6. ↑ "Tobago Main Ridge Forest Reserve". UNESCO. 17 August 2011. Retrieved 13 August 2018.
  7. ↑ Hardy, U. (9 April 2017). "The 10 Oldest National Parks in the World". The CultureTrip. Retrieved 21 December 2017.
  8. ↑ Bonnett, A. (2016). The Geography of Nostalgia: Global and Local Perspectives on Modernity and Loss. Routledge. p. 68. ISBN 978-1-315-88297-0.
  9. ↑ Gissibl, B., S. Höhler and P. Kupper, 2012, Civilizing Nature, National Parks in Global Historical Perspective, Berghahn, Oxford
  10. ↑ Gulez, Sumer (1992). A method of evaluating areas for national park status.
  11. ↑ Gissibl, B., S. Höhler and P. Kupper, 2012, Civilizing Nature, National Parks in Global Historical Perspective, Berghahn, Oxford
  12. ↑ European Environment Agency Protected areas in Europe – an overview Archived 24 సెప్టెంబరు 2015 at the Wayback Machine In: EEA Report No 5/2012 Kopenhagen: 2012 ISBN 978-92-9213-329-0 ISSN 1725-9177 pdf doi=10.2800/55955
  13. ↑ Gissibl, B., S. Höhler and P. Kupper, 2012, Civilizing Nature, National Parks in Global Historical Perspective, Berghahn, Oxford
  14. ↑ John S. Marsh, “Provincial Parks,” in The Canadian Encyclopedia (Historica Canada, 2018‑05‑30), [accessed 2020‑02‑18].
  15. ↑ Gissibl, B., S. Höhler and P. Kupper, 2012, Civilizing Nature, National Parks in Global Historical Perspective, Berghahn, Oxford

వెలుపలి లంకెలు

మార్చు
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=జాతీయ_ఉద్యానవనం&oldid=3172114" నుండి వెలికితీశారు