ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బి ఉపగ్రహం
ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బి (IRNSS-1B) ఇస్రో తయారు చేసి, ప్రయోగించిన ఉపగ్రహం. భారత భూతల, ఆకాశ, సాగరాల్లో దిక్సూచి సేవలందించేందుకు, విమానాలు, ఓడల గమనాన్ని ఎపటికప్పుడు ఉపగ్రహం ద్వారా పర్యవేక్షించేందుకు ఉద్దేశించిన ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ వ్యవస్థలో భాగం ఇది. విమానాలు, ఓడల గమనాన్ని ఎపటికప్పుడు పర్యవేక్షించేందుకు ఉపయోగపడుతుంది. విపత్తుల సమయంలో బాధితులకు సహాయకారిగా పనిచేస్తుంది. భారతదేశం చుట్టూ 1,500 కి.మీ దాకా విస్తరించిన ప్రాంతంలో సేవలందిస్తుంది. ఈ వ్యవస్థలో భాగంగా మొత్తం ఏడు ఉపగ్రహాలను అంతరిక్షంలో ప్రవేశపెట్టారు. ఈ క్రమంలో 2013లో ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1ఏ అను ఉపగ్రహాన్ని కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టారు. ఆవరుసలో రెండవ నావిగేషన్ ఉపగ్రహం, ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బిని పిఎస్ఎల్ వి-సీ24 అనే XL శ్రేణికి చెందిన ఉపగ్రహ వాహక నౌక ద్వారా నిర్దేశిత కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టారు.
| మిషన్ రకం | ఉపగ్రహ నావిగేసన్/ ఉపగ్రహ పర్యవేక్షిత దిక్సూచి వ్యవస్థ |
|---|---|
| ఆపరేటర్ | ఇస్రో |
| COSPAR ID | 2014-017A |
| SATCAT no. | 39635 |
| వెబ్ సైట్ | isro.org/pslv-c24/mission.aspx |
| మిషన్ వ్యవధి | 10 సంవత్సరాలు |
| అంతరిక్ష నౌక లక్షణాలు | |
| బస్ | I-1K |
| తయారీదారుడు | ISRO Satellite Centre Space Applications Centre |
| లాంచ్ ద్రవ్యరాశి | 1,432 kilograms (3,157 lb) |
| శక్తి | 1,660 watts |
| మిషన్ ప్రారంభం | |
| ప్రయోగ తేదీ | 4 ఏప్రిల్ 2014, 11:44 UTC |
| రాకెట్ | PSLV-XL C24 |
| లాంచ్ సైట్ | సతిష్ థవన్ అంతరిక్ష కేంద్రం,మొదటి ఉపగ్రహ ప్రయోగ వేదిక |
| కాంట్రాక్టర్ | భారతీయ అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థఇస్రో |
| కక్ష్య పారామితులు | |
| రిఫరెన్స్ వ్యవస్థ | భూకేందిత కక్ష్య |
| రెజిమ్ | భూ అనువర్తిత కక్ష్య |
| రేఖాంశం | 55° East |
| Perigee altitude | 35,714 km (22,192 mi)[1] |
| Apogee altitude | 35,870 km (22,290 mi)[1] |
| వాలు | 30.57 degrees[1] |
| వ్యవధి | 1436.010 minutes[1] |
| ఎపోచ్ | 25 జనవరి 2015, 01:32:48 UTC[1] |
ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బి ఉపగ్రహ సాంకేతిక వివరాలు మార్చు
ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బి ఉపగ్రహం మొత్తం బరువు, ఇంధనంతో సహా 1432 కిలోలు. ఇంధన రహిత ఉపగ్రహం బరువు 614 కిలోలు. ఉపగ్రహం భౌతిక కొలతలు 1.58 X 1.5 X 1.5 మీటర్లు. భౌతిక, సాంకేతిక నిర్మాణంలో, ఉపకరణాల విషయంలో ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బి, అన్ని విధాల ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1ఏ ఉపగ్రహం వంటిదే. ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1ఏ ఉపగ్రహాన్ని కక్ష్యలో ప్రవేశ పెట్టిన ఏడునెలల లోనే ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బి ఉపగ్రహాన్ని కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టడం జరిగింది. ఈ ఉపగ్రహం యొక్క జీవిత కాలం 10 సంవత్సరాలు.
ఉపగ్రహంలోని ఉపకరణాలు/పేలోడులు మార్చు
ఉపగ్రహం రెండురకాల ఉపకరణాల సమూదాయాన్నికలిగి ఉంది.అందులో ఒకటి దిక్సూచి (navigation payload) సంబంధించింది. రెండవది రేంజింగ్ (ranging) ఉపకరణాలు కలిగి ఉన్నాయి. నావిగేషన్ కు సంబంధించిన ఉపకరణాలు కలిగిన విభాగం ఓడల/నౌకల, విమాన తదితర యానాలకు సంబంధించిన దిక్సూచి సమాచారాన్ని వినియోగదారులకు పంపిణి చేస్తుంది. నావిగేషన్ కు సంబంధించిన ఉపకరణాలు L5- బ్యాండ్ (1176.45MHZ), S-బ్యాండ్ (2492.028 MHZ ) లో పనిచేయును. నావిగేషన్ కు సంబంధించిన ఉపకరణాలలో అత్యంత కచ్చితమైన సమయాన్ని చూపించు రుబీడియం పరమాణు గడియారం అమర్చబడింది.[2]
రేంజింగ్ (ranging) ఉపకరణాలభాగం C-బ్యాండ్ ట్రాన్స్‌పాండరును కల్గి, ఉపగ్రహం యొక్క కచ్చితమైన రేంజి తెలుపుతుంది. ఇదిభూమిపై దిశానిర్దేశం అందించగల ప్రాంత పరిధిని నిర్ధారిస్తుంది. లేజరు రేంజింగుకై కార్నర్ క్యూబ్ రెట్రోరేఫ్లేక్టరును ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బిలో పొందుపరచారు. ఉపగ్రహం రెండు వైపుల రెండు సౌరపలకలను అమర్చారు. ఇవి 1660 వ్యాట్ ల విద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేస్తుంది. దీనికి 90 అంపియర్ అవర్ సామర్ధ్యమున్న లిథియం-అయాన్ బ్యాటరిని అనుసంధానించారు. ఉపగ్రహం 440 న్యూటను శక్తిగల లిక్విడ్ అపోజీ మోటరును, 22 న్యూటను శక్తిగల 12 థ్రస్టరులను కలిగి ఉంది.[2]
ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ వ్యవస్థ భూతల, ఆకాశ, సాగరాల్లో దిశానిర్దేశ సేవలందిస్తుంది. విమానాలు, ఓడల గమనాన్ని ఎపటికప్పుడు పర్యవేక్షించేందుకు ఉపయోగపడుతుంది. విపత్తుల సమయంలో బాధితులకు సహాయకారిగా పనిచేస్తుంది. భారతదేశం చుట్టూ 1,500 కి.మీ దాకా విస్తరించిన ప్రాంతంలో సేవలందిస్తుంది.
ప్రయోగ వివరాలు మార్చు
ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్-1బి ఉపగ్రహన్ని ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని నెల్లూరు జిల్లాలోని శ్రీహరికోటలో ఉన్న సతీష్ ధావన్ అంతరిక్ష ప్రయోగ కేంద్రం నుండి, పిఎస్ఎల్ వి-సీ24 అనే XL శ్రేణికి చెందిన ఉపగ్రహ వాహక నౌక ద్వారా శుక్రవారం 2014 ఏప్రిల్ 04న, సాయంత్రం 5:14 గంటలకు ప్రయోగించి, విజయవంతంగా నిర్దేశిత భూ స్థిర బదిలీ కక్ష్యలో (GTO) ప్రవేశపెట్టారు.[3] బదిలీ కక్ష్య యొక్క పెరిజీ (భూమికి అతి దగ్గరి దూరం) 284 కి.మీ, అపోజీ (భూమి నుండి అతి ఎక్కువ దూరం) 20,652 కి.మీ., భూమధ్య రేఖకు 19.2 డిగ్రీల కోణంలో ఉండే కక్ష్యలో ఉంచారు. తరువాత ఉపగ్రహంలోని ఇంధన చోదకాలను ఉపయోగించి, కక్ష్యను పెంచి బదిలీ కక్ష్య నుండి 55 డిగ్రీల తూర్పు అక్షాంశంలో, 23 మూడు డిగ్రీల కోణంలో ఉండే భూ అనువర్తిత కక్ష్యలో స్థిరపరచారు.[4]
ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ వ్యవస్థ వలన అందుబాటులోకి వచ్చు సేవలు[5] మార్చు
ఇప్పటివరకు అమెరికా (జీపీయస్), రష్యా (గ్లోనాస్), ఐరోపా (గెలీలియో), చైనా (బేయ్‌డోవ్), జపాన్ (క్వాసీజెనిత్) లు మాత్రమే స్వంత నావిగేషన్ వ్యవస్థలను కలిగి ఉన్నాయి. త్వరలో భారతదేశంకూడా వాటి వరుసలో చేరబోతున్నది
- ఇప్పటివరకు జీపీఎస్‌ఎస్‌ సేవలకోసం విదేశీ ఉపగ్రహాలపై ఆధారపడాల్సివస్తోంది. ఫలితంగా సున్నితమైన సైనిక సమాచారానికి రక్షణ ఉండదు. దేశీయ దిక్సూచి వ్యవస్థ ద్వారా భద్రతతో కూడిన నావిగేషన్ సాధ్యమవుతుంది.
- పౌర, సైనిక అవసరాలకు ఐఆర్ఎన్ఎస్ఎస్ ఉపయోగపడుతుంది. వ్యక్తిగత రవాణాలో గమ్యాన్ని చేరేందుకు దిశానిర్దేశంతోపాటు ఎంతసమయంలో చేరటానికి వీలుంటుందో తెలుస్తుంది.
- వైద్యరంగంలో మెడికల్‌ ఎమర్జెన్సీకి ఎంతగానో ఉపకరిస్తుంది.ట్రాఫిక్‌లేని మార్గాలపై సమాచారం అందుతుంది.
- పర్వతారోహణ, బోటింగ్ వంటి వాటికి ఉపగ్రహ నావిగేషన్ ఉపకరిస్తుంది.
- సుదూరప్రాంతాల్లో ఉన్న మానవరహిత వాతావరణకేంద్రాలు, సీస్మిక్‌ కేంద్రాలపై సమాచారాన్ని సేకరించటానికీ ఇది ఉపకరిస్తుంది.
- విమానయానంలో దీన్ని ఉపయోగించడం ద్వారా కచ్చిత ల్యాండింగ్, టేక్‌ఆఫ్‌తోపాటు, విమాన ప్రమాదాల్లో వేగంగా సహాయం అందించటానికి, అదే విధంగా ఇంధన నష్టాన్ని నివారించటానికి వీలవుతుంది.
ఇవికూడా చూడండి మార్చు
మూలాలు/ఆధారాలు మార్చు
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "IRNSS 1B Satellite details 2014-017A NORAD 39635". N2YO. 25 January 2015. Retrieved 25 January 2015.
- ↑ 2.0 2.1 "IRNSS-1B". isro.gov.in. Archived from the original on 2015-03-19. Retrieved 2016-02-05.
- ↑ "India launches second navigation satellite IRNSS 1B". indianexpress.com. Retrieved 2016-02-05.
- ↑ "IRNSS-1B orbit raised". thehindu.com. Retrieved 2016-02-05.
- ↑ "Isro successfully launches navigation satellite IRNSS-1B". livemint.com. Retrieved 2016-02-05.