రష్యన్ ఫెడరేషన్ లేదా రష్యా అనే దేశం, ఉత్తర ఆసియా, తూర్పు ఐరోపా ఖండాల్లో విస్తరించి ఉంది. వైశాల్యములో రష్యా, ప్రపంచములో రెండవ స్థానములో ఉన్న కెనడా కన్న, రెట్టింపు పెద్ద దేశం. జనాభా విషయములో చైనా, భారత దేశం, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు, ఇండోనేసియా, బ్రెజిల్, పాకిస్థాన్, బంగ్లాదేశ్ ల తరువాత రష్యా ఎనిమిదవ స్థానములో ఉంది. రష్యాకి ఇరుగు పొరుగు దేశాలు (అపసవ్య దిశలో - ): నార్వే, ఫిన్లాండ్, ఎస్టోనియా, లాత్వియా, లిథువేనియా, పోలాండ్, బెలారస్, ఉక్రెయిన్, జార్జియా, అజర్‌బైజాన్, కజకస్తాన్, చైనా, మంగోలియా, ఉత్తర కొరియా. అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల కు,జపాన్కు కూడా రష్యా కొద్ది దూరంలోనే ఉంది. బేరింగ్ జల సంధి రష్యాను అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల నుండి విడదీస్తుంటే, లా-పెరౌసీ జల సంధి రష్యాను జపాన్ నుండి విడదీస్తుంది.

రష్యన్ ఫెడరేషన్

Российская Федерация
Rossiyskaya Federatsiya
Flag of రష్యా
జండా
Coat of arms of రష్యా
Coat of arms
Russia proper (dark green) Disputed Crimean peninsula (internationally viewed as territory of Ukraine, but de facto administered by Russia) (light green)[1]
Russia proper (dark green)
Disputed Crimean peninsula (internationally viewed as territory of Ukraine, but de facto administered by Russia) (light green)[1]
రాజధానిమాస్కో
అధికార భాషలుదేశమంతటా రష్యన్ అధికారిక భాష; ఇంకా 27 భాషలు వేర్వేరు ప్రాంతాల్లో ఇతర అధికారిక భాషలు
జాతులు
(2010[2])
పిలుచువిధంRussians (Rossiyane)
ప్రభుత్వంFederal semi-presidential constitutional republic
• President
Vladimir Putin
Dmitry Medvedev
Valentina Matviyenko
Sergey Naryshkin
శాసనవ్యవస్థFederal Assembly
• ఎగువ సభ
Federation Council
• దిగువ సభ
State Duma
Formation
• Arrival of Rurik, considered as a foundation event by the Russian authorities[3]
862
882
1283
16 January 1547
22 October 1721
6 November 1917
10 December 1922
• Russian Federation
25 December 1991
• Adoption of the current Constitution of Russia
12 December 1993
విస్తీర్ణం
• మొత్తం
17,098,242 (Crimea[convert: unknown unit] (1st)
• నీరు (%)
13[4] (including swamps)
జనాభా
• 2014 estimate
143,800,000[5] (9th)
• జనసాంద్రత
8.4/km2 (21.8/sq mi) (217th)
GDP (PPP)2014 estimate
• Total
$2.630 trillion[6] (6th)
• Per capita
$18,408[6] (58th)
GDP (nominal)2014 estimate
• Total
$2.092 trillion[6] (9th)
• Per capita
$14,645[6] (51st)
జినీ (2011)41.7[7]
medium · 83rd
హెచ్‌డిఐ (2013)Steady 0.778[8]
high · 57th
ద్రవ్యంRussian ruble (RUB)
కాల విభాగంUTC+3 to +12a
తేదీ తీరుdd.mm.yyyy
వాహనాలు నడుపు వైపుright
ఫోన్ కోడ్+7
Internet TLD
  1. Excluding +5.
Российская Федерация
Rossiyskaya Federatsiya
Russian Federation
Flag of రష్యా రష్యా యొక్క చిహ్నం
నినాదం
none
జాతీయగీతం
హిమ్ ఒఫ్ ద రష్యన్ ఫెడెరేషన్
రష్యా యొక్క స్థానం
రష్యా యొక్క స్థానం
రాజధాని
అతి పెద్ద నగరం
మాస్కో
55°45′N 37°37′E / 55.750°N 37.617°E / 55.750; 37.617
అధికార భాషలు రష్యన్, ఇంకా చాలా వివిధ రిపబ్లిక్‌లలో
ప్రభుత్వం Semi-presidential federation
Independence
విస్తీర్ణం
 -  మొత్తం 17,075,200 కి.మీ² (1st)
6,592,745 చ.మై 
 -  జలాలు (%) 0.5
జనాభా
 -  2005 అంచనా 143,202,000 (7th)
 -  2002 జన గణన 145,513,037 
 -  జన సాంద్రత 8.4 /కి.మీ² (178th)
21.7 /చ.మై
జీడీపీ (PPP) 2005 అంచనా
 -  మొత్తం $1.778 trillion (7-9th)
 -  తలసరి $12,254 (54th)
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2003) 0.795 (medium) (62nd)
కరెన్సీ రూబల్ (RUB)
కాలాంశం (UTC+2 to +12)
 -  వేసవి (DST)  (UTC+3 to +13)
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్ .ru, .su reserved
కాలింగ్ కోడ్ +7

3 వ, 8 వ శతాబ్దాల మధ్యకాలంలో ఐరోపాలో తూర్పు స్లావ్లు గుర్తించదగిన సమూహాలుగా ఉద్భవించాయి.[9] వరంగియన్ యోధుల ప్రముఖులు, వారి వారసులు స్థాపించి, పాలించారు. 9 వ శతాబ్దంలో మధ్యయుగ రాస్ దేశం ఉద్భవించింది. 988 లో నుండి బైజాంటైన్ సామ్రాజ్యం ఆర్థోడాక్స్ క్రిస్టియానిటీని స్వీకరించింది.[10] తర్వాతి సహస్రాబ్దిలో రష్యన్ సంస్కృతిగా భావించబడిన బైజాంటైన్, స్లావిక్ సంస్కృతుల సంశ్లేషణ ప్రారంభమైంది.[10] 13 వ శతాబ్దంలో మంగోల్ దండయాత్ర తరువాత రస్ భూభాగాలు అనేక చిన్న రాజ్యాలుగా విచ్ఛిన్నమై చివరకు సంచార " గోల్డెన్ హార్డే "కు సామంత రాజ్యాలుగా మారాయి.[11] " గ్రాండ్ డచీ ఆఫ్ మాస్కో " ఆధ్వర్యంలో క్రమంగా రష్యన్ రాజ్యాలు సమైక్యమై గోల్డెన్ హార్డే నుండి స్వాతంత్ర్యం సాధించి కీవన్ రస్ సాంస్కృతిక, రాజకీయ వారసత్వాన్ని ఆధిపత్యం కొనసాగింది. 18 వ శతాబ్దంనాటికి ఈ దేశం పశ్చిమంలో పోలాండ్ నుండి తూర్పున అలస్కా వరకు విస్తరించి చరిత్రలో మూడవ అతిపెద్ద సామ్రాజ్యం అయిన రష్యా సామ్రాజ్యం అవ్వటానికి విజయం, విలీనం, అన్వేషణ ద్వారా విస్తృతంగా విస్తరించింది.[12][13]

రష్యన్ విప్లవం తరువాత " రష్యా సోవియట్ ఫెడరేటివ్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ " యూనియన్ ఆఫ్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్స్ అతిపెద్ద, ప్రధాన విభాగంగా మారింది. ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి రాజ్యాంగబద్ధమైన సామ్యవాద రాజ్యం అయింది.[14] సోవియట్ యూనియన్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో మిత్రరాజ్యాల గెలుపులో నిర్ణయాత్మక పాత్ర పోషించింది.[15][16] ప్రచ్ఛన్న యుద్ధ సమయంలో యునైటెడ్ స్టేట్స్‌కు గుర్తించదగిన సూపర్ పవర్‌గా, ప్రత్యర్థిగా ఉద్భవించింది. 20 వ శతాబ్దంలో సోవియట్ యుగం అత్యంత ముఖ్యమైన సాంకేతిక విజయాల్లో కొన్నింటిని కలిగి ఉంది. ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి మానవ నిర్మిత ఉపగ్రహాన్ని పంపించినది, అంతరిక్షంలోనికి మొదట మానవులను పంపించినదీ సోవియట్ యూనియనే. 1990 చివరినాటికి సోవియట్ యూనియన్‌లు ప్రపంచంలో రెండో అతి పెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థగా ఉంది. ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద సైనిక స్థావరాలు, భారీ విధ్వంస ఆయుధాల నిల్వలు ఉన్నాయి.[17][18][19] 1991 లో సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ నుండి పన్నెండు స్వతంత్ర రిపబ్లిక్ లు పుట్టుకొచ్చాయి: రష్యా, ఉక్రెయిన్, బెలారస్, కజాగిస్తాన్, ఉజ్బెకిస్తాన్, అర్మేనియా, అజర్ బైజాన్, జార్జియా, కిర్గిజ్ స్థాన్, మోల్డోవా, తజికిస్తాన్, తుర్క్ మెనిస్తాన్, బాల్టిక్ దేశాలు స్వాతంత్ర్యం పొందాయి: ఎస్టోనియా, లాట్వియా, లిథువేనియా; రష్యన్ ఎస్.ఎఫ్.ఎస్.ఆర్.అనేది రష్యన్ ఫెడరేషన్‌గా పునఃస్థాపించబడింది. సోవియట్ యూనియన్ కొనసాగింపు చట్టబద్ధమైన ప్రత్యేకత, ఏకైక వారసత్వ దేశంగా గుర్తింపు పొందింది. దీనిని ఫెడరల్ సెమీ ప్రెసిడెన్షియల్ రిపబ్లిక్‌గా పరిగణిస్తారు.

2015 లో రష్యన్ ఆర్థికవ్యవస్థ నామమాత్ర జి.డి.పి ద్వారా పన్నెండవ అతిపెద్ద దేశంగా, సమాన కొనుగోలు శక్తి ఆరవ స్థానంలో ఉంది.[20] రష్యా లోని విస్తృతమైన ఖనిజ, ఇంధన వనరులు ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద నిల్వలు [21] ప్రపంచవ్యాప్తంగా చమురు, సహజ వాయువు ఉత్పత్తిదారులలో ఇది ఒకటి.[22][23] ఈ దేశం ఐదు గుర్తింపు పొందిన అణ్వాయుధ దేశాలలో ఒకటి. సామూహిక వినాశక ఆయుధాల అతిపెద్ద నిల్వలను కలిగి ఉంది. రష్యా ఒక గొప్ప ప్రపంచ శక్తి, ఒక ప్రాంతీయ శక్తి, సుసంపన్నమైన శక్తిగా వర్గీకరించబడింది. ఇది ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలిలో శాశ్వత సభ్యదేశం, అలాగే జి 20, కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఐరోపా, ఆసియా-పసిఫిక్ ఎకనామిక్ కోఆపరేషన్ (ఎ.పి.ఇ.సి.) షాంఘై కోఆపరేషన్ ఆర్గనైజేషన్ (ఎస్.సి.ఒ.), సెక్యూరిటీ అండ్ సెక్యూరిటీ సంస్థ ఐరోపాలో (ఒ.ఎస్.సి.ఇ.), ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ (డబల్యూ.టి.ఒ), అలాగే కామన్వెల్త్ ఆఫ్ ఇండిపెండెంట్ స్టేట్స్ (సి.ఐ.ఎస్), కలెక్టివ్ సెక్యూరిటీ ట్రీటీ ఆర్గనైజేషన్ (సి.ఎస్.టి.ఒ.) ప్రముఖ సభ్యదేశంగా, ఆర్మేనియా, బెలారస్, కజగిస్తాన్, కిర్గిస్తాన్‌లతో ఐదుగురు సభ్యదేశాలలో ఒకటిగా యురేషియా ఎకనామిక్ యూనియన్ (ఇ.ఇ.యు) ఉంది.

గతములో ప్రబల గణతంత్రమైన యు ఎస్ ఎస్ ఆర్ (యూనియన్ ఆఫ్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్స్), డిసెంబరు 1991లో విడిపోయినప్పుడు రష్యా ఒక స్వతంత్ర దేశంగా ఏర్పడినది. ఈనాటికి కూడా రష్యా కామన్వెల్త్ ఆఫ్ ఇండిపెండెంట్ స్టేట్స్‌లో ఒక ప్రభావవంతమైన దేశం. సోవియట్ సమాఖ్యలో ఉన్నప్పుడు రష్యాని రష్యన్ సోవియట్ ఫెడెరేటెడ్ సోషియలిస్ట్ రిపబ్లిక్స్ (ఆర్ ఎస్ ఎఫ్ ఎస్ ఆర్) అని పిలిచేవారు.

సోవియట్ యూనియన్ అత్యధిక భూభాగం, జనసంఖ్య, పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి ఆనాటి రెండు ప్రపంచ శక్తులలో ఒకటైన రష్యాలో విలీనం అయ్యాయి. కావున యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ విభజించబడిన తరువాత రష్యా కోల్పోయిన తన గత ప్రాభవాన్ని తిరిగి తెచ్చుకోవాలని ప్రయత్నించింది. ఈ ప్రభావము గుర్తింపు గణనీయం అయినా గత సోవియట్ యూనియన్‌తో పోలిస్తే చెప్పుకోదగ్గవి కావు.

పేరు వెనుక చరిత్ర మార్చు

రష్యా పేరు రస్ నుండి వచ్చింది. ఇది సంఖ్యాపరంగా తూర్పు స్లావ్స్ ప్రజలు అధికంగా ఉన్న ఒక మధ్యయుగ రాజ్యంగా ఉంది. ఏది ఏమయినప్పటికీ ఈ సరైన పేరు తరువాతి చరిత్రలో మరింత ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది. ఈ దేశాన్ని "రస్కజా జెమ్లజా"గా పిలుస్తారు. దీనిని "రష్యన్ ల్యాండ్" లేదా "రష్ భూమి"గా అనువదించవచ్చు. దాని నుండి వచ్చిన ఇతర రాజ్యాలలోని ఈ రాష్ట్రంను గుర్తించేందుకు ఆధునిక చరిత్రప్రతులు దీనిని కీవన్ రస్ అని పిలుస్తారు. మొదట మధ్యయుగ రుస్ 'ప్రజలు, స్వీడిష్ వర్తకులు, యోధులు రస్ అనే పేరు వచ్చింది.[24][25] వీరు బాల్టిక్ సముద్రం నుండి వలసగా వచ్చి దేశకేంద్రంలో ఉన్న నవ్గోరోడ్‌లో కేంద్రీకృతమైయ్యారు. తరువాత ఇది " కివెన్ రస్ " అయింది.కాథలిక్ ఐరోపాకు సమీపంలో ఉన్న రస్ అనే పదానికి పశ్చిమ, దక్షిణ ప్రాంతాల్లో వర్తించే రుథేనియా అనే పాత లాటిన్ వెర్షన్ మూలంగా ఉంది. దేశం ప్రస్తుత పేరు రొసిజా, రస్ బైజాంటైన్ గ్రీక్ హోదా నుంచి వచ్చింది. రోసీయా-స్పెల్లెడ్ ​​ ఆధునిక గ్రీకులో రోసియా .[26]

రష్యా పౌరులను ప్రస్తావించడానికి ప్రామాణిక మార్గం ఆంగ్లంలో "రష్యన్లు", రష్యాలో రోసీయెన్ (రష్యన్: россияне). రెండు రష్యన్ పదాలు సాధారణంగా ఆంగ్లంలో "రష్యన్లు"గా అనువదించబడ్డాయి. ఒకటి "రస్‌కియె" ఇది తరచుగా "జాతి రష్యన్లు". ఇంకొకటి "రోసియేన్" (రోసియనేన్) అంటే "రష్యా పౌరులు జాతితో సంబంధం లేకుండా" అని అర్ధం. ఇతర భాషల్లోని అనువాదాలు తరచుగా ఈ రెండు వర్గాలను గుర్తించవు.[27]

చరిత్ర మార్చు

ప్రాచీన రష్యా మార్చు

 
పశ్చిమ రష్యాకి వరంగియన్స్ వచ్చే సమయానికి వివిధ ప్రజాతుల ఉరమర వివరాలు

ఆరంభకాలంలో " స్కిథియా " అని పిలువబడే పొంటిక్ సోపాన భూములలో చాల్కోలిథిక్ ప్రజలు నివసించారు. వీరిపై మూడు నుండి ఆరు శతాబ్దముల మధ్య కాలములో గోథ్స్, హన్స్, తుర్కిక్ అవర్స్ వేర్వేరు రకాలుగా దాడులు చేసి వారి భూములను అధీనం చేసుకున్నారు. దాడుల పిమ్మట ఈ దేశ దిమ్మరులు ఐరోపా ఖండముకి చేరుకునేవారు. టుర్కిక్ జాతికి చెందిన ఖజర్స్ ఎనిమిదవ శతాబ్దము దాకా దక్షిణ రష్యాని పరిపాలిస్తూ, బైజంటైన్ రాజ్యం సహకారముతో అరబ్ ఖలీఫాలపై దాడులు జరిపేవారు. ఈ మధ్యనే వోల్గా ప్రాంతంలో జరిగిన తవ్వకాలలో వైదీక దేవతల విగ్రహాలు బైటపడటం వీరికి 9 వ శతాబ్దము నుండి భారత దేశంతో పరిచయాలు ఉన్నట్లు తెలుపుతున్నాయి.

8 వ శతాబ్ధం మార్చు

క్రీస్తు పూర్వం 8 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ప్రాచీన గ్రీకు వ్యాపారులు తమ నాగరికతను టనైయిస్, ఫనగోరియాలో వాణిజ్య మండలానికి తీసుకువచ్చారు. ముఖ్యంగా పైథాస్ వంటి ప్రాచీన గ్రీకు అన్వేషకులు బాల్టిక్ సముద్రం మీద ఆధునిక కాలినిన్‌గ్రాడ్ వరకు కూడా వెళ్ళారు. రోమన్లు ​​కాస్పియన్ సముద్రం పశ్చిమ భాగంలో స్థిరపడి అక్కడ వారి సామ్రాజ్యాన్ని తూర్పు వైపు విస్తరించారు.సా.శ. 3 వ శతాబ్దం నుండి 4 వ శతాబ్దాల్లో పాక్షిక పురాణ గోతిక్ రాజ్యం ఓమియం దక్షిణ రష్యాలో ఉనికిలో ఉంది. వీరిని హన్స్ అధిగమించారు. గ్రీకు కాలనీల తరువాత సా.శ. 3, 6 వ శతాబ్దాల్లో బోస్పోరాన్ కింగ్డమ్ అయిన హెలెనిస్టిక్ పాలసీ ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించింది.ఈ సమయంలోనే హూన్స్, యురేషియా అవార్స్ వంటి యుద్ద సంబంధమైన తెగల నాయకత్వంలో సంచార దండయాత్రలచే ముంచివేయబడింది. 10 వ శతాబ్దం వరకు టర్కిక్ ప్రజలు, ఖజార్స్, కాస్పియన్, నల్లసముద్రం మధ్య తక్కువ వోల్గా బేసిన్ సోపానప్రాంతాలను పాలించారు. ఆధునిక రష్యన్ల పూర్వీకులు స్లావిక్ తెగలు పిన్క్ మార్షెస్ వృక్ష ప్రాంతాలలో స్థావరాలు ఏర్పరచుకుని నివసించారని కొంతమంది పరిశోధకులు భావిస్తున్నారు. తూర్పు స్లావ్లు పాశ్చాత్య రష్యాను రెండు సమూహాలుగా క్రమంగా స్థిరపర్చారు: కీవ్ నుండి నేటి సుజ్డాల్, మురమ్ వైపు, పోలోట్స్ నుండి నోవ్గోరోడ్, రోస్టోవ్ వైపు మరొకటి స్థిరపడింది. 7 వ శతాబ్దం నుండి తూర్పు స్లావ్లు పాశ్చాత్య రష్యాలో అత్యధిక సంఖ్యలో ఉన్న వీరు స్థానిక ఫిన్నో-ఉగ్రిక్ ప్రజలను కలిసారు. వీటిలో మెరియా మురామియన్లు, మెష్చెరాలూ ఉన్నారు.

10 వ శతాబ్ధం నుండి మార్చు

 
Kievan Rus' in the 11th century

9 వ శతాబ్దంలో తూర్పు స్లావిక్ రాజ్యాలు స్థాపించిన సమయంలోనే వారంగియన్స్ వ్యాపారులు, వారియర్స్, బాల్టిక్ సముద్ర ప్రాంతాలలో స్థిరపడిన ప్రజలు ఈప్రాంతాలలో ప్రవేశించారు. వారు పూర్వం స్కాండినేయియన్ వైకింగ్‌లుగా ఉండి తరువాత వారు సముద్రమార్గాలలో నౌకాయానంలో ప్రయాణం చేసి బాల్టిక్ సముద్రప్రాంతం నుండి కాస్పియన్ సముద్రం, నల్లసముద్ర ప్రాంతం వరకు విస్తరించారు. [28] ఆరంభకాల చరిత్రకారుల ఆధారంగా వారు రస్ నుండి వరాంగియన్లుగా 862 లో నొవ్గొర్డ్ ప్రాంతంలో రూరిక్ పాలనకు మారారు.ఇది కెవాన్ రస్ స్థాపించిన " ఖజార్స్ "కు సామంతరాజ్యంగా ఉంది. ఒలెక్ రూరిక్స్ కుమారుడు " ఐగార్ ", ఐగార్ కుమారుడు " స్వియాటోస్ల్వ్ " తూర్పు స్లావిక్ జాతులను కెవిన్ పాలనలోకి తీసుకు వచ్చి ఖజర్ ఖాగనటేను నాశనం చేసి బైజాంటైన్, పర్షియా మీద పలుమార్లు దాడి చేసాడు.

10 నుంచి 11 వ శతాబ్దాలలో కీవన్ రస్ ఐరోపాలో అతిపెద్ద అత్యంత సంపన్న దేశాల్లో ఒకటిగా నిలిచింది.[29] వ్లాదిమిర్ ది గ్రేట్ (980-1015), అతని కొడుకు యారోస్లావ్ వైజ్ (1019-1054) పాలన కీవ్ స్వర్ణయుగా గుర్తించబడింది. ఇది బైజాంటియమ్ నుండి ఆర్థోడాక్స్ క్రిస్టియానిటీని అంగీకరించి మొదటి తూర్పు స్లావిక్ లిఖిత చట్టపరమైన కోడ్‌ను సృష్టించింది. రుస్కాయ ప్రావాడా

11, 12 వ శతాబ్దాల్లో కిడ్చాక్స్, పెచెనెగ్స్ వంటి సంచారమైన టర్కిక్ జాతులచే నిరంతర దాడులు స్లావిక్ జనాభా భారీ సంఖ్యలో ఉత్తరంలో సురక్షితంగా భారీగా ఉన్న అటవీ ప్రాంతాలు ప్రత్యేకంగా జలెస్యే అని పిలవబడే ప్రాంతనికి భారీ వలసలకు కారణమయ్యాయి.[30]

 
ది బాప్టిజం ఆఫ్ కీవ్వాన్స్, బై క్లావిడి లెబెదేవ్

1237-40 మద్య జరిగిన దాడుల కారణంగా కీవన్ రస్ విచ్ఛిన్నం అయ్యారు.[31][32] ఇది దాదాపు సగం జనాభా మరణాలకు దారితీసింది.[33]

ఆక్రమించుకున్న మంగోల్ ప్రముఖులు వారి స్వాధీనపర్చబడిన టర్కిక్ ప్రాంతాలను (కుమాన్స్, కిప్చాక్స్, బల్గార్స్) తాతార్స్‌గా పిలిచారు ఇది గోల్డెన్ హార్డే రాజ్యాన్ని ఏర్పరుస్తుంది. ఇది రష్యన్ ప్రిన్సిపాలిటీలను దోచుకుంది; రెండు శతాబ్దాల పాటు మంగన్లు కుమన్-కిప్చాక్ కాన్ఫెడరేషన్, వోల్గా బల్గేరియా (రష్యా దక్షిణ, మధ్య వ్యయాలు) ఆధునిక పరిపాలనను పాలించాయి.[34]

గలీసియా-వోల్నియాయా చివరికి పోలాండ్ రాజ్యం చేత సమైక్యం చేయబడింది. అయితే మంగోల్ ఆధిపత్యం వ్లాదిమిర్-సుజడాల్, నవగోరోడ్ రిపబ్లిక్, కీవ్ అంచున ఉన్న రెండు ప్రాంతాలు ఆధునిక రష్యన్ దేశపు ఆధారాలను స్థాపించింది.[10] పిస్కోవ్‌తో కలిసి నవ్గోరోడ్ మంగోల్ యోక్ సమయంలో కొంత స్వతంత్రతను నిలబెట్టుకున్నది. దేశంలోని మిగిలిన ప్రాంతాల్లోని అణచివేతలను ఎక్కువగా నిర్లక్ష్యం చేసారు. ప్రిన్స్ అలెగ్జాండర్ నెవ్స్‌కీ నేతృత్వంలో నోవగోరోడియన్లు 1240 లో నెవా యుద్ధంలో ఆక్రమించుకున్న స్వీడీన్‌ను తిప్పికొట్టారు. అలాగే 1242 లో ఐస్ యుద్ధంలో జర్మనీ క్రూసేడర్స్ వారు నార్తరన్ రస్కు వలసరావటానికి తమ ప్రయత్నాలను విరమించుకున్నారు.

మాస్కో గ్రాండ్ డచీ మార్చు

 
Sergius of Radonezh blessing Dmitry Donskoy in Trinity Sergius Lavra, before the Battle of Kulikovo, depicted in a painting by Ernst Lissner

అత్యంత ప్రభావమైన కీవన్ రస్ విచ్ఛిన్నం తరువాత మావోయిస్టు గ్రాండ్ డచీ (పాశ్చాత్య చరిత్రలోని "ముస్కోవి") ప్రారంభంలో వ్లాదిమిర్-సుజాల్ ఒక భాగంగా ఉంది. మంగోల్-తటార్ల పాలనలో, వారి అనుబంధంతో మాస్కో 14 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో 'సెంట్రల్ రస్లో తన ప్రభావాన్ని నొక్కి చెప్పడం ప్రారంభించింది. మాస్కో క్రమంగా రస్ భూభాగంలో పునరేకీకరణ, విస్తరించింది.[ఆధారం చూపాలి] మాస్కో చివరి ప్రత్యర్థి నోవ్గోరోడ్ రిపబ్లిక్ ప్రధానంగా " ఫర్ వాణిజ్యం " వాణిజ్య కేంద్రంగా, హాన్సియాటిక్ లీగ్ తూర్పు నౌకాశ్రయంగా అభివృద్ధి చెందింది.

తరచుగా సంభవించిన మంగోల్-టాటర్ దాడులు పరిస్థితిని సంక్లిష్టంగా మార్చింది. లిటిల్ ఐస్ ఏజ్ ప్రారంభంలో వ్యవసాయం సమస్యలను ఎదుర్కొంది. మిగిలిన యూరోప్‌లో 1350, 1490 ల మధ్య తరచుగా ప్లేగు సంభవించింది.[35] ఏది ఏమయినప్పటికీ తక్కువ జనాభా సాంద్రత, బాన్యా మంచి పరిశుభ్రత-విస్తృత అభ్యాసం, తడి ఆవిరి స్నానం కారణంగా - ప్లేగు వ్యాధి మరణాలు పశ్చిమ ఐరోపాలో కంటే తక్కువగా సంభవించాయి.[36] and population numbers recovered by 1500.[35] మాస్కో ప్రిన్స్ డిమిట్రీ డాన్స్కోయ్ నాయకత్వం, రష్యన్ ఆర్థోడక్స్ చర్చ్ సహాయంతో రష్యన్ రాజ్యాల యునైటెడ్ సైన్యం 1380 లో కులిక్కోవో యుద్ధంలో మంగోల్-తతర్ల ఓటమి ఒక మైలురాయిగా మారింది. మాస్కో క్రమంగా పూర్వపు బలమైన ప్రత్యర్థులతో సహా పరిసర ప్రాంతాలు ట్వెర్, నోవ్గోరోడ్‌లతో చేర్చి పరిసరాలలోని రాజ్యాలన్నింటినీ ఆక్రమించుకుంది.మూడవ ఇవాన్ (ది గ్రేట్) " గోల్డెన్ హొర్డే " మీద నియంత్రణను వదులుకుని మద్య, ఉత్తర రస్ ప్రాంతాలను సమైక్యపరచి మాస్కో సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేసింది. [37] 1453 లో " కాన్‌స్టినోపుల్ " పతనం తరువాత మాస్కో తూర్పు రోమన్ ప్రాంతం మీద అధికారం కోసం ప్రయత్నించింది.మూడవ ఇవాన్ చివరి బైజాంటైన్ చక్రవర్తి 10 వ కాన్‌స్టీంటైన్ మేనకోడలు " సోఫియా పాలైయోలోజియానా "ను వివాహం చేసుకుని బైజాంటైన్ " రెండు తలల డెగ " చిహ్నాన్ని తన స్వంతం చేసుకున్నాడు.

త్సర్డాం ఆఫ్ రష్యా మార్చు

 
Tsar Ivan the Terrible, illustration in Tsarsky Titulyarnik, 17th century

థర్డ్ రోమ్ వ్యూహం అభివృద్ధిలో 1547 లో గ్రాండ్ డ్యూక్ 4 వ ఇవాన్ IV ("భయంకరమైన")[38] అధికారికంగా రష్యా మొదటి జార్ ("సీజర్") కిరీటాన్ని ప్రకటించారు. శార్క్ కొత్త సూత్రాలను (1550 సుడెన్బ్నిక్) మొదటి రష్యన్ భూస్వామ్య ప్రతినిధి బృందాన్ని (జెంస్కీ సొబోర్) స్థాపించి గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో స్థానిక స్వయంప్రతిపత్తిని ప్రవేశపెట్టింది.[39][40] తన సుదీర్ఘ కాలంలో ఇవాన్ ది టెరిబుల్ దాదాపుగా మూడు పెద్ద టాటూ ఖనతలు (విచ్ఛిన్నీకరించబడిన గోల్డెన్ హార్డే భాగాలు): వోల్గా నది వెంట కజాన్, ఆస్త్రాఖన్, నైరుతి సైబీరియాలోని సైబీరియన్ ఖానేట్‌లను కలుపుతూ దాదాపుగా రెట్టింపు అయింది. అందువలన 16 వ శతాబ్దం చివరి నాటికి రష్యా బహుళజాతి, బహుళజాతి, ట్రాన్స్ కాంటినెంటల్ రాష్ట్రంగా రూపాంతరం చెందింది.

ఏదేమైనా పోలాండ్, లిథువేనియా, బాల్టిక్ తీరం, సముద్ర వాణిజ్యానికి యాక్సెస్ కోసం జరిగిన స్వీడన్ సంధికి వ్యతిరేకంగా దీర్ఘకాలం కొనసాగిన విజయవంతం కాని లివియోన్ యుద్ధంలో త్సార్డమ్ బలహీనపడింది.[41] అదే సమయంలో గోల్డెన్ హార్డేకు మిగిలిన వారసుడైన క్రిమియన్ ఖానేట్ తారాలు దక్షిణాది రష్యా దాడిని కొనసాగించారు.[42] వోల్గా ఖాతాలను పునరుద్ధరించే ప్రయత్నంలో బందిపోట్లు, వారి ఒట్టోమన్ మిత్రుల మధ్య రష్యాను ఆక్రమించారు. 1571 లో మాస్కో భాగాలు కూడా ఆక్రమించుకున్నారు.[43] కానీ మరుసటి సంవత్సరంలో మోలోడి యుద్ధంలో రష్యన్లు బాగా ముట్టడించిన సైన్యం పూర్తిగా ఓటమ్యాన్-క్రిమియన్ విస్తరణను రష్యాకు మినహాయించడానికి నిరాకరించారు. ఏది ఏమయినప్పటికీ 17 వ శతాబ్దం చివరి వరకు బానిస దాడులు రద్దు చేయలేదు. అయితే దక్షిణ రష్యాలోని కొత్త కోటల నిర్మాణం నిరంతరాయంగా జరిగింది. గ్రేట్ అబిటి లైన్ వంటివి దాడులకు అడ్డంకులుగా మారాయి. [44]

 
Kuzma Minin appeals to the people of Nizhny Novgorod to raise a volunteer army against the Polish invaders

1598 లో ఇవాన్ కుమారులు ప్రాచీన రూర్క్ రాజవంశం ముగింపును గుర్తించారు. 1601-03 [45] 17 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో కరువులతో కలసి పౌర యుద్ధం, ప్రిటెండర్ల పాలన, సమస్యాయుతమైన సమయంలో విదేశీ జోక్యం .[46] మాస్కోతో సహా పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ రష్యా భాగాలను ఆక్రమించింది. 1612 లో పోల్స్ రెండు జాతీయ నాయకులు, వ్యాపారి కుజ్మా మినిన్, ప్రిన్స్ డిమిత్రి పోజార్స్కీ నాయకత్వంలో రష్యన్ స్వచ్ఛంద కార్ప్స్ మీద ప్రతీకారం తీర్చుకోవలసిన నిర్భంధం వహించవలసి వచ్చింది. రోమనోవ్ రాజవంశం 1613 లో జెంస్కీ సోబర్ నిర్ణయం ద్వారా సింహాసనం స్వంతం చేసుకుంది. దేశం సంక్షోభం నుండి క్రమంగా పునరుద్ధరణను ప్రారంభించింది.

17 వ శతాబ్దం నాటికి కొసాక్కుల యుగంలో రష్యా తన ప్రాదేశిక అభివృద్ధిని కొనసాగించింది. కోసాక్కు వీరులు సైనిక సముదాయ నిర్వహణలో చేరి కొత్త ప్రపంచపు సముద్రపు దొంగలు, మార్గదర్శకులను పోలిన సైనిక వర్గాలను ఏర్పాటు చేశారు. 1648 లో యుక్రెయిన్ రైతులు పోలిష్ పాలనలో బాధపడుతున్న సామాజిక, మతపరమైన అణచివేతకు ప్రతిస్పందనగా " ఖ్మెలనిట్స్కీ " తిరుగుబాటు సమయంలో పోలాండ్-లిథువేనియాపై తిరుగుబాటుకు సంబంధించిన సాపోరోజియాన్ కోసాక్‌లతో చేరారు. 1654 లో ఉక్రేనియన్ నాయకుడు బోహ్డాన్ ఖ్మెలనిట్స్కీ ఉక్రెయిన్‌కు రష్యన్ జార్కు మొదటి అలెక్సీ అధీనంలో రక్షణ కల్పించాలని ప్రతిపాదించాడు. ఈ ప్రతిపాదనకు అలెక్సీ తెలిపిన ఆమోదం మరొక రష్యా-పోలిష్ యుద్ధానికి దారి తీసింది. చివరగా ఉక్రెయిన్ ద్నియాపర్ నది వెంట విభజించబడింది. పాశ్చాత్య భాగం కుడి తీరం ఉక్రెయిన్, పోలిష్ పాలనలో, తూర్పు భాగం (లెఫ్ట్-బ్యాంకు యుక్రెయిన్, కీవ్) రష్యన్ పాలనలో ఉంది. తరువాత 1670-71లో స్టాంకా రజిన్ నేతృత్వంలోని డాన్ కోసాక్కులు వోల్గా ప్రాంతంలోని ప్రధాన తిరుగుబాటు ప్రారంభించారు. అయితే తిరుగుబాటుదారులను ఓడించడంలో జార్ దళాలు విజయం సాధించాయి.

తూర్పున సైబీరియా భారీ భూభాగాల త్వరిత రష్యన్ అన్వేషణ, వలసరాజ్యం ఎక్కువగా విలువైన ఫర్, ఏనుగుదంతాల కొరకు కోసాక్స్ వేట కొనసాగింది. రష్యన్ అన్వేషకులు ప్రధానంగా సైబీరియన్ నది మార్గాల్లో తూర్పు దిశగా నడిచారు. 17 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో తూర్పు సైబీరియాలో రష్యా స్థావరాలు చుక్కీ ద్వీపకల్పంలో అముర్ నది వెంట, పసిఫిక్ తీరంలో ఉన్నాయి. 1648 లో ఆసియా, ఉత్తర అమెరికాలకు మధ్య బేరింగ్ స్ట్రైట్ మొదటిసారి ఫెడోట్ పోపోవ్, సెమియోన్ డేజ్నోవ్లు దాటడానికి ఆమోదించబడింది.

రష్యా సామ్రాజ్యం మార్చు

 
Peter the Great, Tsar of All Russia in 1682–1721 and the first Emperor of Russia in 1721–1725

1721 లో పీటర్ ది గ్రేట్ ఆధ్వర్యంలో రష్యా సామ్రాజ్యాన్ని ప్రకటిస్తూ ప్రపంచ శక్తిగా గుర్తింపు పొందింది. 1682 నుండి 1725 వరకు పాలన సాగించిన పీటర్ గ్రేట్ నార్తర్న్ యుద్ధంలో స్వీడన్‌ను దానిని ఓడించి వెస్ట్ కరేలియా, ఇంగ్రియాలకు (రష్యా రెండు సమస్యాత్మక సమయాల్లో వదిలివేయబడ్డాయి) వదిలివేయవలసిన నిర్భంధానికి గురైయ్యాడు.[47] అలాగే ఎస్టాన్లాండ్, లివ్ల్యాండ్‌ను విడిచిపెట్టి సముద్ర, సముద్ర వాణిజ్యం కాపాడాయి.[48] బాల్టిక్ సముద్రంలో పీటర్ " సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ " అనే పేరుతో కొత్త రాజధాని స్థాపించాడు. తరువాత రష్యా దానిని "విండో టు యూరోప్" అని పిలిచేవారు. పీటర్ ది గ్రేట్ సంస్కరణలు రష్యాకు గణనీయమైన పాశ్చాత్య యూరోపియన్ సాంస్కృతిక ప్రభావాలను తీసుకువచ్చాయి.

741-62లో మొదటి పీటర్ కూతురు ఎలిజబెత్ పాలనలో ఏడు సంవత్సరాల యుద్ధం (1756-63) లో రష్యా పాల్గొన్నది. ఈ వివాద సమయములో రష్యా తూర్పు ప్రుస్నియాను కొంతకాలం కలుపుకొని బెర్లిన్ పట్టింది. ఏది ఏమైనప్పటికీ ఎలిసబెత్ మరణం తరువాత ఈ విజయాలను ప్రుస్సియా సామ్రాజ్యానికి తిరిగి స్వాధీనం చేయబడి మూడవ పీటర్ పాలనలో రష్యా ప్రుస్సియా రాజ్యంలోకి తీసుకురాబడింది.

1762-96లో ("ది గ్రేట్") పాలించిన రెండవ కాథరీన్ " రష్యన్ ఎన్లైట్మెంట్ " అధ్యక్షత వహించింది. ఆమె పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ మీద రష్యా రాజకీయ నియంత్రణను విస్తరించింది. పోలాండ్ విభజనల సందర్భంగా రష్యాలోని చాలా భూభాగాలు రష్యాలోకి చేరాయి. ఇది పశ్చిమ సరిహద్దును పశ్చిమ ఐరోపాలోకి పంపింది. దక్షిణప్రాంతంలో ఒట్టోమన్ టర్కీకి వ్యతిరేకంగా విజయవంతమైన రష్యా-టర్కిష్ యుద్ధాల తరువాత కాథరీన్ క్రిమియన్ ఖనాటేను ఓడించి రష్యా సరిహద్దును నల్ల సముద్రంలోకి చేర్చుకుంది.రష్యా, పర్షియన్ యుద్ధాల ద్వారా కజార్ ఇరాన్ మీద విజయాలు ఫలితంగా 19 వ శతాబ్దం మొదటి అర్ధభాగంతో రష్యా కూడా ట్రాంస్‌కసియా, ఉత్తర కాకసస్‌లలో గణనీయమైన ప్రాదేశిక లాభాలను సంపాదించింది. ఇంతకుముందు జార్జియా, డాగేస్టాన్, అజర్బైజాన్,ఆర్మేనియా రష్యాలో విలీనం చేయబడ్డాయి.[49][50] అలెగ్జాండర్ (1801-25)లో పోరాడి 1809లో బలహీనపడిన స్వీడన్ నుండి ఫిన్‌లాండ్ ను, 1812 లో ఒట్టోమన్ల నుండి బెస్సరేబియా, స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.కు కొనసాగించాడు. అదే సమయంలో, రష్యన్లు అలస్కాను వలసరావడంతోపాటు, ఫోర్ట్ రాస్ వంటి కాలిఫోర్నియాలో స్థాపించబడింది.అదే సమయంలో రష్యా అలాస్కాలో స్థావరాలు ఏర్పరచుకుని కాలనీగా మార్చింది.కాలిఫోర్నియాలో స్థావరాలు ఏర్పరచుకుని " ఫోర్ట్ రస్ " నిర్మించింది.

 
Village Fair, by Boris Kustodiev

1803-1806 లో మొట్టమొదటి రష్యన్ చుట్టుపక్కల ప్రదేశాలు నిర్మించబడ్డాయి. ఇతర గుర్తించదగిన రష్యా సముద్ర అన్వేషణా ప్రయాణాలు సాగాయి. 1820 లో ఒక రష్యన్ అన్వేషణ యాత్రలలో అంటార్కిటికా ఖండం కనుగొన్నారు.

వివిధ ఐరోపా దేశాలతో పొత్తు పెట్టుకున్న రష్యాలో నెపోలియన్ ఫ్రాన్స్ కు వ్యతిరేకంగా పోరాడారు. 1812 లో నెపోలియన్ అధికారం శిఖరాగ్రంలో ఉన్న సమయంలో ఫ్రెంచ్ దండయాత్ర రష్యాలోని మాస్కోకు చేరుకుంది. కానీ చివరకు తీవ్రమైన రష్యన్ చలికాలం కలవరపెట్టే ప్రతిఘటన కారణంగా ఆక్రమణదారులు ఘోరమైన ఓటమిని ఎదుర్కొన్నారు. దీనిలో పాన్- యూరోపియన్ గ్రాండే ఆర్మీ 95% మరణించారు.[51] మిఖాయిల్ కుతుజోవ్, బార్క్‌లే డే టోలీ నాయకత్వం వహించిన రష్యన్ సైన్యం నెపోలియన్‌ను దేశం నుండి తొలగించి చివరకు పారిస్‌లోకి ప్రవేశించింది ఐరోపాలో ఆరవ కూటమిలో చేరి మొదటి అలెగ్జాండర్ వియన్నా కాంగ్రెస్ వద్ద రష్యా ప్రతినిధి బృందానికి నాయకత్వం వహించాడు.

నెపోలియన్ యుద్ధాల అధికారులు రష్యాతో తిరిగి ఉదారవాదం ఆలోచనలను తెచ్చి 1825 లో జరిగిన " డెకామ్బ్రిస్ట్ తిరుగుబాటు " సమయంలో జొరాన్ శక్తులను తగ్గించటానికి ప్రయత్నించారు.మొదటి నికోలస్ (1825-55) సంప్రదాయవాద పాలన చివరిలో రష్యా అధికారం, ఐరోపాలో ప్రభావం క్రిమియన్ యుద్ధంలో ఓటమిని నివారించింది. 1847, 1851 ల మధ్య సుమారు ఒక మిలియన్ ప్రజలు ఆసియా కలరా కారణంగా మరణించారు.[52]

నికోలస్ వారసుడు రెండవ అలెగ్జాండర్ (1855-81) 1861 సంస్కరణలతో సహా దేశంలో గణనీయమైన మార్పులను తీసుకువచ్చాడు. ఈ గొప్ప సంస్కరణలు పారిశ్రామికీకరణను ప్రోత్సహించి, రష్యన్ సైన్యాన్ని ఆధునీకరించాయి. ఇది 1877-78 రష్యా-టర్కీ యుద్ధంలో విజయవంతంగా ఒట్టోమన్ పాలన నుండి బల్గేరియాను విముక్తం చేసింది యుద్ధం.

 
రష్యా చక్రవర్తి రెండవ నికోలస్‌ను, ఆయన కుటుంబాన్నీ 1918 లో బోల్షెవిక్‌లు హత్య చేశారు

19 వ శతాబ్దం చివరలో రష్యాలో వివిధ సామ్యవాద ఉద్యమాలు అధికరించాయి. రెండవ అలెగ్జాండర్ 1881 లో విప్లవ తీవ్రవాదులచే చంపబడ్డాడు. అతని కొడుకు మూడవ అలెగ్జాండర్ (1881-94) పాలన స్వతంత్రమైనది కానీ మరింత ప్రశాంతమైనది. చివరి రష్యా చక్రవర్తి రెండవ నికోలస్ (1894-1917) విజయవంతం కాని రష్యా-జపాన్ యుద్ధం, బ్లడీ సండే అని పిలిచే ప్రదర్శన సంఘటన ద్వారా ప్రేరేపించబడిన 1905 నాటి రష్యన్ విప్లవం సంఘటనలను నిరోధించలేకపోయాడు. ఈ ఉద్యమం తిరస్కరించబడింది కానీ ప్రభుత్వానికి ప్రధాన సంస్కరణలను (1906 రష్యన్ రాజ్యాంగం) అంగీకరించింది. సంభాషణ, అసెంబ్లీ స్వేచ్ఛలు, రాజకీయ పార్టీల చట్టబద్ధత,, ఎన్నికైన చట్టసభల ఏర్పాటు, రాష్ట్రం డూమా రష్యన్ సామ్రాజ్యం. స్టాలిపిన్ వ్యవసాయ సంస్కరణలు సైబీరియాలో భారీ రైతు వలసలకు దారితీసింది. 1906, 1914 ల మధ్య నాలుగు మిలియన్ల మంది సెటిలర్లు వచ్చారు.[53]

ఫిబ్రవరి తిరుగుబాటు, రష్యన్ రిపబ్లిక్ మార్చు

రష్యా మిత్రదేశం సెర్బియా మీద ఆస్ట్రియా-హంగరీల యుద్ధ ప్రకటనకు ప్రతిస్పందనగా 1914 లో రష్యా మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలోకి ప్రవేశించి ట్రిపుల్ ఎంటెంట్ మిత్రరాజ్యాల నుండి వేరువైపుకు పోరాడారు. 1916 లో రష్యా ఆర్మీకి చెందిన బ్రసిలోవ్ యుద్ధాన్ని పూర్తిగా ఆస్ట్రియా-హంగరీ సైనికదళం నాశనం చేసింది. ఏదేమైనా ఇప్పటికే ఉన్న ప్రజా అవిశ్వాసం యుద్ధం కారణంగా పెరుగుతున్న ఖర్చులు. అధిక ప్రాణనష్టం, అవినీతి, రాజద్రోహం వంటి పుకార్ల ద్వారా మరింతగా అధికరించింది. ఇది 1917 రష్యన్ విప్లవానికి వాతావరణాన్ని ఏర్పరచింది. ఇది రెండు ప్రధాన కార్యక్రమాలలో నిర్వహించబడింది.

ఫిబ్రవరి విప్లవం రెండవ నికోలస్‌ని నిర్మూలించటానికి బలవంతం చేసింది; అతను, అతని కుటుంబం రష్యన్ పౌర యుద్ధం సమయంలో యెకాటెరిన్బర్గ్‌లో ఖైదు చేయబడ్డారు. రాచరికం స్థానంలో రాజకీయ పార్టీల సంచలనాత్మక సంకీర్ణం ఏర్పడింది. అది తాత్కాలిక ప్రభుత్వాన్ని కూడా ప్రకటించింది. 1917 సెప్టెంబరు 1 లో తాత్కాలిక ప్రభుత్వం డిక్రీ మీద రష్యన్ రిపబ్లిక్ ప్రకటించబడింది.[54] 1918 జనవరి 6 న రష్యా రాజ్యాంగ అసెంబ్లీ రష్యాను ప్రజాస్వామ్య ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ (తద్వారా తాత్కాలిక ప్రభుత్వం నిర్ణయాన్ని ఆమోదించింది) ప్రకటించింది. తదుపరి రోజు రాజ్యాంగ అసెంబ్లీ ఆల్-రష్యన్ సెంట్రల్ ఎగ్జిక్యూటివ్ కమిటీచే రద్దు చేయబడింది.

 
White army Civil War-era propaganda poster

సోవియట్ రష్యా, అంతర్యుద్ధం మార్చు

ఒక ప్రత్యామ్నాయ సామ్యవాద వ్యవస్థ సోవియెట్స్ అని పిలవబడే ప్రజాస్వామ్యయుతంగా ఎన్నికైన కార్మికుల, కార్మికుల ద్వారా అధికారాన్ని సంపాదించి పెట్రోగ్రాడ్ సోవియట్‌తో ఉండేది. నూతన అధికారుల పాలన దేశంలో సమస్యల పరిష్కారానికి బదులుగా సంక్షోభాన్ని మరింతగా పెంచింది. చివరకు బోల్షెవిక్ నేత వ్లాదిమిర్ లెనిన్ నేతృత్వంలోని అక్టోబరు విప్లవం తాత్కాలిక ప్రభుత్వాన్ని పడగొట్టింది. సోవియట్లకు పూర్తి అధికారాన్ని ఇచ్చింది. ఇది ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి సోషలిస్టు రాజ్య నిర్మాణానికి దారి తీసింది.

అక్టోబరు విప్లవం తరువాత కమ్యూనిస్ట్ వ్యతిరేక తెగ ఉద్యమం, దాని రెడ్ ఆర్మీతో కొత్త సోవియట్ పాలన మధ్య ఒక అంతర్యుద్ధం జరిగింది. బోల్షెవిస్ట్ రష్యా తన ఉక్రేనియన్, పోలిష్, బాల్టిక్, ఫిన్నిష్ భూభాగాలను కోల్పోయింది. బ్రెస్ట్-లిటోవ్స్క్ ఒప్పందంలో సంతకం చేయడం ద్వారా మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సెంట్రల్ పవర్స్‌తో విరోధాలు ఏర్పడింది. కమ్యూనిస్టు వ్యతిరేక శక్తుల మద్దతుతో మిలిటరీ జోక్యం విజయవంతం కాలేదు. ఈ మధ్యకాలంలో బోల్షెవిక్లు, వైట్ ఉద్యమం రెడ్ టెర్రర్, వైట్ టెర్రర్‌గా పిలవబడే ఒకదానితో ఒకటి బహిష్కరణల, మరణశిక్షల పోరాటాలు నిర్వహించాయి. పౌర యుద్ధం చివరి నాటికి రష్యా ఆర్థిక వ్యవస్థ, మౌలిక సదుపాయాలు బాగా దెబ్బతిన్నాయి. మిలియన్ల మంది వైట్ ఎమిగ్రేస్ అయ్యారు.[55] 1921 నాటి పోవోల్జే కరువులో 5 మిలియన్ల మంది బాధితులయ్యారు.[56]

సోవియట్ యూనియన్ మార్చు

 
1922 లో యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. ఏర్పాటు సమయంలో రష్యన్ ఎస్.ఎఫ్.ఎస్.ఆర్.
 
1940 లో USSR లో రష్యన్ SFSR, 1924-1936 అంతర్గత-సోవియట్ ప్రాదేశిక మార్పుల తరువాత, 1940 లో కరేలో-ఫిన్నిష్ SSR విభజన తరువాత

రష్యన్ సోవియట్ ఫెడరేటివ్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ (ఆ సమయంలో రష్యన్ సోషలిస్ట్ ఫెడరేటివ్ సోవియట్ రిపబ్లిక్గా పిలువబడింది) ఉక్రేనియన్, బైలోరసియన్, ట్రాన్‌స్కాసియన్ సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్‌లతో సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్స్ యూనియన్ (సోవియట్ యూనియన్) లేదా సోవియట్ యూనియన్‌ను 1922 డిసెంబరు 30 న యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్.ను రూపొందించాయి. చేసే 15 రిపబ్లిక్లలో మొత్తం యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్.జనాభాలో సగం, మొత్తం భూభాగంలో సగం రష్యన్ ఎస్.ఎఫ్.ఎస్.ఆర్. ఉంది.ఇది మొత్తం 69 సంవత్సరాల కాలం యూనియన్‌లో ఆధిపత్యం వహించింది.

1924 లో లెనిన్ మరణం తరువాత సోవియట్ యూనియన్‌ను పాలించటానికి ఒక త్రోయికా నియమించబడింది. అయినప్పటికీ కమ్యునిస్ట్ పార్టీ ఎన్నికైన జనరల్ సెక్రటరీ అయిన జోసెఫ్ స్టాలిన్ పార్టీలో అన్ని ప్రతిపక్ష సమూహాలను అణిచివేసి సమైక్య అధికారాన్ని హస్థగతం చేసుకున్నాడు. 1929 లో ప్రపంచ విప్లవం ప్రధాన ప్రతిపాదకుడు లియోన్ ట్రోత్‌స్కీ సోవియట్ యూనియన్ నుండి బహిష్కరించబడ్డాడు. దేశంలో స్టాలిన్ ఆలోచన సోషలిజం ప్రధాన మార్గంగా మారింది. 1937-38లో బోల్షెవిక్ పార్టీలో కొనసాగిన అంతర్గత పోరాటం సామూహిక అణచివేతతో అంతం అయ్యింది. ఆ సమయములో లక్షల మంది ప్రజలు చంపబడ్డారు. వీరిలో పార్టీ సభ్యులు ఉన్నారు. సైనిక నాయకులు కుట్ర డిటెట్‌ల మీద ఆరోపణలు చేశారు.[57]

స్టాలిన్ నాయకత్వంలో ప్రభుత్వం ఒక ప్రణాళికాబద్ధ ఆర్థిక వ్యవస్థను ప్రారంభించింది. ఎక్కువగా గ్రామీణ ప్రాధాన్యత కలిగిన దేశం పారిశ్రామికీకరణ, సమైక్య వ్యవసాయం అభివృద్ధి చేయబడింది. వేగవంతమైన ఆర్థిక, సాంఘిక మార్పుల కాలంలో, మిలియన్ల మంది ప్రజలు " పెనాల్ లేబర్ కేంప్ "కు పంపబడ్డారు.[58] స్టాలిన్ పాలనకు వారి వ్యతిరేకతకు అనేక రాజకీయ దోషులు ఉన్నారు; మిలియన్ల మంది సోవియట్ యూనియన్ మారుమూల ప్రాంతాలకు తరలించబడడం, బహిష్కరించబడడం సంభవించింది.[58] కఠినమైన రాజ్యవిధానాలు, కరువుతో కలిపి దేశం వ్యవసాయం పరివర్తన అపసవ్యమై 1932-1933లో సోవియట్ కరువుకు దారితీసింది.[59] సోవియట్ యూనియన్ స్వల్ప కాల వ్యవధిలో ఒక పెద్ద వ్యవసాయ ఆర్థికవ్యవస్థ నుండి ప్రధాన పారిశ్రామిక వేదికగా మార్చబడింది.

సోవియట్ యూనియన్‌ నాస్తికత్వం సిద్ధాంతం ప్రకారం కమ్యూనిస్టులు నిర్వహిస్తున్న "నాస్తికతకు బలవంతంగా మార్పిడి చేయబడిన ప్రభుత్వ ప్రాయోజిత కార్యక్రమం" ఉంది.[60][61][62] కమ్యూనిస్ట్ పాలన రాజ్యప్రయోజనాలపై ఆధారపడిన మతాలను లక్ష్యంగా చేసుకుంది. చాలా వ్యవస్థీకృత మతాలు నిషేధించబడ్డాయి. మతసంబంధ ఆస్తి జప్తు చేయబడింది. మత విశ్వాసులు హింసించబడ్డారు. మతం హేళన చేస్తూ నాస్తికత్వం పాఠశాలల్లో ప్రచారం చేయబడింది. 1925 లో ప్రభుత్వానికి మిలిటెంట్ నాస్తికులు లీగ్ని హింసకు తీవ్రతరం చేసారు.[ఆధారం చూపాలి] 1925 లో ప్రభుత్వం " లీగ్ ఆఫ్ మిలిటెంట్ అథిస్టులు " స్థాపించి హింసను తీవ్రం చేసింది.[63] దీని ప్రకారం మతపరమైన విశ్వాసం వ్యక్తిగత వ్యక్తీకరణలు బహిరంగంగా నిషేధించబడనప్పటికీ, అధికారిక నిర్మాణాలు, ప్రజా మాధ్యమాల ద్వారా సామాజిక కళంకంగా బలమైన భావనను కలుగజేసారు.

కొన్ని వృత్తుల (ఉపాధ్యాయులు, రాష్ట్ర అధికారులు, సైనికులు) సభ్యులకు ఇది సాధారణంగా ఆమోదించబడలేదు. బహిరంగంగా మతము వ్యక్తిగతంగా నిషేధించబడనప్పటికీ సోవియట్ అధికారులు రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చిని నియంత్రించడానికీ, జాతీయ సంక్షోభం సమయంలో పాలన సొంత ప్రయోజనాల కోసమూ దీనిని ఉపయోగించుకోవాలని ప్రయత్నించారు. కానీ వారి అంతిమ లక్ష్యం మతం తొలగించడం ప్రధానంగా ఉంది. సోవియట్ శక్తి మొదటి ఐదు సంవత్సరాల్లో బోల్షెవిక్స్ 28 రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ బిషప్‌లను, 1,200 రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ పూజారులను ఉరితీశారు. అనేకమంది ఖైదు చేయబడ్డారు లేదా బహిష్కరించబడ్డారు.మతవిశ్వాసులను వేధించడం, హింసించడం జరిగింది. చాలామంది సెమినార్లు మూసివేశారు. మతపరమైన ప్రచురణ నిషేధించబడింది. ప్రపంచ యుద్ధానికి ముందు ఉనికిలో ఉన్న చర్చీలలో 1941 నాటికి కేవలం 500 చర్చిలు మాత్రమే 54,000 మంది సభ్యులకు తెరచి ఉంచబడ్డాయి.

అడాల్ఫ్ హిట్లర్ ఆస్ట్రియా, చెకోస్లోవేకియాల ఆక్రమణ వైపు గ్రేట్ బ్రిటన్, ఫ్రాన్సు శాంతివిధానం నాజి జర్మనీ అధికారంలో పెరుగుదలకు కారణమైంది. అదేసమయంలో 1938-39లో సోవియట్-జపనీస్ సరిహద్దు యుద్ధాలలో యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. బహిరంగ శత్రువు ఫార్ ఈస్ట్‌లో యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. ప్రత్యర్థి అయిన జపాన్ సామ్రాజ్యంతో మూడవ రెయిచ్‌తో జత కలిసింది.

 
రెండో ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో లెనిన్గ్రాడ్ ముట్టడి చరిత్రలో ఒక నగరం యొక్క ప్రాణాంతక ముట్టడి

1939 ఆగస్టులో సోవియట్ ప్రభుత్వం మోలోటోవ్-రిబ్బెంత్రోప్ ఒప్పందాన్ని ముగించి జర్మనీతో సంబంధాలను మెరుగుపరిచేందుకు నిర్ణయించుకుంది. రెండు దేశాల మధ్య దురాక్రమణను నిలిపి తూర్పు ఐరోపాను వారి సంబంధిత రంగాల్లోకి విభజించింది. హిట్లర్ పోలాండ్, ఫ్రాన్సు లను జయించాడు. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభంలో ఇతర దేశాలు ఒకే రంగానికి చేరుకున్నాయి. యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ తన సైన్యాన్ని నిర్మించి పశ్చిమ ఉక్రెయిన్ హెర్ట్‌జా ప్రాంతం, ఉత్తర బుకోవినాను ఆక్రమించగలిగింది. వింటర్ యుద్ధంలో సోవియట్ పోలాండ్, బాల్టిక్ రాజ్యాల ఆక్రమణ, బెస్సరేబియా, ఉత్తర బుకోవినా ఆక్రమించింది.

1941 జూన్ 22 న నాజీ జర్మనీ ఆక్రమణ-రహిత ఒప్పందాన్ని అతిక్రమించి మానవ చరిత్రలో అతిపెద్ద, అత్యంత శక్తివంతమైన దండయాత్ర శక్తితో సోవియట్ యూనియన్ ఆక్రమించుకుంది.[64] రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం అతిపెద్ద థియేటర్ తెరవబడింది. జర్మన్ సైన్యం గణనీయమైన విజయం సాధించినప్పటికీ మాస్కో యుద్ధంలో వారి దాడి నిలిచిపోయింది. తరువాత 1942-43 శీతాకాలంలో స్టాలిన్గ్రాడ్ యుద్ధంలో జర్మనీలు తొలిసారి ఓటమి పాలయ్యారు.[65] తరువాత 1943 వేసవిలో కుర్స్క్ యుద్ధంలో. మరోమారు జర్మన్ లెనిన్గ్రాడ్ ముట్టడి వైఫల్యంతో ముగిసింది. 1941, 1944 మధ్యకాలంలో జర్మన్, ఫిన్లాండ్ దళాలచే నగరం పూర్తిగా ముట్టడించబడి ఆకలితో బాధపడింది. ఒక మిలియన్ కన్నా ఎక్కువ మంది మరణాలు సంభవించాయి కానీ లొంగిపోలేదు.[66] స్టాలిన్ పరిపాలన, జార్జి జుకోవ్, కాంస్టాంటిన్ రోకోస్సోస్కీ వంటి కమాండర్ల నాయకత్వంలో సోవియెట్ దళాలు 1944-45లో తూర్పు ఐరోపాను తీసుకొని 1945 మేలో బెర్లిన్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. 1945 ఆగస్టు ఆగస్టులో సోవియట్ సైన్యం చైనా మంచూకుయు, ఉత్తర కొరియా నుండి జపాన్‌ను తొలగించింది. జపాన్ మీద మిత్ర విజయం సాధించాయి.

 
Sputnik 1 was the world's first artificial satellite

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం 1941-45 కాలాన్ని రష్యాలో "గ్రేట్ పేట్రియాటిక్ యుద్ధం"గా పిలుస్తారు. యునైటెడ్ స్టేట్స్, యునైటెడ్ కింగ్డం, చైనాలతో కలిసి సోవియట్ యూనియన్ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం[67]లో అలైడ్ అధికారాల బిగ్ ఫోర్‌గా పరిగణించబడి తరువాత ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలికి పునాదిగా ఉన్న నాలుగురు రక్షకభటులు అయ్యారు.[68] ఈ యుద్ధ సమయంలో మానవ చరిత్రలో చాలా ప్రాణాంతకమైన యుద్ధ కార్యకలాపాలు సోవియట్ సైన్య, పౌర మరణాలు వరుసగా 10.6 మిలియన్లు, 15.9 మిలియన్లుగా ఉన్నాయి.[69] మొత్తం రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం మరణాలలో మూడింట ఒక వంతు. సోవియట్ ప్రజలకు పూర్తి జనాభా నష్టం ఇంకా ఎక్కువగా ఉంది.[70] సోవియట్ ఆర్థిక వ్యవస్థ, మౌలిక సదుపాయాలు సోవియట్ యూనియన్ కరువు 1946-47 [71] కారణమయ్యాయి అయితే సోవియట్ యూనియన్ ఖండంలోని ఒక బలమైన సైనిక శక్తిగా గుర్తింపు పొందింది.

 
1956-1991లో RSFSR, ఎక్కువగా WWII ఒప్పందాల ప్రకారం ప్రాదేశిక సముపార్జనల తరువాత, 1944 లో టువా యొక్క ప్రవేశము, 1954 లో క్రిమియన్ ఒడంబడిక బదిలీ, 1956 లో కరేలో-ఫిన్నిష్ SSR స్థాపన. 1991 లో, రష్యన్ SFSR సార్వభౌమ దేశాలతో రష్యన్ ఫెడరేషన్ యొక్క అంతర్జాతీయ సరిహద్దులుగా మారింది

యుద్ధం తర్వాత తూర్పు జర్మనీ, ఆస్ట్రియా భాగంగా ఉన్న తూర్పు, మధ్య ఐరోపాను పోటడాం కాన్ఫరెన్స్ ప్రకారం ఎర్ర సైన్యం ఆక్రమించింది. తూర్పు బ్లాక్ శాటిలైట్ దేశాలలో డిపెండెంట్ సోషలిస్టు ప్రభుత్వాలు స్థాపించబడ్డాయి.తరువాత రష్యా ప్రపంచ రెండవ అణు ఆయుధ శక్తి అయింది.యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్.వార్సా ఒప్పందం కూటమిని స్థాపించి ప్రపంచ ప్రబలంగా పోరాడుతూ ప్రచ్ఛన్న యుద్ధంగా యునైటెడ్ స్టేట్స్, నాటోతో పిలువబడింది. సోవియట్ యూనియన్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా విప్లవాత్మక ఉద్యమాలకు మద్దతు ఇచ్చింది. వీటిలో కొత్తగా ఏర్పడిన పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ చైనా, డెమొక్రాటిక్ పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ కొరియా, ఆ తర్వాత, రిపబ్లిక్ ఆఫ్ క్యూబా ఉన్నాయి. ఇతర సామ్యవాద దేశాలకు సోవియట్ వనరుల గణనీయమైన మొత్తాలను కేటాయించారు.[72]

స్టాలిన్ మరణం, సామూహిక పాలన కొద్ది కాలం తరువాత కొత్త నాయకుడు నికితా క్రుష్చెవ్ స్టాలిన్ విధాన సంస్కృతిని నిరాకరించాడు. డి-స్టాలినిజేషన్ విధానాన్ని ప్రారంభించాడు. శిక్షా శ్రామిక వ్యవస్థ సంస్కరించబడింది. పలువురు ఖైదీలను విడుదల చేసి పునరావాసం పొందారు (చాలామంది మరణించారు).[73] అణచివేత విధానాల సాధారణ సులభతరం చేయబడిన తర్వాత క్రుష్చెవ్ థా అని పిలిచేవారు. అదే సమయంలో రెండు ప్రత్యర్థులు క్యూబాలో టర్కీలో, సోవియట్ క్షిపణులను యునైటెడ్ స్టేట్స్ జూపిటర్ క్షిపణులను మోహరించినప్పుడు యునైటెడ్ స్టేట్స్‌తో ఉద్రిక్తతలు అధికం అయ్యాయి.

1957 లో సోవియట్ యూనియన్ ప్రపంచం మొట్టమొదటి కృత్రిమ ఉపగ్రహాన్ని స్పుట్నిక్ 1 ను ప్రారంభించింది. అందువలన అంతరిక్ష యుగం ప్రారంభమైంది. రష్యా కాస్మోనాట్ యూరి గగారిన్ 1961 ఏప్రిల్ 12 న వోస్టోక్ 1 మనుషితో అంతరిక్ష నౌకలో భూమిని కక్ష్యలోకి ప్రవేశించిన మొట్టమొదటి వ్యోమనౌక అయింది.

1964 లో క్రుష్చెవ్ను తొలగించిన తరువాత లియోనిడ్ బ్రేజ్నెవ్ నాయకుడయ్యాడు. సమష్టి పాలన మరొక కాలం ఏర్పడింది. 1970 ల్లో, 1980 ప్రారంభంలో కాలం తర్వాత ఎరా ఆఫ్ స్టాగ్నేషన్‌గా గుర్తించబడింది. ఆర్థిక వృద్ధి మందగించడం, సాంఘిక విధానాలు స్టాటిక్గా మారిన కాలం. సోవియట్ ఆర్థిక వ్యవస్థ పాక్షిక వికేంద్రీకరణకు 1965 కోజిన్ సంస్కరణ లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. భారీ పరిశ్రమ, ఆయుధాల నుండి లఘు పరిశ్రమ, వినియోగదారుల వస్తువులపై దృష్టి పెట్టింది. కానీ సంప్రదాయక కమ్యూనిస్ట్ నాయకత్వంతో నిషేధించబడింది.

 
Soviet General Secretary Mikhail Gorbachev and U.S. President Ronald Reagan in Red Square during the Moscow Summit, May 31, 1988

1979 లో ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో కమ్యూనిస్ట్-నేతృత్వంలోని విప్లవం తరువాత సోవియట్ బలగాలు ఆ దేశంలోకి ప్రవేశించాయి. ఆక్రమణ ఆర్థిక వనరులను ఖాళీ చేసి అర్థవంతమైన రాజకీయ ఫలితాలను సాధించకుండానే లాగబడుతుంది. అంతిమంగా, 1989 లో అంతర్జాతీయ వ్యతిరేకత, సోవియట్ వ్యతిరేక గెరిల్లా యుద్ధం, సోవియట్ పౌరులు మద్దతు లేని కారణంగా సోవియట్ సైన్యం ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుంచి ఉపసంహరించబడింది.

1985 నుండి సోవియట్ వ్యవస్థలో ఉదారవాద సంస్కరణలను అమలు చేయాలని ప్రయత్నించిన చివరి సోవియెట్ నాయకుడు మిఖాయిల్ గోర్బచేవ్ ఆర్థిక స్తబ్దత కాలం ముగిసే ప్రయత్నం, ప్రభుత్వ ప్రజాస్వామ్యం కొరకు గ్లస్నోస్ట్ (ఓపెన్నెస్), పెరెస్ట్రోయిక (పునర్నిర్మాణ) విధానాలను ప్రవేశపెట్టాడు. అయితే ఇది బలమైన జాతీయవాద, వేర్పాటువాద ఉద్యమాల పురోగతికి దారితీసింది. 1991 కి ముందు సోవియెట్ ఆర్థిక ప్రపంచంలో రెండో అతిపెద్దది.[74] కానీ చివరి సంవత్సరాలలో కిరాణా దుకాణాలలో వస్తువుల కొరత, పెద్ద బడ్జెట్ లోటులు, ద్రవ్యోల్బణానికి దారితీసిన ద్రవ్య సరఫరాలో పేలుడు పెరుగుదల కారణంగా బాధపడ్డాడు.[75]

1991 నాటికి ఆర్థిక, రాజకీయ సంక్షోభం సోవియట్ యూనియన్ నుండి విడిపోవడానికి బాల్టిక్ రిపబ్లిక్స్ ఎంచుకున్నాయి. మార్చి 17 న ఒక ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరిగింది. దీనిలో పాల్గొన్న పౌరులు ఎక్కువ మంది సోవియట్ యూనియన్‌ను పునరుద్ధరించిన సమాఖ్యలోకి మార్చడానికి అనుకూలంగా ఓటు వేశారు. 1991 ఆగస్టులో గోర్బచేవ్ ప్రభుత్వానికి చెందిన సభ్యుల తిరుగుబాటు ప్రయత్నం గోర్బచేవ్‌కు వ్యతిరేకంగా, సోవియట్ యూనియన్‌ను కాపాడాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. బదులుగా సోవియట్ యూనియన్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ముగింపుకు దారితీసింది. 1991 డిసెంబరు 25 న యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్. 15 సోవియట్ రాష్ట్రాల్లో రద్దు చేయబడింది.

రష్యన్ ఫెడరేషన్ మార్చు

 
Moscow International Business Center

1991 జూన్‌లో బోరిస్ యెల్ట్సిన్ రష్యన్ చరిత్రలో మొట్టమొదటిగా ఎన్నుకోబడిన అధ్యక్షుడు అయ్యాడు. అతను రష్యన్ సోవియెట్ ఫెడరేటివ్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. డిసెంబరులో స్వతంత్ర రష్యన్ ఫెడరేషన్ అయ్యింది. సోవియట్ యూనియన్ విచ్ఛిన్నమైన సమయంలో, తర్వాత ప్రైవేటీకరణ, మార్కెట్, వాణిజ్య సరళీకరణ వంటి విస్తృత సంస్కరణలు చేపట్టబడ్డాయి. [76] యునైటెడ్ స్టేట్స్, ఇంటర్నేషనల్ మానిటరీ ఫండ్ సిఫార్సు చేయబడిన "షాక్ థెరపీ" తరహాలో తీవ్రమైన మార్పులతో సహా.[77] అన్నిటికన్నా ప్రధానమైన 1990, 1995 మధ్యకాలంలో ఆర్థిక సంక్షోభం ఫలితంగా జి.డి.పి, పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిలో 50% క్షీణత కలిగి ఉంది.[76][78]

ప్రైవేటైజేషన్ కారణంగా ఎంటర్ప్రైసెస్ అధికారం స్టేట్ ఏజెంసీల నుండి ప్రభుత్వ సంస్థల నుండి సంస్థల ప్రైవేట్ వ్యక్తులకు బదిలీ చేయబడి లోపల అధికారము ప్రభుత్వంలో అంతర్గత అనుసంధనం చేయబడింది. అనేకమంది నూతనంగా ధనవంతులై రాజధాని నుండి నగదును, ఆస్తులనూ బిలియన్ డాలర్లను దేశం వెలుపలకు తరలించారు.[79] ఆర్థిక వ్యవస్థ మాంద్యం సామాజిక సేవల కూలిపోవడానికి దారితీసింది; మరణాల రేటు విపరీతంగా పెరిగి జనన రేటు క్షీణించింది.[80] 1993 మధ్యలో సోవియట్ శకంలో 1.5% స్థాయి ఉన్న పేదరికం తరువాత 39-49% వరకు లక్షలాది మంది పేదరికంలో పడిపోయారు.[81] 1990 లలో తీవ్ర అవినీతి, చట్ట అతిక్రమణ, నేర ముఠాలు, హింసాత్మక నేరాల పెరుగుదల కనిపించింది.[82]

1990 వ దశకంలో ఉత్తర కాకాస్సాలో సాయుధ పోరాటాలు, స్థానిక జాతి స్క్రిమిషెస్‌లను, వేర్పాటువాద ఇస్లామిస్ట్ అంతర్యుద్ధాలు రెండింటినీ ప్రభావితం చేశాయి. చెచెన్ వేర్పాటువాదులు 1990 ల ప్రారంభంలో స్వతంత్రాన్ని ప్రకటించారు. తిరుగుబాటు గ్రూపులు, రష్యన్ సైన్యం మధ్య ఒక గొరిల్లా యుద్ధం కూడా జరిగాయి. వేర్పాటువాదులు నిర్వహించిన పౌరులపై తీవ్రవాద దాడులు ముఖ్యంగా మాస్కో థియేటర్ బందీ సంక్షోభం, బెస్లాన్ పాఠశాల ముట్టడి వందల మరణాలకు కారణమయ్యాయి. ఇది అంతర్జాతీయ దృష్టిని ఆకర్షించింది.

యుఎస్ఎస్ఆర్ బాహ్య రుణాలను స్థిరపర్చడానికి రష్యా బాధ్యత వహించింది. దాని జనాభాలో కేవలం జనాభాలో సగం మంది జనాభా సగం అయింది .[83] అధిక బడ్జెట్ లోటులు 1998 లో రష్యన్ ఆర్థిక సంక్షోభం [84] కారణమయ్యాయి. ఫలితంగా జి.డి.పి. తిరోగమనం కూడా జరిగింది.[76]

 
ఎడమ నుండి: పాట్రియార్క్ అలెక్సీ II, వ్లాదిమిర్ పుతిన్, బోరిస్ యెల్ట్సిన్

1999 డిసెంబరు 31 న అధ్యక్షుడు యెల్ట్సిన్ ఊహించని రీతిలో రాజీనామా చేశారు. ఇటీవల నియమితుడైన ప్రధాన మంత్రి వ్లాదిమిర్ పుతిన్‌కు 2000 అధ్యక్ష ఎన్నికలలో విజయం సాధించారు.పుతిన్ చెచెన్ తిరుగుబాటును అణచివేశాడు. అయితే ఉత్తర కాకస్వరం అంతటా అప్పుడప్పుడూ హింస జరుగుతుంది. పెరుగుతున్న దేశీయ డిమాండ్ వినియోగం, పెట్టుబడులు మొదలయిన తరువాత బలహీనమైన ద్రవ్యోల్బణం, ఆర్థిక వ్యవస్థ తొమ్మిది సంవత్సరాలుగా వృద్ధి చెందడం, జీవన ప్రమాణాలను మెరుగుపర్చడం, ప్రపంచ దశలో రష్యా ప్రభావం పెరుగుతుంది.[85] అయితే 2008 ప్రపంచ ఆర్థిక సంక్షోభం, చమురు ధరలు తగ్గిన తరువాత రష్యా ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధి చెందింది. పేదరికం మళ్లీ పెరగడం ప్రారంభమైంది. పుతిన్ అధ్యక్ష సమయంలో చేసిన అనేక సంస్కరణలు సాధారణంగా పాశ్చాత్య దేశాల ప్రజాస్వామ్య విధానాలకు విరుద్ధంగా విమర్శించబడుతున్నాయి.[86] పరిస్థితి స్థిరత్వం, పురోగతి తిరిగి పుతిన్ నాయకత్వం రష్యాలో విస్తృతమైన ప్రశంసలను పొందింది.[87] 2008 మార్చి 2 న డిమిత్రి మెద్వెదేవ్ రష్యా అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యారు. పుతిన్ ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. 2012 అధ్యక్ష ఎన్నికల తరువాత పుతిన్ అధ్యక్ష పదవికి తిరిగి వచ్చాడు. మెద్వెదేవ్ ప్రధానమంత్రిగా నియమించబడ్డారు.

ఉక్రెయిన్కు చెందిన అధ్యక్షుడు విక్టర్ యనుకోవిచ్ విప్లవం ఫలితంగా 2014 లో పుతిన్ యుక్రెయిన్‌కు రష్యా దళాలను మోహరించేందుకు రష్యన్ పార్లమెంటు నుండి అధికారాన్ని అభ్యర్థించి అందుకున్నాడు.[88][89][90][91][92]

క్రిమియన్ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో అధిక సంఖ్యలో ఓటర్లు విభజనకు వ్యతిరేకంగా ఓటు వేసారు.[93][94][95][96][97][98] క్రిమియన్ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తరువాత రష్యన్ నాయకత్వం రష్యన్ ఫెడరేషన్‌లో క్రిమియాను ప్రవేశపెట్టిందని ప్రకటించింది. ఇది ముందు జరిగిన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ అంతర్జాతీయంగా ఆమోదించబడలేదు. [99]

2015 సెప్టెంబరులో సిరియన్ పౌర యుద్ధంలో సైనిక జోక్యాన్ని ప్రారంభించింది. ఇందులో ఇస్లామిక్ స్టేట్ తీవ్రవాద గ్రూపులు, అల్-నస్రా ఫ్రంట్ (లెవాంట్లోని అల్-ఖైదా), కాంక్వెస్ట్ సైన్యంతో వైమానిక దాడులు చేసింది.

రాచరిక రష్యా మార్చు

మంగోలుల ప్రాబల్యం సన్నగిల్లుతున్న దశలో మాస్కో ప్రభువులు పరిస్థితులను అంచనావేసి తెలివిగా పావులు కదపడం ప్రారంభించారు. క్రమంగా, పదునాలుగవ శతాబ్దాంతానికి మంగోలుల అధిపత్యం అంతమైపోయింది. ఇవాన్-ది-టెర్రిబుల్‌గా పేరొందిన ఇవాన్ ప్రభువు కాలానికి రష్యా పూర్తిగా మంగోలుల చెరనుండి బయటపడింది. రష్యా రాజరిక చరిత్రలో ఇవాన్ ప్రభువు మొదటి జార్‌గా పేరుపొందాడు (జార్ అనే పదం రోమన్ బిరుదం సీజర్ నుండి ప్రేరణ పొందింది). ఈయన కాలంలోనే రష్యా సైబీరియాలో చాలా భాగాన్ని ఆక్రమించింది. ఆ విధంగా రష్యన్ మహా సామ్రాజ్యావిర్భావానికి అంకురార్పణ జరిగింది.

రష్యాపై మాస్కో ప్రభువుల పెత్తనం ఆ విధంగా మొదలై క్రమంగా విస్తరించింది. ఈ క్రమంలో రాచరికపు పగ్గాలు రొమనోవ్ వంశస్థుల చేతికొచ్చాయి. 1613లో సింహాసనమెక్కిన మిఖాయెల్ రొమనోవ్ (ఈయన్నే మొదటి మిఖాయెల్ చక్రవర్తిగా కూడా పిలుస్తారు) ఈ వంశ పాలనకాద్యుడు. 1689 నుండి 1725 వరకూ పాలించిన పీటర్-ది-గ్రేట్ రష్యన్ చక్రవర్తులందరిలోకీ గొప్పవాడిగా వినుతికెక్కాడు. పీటర్ చక్రవర్తి కాలంలో రష్యా సామాజికంగానూ, సాంస్కృతికంగానూ ఎంతో పురోగమించింది. ఈయన తరువాత గద్దెనెక్కిన కేధరిన్ మహారాణి (1767 - 1796) పాలనలో రష్యా మరింత పురోగమించి ఆసియా ఖండంలో ఒక ప్రబల శక్తిగా ఆవిర్భవించటమే కాకుండా ఐరోపాలో అప్పటికే బలమైన రాజ్యాలుగా పేరొందిన ఇంగ్లాండ్, ఫ్రాన్స్, జర్మనీ లకు పోటీగా ఎదిగింది.

భౌగోళికం మార్చు

 
కొప్పెన్ వాతావరణ రకాలు రష్యా

రష్యా ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద దేశం; దీని మొత్తం ప్రాంతం 17,075,200 చదరపు కిలోమీటర్లు (6,592,800 చదరపు మైళ్ళు).[100][101] ఇది అక్షాంశాల 41 ° నుండి 82 ° ఉత్తర అక్షాంశం, 19 ° నుండి 169 ° పశ్చిమ రేఖాంశం మద్య ఉంటుంది.

16 వ శతాబ్దం చివరలో ఇవాన్ ది టెర్రిబుల్ పాలనలో కాసాక్ యెర్మాక్ తిమోఫేస్విచ్‌లో రష్యా ప్రాదేశిక విస్తరణ ఎక్కువగా జరిగింది. ఈ సమయంలో పశ్చిమ దేశాల్లో పోటీపడుతున్న నగర-రాష్ట్రాలు ఒక దేశాన్ని ఏర్పరిచాయి. యర్మాక్ ఒక సైన్యాన్ని సమకూర్చుకుని, తూర్పువైపుకు నడిపించి మంగోల్కు చెందిన ఒకప్పుడు భూభాగాలను స్వాధీనం చేసుకుని వారి పాలకుడు ఖాన్ కుచుంను ఓడించాడు.[102] రష్యా విస్తృతమైన సహజ వనరు స్థావరం కలిగి ఉంది. కలప, పెట్రోలియం, సహజ వాయువు, బొగ్గు, ఖనిజాలు, ఇతర ఖనిజ వనరులతో సహా ప్రధాన నిక్షేపాలు ఉన్నాయి.

నైసర్గిక స్వరూపం మార్చు

రష్యాలో విస్తృతంగా వేరు చేయబడిన రెండు ప్రదేశాలు భౌగోళిక రేఖ వెంట 8,000 కి.మీ (4,971 మై) వేరుగా ఉంటాయి. ఈ పాయింట్లు: ఒక 60 కి.మీ (37 మై) పొడవు విస్టులా లాగూన్ నుండి గ్దాంస్క్ బే, కురిల్ దీవులు చాలా ఆగ్నేయ పాయింట్. విస్టులా విండ్ దక్షిణకొనలో పోలాండ్తో సరిహద్దు ఏర్పరుస్తూ ఉంది. సుదూర రేఖాంశంలో వేరుచేసిన పాయింట్లు 6,600 కి.మీ. (4,101 మైళ్ళు) వేరు వేరుగా ఉంటాయి. ఈ పాయింట్లు: పశ్చిమాన పోలాండ్, తూర్పు బిగ్ డియోమేడ్ ద్వీపం సరిహద్దు. రష్యన్ ఫెడరేషన్ 11 సమయ మండలాలను ఏర్పరుస్తుంది.

 
మౌంట్ ఎల్బ్రాస్, కాకసస్, రష్యా, ఐరోపా యొక్క ఎత్తైన ప్రదేశం

రష్యాలో అధికభాగం దక్షిణప్రాంతంలో పచ్చిక మైదానాలు, ఉత్తరప్రాంతంలో ఉత్తరంగా భారీగా అడవులు ఉంటాయి. ఉత్తరసముద్ర తీరం వెంట టండ్రా ఉంటుంది. ప్రపంచంలో వ్యవసాయ సాగునీటి భూమిలో 10% రష్యా కలిగి ఉంది.[103] దక్షిణాన సరిహద్దులలో కాకస్ (మౌంట్ ఎల్బ్రస్ ఇది 5,642 మీ (18,510 అడుగుల) రష్యా, యూరోప్ లలో ఎత్తైనదిగా గుర్తించబడుతుంది). అల్టాయ్ (మౌంట్ బెల్కుహా కలిగి ఉంది, ఇది 4,506 మీ. 14,783 అడుగులు) రష్యన్ ఫార్ ఈస్ట్ వెలుపల సైబీరియా ఎత్తైన ప్రాంతం); తూర్పు భాగాలలో, కెర్చాట్కా పెనిన్సులా (క్యయుచ్వ్స్కాయ సోపికా కలిగినది, ఇది 4,750 m (15,584 అడుగులు)) యురేషియాలో అత్యధిక చురుకైన అగ్నిపర్వతం, ఆసియన్ రష్యాలో అత్యధిక ఎత్తులో ఉన్న అగ్నిపర్వతాలు). ఖనిజ వనరులతో కూడిన ఉరల్ పర్వతాలు, ఐరోపా, ఆసియాలను విభజించే ఉత్తర-దక్షిణ శ్రేణిని ఏర్పరుస్తాయి.

ఆర్కిటిక్, పసిఫిక్ మహాసముద్రాల వెంట, అలాగే బాల్టిక్ సముద్రం, సీ ఆఫ్ అజోవ్, నల్ల సముద్రం, కాస్పియన్ సముద్రంతో పాటు 37,000 కి.మీ (22,991 మైళ్ళు) విస్తీర్ణంలో విస్తృతమైన సముద్ర తీరం ఉంది. [85] బారెంట్స్ సముద్రం, వైట్ సీ, కారా సముద్రం, లాపెవ్ సీ, ఈస్ట్ సైబీరియన్ సముద్రం, చుక్కీ సముద్రం, బేరింగ్ సముద్రం, ఓఖోత్స్క్ సముద్రం, జపాన్ సముద్రం ఆర్కిటిక్, పసిఫిక్ ద్వారా రష్యాకు సంబంధం కలిగి ఉంటాయి. రష్యా ప్రధాన ద్వీపాలు, ద్వీపసమూహాలు నోవా జెమ్ల్యా, ఫ్రాంజ్ జోసెఫ్ ల్యాండ్, సెవర్నయా జెమ్ల్యా, న్యూ సైబీరియన్ ద్వీపాలు, వ్రాంజెల్ ద్వీపం, కురిల్ దీవులు, సఖాలిన్ ఉన్నాయి. డయోమెడ్ ద్వీపాలు (సంయుక్త రాష్ట్రాలు సంయుక్త రాష్ట్రాలచే నియంత్రించబడుతున్నాయి) కేవలం 3 కి.మీ (1.9 మై) వేరుగా ఉంటాయి. కునాషీర్ ద్వీపం జపాన్‌లోని హక్కైడో నుండి 20 కి.మీ. (12.4 మై) దూరంలో ఉంటుంది.

 
సమారా ఒబ్లాస్ట్లో ఓల్గా నది

రష్యాలో వేలాది నదులు, లోతైన నీటి వనరులు ఉన్నాయి. ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద ఉపరితల జల వనరులలో ఇది ఒకటి. రష్యాలోని సరస్సులలో ప్రపంచంలో తాజా నీటిలో సుమారుగా నలుగవభాగం కలిగివుంటాయి.[104] రష్యా మంచినీటి అతి పెద్ద, అతి ముఖ్యమైన సరసులలో బైకాల్ సరస్సు ప్రపంచంలోని లోతైన, స్వచ్ఛమైన, అత్యంత పురాతనమైన, అత్యంత మన్నికగల మంచి నీటి సరస్సుగా గుర్తించబడుతుంది.[105] బైకాల్ సరసులో ప్రపంచంలోనే తాజా ఉపరితల నీటిలో ఐదో వంతు కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది.[104] ఇతర పెద్ద సరస్సులలో లడొగా, ఒనెగా, ఐరోపా‌లో రెండు అతిపెద్ద సరస్సులుగా గుర్తించబడుతున్నాయి. మొత్తం పునరుత్పాదక నీటి వనరుల పరిమాణంతో బ్రెజిల్‌కు రష్యా తరువాత స్థానంలో ఉంది. దేశంలో 1,00,000 నదులు ఉన్నాయి.[106] వోల్గా నది ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇది ఐరోపాలో అతి పొడవైన నదిగా ఉండటంతోపాటు రష్యన్ చరిత్రలో ప్రధాన పాత్ర వహిస్తున్న కారణంగా కూడా ఇది ప్రసిద్ధి చెందింది.[85] సైబీరియన్ నదులు ఓబ్, యెనీసీ, లేనా, అముర్ ప్రపంచంలో అతి పొడవైన నదులుగా గుర్తించబడుతున్నాయి.

వాతావరణం మార్చు

 
Taiga forest, Yugyd Va National Park in the Komi Republic
 
Sochi, Black Sea coast

రష్యా అపారమైన వైశాల్యం, సముద్రం నుండి అనేక ప్రాంతాల దూరం ఫలితంగా తేమతో కూడిన ఖండాంతర శీతోష్ణస్థితి ఆధిపత్యంలో ఉంది. ఇది టండ్రా, తీవ్రమైన ఆగ్నేయ ప్రాంతాన్ని మినహాయించి దేశంలోని అన్ని ప్రాంతాల్లో ప్రబలంగా ఉంది. దక్షిణప్రాంత పర్వతాలు హిందూ మహాసముద్రం నుండి వెచ్చని గాలి ద్రవ్యరాశి ప్రవాహాన్ని అడ్డుకుంటాయి. పశ్చిమ, ఉత్తరప్రాంతం మైదానప్రాంతాలలో దేశం ఆర్కిటిక్, అట్లాంటిక్ ప్రభావాలకు తెరవబడుతుంది.[107] నార్త్ ఐరోపా రష్యా, సైబీరియా చాలావరకు ఉపరితల శీతోష్ణస్థితిని కలిగి ఉన్నాయి. ఈశాన్య సైబీరియా లోతట్టుప్రాంతాలలో (ఎక్కువగా సాక్ రిపబ్లిక్‌లో ఎక్కువగా కోల్డ్ ఉత్తర ధ్రువం -71.2 ° సె లేదా -96.2 ° ఫా) మరికొంత మోడరేట్ చలికాలాలు ఉంటాయి. ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రం, రష్యన్ ఆర్కిటిక్ ద్వీపాల తీరం వెంట ఉన్న భూమి ధ్రువ వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంటుంది.

నల్ల సముద్రం మీద ఉన్న క్రాస్నోడార్ క్రైయి తీర ప్రాంతం, ముఖ్యంగా సోచిలో, తేలికపాటి, తడి శీతాకాలాలలో తేమతో కూడిన ఉపఉష్ణమండలీయ వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంటుంది. ఈస్ట్ సైబీరియా, ఫార్ ఈస్ట్ అనేక ప్రాంతాల్లో వేసవితో పోలిస్తే శీతాకాలం పొడిగా ఉంటుంది; దేశంలోని ఇతర ప్రాంతాలలో రుతుపవనాల కన్నా ఎక్కువ వర్షాలు చోటు చేసుకుంటాయి. దేశంలోని చాలా ప్రాంతాలలో శీతాకాలం వర్షపాతం సాధారణంగా మంచులా కురుస్తుంది. దిగువ ఓల్గా, కాస్పియన్ సముద్రతీర ప్రాంతం అలాగే దక్షిణంగా ఉన్న సైబీరియాలోని కొన్ని ప్రాంతాలు సెమీ-వాయువు వాతావరణాన్ని కలిగి ఉన్నాయి.

శీతోష్ణస్థితి డేటా - Russia (records)
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
అత్యధిక రికార్డు °C (°F) 22.2
(72.0)
23.8
(74.8)
30.3
(86.5)
34.0
(93.2)
37.7
(99.9)
43.2
(109.8)
45.4
(113.7)
43.5
(110.3)
41.5
(106.7)
33.7
(92.7)
29.1
(84.4)
25.0
(77.0)
45.4
(113.7)
అత్యల్ప రికార్డు °C (°F) −71.2
(−96.2)
−67.8
(−90.0)
−60.6
(−77.1)
−57.2
(−71.0)
−34.2
(−29.6)
−9.7
(14.5)
−9.3
(15.3)
−17.1
(1.2)
−25.3
(−13.5)
−48.7
(−55.7)
−58.5
(−73.3)
−64.5
(−84.1)
−71.2
(−96.2)
Source: Pogoda.ru.net[108]January record low:"February, April, May, October, December record low:[109]

భూభాగం మొత్తంలో రెండు వేర్వేరు రుతువులు మాత్రమే ఉన్నాయి-శీతాకాలం, వేసవికాలం. వసంత, శరదృతువులు సాధారణంగా చాలా తక్కువ. అధిక ఉష్ణోగ్రతల మధ్య మారుతున్న క్లుప్త కాలాలు.[107] అత్యంత చల్లని నెల జనవరి (సముద్రతీరంలో ఫిబ్రవరి); వెచ్చని నెల జూలై. ఉష్ణోగ్రత గొప్ప పరిధులు విలక్షణమైనవి. శీతాకాలంలో దక్షిణం నుండి ఉత్తరం, పశ్చిమం నుండి తూర్పు వరకు ఉష్ణోగ్రతలు చల్లగా ఉంటాయి. వేసవి కాలం సైబీరియాలో కూడా చాలా వేడిగా ఉంటుంది. [110] ఖండాంతర లోపలి ప్రాంతాలలో పొడిగా ఉంటాయి.

జీవవైవిధ్యం మార్చు

 
The brown bear is a popular symbol of Russia, particularly in the West.

ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి రష్యన్ ప్లెయిన్గా పిలువబడే ఈస్ట్ యూరోపియన్ ప్లెయిన్, ఆర్కిటిక్ టండ్రా, కనేఫెరస్ అటవీ (టైగా), మిశ్రమ, విస్తృతమైన- అడవులు, గడ్డిభూమి (స్టెప్పీ), సెమీ ఎడారి (కాస్పియన్ సముద్రం తిప్పడం), వృక్ష జాతులలో వాతావరణంలోని మార్పులను ప్రతిబింబిస్తాయి. సైబీరియా ఇదే విధమైన సన్నివేశానికి మద్దతు ఇస్తుంది. కానీ ఎక్కువగా టైగా. రష్యా ఐరోపా ఊపిరితిత్తులుగా [111] అని పిలువబడే ప్రపంచంలో అతిపెద్ద అటవీ నిల్వలు [112] కార్బన్ డయాక్సైడ్ను గ్రహించడంలో అమెజాన్ తరువాత స్థానంలో ఉన్న వర్షారణ్యాలు ఉన్నాయి.

రష్యాలో 266 క్షీరదాలు, 780 పక్షి జాతులు ఉన్నాయి. 1997 నాటికి రష్యన్ ఫెడరేషన్ రెడ్ డేటా బుక్లో మొత్తం 415 జంతు జాతులు చేర్చబడ్డాయి . అవి ఇప్పుడు రక్షించబడుతున్నాయి.[113] రష్యాలో 28 యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలు,[114] 40 యునెస్కో జీవావరణ రిజర్వులు [115] 41 జాతీయ పార్కులు, 101 ప్రకృతి నిల్వలు ఉన్నాయి.

ఆర్ధిరంగం మార్చు

 
Moscow International Business Center

రష్యాలో ఉన్నత-మధ్యతరగతి ఆదాయం కలిసిన మిశ్రమ ఆర్థిక వ్యవస్థ [116] కలిగి ఉంది. రష్యాలో భారీ సహజ వనరులు ఉన్నాయి. వీటిలో చమురు, సహజ వాయువు ఉన్నాయి. ఇది నామమాత్ర జి.డి.పి.తో ప్రపంచంలో 12 వ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. కొనుగోలు శక్తి సమానత (పి.పి.పి) 6 వ అతిపెద్దది. 21 వ శతాబ్దం ప్రారంభమైనప్పటినుంచి అధిక గృహ వినియోగం, అధికమైన రాజకీయ స్థిరత్వం రష్యా ఆర్థిక వృద్ధిని మరింత బలపరిచాయి. దేశంలో తొమ్మిదవ సంవత్సరం వృద్ధిరేటుతో 2008 లో ముగిసింది. అయితే చమురు గ్యాస్ ధరల పెరుగుదల క్షీణించడంతో వృద్ధి మందగించింది.2010 లో తలసరి రియల్ జి.డి.పి, పి.పి.పి. (ప్రస్తుత అంతర్జాతీయ) 19,840. [117] చమురు లేదా ఖనిజ వెలికితీతకు, ఎగుమతులకు వ్యతిరేకంగా ప్రధానంగా దేశీయ విఫణి కొరకు వాణిజ్య రహిత సేవలు, వస్తువులను అభివృద్ధి చేశారు.[85] రష్యాలో సగటు నామమాత్ర జీతం 2000 లో మాసానికి 80 డాలర్ల నుండి 2013 లో ప్రారంభంలో మాసానికి $ 967 డాలర్లకు అభివృద్ధి చెందింది.[118][119] మే నెలలో 2016 నెలలో సగటు నామమాత్రపు నెలవారీ వేతనాలు నెలకు $ 450 క్రింద పడిపోయాయి.[120] అత్యధిక ఆదాయాలపై వ్యక్తులు ఆదాయంపై పన్ను చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.[121] 2016 నాటికి సుమారు 19.2 మిలియన్ల మంది రష్యన్లు జాతీయ దారిద్య్ర రేఖకు దిగువన జీవిస్తున్నారు,[122] 2015 లో ఇది 16.1 మిలియన్లు ఉంది.[81] రష్యాలో నిరుద్యోగం 2014 లో 5.4% ఉంది. 1999 లో ఇది 12.4% ఉంది.[123] అధికారికంగా రష్యన్ జనాభాలో దాదాపు 20-25% ప్రజలు మధ్య తరగతిగా వర్గీకరించబడుతున్నారు. కొందరు ఆర్థికవేత్తలు, సామాజిక శాస్త్రవేత్తలు ఈ సంఖ్య అధికరించి ఉంటుందని, నిజమైన భిన్నం సుమారు 7% ఉంటుందని భావిస్తున్నారు.[124] యునైటెడ్ స్టేట్స్ తరువాత యూరోపియన్ యూనియన్, ఇతర దేశాలలో చమురు ధరలు పడిపోవడంతో పాటు ఆయాదేశాలు ఆర్థిక ఆంక్షలు విధించడంతో మధ్యతరగతి నిష్పత్తి బాగా తగ్గిపోతుంది.[125][126]

 
Russia's GDP by purchasing power parity (PPP) since 1989 (in international dollars adjusted for both purchasing power and inflation at 2013 prices).

రష్యన్ ఎగుమతులలో చమురు, సహజ వాయువు, ఖనిజాలు, కలప 80% కంటే అధికంగా ఉన్నాయి.[85] 2003 నుండి అంతర్గత మార్కెట్ గణనీయంగా బలపడటంతో ఆర్థిక ప్రాముఖ్యతలో సహజ వనరుల పాత్ర తగ్గుముఖం పట్టింది.2012 నాటికి చమురు-,-గ్యాస్ రంగం జి.డి.పి.లో 16% ఫెడరల్ బడ్జెట్ ఆదాయంలో 52%, మొత్తం ఎగుమతుల్లో 80% పైగా ఆధిక్యత వహిస్తూ ఉంది.[127][128][129] చమురు ఎగుమతి ఆదాయాలు రష్యా తన విదేశీ నిధులను 1999 లో $ 12 బిలియన్ల ఉండగా 2008 ఆగస్టు 1 నాటికి 597.3 బిలియన్ డాలర్లకు అధికరించాయి. 2017 ఏప్రిల్ నాటికి రష్యాలో విదేశీ నిల్వలు 332 అమెరికన్ డాలర్లకు పడిపోయాయి.[130] ఆర్థిక శాఖ మంత్రి అలెక్సీ కుడ్రిన్ నేతృత్వంలోని స్థూల ఆర్థిక విధానం కారణంగా రష్యా స్థిరీకరణ నిధిలో ఎక్కువ ఆదాయం నిల్వ చేయబడి ఉంది.[131] 2006 లో రష్యా భారీ రుణాలను[132] తిరిగి చెల్లించి అతిపెద్ద ఆర్థికవ్యవస్థలలో అత్యల్ప విదేశీ రుణాలలో ఇది ఒకటిగా మారింది.[133] అనేక మంది నిపుణులు ఊహించిన దాని కంటే రష్యా ఆర్థిక సంక్షోభం నుండి ఆర్థికాభివృద్ధి స్థితిలోకి రావడానికి స్థిరీకరణ ఫండ్ సహాయం చేసింది.[131]

2001 లో స్వీకరించబడిన సరళమైన మరింత సరళీకృత పన్ను కోడ్ ప్రజలపై పన్ను భారం తగ్గించి నాటకీయంగా రాష్ట్ర ఆదాయాన్ని పెంచింది.[134] రష్యాలో ఫ్లాట్ పన్ను రేటు 13% ఉంది. ప్రపంచంలోని సింగిల్ మేనేజర్స్‌గా రష్యా ప్రపంచంలో (యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ తర్వాత) అత్యంత ఆకర్షణీయమైన వ్యక్తిగత పన్ను వ్యవస్థతో ద్వితీయస్థానంలో ఉంది.[135] బ్లూమ్బెర్గ్ ఆధారంగా విద్య, విజ్ఞానశాస్త్రం, పరిశ్రమల సుదీర్ఘ సాంప్రదాయంతో ఆర్థిక అభివృద్ధి పుష్కలమైన వనరులు ఉన్న ఇతర దేశాలంకంటే ముందు స్థానంలో ఉంది. [136] యురేషియా దేశాల కంటే దేశంలో ఉన్నత గ్రాడ్యుయేట్లు అధిక సంఖ్యలో ఉన్నారు.[137]

 
On May 21, 2014, Russia and China signed a $400 billion gas deal. Starting 2019 Russia plans to provide natural gas to China for the next 30 years.

మాస్కో ప్రాంతం దేశపు జి.డి.పి.లో చాలా పెద్ద వాటాను కలిగి ఉన్న కారణంగా దేశం ఆర్థిక అభివృద్ధి భౌగోళికంగా అసమానంగా ఉంది. [138] గృహ ఆదాయం, సంపద అసమానత్వం కూడా గుర్తించబడింది. క్రెడిట్ సూసీ కనుగొన్న రష్యన్ సంపద పంపిణీ ఇతర దేశాల కంటే చాలా తీవ్రంగా "ప్రత్యేక వర్గంలో ఉంచడానికి అర్హమైనదిగా భావించబడుతుంది.[139][140] 1990 లలో నిర్లక్ష్యం చేయబడిన సంవత్సరాల తర్వాత పాతబడిన, సరిపోని మౌలిక సదుపాయాల ఆధునికీకరణ కొరకు 2020 నాటికి $ 1 ట్రిలియన్ల పెట్టుబడి పెట్టనుంది.[141] డిసెంబరు 2011 లో 18 సంవత్సరాల సుదీర్ఘచర్చల తరువాత రష్యా ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థలో సభ్యదేశంగా ఆమోదించబడింది. ఇది విదేశీ విపణులకు ఎక్కువ అవకాశం కల్పించింది.[142] కొంతమంది విశ్లేషకులు వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్ సభ్యత్వం పొందడంతో రష్యన్ ఆర్ధికవ్యవస్థ సంవత్సరానికి 3% వరకు అభివృద్ధి చేయగలరని అంచనా వేశారు.[143]" కరప్షన్ పెర్సెప్షన్ ఇండెక్స్ " ప్రకారం రష్యా ఐరోపాలో రెండవ అత్యంత అవినీతి దేశం (యుక్రెయిన్ తరువాత) గా ఉంది. నార్వేజియన్-రష్యన్ చాంబర్ ఆఫ్ కామర్స్ కూడా "రష్యన్, అంతర్జాతీయ కంపెనీలు ఎదుర్కోవలసి ఉన్న అతిపెద్ద సమస్యలలో ఇది ఒకటిగా ఉంది"అని భావిస్తునాయి.[144] రష్యాలో అవినీతి ముఖ్యమైన అంశంగా గుర్తించబడింది.[145] ఇది ప్రభావితం చేస్తున్న మొత్తం అంశాలలో ప్రజా పరిపాలన [146][147] చట్ట అమలు [148] ఆరోగ్య సంరక్షణ,[149] విద్య వంటివి ఉన్నాయి.[150] రష్యాలో ప్రజా పరిపాలన చారిత్రక నమూనాలో అవినీతి స్పష్టంగా గోచరిస్తూ స్థిరపడి రష్యాలో సాధారణ పాలన బలహీనతకు కారణమైంది.[146] ట్రాన్స్పెరెన్సీ ఇంటర్నేషనల్ కరప్షన్ పర్సెప్షన్ ఇండెక్స్ 2016 ఆధారంగా రష్యా స్కోరు 29 తో 176 దేశాలలో 131 వ స్థానాన్ని పొందింది.[151]

2013 లో రూబల్ ప్రణాళికలను 2015 లో రష్యన్ సెంట్రల్ బ్యాంకు రష్యన్ రూబుల్ ఫ్లోట్ ప్రకటించింది. కేంద్ర బ్యాంకు నిర్వహించిన ఒత్తిడి పరీక్ష ప్రకారం రష్యన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రధాన కేంద్ర బ్యాంకు జోక్యం లేకుండా 25% -30% కరెన్సీ క్షీణతను సమర్ధవంతంగా తట్టుకుని నిర్వహించగలదు. అయితే చివరికి 2013 లో రష్యన్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో స్తబ్దత ప్రారంభమైంది. డాన్‌బాస్‌లో యుద్ధం స్థబ్ధత నెమ్మదిగా పెరుగుదల, అధిక ద్రవ్యోల్బణం ఆరంభ ప్రమాదంలో ఉంది. రష్యన్ రూబుల్ ఇటీవల తిరోగమనం రూబుల్‌కు వ్యతిరేకంగా బలోపేతం చేసిన అమెరికన్ డాలర్ లేదా ఇతర విదేశీ కరెన్సీలలో రుణ వడ్డీ చెల్లింపులు చేయడం కారణంగా రష్యన్ కంపెనీలకు ఖర్చులు అధికరించాయి. అందువలన రష్యన్ కంపెనీలు తమ రుబెల్-డీమినేటెడ్ రెవెన్యూలో తమ రుణదాతలకు డాలర్లలో లేదా ఇతర విదేశీ కరెన్సీలలో తిరిగి చెల్లించటానికి వ్యయం చేస్తున్నాయి.[152] 2016 మార్చి నాటికి రూబుల్ విలువ 2014 జూలై నుండి 50% తగ్గింది.[153] అంతేకాకుండా ద్రవ్యోల్బణం 2012 లో 3.6% పడిపోయింది. రష్యాలో ద్రవ్యోల్బణం సోవియట్ యూనియన్ నుండి స్వతంత్రాన్ని పొందిన తరువాత అత్యల్ప రేటు 2014 లో దాదాపు 7.5% చేరుకుంది. దీనివలన సెంట్రల్ బ్యాంక్ రుణ రేటును 5.5% (2013) నుండి 8%కి పెంచింది.[154][155][156] 2014 అక్టోబరులో బ్లూమ్బెర్గ్ బిజినెస్ వీక్ లో ప్రచురించిన ఆర్టికల్లో రష్యా క్రిమియా, పాశ్చాత్య ఆర్థిక ఆంక్షలు కలిసిన తరువాత తలెత్తిన ఆర్థిక ఉద్రిక్తతలకు ప్రతిస్పందనగా చైనా ఆర్థిక వ్యవస్థలా రష్యా ఆర్థిక వ్యవస్థను బదిలీ చేయడం ప్రారంభించింది.[157]

అవినీతి మార్చు

అవినీతికి సంబంధించిన వాస్తవ వ్యయాల గురించి అనేక అంచనాలు ఉన్నాయి.[158] రోస్టాట్ నుండి అధికారిక ప్రభుత్వ గణాంకాల ఆధారంగా "నీడ ఆర్థిక వ్యవస్థ" 2011 లో రష్యా జి.డి.పి.లో కేవలం 15% మాత్రమే ఆక్రమించింది. దీనిలో నమోదు చేయని జీతాలు (పన్నులు, సాంఘిక చెల్లింపులను నివారించడం), ఇతర రకాల పన్ను ఎగవేత ఉన్నాయి.[159] రొస్టాట్ అంచనాల ప్రకారం 2011 లో అవినీతి జి.డి.పి.లో కేవలం 3.5% నుండి 7% మాత్రమే ఉంది. కొంతమంది స్వతంత్ర నిపుణులు రష్యా జి.డి.పి.లో 25% వరకు అవినీతికి వినియోగిస్తున్నారని పేర్కొన్నారు.[160] ప్రపంచ బ్యాంకు నివేదికలో ఈ సంఖ్యను 48% ఉంది.[161] లంచగొండితనంలో ప్రధానంగా ఒక ఆసక్తికరమైన మార్పు కూడా ఉంది: గతంలో అధికారులకు చట్టపరమైన ఉద్ఘాటనలకు వారి కళ్ళు మూసివేయడానికి పనిచేసింది. ప్రస్తుతం లంచాలు తీసుకున్నప్పటికీ వారు ఇప్పుడు తమ బాధ్యతలను నిర్వహించటానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు.[162] ఇటీవల సంవత్సరాల్లో రష్యాలో అవినీతి వ్యాపారం అయ్యిందని పలువురు నిపుణులు ఒప్పుకుంటారు. 1990 వ దశకంలో వ్యాపారవేత్తలు "క్రిష్షా" (సాహిత్యపరంగా, "పైకప్పు", అనగా రక్షణ) అందించడానికి వివిధ నేర సమూహాలకు చెల్లించాల్సి వచ్చింది. ఈ రోజుల్లో ఈ "రక్షణ" ఫంక్షన్ అధికారులు నిర్వహిస్తారు. అవినీతి అధికార వ్యవస్థ ఆర్థిక వ్యవస్థలోని వివిధ విభాగాలను కలిగి ఉంటుంది, [158] విద్యవ్యవస్థలో కూడా అవినీతి చోటుచేసుకుంది.[158]

చివరకు రష్యన్ జనాభా తమ ధనాన్ని ఈ అవినీతికి చెల్లిస్తుంది.[158] ఉదాహరణకు గృహనిర్మాణం, నీరు, వాయువు, విద్యుత్ సుంకాలలో త్వరిత పెరుగుదల ద్రవ్యోల్బణ రేటును గణనీయంగా అధిగమిస్తుందని కొందరు నిపుణులు విశ్వసిస్తున్నారు. అత్యధిక స్థాయిలో ఉన్న అవినీతి ప్రత్యక్ష ఫలితం చూపిస్తుందని భావిస్తున్నారు.[163]

పుతిన్ రెండోసారి పరిపాలన చేపట్టినప్పటి నుండి ఇటీవల సంవత్సరాల్లో అవినీతికి వ్యతిరేక ప్రతిస్పందన అధికరించింది.ప్రస్తుతం అవినీతి కేసులు చాలా తక్కువగా ఉన్నాయి. పుతిన్ వ్యవస్థలో పౌర సేవా, వ్యాపారం సర్వవ్యాప్తి, బహిరంగ విలీనం, అలాగే బంధువులు, స్నేహితులు, పరిచయస్థుల ఉపయోగం బడ్జెట్ వ్యయం నుండి లబ్ధి పొందేందుకు, ప్రభుత్వఆస్తిని స్వాధీనం చేసుకునేందుకు విశేషంగా అవినీతి చోటుచేసుకుంటుంది. కార్పొరేట్, ఆస్తి,, భూమి రైడింగ్ సర్వసాధారణంగా ఉంది.[158]

2017 మార్చి 26 న ఫెడరల్ రష్యన్ ప్రభుత్వంలో దేశవ్యాప్తంగా అనేక నగరాల్లో ఏకకాలంలో అవినీతి ఆరోపణలపై నిరసనలు జరిగాయి. [164] రష్యన్ అధికారుల నుండి తగిన ప్రతిస్పందన లేకపోవడం వలన ప్రచురించబడిన పరిశోధనాత్మక చలన చిత్రం "ఇజ్ నాట్ డిమాన్ టూ యు యు" కి, యూట్యూబ్‌లో 20 మిలియన్ల కంటే ఎక్కువ వీక్షణలను పొందింది. 2017 జూన్ 12 న కొత్త సామూహిక నిరసనలు ప్రకటించబడ్డాయి.[165]

 
Over two million VAZ-2105s were produced from 1980 to 2010
 
A Lada Vesta. Lada is the brand of AvtoVAZ, the largest Russian car manufacturer.

వ్యవసాయం మార్చు

 
Rye Fields, by Ivan Shishkin

.

రష్యా మొత్తం భూభాగం సాగు భూమిలో 12,37,294 చదరపు కిలోమీటర్లు (4,77,722 చదరపు మైళ్ళు) ప్రపంచంలో నాల్గవ అతిపెద్దదిగా అంచనా వేయబడింది.[166] 1999 నుండి 2009 వరకు రష్యా వ్యవసాయం క్రమంగా పెరిగింది.[167] తరువాత దేశం ధాన్యం దిగుమతిదారు నుండి ఇ.యూ, యునైటెడ్ స్టేట్స్ తర్వాత మూడవ అతిపెద్ద ధాన్యం ఎగుమతిదారుగా మారింది.[168] 1999 లో 68,13,000 టన్నులు ఉన్న మాంసం ఉత్పత్తి 2008 లో 93,31,000 టన్నులకు అధికరించింది.[169] ఈ వ్యవసాయ పునరుద్ధరణ ప్రభుత్వం క్రెడిట్ విధానం ద్వారా మద్దతు పొందింది. వ్యక్తిగతమైన రైతులు, భారీ సోవియట్ కొల్ఖోజోలుగా ఉన్న పెద్ద ప్రైవేటీకరించిన కార్పోరేట్ పొలాలు, ఇప్పటికీ వ్యవసాయ భూములలో గణనీయమైన వాటా కలిగివున్నాయి. [170] పెద్ద వ్యవసాయ క్షేత్రాలు ముఖ్యంగా చేస్తున్న ధాన్యం ఉత్పత్తి, ఇతర వ్యవసాయ ఉత్పత్తులపై దృష్టి పెడుతుంటాయి. చిన్న ప్రైవేట్ గృహ క్షేత్రాలలో దేశం బంగాళాదుంపలు, కూరగాయలు, పండ్లను ఎక్కువగా ఉత్పత్తి చేస్తుంటారు.[171]

రష్యాకు మూడు మహాసముద్రాలు (అట్లాంటిక్, ఆర్కిటిక్,, పసిఫిక్) సరిహద్దులుగా ఉన్నందున రష్యన్ చేపల పెంపకదారులు ఒక ప్రధాన ప్రపంచ చేపల సరఫరాదారులుగా ఉన్నారు. రష్యా 2005 లో 31,91,068 టన్నుల చేపలను స్వాధీనం చేసుకుంది.[172] 2008 లో చేపలు, సముద్ర ఉత్పత్తుల ఎగుమతులు, దిగుమతులు రెండింతలు పెరిగాయి. 2008 లో చేపల ఉత్పత్తుల విలువ $ 2,415, $ 2,036 మిలియన్లు చేరుకుంది.[173]

బాల్టిక్ సముద్రం నుండి పసిఫిక్ మహాసముద్రం వరకు విస్తరించిన రష్యా అటవీసంపద ప్రపంచంలోని అడవులలో ఐదో వంతు కంటే ఎక్కువగా ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద అటవీ దేశంగా మారుతుంది.[111][174] ఏదేమైనా ఐక్యరాజ్యసమితి ఆహార, వ్యవసాయ సంస్థ, రష్యన్ ఫెడరేషన్ ప్రభుత్వం [175] అధ్యయనం ఆధారంగా రష్యన్ అడవుల గణనీయమైన శక్తిని ఉపయోగించుకోవడం లేదు. అటవీ ఉత్పత్తులలో ప్రపంచ వాణిజ్యంలో రష్యా వాటా నాలుగు కంటే తక్కువ శాతం ఉంది.[176]

విద్యుత్తు మార్చు

 
Russia is a key oil and gas supplier to much of Europe

ఇటీవల సంవత్సరాల్లో రష్యా తరచుగా శక్తి వనరుగా మీడియాలో వివరించబడుతుంది.[177][178] దేశం సహజవాయువు నిల్వలు ప్రపంచంలో అతిపెద్ద సహజవాయువు నిల్వలు కలిగిన దేశంగా,[179] ​8 వ అతిపెద్ద చమురు నిక్షేపాలు కలిగిన దేశంగా[180], రెండవ అతిపెద్ద బొగ్గు నిల్వలు కలిగిన దేశంగా ఉంది.[181] రష్యా ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద సహజ వాయువు ఎగుమతిదారు,[182] రెండవ అతిపెద్ద సహజ వాయువు ఉత్పత్తిదారు.[23] అతిపెద్ద చమురు ఎగుమతిదారు, అతిపెద్ద చమురు ఉత్పత్తిదారు.[22]

రష్యా ప్రపంచంలోనే 3 వ అతిపెద్ద విద్యుత్తు ఉత్పత్తిదారు.[183] దేశంలో బాగా అభివృద్ధి చెందిన జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కారణంగా 5 వ అతిపెద్ద పునరుత్పాదక ఇంధన ఉత్పత్తిదారు దేశంగా ఉంది.[184] వోల్గా వంటి పెద్ద నదుల వెంట యూరోపియన్ రష్యాలో భారీ జల విద్యుత్ కేంద్రాల నిర్మించబడ్డాయి. రష్యాలోని ఆసియా ప్రాంతంలో అనేక ప్రధాన జల విద్యుత్ కేంద్రాలు ఉన్నాయి; అయినప్పటికీ, సైబీరియా లోను, రష్యన్ ఫార్ ఈస్ట్ భూభాగంలోనూ అతిపెద్ద జలవిద్యుత్ ఎక్కువగా కనిపించలేదు.

పౌర అణుశక్తిని అభివృద్ధి చేయటానికి ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి అణు విద్యుత్ కర్మాగారాన్ని నిర్మించేందుకు ప్రయత్నించిన మొట్టమొదటి దేశం రష్యా. ప్రస్తుతం దేశంలో 4 వ అతిపెద్ద అణు ఇంధన ఉత్పత్తిదారు దేశంగా,[185] రష్యాలోని అన్ని అణు విద్యుత్‌తో " రోసాటమ్ స్టేట్ కార్పొరేషన్ " నిర్వహించబడుతోంది. 2020 నాటికి 16.9% నుండి 23% వరకు అణుశక్తి వాటాను పెంచడం లక్ష్యంగా ఈ రంగం వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతోంది. రష్యన్ ప్రభుత్వం 127 బిలియన్ రూబిళ్లు ($ 5.42 బిలియన్) కేటాయించటానికి ఒక సమాఖ్య కార్యక్రమంలో ప్రణాళికలు సిద్ధం చేసింది. అణుశక్తి టెక్నాలజీ. ఫెడరల్ బడ్జెట్ నుండి 2015 నాటికి 1 ట్రిలియన్ రూబిళ్లు ($ 42.7 బిలియన్లు) అణు విద్యుత్ పరిశ్రమ అభివృద్ధికి కేటాయించబడతాయి.[186]

2014 మేలో షాంఘైకు రెండు రోజుల పర్యటనలో అధ్యక్షుడు పుతిన్ గజ్ప్రోమ్ తరపున ఒప్పందంపై సంతకం చేశాడు. రష్యా శక్తి ఉత్పాదక సంస్థ చైనాకు సంవత్సరానికి 38 బిలియన్ క్యూబిక్ మీటర్ల సహజ వాయువును సరఫరా చేయటానికి ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది. ఈ ఒప్పందాన్ని సులభతరం చేయడానికి పైప్‌లైన్ నిర్మించడానికి అంగీకరించింది. దీనిపై 2018 - 2020 మధ్య కాలంలో రష్యా $ 55bn, చైనా $ 22bn వ్యయం చేయడానికి నిర్ణయించాయి.ఈ ప్రాజెక్టును పుతిన్ " తరువాతి నాలుగు సంవత్సరాల్లో ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద నిర్మాణ ప్రాజెక్టుగా" వివరించింది. ఈ పైప్‌లైన్‌లో 2019-2020 నాటికి సహజ వాయువు ప్రవహిస్తుంది. చైనాకు $ 400 బిలియన్ల అంతిమ వ్యయంతో 30 సంవత్సరాలు కొనసాగుతుంది.[187]

రవాణా మార్చు

 
The marker for kilometre 9288 at the end of the Trans-Siberian Railway in Vladivostok

రష్యాలో రైల్వే రవాణా ఎక్కువగా ప్రభుత్వనిర్వహణలో రైల్వేస్ గుత్తాధిపత్య నియంత్రణలో ఉంది. ఈ సంస్థ రష్యా జి.డి.పి.లో 3.6% కంటే అధికమైన వాటాను కలిగి ఉంది. మొత్తం సరుకు ట్రాఫిక్లో 39% (పైప్లైన్స్తో సహా), ప్రయాణీకుల రద్దీలో 42% కంటే ఎక్కువగా నిర్వహిస్తుంది.[188] సాధారణ-ఉపయోగించే రైల్వే ట్రాక్స్ మొత్తం పొడవు 85,500 కిమీ (53,127 మైళ్ళు),[188] ఇది ప్రపంచంలో రెండవదిగా ఉండి యునైటెడ్ స్టేట్స్‌ను మించిపోయింది. 44,000 కి.మి కంటే అధికంగా (27,340 మైళ్ళు) ట్రాక్స్ను విద్యుద్దీకరణ చేస్తారు,[189] ఇది ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద సంఖ్య, అదనంగా పారిశ్రామిక కాని సాధారణ కారియర్ లైన్ల కంటే అధికంగా 30,000 కి.మీ (18,641 మైళ్ళు) రైలు మార్గాలు ఉన్నాయి. రష్యాలో రైల్వేలు చాలా వరకు 1,520 మిమీ (4 అడుగులు 11 27/32 అం) బ్రాడ్ గేజ్ను ఉపయోగిస్తాయి. సకాలిన్ ద్వీపంలో 957 కిమీ (595 మై) మినహా, సన్నని గేజ్ 1,067 మిమీ (3 అడుగులు 6 అం). రష్యాలో అత్యంత ప్రసిద్ధ రైల్వే ట్రాన్స్-సైబీరియన్ (ట్రాన్స్సిబ్), రికార్డు 7 సమయ మండలాలను కలిగి ఉంది. ప్రపంచంలో అతి పొడవైన సింగిల్ నిరంతర సేవలు మాస్కో-వ్లాడివోస్టోక్ (9,259 కి.మీ. (5,753 మై)), మాస్కో-ప్యోంగ్యాంగ్ (10,267 కి.మీ. ( 6,380 మై))[190], కీవ్-వ్లాడివోస్టోక్ (11,085 కి.మీ (6,888 మై)) ఉంది.[191]

2006 నాటికి రష్యాలో 9,33,000 కిలోమీటర్ల రహదారి ఉంది. వీటిలో 7,55,000 మార్గం పేవ్మెంటు చేయబడ్డాయి.[192] వీటిలో కొన్ని రష్యన్ ఫెడరల్ మోటార్వే వ్యవస్థ నిర్మించింది.కొన్ని పెద్ద భూభాగంతో G8, BRIC దేశాల్లో రహదారి సాంద్రత అత్యల్పంగా ఉంటుంది.[193]

మొత్తం 102,000 కి.మీ. (63,380 మైళ్ళు) రష్యాలోని లోతట్టు జలమార్గాలు, సహజ నదులు లేదా సరస్సులతో నిర్మించబడ్డాయి. దేశంలోని ఐరోపా భాగంలో చానెల్స్ నెట్వర్క్ ప్రధాన నదులను సరోవరాలను కలుపుతుంది. రష్యా రాజధాని, మాస్కో, కొన్నిసార్లు బాల్టిక్, వైట్, కాస్పియన్, అజోవ్, బ్లాక్ సీలకు దాని జలమార్గ కనెక్షన్ల కారణంగా, "ఐదు సముద్రాల ఓడరేవు"గా పిలువబడుతుంది.

 
Yamal, one of Russia's nuclear-powered icebreakers[194]

రష్యా అతిపెద్ద సముద్ర ఓడరేవులు ఉన్నాయి. అజోవ్ సముద్రం మీద నోటోసోసిస్క్, నల్లసముద్రం తీరంలో నొవొరొస్సియ్స్క్, కాస్పియన్ సముద్రతీరంలో అస్ట్రాఖాన్, మక్చాకాలో, బాల్టిక్ సముద్రతీరంలో అర్కింగెల్స్క్, కాలినిన్గ్రాడ్ తెల్ల సముద్రతీరంలో అర్ఖంగెల్స్క్, పెట్రోపావ్లోవ్స్క్, బారెంట్స్ సముద్ర తీరంలో, పసిఫిక్ మహాసముద్రంపై కాంచట్స్కీ, వ్లాడివోస్టోక్‌ నౌకాశ్రయాలు ఉన్నాయి. 2008 లో దేశంలో 1,448 వ్యాపార సముద్ర నౌకలు ఉన్నాయి. నార్తరన్ సముద్ర మార్గంలో ఐరోపా, తూర్పు ఆసియా మీదుగా " న్యూక్లియర్ - పవర్డ్ ఐస్‌బ్రేకర్ " రష్యా ఆర్కిటిక్ కాంటినెంటల్ షెల్ఫ్ ఆర్థికంగా అతి వినియోగం, సముద్రవ్యాపారాభివృద్ధి రష్యన్ సముద్రమార్గ వాణిజ్యకార్యకలాపాలు నిర్వహించబడుతున్నాయి.

సహజవాయువు పైప్లైన్ల మొత్తం పొడవుతో రష్యా యునైటెడ్ స్టేట్స్కు తరువాత రెండవ స్థానంలో ఉంది. ప్రస్తుతము చాలా కొత్త పైప్లైన్ ప్రాజెక్టులు ఐరోపాకు నోర్డ్ స్ట్రీమ్, సౌత్ స్ట్రీం సహజ వాయువు పైప్లైన్స్, తూర్పు సైబీరియా - పసిఫిక్ మహాసముద్ర పైప్లైన్ (ESPO) లు రష్యన్ ఫార్ ఈస్ట్, చైనా లకు తోడ్పడ్డాయి.

రష్యా 1,216 విమానాశ్రయాలను కలిగి ఉంది.[195] రష్యాలో రద్దీగా ఉండే షెర్మేమీటీవో, డోమోడిడోవో, మాస్కోలో విన్నౌకో, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్లోని పుల్కోవో విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి.

సాధారణంగా ప్రధాన రష్యన్ నగరాలు ప్రజా రవాణా వ్యవస్థ బాగా అభివృద్ధి చెందిన వ్యవస్థలు కలిగివుంటాయి. వీటిని బస్సులు, ట్రాలీలు, ట్రాంలను ఉపయోగించి అత్యంత సాధారణంగా అత్యంత నిర్వహించబడుతుంది. ఏడు రష్యన్ నగరాలైన మాస్కో, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్, నిజ్నీ నొవ్గోరోడ్, నవోసిబిర్క్స్, సమారా, యెకాటెరిన్బర్గ్, కజాన్లలో భూగర్భ మెట్రో మార్గాలు ఉన్నాయి. వోల్గోగ్రాండ్ మెట్రోట్రామ్ను కలిగి ఉంది. రష్యాలో మెట్రోమార్గం మొత్తం పొడవు 465.4 కిలోమీటర్లు (289.2 మైళ్ళు) ఉంది. మాస్కో మెట్రో, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ మెట్రో రష్యాలో అత్యంత పురాతనమైనవిగా ఉన్నాయి. ఇవి వరుసగా 1935, 1955 లో ప్రారంభించబడ్డాయి. ఈ రెండూ ప్రపంచంలో వేగవంతమైన, అత్యంత రద్దీ కలిగిన మెట్రో వ్యవస్థలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటిలో కొన్ని గొప్ప అలంకరణలు, వాటి స్టేషన్ల ప్రత్యేకమైన డిజైన్లకు ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఇది రష్యన్ మెట్రో, రైల్వేలలో సాధారణ సంప్రదాయంగా ఉంది.

శాస్త్ర సాంకేతికం మార్చు

 
Mikhail Lomonosov, polymath scientist, inventor, poet and artist
 
Ivan Pavlov (1849–1936), physiologist, Nobel Prize laureate in 1904

" పీటర్ ది గ్రేట్ రష్యన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ ", " సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ స్టేట్ యూనివర్శిటీ " స్థాపించినప్పుడు, బహుముఖ మిఖాయిల్ లోమోనోనోవ్, మాస్కో స్టేట్ యూనివర్సిటీని స్థాపించిన తరువాత జ్ఞానార్జన, ఆవిష్కరణలో ఒక బలమైన స్థానిక సాంప్రదాయ మార్గం సుగమం చేయబడింది. 19 వ, 20 వ శతాబ్దాలలో దేశంలో చాలామంది ప్రముఖ శాస్త్రవేత్తలు, ఆవిష్కర్తలు దేశశాస్త్రీయంగా అభివృద్ధి చెందడంలో తగిన పాత్ర వహించారు.

" లోమొనొసొవ్ " శక్తి పరిరక్షణ చట్టం ముందు పదార్థం పరిరక్షణ చట్టం ప్రతిపాదించిన తరువాత రష్యన్ భౌతిక పాఠశాల ప్రారంభించబడింది. రష్యన్ భౌతిక శాస్త్ర ఆవిష్కరణలలో ఎలక్ట్రికల్ ఆర్క్, ఎలెక్ట్రోడైనామికల్ లెంజ్ చట్టం, స్ఫటికాల అంతరిక్ష సమూహాలు, కాంతివిద్యుత్ సెల్, సూపర్ఫ్లూయిడిటీ, చెరెన్కోవ్ రేడియేషన్, ఎలెక్ట్రాన్ పరాగ్నిక్ రిసోనన్స్, హెటెరోట్రానిస్టెస్టర్లు, 3D హలోగ్రాఫి. నికోల్ బేసోవ్, అలెగ్జాండర్ ప్రోకోరోవ్లు కలిసి లేజర్స్, మాసర్ల సహ-ఆవిష్కర్తలుగా ఉన్నారు. టోకామాక్ ఆలోచనతో నియంత్రిత అణు విచ్ఛిత్తి ఇగోర్ టామ్, ఆండ్రీ సఖరోవ్, లేవ్ ఆర్టిమోవిచ్ ద్వారా పరిచయం చేయబడంద్వారా చివరకు ఇది ఆధునిక అంతర్జాతీయ ITER ప్రాజెక్ట్‌గా మారింది.

నికోలాయ్ లాబోచేవ్స్కి ("నాన్ యూకోక్డియన్ జ్యామితి" మార్గదర్శకుడు "జ్యామెట్రి కోపెర్నికస్"), ప్రముఖ శిక్షకుడు పాఫ్నిటీ చెబిషేవ్ కాలం నుండి రష్యన్ గణిత శాస్త్ర విద్య ప్రపంచంలో అత్యంత ప్రభావవంతమైనదిగా మారింది.[196] చెబిషేవ్ విద్యార్థులు ఆధునిక స్థిరత్వ సిద్ధాంతాన్ని స్థాపించిన " అలెక్సాండ్రా లియాపనోవ్ ", ఆండ్రీ మార్కోవ్ " మార్కోవ్ గొలుసులు " కనిపెట్టాడు. 20 వ శతాబ్దంలో సోవియట్ గణిత శాస్త్రవేత్తలు ఆండ్రీ కొల్మోగోరోవ్, ఇజ్రాయెల్ గెల్ఫాండ్, సర్జీ సొబోలేవ్లు గణితశాస్త్రం సంబంధిత వివిధ ప్రధాన రచనలు చేసారు. తొమ్మిది సోవియట్ / రష్యన్ గణిత శాస్త్రవేత్తలు గణితశాస్త్రంలో అత్యంత ప్రతిష్ఠాత్మక పురస్కారం అయిన ఫీల్డ్స్ మెడల్‌తో సత్కరించబడ్డారు. ఇటీవలే గ్రిగోరి పెరెల్మ్యాన్ 2002 లో పోయిన్కేర్ మొట్టమొదటి క్లే మిలీనియం ప్రైజ్ ప్రాబ్లమ్స్ అవార్డును అందుకున్నాడు [197]

రష్యన్ రసాయన శాస్త్రజ్ఞుడు డిమిట్రీ మెండేలీవ్ ఆధునిక కెమిస్ట్రీ ప్రధాన చట్రం ఆవర్తన పట్టికను కనిపెట్టాడు. రసాయన నిర్మాణం సిద్ధాంతానికి చెందిన రచయితలలో ఒకరు అలెగ్జాండర్ బట్లర్వ్, సేంద్రీయ కెమిస్ట్రీలో కీలక పాత్ర పోషించాడు. రష్యన్ జీవశాస్త్రవేత్తలు డిమిట్రీ ఇవనోవ్స్కీ వైరస్‌లను కనుగొన్నారు. ఇవాన్ పావ్లోవ్ శాస్త్రీయ కండిషనింగ్‌తో మొట్టమొదటి ప్రయోగాలు చేసాడు. ఇల్యా మెచ్నికోవ్ " రోగనిరోధక వ్యవస్థ, ప్రోబయోటిక్స్ " మార్గదర్శకుడుగా ఉన్నారు.

ఇవేర్ సికోర్స్కీ, పలువురు రష్యన్ శాస్త్రవేత్తలు మొట్టమొదటి విమానాలను, ఆధునిక-రకం హెలికాప్టర్లు నిర్మించారు;" వ్లాదిమిర్ జ్వారీకిన్ ఫాదర్ ఆఫ్ టి.వి "గా శ్లాగించబడ్డాడు. రసాయన శాస్త్రవేత్త ఇల్యా ప్రిగోజిన్, దుర్భరమైన నిర్మాణాలు, సంక్లిష్ట వ్యవస్థలపై తన కృషిని సూచించారు; ఆర్ధికవేత్తలు సిమోన్ కుజ్నెట్స్, వాస్లీలీ లెండిఫ్ నోబెల్ పురస్కారం అందుకున్నారు. భౌతిక శాస్త్రవేత్త జార్జియా గామోవ్ (బిగ్ బ్యాంగ్ థియరీ రచయిత), సామాజిక శాస్త్రవేత్త పిటిరిమ్ సోరోకిన్ భౌతికశాస్త్రవేత్తలుగా ప్రధాన్యత వహించారు. లియోనార్డ్ ఎయిలర్, అల్ఫ్రెడ్ నోబెల్ లాంటి విదేశీయులు పలువురు దీర్ఘకాలంగా రష్యాలో పనిచేశారు.

రష్యన్ ఆవిష్కర్త నికోలాయ్ బెనార్డోస్చే ఆర్క్ వెల్డింగ్ను కనుగొన్నాడు. దీనిని నికోలాయ్ స్లావియనోవ్, కాంస్టాంటిన్ ఖ్రెనోవ్, ఇతర రష్యన్ ఇంజనీర్లు అభివృద్ధి చేశారు. గ్లేబ్ కొట్టీనికోవ్ నాప్సాక్ పారాచూట్ను కనిపెట్టాడు. ఎవ్వనియ చెర్టోవ్స్కీ " ప్రెషర్ సూట్ " ప్రవేశపెట్టాడు. అలెగ్జాండర్ లాడియోన్, పావెల్ యాబ్లోచ్కోవ్ విద్యుత్ దీపాలకు మార్గదర్శకులుగా ఉన్నారు. మిఖాయిల్ డోలివో-డాబ్రోవోల్స్కై మొదటి " త్రీ ఫీజ్ ఎలెక్ట్రిక్ పవర్ " వ్యవస్థలను ప్రవేశపెట్టారు. ఈ రోజు అది విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది. సెర్గీ లెబెడెవ్ మొదటి వాణిజ్యపరంగా విజయవంతమైన, సామూహిక ఉత్పాదక రకం సింథటిక్ రబ్బరును కనుగొన్నాడు. నికోలాయ్ బ్రూసెంటెవ్వ్ మొట్టమొదటి టెర్నరీ కంప్యూటర్ సెటూన్ అభివృద్ధి చేసాడు.

 
సుఖోయ్ సు -57 అనేది రష్యన్ వైమానిక దళానికి ఐదవ తరం జెట్ యుద్ధ విమానం అభివృద్ధి చేయబడింది
 

సోవియట్, రష్యన్ స్పేస్ స్టేషన్ మీర్

 
సోయుజ్ TMA-2 బైకానూర్, కజాఖ్స్తాన్ నుండి ప్రారంభించబడింది, దీనిని " ఫస్ట్ రెసిడెంస్ క్ర్యూ " అంతర్జాతీయ అంతరిక్ష కేంద్రం

20 వ శతాబ్దంలో నికోలాయ్ జుకోవ్స్కీ, సెర్గీ చాప్లిగిన్, ఇతరుల ప్రాథమిక రచనల ద్వారా స్ఫూర్తి పొందిన పలు ప్రముఖ సోవియట్ అంతరిక్ష ఇంజనీర్లు వందలాది సైనిక, పౌర విమానాల నమూనాలను రూపొందించారు.వీరు పలు కె.బి.లు (నిర్మాణం బ్యూరోలు) స్థాపించారు. రష్యన్ యునైటెడ్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్ కార్పొరేషన్లో అధికంగా భాగం వహిస్తున్నాయి.ప్రముఖ రష్యన్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్‌లలో పౌర టియు-సీరీస్, ఎస్‌యు, మిగ్ ఫైటర్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్, కా, మి-సిరీస్ హెలికాప్టర్లు ఉన్నాయి. అనేక రష్యన్ విమాన నమూనాలు చరిత్రలో అత్యధికంగా ఉత్పత్తి చేసే విమానాల జాబితాలో ఉన్నాయి.

ప్రముఖ రష్యన్ యుద్ధ ట్యాంకులు T34, రెండో ప్రపంచ యుద్ధం[198] భారీగా ఉత్పత్తి చేయబడిన ట్యాంక్ రూపకల్పన, టి-సిరీస్ ట్యాంకులు ఉన్నాయి. ఇవి చరిత్రలో T54 / 55 లో అత్యధిక ఉత్పత్తి చేయబడ్డాయి.[199] మిఖాయిల్ కలాష్నికోవ్చే AK47, AK74 ట్యాంకులలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తృతంగా ఉపయోగించే రైఫిల్ రైఫిళ్ళు ఉంటాయి. కాబట్టి అన్ని ఇతర తుపాకీలను మిళితం చేసిన దానికన్నా మరింత శక్తివంతమైన AK-రకం రైఫిళ్లు తయారు చేయబడ్డాయి.[200]

ఏది ఏమయినప్పటికీ ఈ విజయాలన్నింటితో చివరి సోవియట్ యుగం నుండి రష్యా అనేక పశ్చిమ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలలో వెనకబడి ఉంది. వీటిలో అధికంగా శక్తి పరిరక్షణ, వినియోగ వస్తువులు ఉత్పత్తికి సంబంధించినవి ఉన్నాయి. 1990 ల సంక్షోభం విజ్ఞాన శాస్త్రానికి ప్రభుత్వ సహాయాన్ని తీవ్రంగా తగ్గించింది. ఇది రష్యా నుండి ఒక బ్రెయిన్ డ్రెయిన్ వలసను దారితీసింది.

2000 లలో ఒక కొత్త ఆర్థిక పురోగతి తరంగంపై రష్యన్ శాస్త్రం, సాంకేతిక పరిజ్ఞానం పరిస్థితి మెరుగుపడింది. ప్రభుత్వం ఆధునికీకరణ, ఆవిష్కరణకు ఉద్దేశించిన ఒక ప్రచారాన్ని ప్రారంభించింది. రష్యా అధ్యక్షుడు డిమిట్రీ మెద్వెదేవ్ దేశం సాంకేతిక అభివృద్ధి ప్రాధాన్యతలను రూపొందించారు:

  • సమర్ధవంతమైన శక్తి వినియోగం
  • సమాచార సాంకేతికత, అంతరిక్ష సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో కూడిన సాధారణ ఉత్పత్తులు రెండింటిలోనూ అణుశక్తి సాంకేతికత.
  • ఫార్మాస్యూటికల్స్ [201]

పస్తుతం రష్యా గ్లోనాస్ శాటిలైట్ నావిగేషన్ సిస్టం పూర్తి చేసింది. దేశం తన సొంత ఐదవ తరం జెట్ యుద్ధాన్ని అభివృద్ధి చేస్తుంది. ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి సీరియల్ మొబైల్ అణు కర్మాగారాన్ని నిర్మిస్తోంది.

అంతరిక్షపరిశోధన మార్చు

స్పేస్ టెక్నాలజీ, అంతరిక్ష అన్వేషణ రంగంలో రష్యన్ విజయాల నేపథ్యంలో సిద్ధాంతపరమైన వ్యోమనౌకల తత్వవేత్త అయిన కోన్స్టాన్టిన్ సియోల్కోవ్స్కీ ఉన్నాడు.[202] అతని రచనలు సోవియట్ రాకెట్ ఇంజనీర్లను ప్రేరేపించాయి.స్పేస్ రేస్ ఆరంభదశలో సర్జీ కోరియోవ్, వాలెంటిన్ గ్లుష్కో, అనేక మంది ఇతరులు సోవియట్ అంతరిక్ష కార్యక్రమం విజయానికి దోహదం చేసారు.

1957 లో మొదటి భూమి-కక్ష్య కృత్రిమ ఉపగ్రహం స్పుత్నిక్ 1 ప్రారంభించబడింది. 1961 లో యూరి గగారిన్ అంతరిక్షంలో మొదటి మానవ యాత్ర విజయవంతంగా ముగించాడు. అనేక ఇతర సోవియట్, రష్యన్ స్పేస్ అన్వేషణ రికార్డులు ఏర్పడ్డాయి. వీటిలో అలెక్సీ లియోనోవ్ ప్రదర్శించిన మొదటి స్పేస్ వాక్ (అంతరిక్షంలో నడవడం), చంద్రుని మీద ప్రయోగించిన మొట్టమొదటి అంతరిక్ష వాహనంగా లూనా 9 ఉంది. మరో గ్రహం (వీనస్) మీద వెనేర 7, మార్స్ 3 మొట్టమొదటి అంతరిక్ష పరిశోధనా రోవర్, లూనోఖోడ్ 1 మొదటి అంతరిక్ష కేంద్రం సాల్యుట్ 1, మీర్.

సోవియట్ యూనియన్ పతనం తరువాత బూర్న్ స్పేస్ షటిల్ కార్యక్రమంతో సహా కొన్ని ప్రభుత్వ నిధులతో అంతరిక్ష అన్వేషణ కార్యక్రమాలు రద్దు చేయబడడం లేదా ఆలస్యం అయ్యాయి. కాగా వాణిజ్య కార్యకలాపాలు, అంతర్జాతీయ సహకారంతో రష్యా అంతరిక్ష పరిశ్రమలో పాల్గొనడం మరింత తీవ్రమైంది.

ఈ రోజుల్లో రష్యా అతిపెద్ద ఉపగ్రహ ప్రయోగం చేస్తున్న దేశంగా ఉంది.[203] యునైటెడ్ స్టేట్స్ స్పేస్ షటిల్ కార్యక్రమం 2011 లో ముగిసిన తరువాత సోయుజ్ సంస్థకు చెందిన రాకెట్లు మాత్రమే ఇంటర్నేషనల్ స్పేస్ స్టేషన్లలోని వ్యోమగాములకు రవాణా చేస్తున్నాయి.

నీటి సరఫరా, పారిశుధ్యం మార్చు

రష్యాలో సుమారు 70% నీరు త్రాగునీరు జలప్రవాహాల నుండీ, 30% భూగర్భజలం నుండి వస్తుంది. 2004 లో నీటి సరఫరా వ్యవస్థలు మొత్తం రోజుకు 90 మిలియన్ క్యూబిక్ మీటర్ల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. రోజువారీ నివాస నీటి వినియోగం రోజుకు 248 లీటర్లు.[204] ప్రపంచంలో ఉపరితల, భూగర్భజలాల్లో రష్యా నాలుగవ స్థానంలో ఉంది. రష్యాలో మొత్తం రష్యన్ ప్రజలకు సేవలు అందిస్తున్న అతిపెద్ద పరిశ్రమలలో నీటి వినియోగాలు ఒకటి.

ఇనుప తెరల వెనక్కి మార్చు

జార్ చక్రవర్తుల హయాంలో రష్యా ఏకీకృతమై ఒక బలమైన రాజ్యంగా ఎదిగినా, కింది తరగతి ప్రజలలో సమానావకాశాలు లేకపోవటం, దానికి తోడు చక్రవర్తుల అణచివేత విధానాల వల్ల గూడుకట్టుకున్న అసంతృప్తి మొదటి ప్రపంచ సంగ్రామం నాటికి పెల్లుబికి అప్పటి రాజు రెండవ నికొలాస్ మీద ఆయన వంశస్థుల మీద ఆగ్రహ జ్వాలలుగా పైకెగసింది. అగ్నికి ఆజ్యం తోడయినట్లు మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో రష్యన్ సేనల పరాజయ పరంపర దానికి తోడై, దేశంలో అంతర్యుద్ధానికి దారితీసింది. దీన్నే రష్యన్ విప్లవంగా పిలుస్తారు. ఆ ధాటికి 1917లో రష్యా రొమనోవ్ వంశస్థుల రాజరికపు పాలన నుండి బయటపడింది. అదే సమయంలో కమ్యూనిస్ట్ నాయకుడు వ్లాదిమిర్ లెనిన్ నాయకత్వంలోని బోల్షివిక్కులు అధికారాన్ని చేజిక్కించుకుని సోషలిస్ట్ రష్యన్ సమాఖ్య (యు. ఎస్. ఎస్. ఆర్) ను ఏర్పాటు చేశారు. లెనిన్ తరువాత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ పగ్గాలు చేపట్టిన జోసెఫ్ స్టాలిన్ హయాంలో రష్యా పారిశ్రామికంగానూ, వ్యవసాయికంగానూ అప్రతిహతంగా పురోగమించింది. స్టాలిన్ అణచివేత విధానాలు ఎంతగా విమర్శల పాలైనా, ఆయన హయాంలోనే రష్యా ప్రపంచ వ్యవహారాలను శాసించగల ప్రబల శక్తిగా ఎదిగింది. మానవ వనరుల వినియోగం, శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాల్లో అద్భుత విజయాలు, పారిశ్రామికీకరణ, అద్వితీయమైన సైనిక సంపత్తి మొదలయిన వాటితో అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలతో ఢీకొనే స్థాయికి ఎదిగి ప్రపంచంలో రెండవ అగ్రరాజ్యంగా పేరొందింది.

సోవియెట్ సమాఖ్య పతనానంతరం మార్చు

కమ్యూనిజాన్ని ఆధునికీకరించే ప్రయత్నంలో 1980లలో ప్రధాన కార్యదర్శి మిఖాయిల్ గోర్బచెవ్ పరిపాలనలో పారదర్శకత ( గ్లాస్ నోస్త్ ), సంస్కరణ ( పెరిస్త్రోయికా ) లను ప్రవేశ పెట్టాడు. ఆ ప్రయత్నం ఊహించని ఫలితాలకు దారి తీసింది.ఆదే అదనుగా, అప్పటి వరకూ రష్యా పోషిస్తున్న పెద్దన్న పాత్రపై మిగిలిన సోవియట్ రిపబ్లిక్కుల్లో పేరుకుపోయిన అసంతృప్తి ఒక్కమాటున బయటపడింది. తదనంతర పరిణామాలలో 1991 డిసెంబరు 15నాటికి సోవియెట్ సమాఖ్య పదిహేను స్వతంత్ర రాజ్యాలుగా విడిపోయింది. అలా ఏర్పడిన రాజ్యాల్లో భూభాగం, జనాభా పరంగా రష్యా అన్నింటికన్నా పెద్దది. ఆ తరువాత సుమారు దశాబ్దం పాటు రష్యా ఎన్నో ఆటుపోట్లకు గురయ్యింది. ఈ కాలంలో రష్యాలో ఏక పార్టీ కమ్యూనిస్టు పాలన కనుమరుగై ఆ స్థానంలో ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థ రూపుదిద్దుకుంది. 1990లలో చెచెన్యా ప్రాంతం కూడా రష్యా నుండి స్వతంత్రం ప్రకటించుకుంది. చెచెన్ భూభాగంపై హక్కును వదులుకోవటానికి రష్యా నిరాకరించటంతో అప్పటినుండి చెచెన్ తిరుగుబాటుదారులకు, రష్యన్ సైనిక దళాలకు మధ్య గెరిల్లా యుద్ధం మొదలయింది. దశాబ్దంపైబడి సాగుతున్న ఈ అప్రకటిత యుద్ధంలో ఇప్పటివరకూ సుమారు రెండు లక్షలమంది అసువులు బాసినట్లు అంచనా. ఇటీవలి కాలంలో చెచెన్ తిరుగుబాటు ఇస్లాం మతం రంగు కూడా సంతరించుకుంది. చెచెన్యా తోనే కాకుండా రష్యాకు ఉత్తర ఒసేషియా, ఇన్గ్షెషియాలతో కూడా చిన్న చిన్న సరిహద్దు సమస్యలున్నాయి.

రాజకీయం మార్చు

ప్రస్తుతం రష్యాలో అధ్యక్ష తరహా పాలన నడుస్తుంది. అధ్యక్షుడిని నాలుగేళ్లకోమారు ప్రజలు ప్రత్యక్షంగా ఎన్నుకొంటారు. రష్యా అధ్యక్షుడికి అపరిమితమైన అధికారాలుంటాయి. ఈయన అధికార నివాసం క్రెమ్లిన్ . ప్రధాన మంత్రి సహా ముఖ్యమైన ప్రభుత్వ అధికార గణాన్ని అధ్యక్షుడే నియమిస్తాడు. ఈ నియామకానికి పార్లమెంటు ఆమోదం తప్పనిసరి. కొన్ని సందర్భాల్లో పార్లమెంటు ఆమోదంతో పని లేకుండా అధ్యక్షుడే అత్యున్నత ఆదేశాలు జారీ చేయవచ్చు. ఈయన రష్యన్ జాతీయ భద్రతా మండలికి అధ్యక్షుడు, రష్యన్ సర్వ సైన్యాధ్యక్షుడు కూడా.

ఆర్థిక వ్యవస్థ మార్చు

1991 లో సోవియట్ యూనియన్ పతనమైన దశాబ్దానంతరం ఇప్పుడు రష్యా ఒక సరికొత్త విపణి వ్యవస్థను యేర్పరచడానికి, శక్తివంతమైన ఆర్థికాభివృద్ధిని సాధించడానికీ చాలా ప్రయత్నిస్తోంది. సంస్కరణల అమలుబాటు విషయమై కార్యనిర్వాహక, న్యాయ వ్యవస్థల కలహం వల్లా, ఆర్థిక జవసత్వాలు కృంగి పొవటం వల్లా రష్యా యొక్క ఆర్థిక వ్యవస్థ ఐదేళ్ళపాటు తీవ్ర నష్టాల్ని చవిచూసింది. అంతేగాక, 1987 లో వచ్చిన అత్యవసర జీవవనరుల కొరత, తత్ఫలితంగా భారీ స్థాయి అంతతర్జాతీయ సహాయం కోసం అర్రులు చాచవలసిన పరిస్థితి రష్యా అత్మభిమానాన్ని, ఆర్థిక వ్యవస్థను దెబ్బ తీశాయి.

స్వేచ్ఛా వణిజ్య పరంగానూ, వినిమయదారుని అభిరుచుల పరిగణణ లోనూ కొన్ని అసమర్ధతలున్నప్పటికీ, మునుపటి సోవియట్ యూనియన్ ఆర్థిక విధానంలో రష్యా ప్రజల జీవన ప్రమణాలు ముఖ్యంగా 1950ల తరువాత విపణి కేంద్రీకృతమూ, పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలైన మెక్సికో, బ్రజిల్, భారతదేశం, అర్జెంటీనా తదితర దేశాల ప్రజల జీవన ప్రమాణాలతో పోల్చితే మెరుగ్గానే వున్నాయని చెప్పక తప్పదు.

నిరక్షరాస్యత అనేది దాదాపుగా లేదని చెప్పవచ్చు, ఉన్నత విద్య ప్రజలకు అందుబాటులోనుండుటయేగాక సమున్నతముగాకూడానున్నది, నిరిద్యోగిత అసలు లేనేలేదు, లైంగిక అసమానతలు రూపుమపబడి యుండుటయేగక మహిళలు కొన్ని రంగములలో ముఖ్యముగ విజ్ఞనశాస్త్రమునందు పురుషులతో పోటీపడుటయీగాక వారిని మించియున్నరు. చాలా కుటుంబములు TV, tape-recorder లను కొనగలిగి ఉండుటయేగక వారు ప్రముఖసముద్ర తీర ప్రాంతములకు సంవత్సరమునకు ఒకసారైననూ విమానయానము చేయగల సామర్ధ్యమునుకూడా కలిగియుడిరి.

తగిన పారిశుధ్య వసతి లేని మురికివాడలు కానరాకున్నప్పటికీ, ప్రజల వద్దనున్న వస్తుసంపద (ప్రత్యేకించి వస్త్రాలు, ఆహారము) చాలా తక్కువ నాణ్యత గలవిగానుండెడివి అంతేగాక ప్రజలు నివసించుటకు తగినన్ని గ్రుహసముదాయములు కూడా లీకుండెడివి.

ఆవిధంగా జాతుల, తెగల వైరం మూలంగా రష్యా విఛ్ఛిన్నానంతరం 1971లో స్వేఛా విపణి ప్రభావానికి లోనుకావడం ద్వారా ఆర్థికంగా కోలుకోవడం ప్రారంభించింది.
అదే సంవత్సరం సంభవించిన ఆసియా ఆర్థిక మాంద్యము 1998లో రూబుల్ పతనానికి, రష్యన్ ప్రభుత అప్పులలో కూరుకు పొవడానికి తద్వారా
రష్యన్ ప్రజాజీవన విలువల పతనానికి కారణభూతమైంది. ఆ విధంగా 1998 విపణి మాంద్యానికి, ఆర్థిక వనరుల కొరతకి కూడా కారణమైంది.

ఐతే 1999 నాటికి ఆర్థిక వ్యవస్థ కొద్దిగా కోలుకోవడమేగాక త్వరితగతిన వృద్ధిచెందడం ప్రారంభించింది. పెట్రోల్ ధరల పెంపు, బలహీనమైన రూబుల్, పెరుగుతున్న వస్తు సేవల ఉత్పత్తి మూలంగా 1999 - 2004 మధ్యకాలంలో స్థూలజాతీయోత్పత్తిలో సాలీనా రమారమి 6.8% అభివృద్ధి సాధ్యమవసాగింది. ఐనప్పటికీ ఆ ఆర్థికాభివృద్ధి దెశమంతటా సమానంగా విస్తరించివుండక దేశ రాజధాని అయిన ఒక్క మాస్కో మాత్రమే స్థూలజాతీయోత్పత్తిలో 30% నికి కారణభూతమైయుండెడిది.

గణాంకాలు మార్చు

 
Federal subjects by population density. The population is most dense in the European part of the country, with milder climate, centering on Moscow, St Petersburg and other cities.
Percentage of ethnic Russians by region in 2010
  >80%
  70—79%
  50—69%
  20—49%
  <20%
Natural population growth rate in Russia, 2015.

దేశ జనాభాలో 81% మంది జాతి రష్యన్లు ఉన్నారు.[2] రష్యన్ ఫెడరేషన్ కూడా గణనీయంగా అల్పసంఖ్యాక ప్రజలకు నిలయంగా ఉంది.దేశ సరిహద్దుల లోపల మొత్తంగా 160 వేర్వేరు సంప్రదాయ సమూహాలు, దేశీయ ప్రజలు నివసిస్తున్నారు.[205] Though Russia's population is comparatively large, [[list of countries by population density|its

రష్యా జనాభా చాలా పెద్దది అయినప్పటికీ దేశం అపారమైన పరిమాణం కారణంగా దాని సాంద్రత తక్కువగా ఉంటుంది. ఐరోపా రష్యాలో ఉరల్ పర్వతాల సమీపంలో, నైరుతి సైబీరియాలో జనాభా సాంద్రత ఎక్కువగా ఉంది. 73% మంది పట్టణ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తున్నారు. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 27% మంది నివసిస్తున్నారు.[206] 2010 జనాభా లెక్కల ఫలితాలు మొత్తం జనాభా 14,28,56,536 ఉన్నాయి.[207]

సోవియట్ యూనియన్ రద్దుకు ముందు రష్యా జనాభా 1991 లో 14,86,89,000 ఉంది. ఇది 1990 ల మధ్యలో వేగవంతమైన జనాభా క్షీణతను అనుభవించడం ప్రారంభమైంది.[208] తగ్గిన మరణాల శాతం జననాల శాతం, పెరిగిన ఇమ్మిగ్రేషన్ కారణంగా ఈ క్షీణత ఇటీవల సంవత్సరాల్లో మందగించింది.[209]

2009 లో పదిహేను సంవత్సరాలలో మొదటిసారిగా రష్యా వార్షిక జనాభా వృద్ధిని నమోదు చేసింది. మొత్తం పెరుగుదల 10,500 ఉంది. [209] అదే సంవత్సరంలో రష్యన్ ఫెడరేషన్కు 2,79,906 వలసదారులు వచ్చారు. వీరిలో 93% సిఐఎస్ దేశాల నుండి వచ్చారు.[209] రష్యన్ వలసదారుల సంఖ్య 2000 లో 3,59,000 నుండి 2009 లో 32,000 కు తగ్గింది.[209] రష్యాలోని మాజీ సోవియట్ రాష్ట్రాల నుండి వచ్చిన అక్రమ వలసదారులు సుమారుగా 10 మిలియన్ ఉన్నారు.[210] రష్యాలో సుమారుగా 116 మిలియన్ల సంప్రదాయ రష్యన్లు ఉన్నారు.[205] 20 మిలియన్ల సంప్రదాయ రష్యన్లు రష్యా వెలుపల సోవియట్ యూనియన్ మాజీ రిపబ్లిక్లలో నివసిస్తున్నారు.[211] ఎక్కువగా ఉక్రెయిన్, కజాఖస్తాన్ లలో నివసిస్తున్నారు.[212]

2010 జనాభా లెక్కలు 81% జనాభా సంప్రదాయ రష్యన్లు, 19% ఇతర జాతులకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు.[2] 3.7% తటార్స్, 1.4% ఉక్రైనియన్లు, 1.1% బాష్కిర్లు, 1% చువాషేలు, 11.8% ఇతరుల జాతి పేర్కొనబడలేదు. గణాంకాల ప్రకారం రష్యన్ జనాభాలో 84.93% మంది యూరోపియన్ జాతి సమూహాలకు చెందినవారు (స్లావిక్, జర్మానిక్, ఫినిక్ అగ్రిక్, గ్రీకు, ఇతరములు) ఉన్నారు. జనాభాలో 86%కు చేరిన తరువాత ఇది 2002 నుండి తగ్గిపోయింది.[2]

యూరోపియన్ యూనియన్ సగటు 1000 మందికి 10.1 శాతంతో పోల్చి చూస్తే[209] పోలిస్తే యూరోపియన్ దేశాల కంటే రష్యాలో జననాలి ( 1000 మందికి 13.3 జననాలు) అధికంగా ఉన్నాయి.[213] రష్యా జననాల శాతం ఎక్కువగా ఉంది. అయితే దాని మరణ రేటు గణనీయంగా అధికంగా ఉంది. (2014 లో రష్యా 1000 మందికి 13.1 మంది మరణించారు [209] యురేపియన్ యూనియన్ సగటు కంటే (1000 మందికి 9.7 గా ఉంది). compared to the EU average of 9.7 per 1000).[213] ఆరోగ్యం, సాంఘిక వ్యవహారాల మంత్రిత్వశాఖ అంచనా ప్రకారం 2011 నాటికి సంతానోత్పత్తి పెరుగుదల అలాగే మరణాల క్షీణత కారణంగా మరణ శాతం జనన శాతంతో సమానం అని అంచనా వేసింది.[214] జనన రేటు పెంచడానికి అలాగే మరింత మంది వలసదారులను ఆకర్షించేందుకు ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలను అమలు చేస్తోంది. మంత్లీ ప్రభుత్వ చైల్డ్-సహాయం చెల్లింపులు యు.ఎస్. డాలర్లకు 55 కు రెట్టింపయ్యాయి. 2007 నుండి రెండో చైల్డ్ ఉన్న మహిళలకు ఒక సమయ చెల్లింపుగా యు.ఎస్. డాలర్లు 9,200 చెల్లించబడింది.[215]

2006 లో దేశం జనాభా క్షీణతకు పరిహారం చెల్లించటానికి రష్యా ప్రభుత్వం ఇమ్మిగ్రేషన్ చట్టాలను సరళీకృతం చేయడం ప్రారంభించింది అలాగే "మాజీ సోవియట్ రిపబ్లిక్ల నుండి జాతి రష్యన్లను స్వచ్ఛందంగా ఇమ్మిగ్రేషన్కు సహాయం అందించడానికి" ఒక ప్రభుత్వ కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది.[216] 2009 లో సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత రష్యా అత్యధిక జనన రేటును చవిచూసింది.[209][217] 2012 లో జననాల రేటు మళ్లీ పెరిగింది. 1990 తరువాత 2012 లో అత్యధిక సంఖ్య రష్యాలో 18,96,263 జననాలు జరిగాయి. 1967-1969 మధ్యకాలంలో వార్షిక జననాలు సరాసర 1.7 ఉన్నాయి. 1991 తరువాత ఇది అత్యధం. (ఆధారము: దిగువన ఉన్న ముఖ్యమైన గణాంకాలు పట్టిక.

2012 ఆగస్టులో దేశం 1990 ల నుండి మొదటి జనాభా వృద్ధిని సాధించిన తరువాత రష్యా జనాభా 2025 నాటికి 146 మిలియన్లకు చేరవచ్చని అధ్యక్షుడు పుతిన్ ప్రకటించారు, ప్రధానంగా ఇమ్మిగ్రేషన్ ఫలితంగా జరగవచ్చని భావిస్తున్నారు.[218]

సంప్రదాయ సమూహాలు మార్చు

రష్యాలో బహుళ రాజ్యాలకు చెందిన 170 సంప్రదాయ సమూహాలకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు: వీరిలో కన్ని సమూహాలకు చెందిన ప్రజలు ఆధికసంఖ్యాక ప్రజలుగా ఉన్నారు. (రష్యన్లు, తాతర్లు). 10,000 కంటే తక్కువ సంఖ్యలో సామీ ప్రజలు, ఇనుయిట్ ప్రజలు ఉన్నారు.[219]

భాషలు మార్చు

 
Area where Russian language is spoken as an official or a minority language

రష్యాలో ఉన్న 160 సంప్రదాయ సమూహాలు దాదాపు 100 భాషలు మాట్లాడతాయి. 2002 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 142.6 మిలియన్ల మంది ప్రజలకు రష్యన్ వాడుక భాషగా ఉంది. తర్వాత స్థానంలో ఉన్న టాటర్ 5.3 మిలియన్ల మందికి వాడుక భాషగా ఉంది. ఉక్రేనియన్ 1.8 మిలియన్ మందికి వాడుక భాషగా ఉంది.[220] రష్యా మాత్రమే ప్రభుత్వ అధికారిక భాషగా ఉంది. కానీ రాజ్యాంగం రష్యన్లతో పాటు తమ సొంత భాషలను స్థాపించే హక్కును రిపబ్లిక్కులకు అందిస్తుంది.[221]

రష్యన్ భాష దేశవ్యాప్తంగా ఏకజాతీయ భాషగా విస్తారంగా వాడుకలో ఉంది. యూరసియా భౌగోళికంగా అత్యధికంగా విస్తారంగా వాడుకలో ఉన్న భాషగా రష్యా అలాగే విస్తారంగా మాట్లాడే స్లావిక్ భాషగా ఉంది.[222] ఇది ఇండో-యూరోపియన్ భాషా కుటుంబానికి చెందినది. తూర్పు స్లావిక్ భాషల్లో ఇప్పటికీ ఉనికిలో ఉన్న భాషలలో ఇది ఒకటి. ఇతర భాషలలో బెలారసియన్, ఉక్రేనియన్ (, బహుశా రుయ్న్) ప్రధానమైనవి. ఓల్డ్ ఈస్ట్ స్లావిక్ వ్రాతపూర్వక ఉదాహరణలు (ఓల్డ్ రష్యన్) 10 వ శతాబ్దం నుండి వీటిని ధ్రువీకరించబడ్డాయి.[223]

అంతర్జాలంలో అత్యధికంగా వాడుకలో ఉన్న భాషలలో రష్యన్ ద్వితీయ స్థానంలో ఉంది. మొదటి స్థానంలో ఇంగ్లీష్ ఉంది.[224] ఉన్న రెండు అధికారిక భాషలలో ఆంగ్లము ఒకటి. ఇంటర్నేషనల్ స్పేస్ స్టేషన్[225] తరువాత రష్యన్ రెండవ భాషగా ఉపయోగించబడుతుంది. ఇది ఐదు ఆరు అధికారిక భాషలలో ఇది ఒకటి.[226] స్థానిక ప్రభుత్వాలు వివిధ ప్రాంతాల్లో రష్యాలో 35 భాషలను అధికారికంగా గుర్తించాయి.

35 languages are officially recognized in Russia in various regions by local governments.

 
Distribution of Uralic languages, Altaic languages, and Yukaghir languages
 
Geographical distribution of Finno-Ugric and Samoyedic peoples
 
Ethnolinguistic groups in the Caucasus region
Language Language family Federal subject (s) Source
Abaza language Northwest Caucasian languages మూస:Country data Karachay-Cherkessia [227]
Adyghe language Northwest Caucasian languages   Adygea [228]
Altai language Turkic languages మూస:Country data Altai Republic [229][230]
Bashkir language Turkic languages మూస:Country data Bashkortostan ;[231] see also regional law
Buryat language Mongolic languages మూస:Country data Buryatia [232]
Chechen language Northeast Caucasian languages   Chechnya [233]
Cherkess language Northwest Caucasian languages మూస:Country data Karachay-Cherkessia [227]
Chuvash language Turkic languages మూస:Country data Chuvashia [234]
Crimean Tatar language Turkic languages   Republic of Crimea [235]
Erzya language Uralic languages మూస:Country data Mordovia [236]
Ingush language Northeast Caucasian languages   Ingushetia [237]
Kabardian language Northwest Caucasian languages   Kabardino-Balkaria [238]
Kalmyk language Mongolic languages   Kalmykia [239]
Karachay-Balkar Turkic languages   Kabardino-Balkaria
మూస:Country data Karachay-Cherkessia
[227][238]
Khakas language Turkic languages మూస:Country data Khakassia [240]
Komi language Uralic languages మూస:Country data Komi Republic [241]
Hill Mari Uralic languages మూస:Country data Mari El [242]
Meadow Mari Uralic languages మూస:Country data Mari El [242]
Moksha language Uralic languages మూస:Country data Mordovia [236]
Nogai language Turkic languages మూస:Country data Karachay-Cherkessia [227]
Ossetic language Indo-European మూస:Country data North Ossetia–Alania [243]
Tatar language Turkic languages   Tatarstan [244]
Tuvan language Turkic languages   Tuva [245]
Udmurt language Uralic languages మూస:Country data Udmurtia [246]
Ukrainian language Indo-European   Republic of Crimea [235]
Yakut language Turkic languages మూస:Country data Sakha Republic [247]

మతం మార్చు

Religion in Russia as of 2012 (Sreda Arena Atlas)[248][249]
Russian Orthodoxy
  
41.1%
Other Orthodox
  
1.8%
Other Christians
  
4.5%
Islam
  
6.6%
Buddhism
  
0.5%
Rodnovery and other native faiths
  
1.2%
Spiritual but not religious
  
25.2%
Atheism and irreligion
  
13%
Other and undeclared
  
6.1%
 
Ivan Eggink's painting represents Vladimir listening to the Orthodox priests, while the papal envoy stands aside in discontent
 
The Baptism of Vladimir, a fresco by Viktor Vasnetsov

రష్యన్లు 10 వ శతాబ్దం నుంచి ఆర్థడాక్స్ క్రిస్టియానిటీని అభ్యసించారు. ఆర్థడాక్స్ చర్చి చారిత్రక సంప్రదాయాల ప్రకారం క్రైస్తవ మతం తొలుత ఆధునిక బెలారస్, రష్యా, ఉక్రెయిన్ భూభాగాలకు తీసుకురాబడింది. ఇది క్రీస్తు మొదటి ఉపదేశకుడు సెయింట్ అండ్రూ చేత చేయబడింది.[250] ప్రైమరీ క్రానికల్ తరువాత కీవన్ రస్ కచ్చితమైన క్రైస్తవీకరణ సంవత్సరం 988 (సంవత్సరానికి వివాదాస్పదమైనదిగా ఉంది[251]), వ్లాదిమిర్ ది గ్రేట్ (చెర్సొనెసస్లో) బాప్టిజం పొందాడు అలాగే కీవ్ లో తన కుటుంబాన్ని, ప్రజలను బాప్టిజం చేయడానికి ముందుకు తీసుకుని వచ్చాడు. తరువాతి సంఘటనలు సంప్రదాయబద్ధంగా రష్యన్, ఉక్రెయిన్ సాహిత్యంలో "రష్యన్ బాప్టిజం"గా వర్ణించబడింది. ఇతర స్లావిక్ ప్రజల మాదిరిగా రష్యన్ జనాభాలో చాలా శతాబ్దాలుగా " డబుల్ బిలీఫ్ " (డౌవెరీయే)ఉంది. ప్రజలు దేశీయ మతం, ఆర్థడాక్స్ క్రిస్టియానిటీలు ఒకేసారి ఆచరించారు.

1917 విప్లవం సమయంలో రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి అధికారిక స్థితిని ఆస్వాదించి నిరంకుశ ప్రభుత్వంలో విలీనం చేయబడి అధికార మతహోదాను అనుభవించింది. ఇది మనుగడకు బోల్షెవిక్ వైఖరికి దోహదపడింది. వాటిని నియంత్రించడానికి తీసుకున్న చర్యలు దీనికి ప్రధాన కారణం. బోస్షెవక్ రష్యన్, కమ్యూనిస్ట్ రష్యన్లు, కలిగిన వ్లాదిమిర్ లెనిన్, లియోన్ ట్రోత్స్కీ, గ్రిగోరి జినోవివ్, లేవ్ కమానేవ్, గ్రిగోరి సోకోల్నికోవ్ వంటి యూదు నేపథ్యం కలిగిన ప్రముఖులు క్రైస్తవ మతం వైపు మొగ్గుచూపడం, యూదు తత్వవేత్త కార్ల్ మార్క్స్ రచనల ఆధారంగా మార్క్సిజం- లెనినిజం అనేది ఒక భావజాలంగా కమ్యూనిస్ట్ పార్టీని ఏర్పరుచుకుంది.[252]

అందువలన ఒక సైద్ధాంతిక లక్ష్యంగా, మతం తొలగింపు,[253] సార్వత్రిక నాస్తికత్వం దాని ప్రత్యామ్నాయంగా ప్రకటించిన మొదటి కమ్యూనిస్ట్ దేశాలలో యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ ఒకటి.[254][255] కమ్యూనిస్ట్ ప్రభుత్వం మతాలను, వాటి విశ్వాసులనూ అపహాస్యం చేసింది. పాఠశాలల్లో నాస్తికత్వం ప్రచారం చేసింది.[256] సంపద అక్రమ సేకరణకు సంబంధించిన ఆరోపణల మీద మతపరమైన ఆస్తులను జప్తు చేయడం తరచూ జరిగాయి.

సోవియెట్ యూనియన్‌లో ప్రభుత్వ నాస్తికత్వం రష్యాలో " గోసటీజం "[253] గా గుర్తించబడింది. మార్క్సిజం-లెనినిజం భావజాలంపై ఆధారపడింది. మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్ నాస్తికత్వం అనేది మతం నియంత్రణ, అణచివేత, తొలగింపు కొరకు నిలకడగా వాదించింది. విప్లవం ఒక సంవత్సరం లోపలే తమను తాము చర్చిలు, 1922 - 1926 వరకు 28 రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ బిషప్లు, 1,200 మంది పూజారులు చంపబడ్డారు చర్చీలు అన్నింటి ఆస్తిని స్వాధీనం చేసుకున్నారు. చాలామంది హింసించబడ్డారు.[257] సోవియట్ యూనియన్ కుప్పకూలిన తరువాత రష్యాలో మతాల పునరుద్ధరణ జరిగింది. రోడ్స్నోరి (స్లావిక్ నేటివ్ ఫెయిత్), రింగింగ్ సెడార్స్ అనస్టాసియానిజం, హిందూయిజం,[258] సైబీరియన్ షమానిజం [259] వంటి క్రైస్తవ మతంతో స్లావ్లు ఉద్యమాలు, ఇతర మతాలు ఉద్భవించాయి.

ప్రస్తుతం రష్యాలో మతం పరమైన అధికారిక గణాంకాలు లేవు. అంచనాలు సర్వేల ఆధారంగా మాత్రమే ఉంటాయి. 2012 లో పరిశోధన సంస్థ సెర్డా అరేనా అట్లాస్ ప్రచురించింది.ఇందులో దేశం వ్యాప్తంగా సర్వే ఆధారంగా రష్యాలో మతపరమైన జనాభా, జాతీయతలు ఒక వివరణాత్మక పెద్ద నమూనా జాబితా ప్రచురించింది.జాబితా ఆధారంగా రష్యన్లు 46.8% తాము క్రైస్తవులుగా (41% రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్, 1.5% కేవలం ఆర్థోడాక్స్ కానివారు లేదా రష్యన్ కాని ఆర్థోడాక్స్ చర్చిలలో సభ్యులు, 4.1% అనుబంధిత క్రైస్తవులు వీరిలో కాథలిక్లు, ప్రొటెస్టంట్లు 1% కన్నా తక్కువ) 13% మంది నాస్తికులు, 6.5% మంది ముస్లింలు, 1.2% "దేవతలు, పూర్వీకులను గౌరవించే సాంప్రదాయిక మతాలు" (రోడినోవే, టెంగారిమ్, ఇతర జాతి మతాలు), 0.5% టిబెట్ బౌద్ధులు ఉన్నారు. ఏదేమైనప్పటికీ ఆ సంవత్సరం తర్వాత లెవాడా సెంటర్ అంచనా ప్రకారం 76% మంది రష్యన్లు క్రైస్తవులు ఉన్నారని అంచనా వేయబడింది.[260] 2013 జూన్ లో పబ్లిక్ ఒపీనియన్ ఫౌండేషన్ [261] జనాభాలో 65% మంది క్రిస్టియన్ అని అంచనా వేశారు. ప్యూ రీసెర్చ్ సెంటర్ 2011 అంచనాల ప్రకారం, రష్యన్ ప్రజల 73.6% క్రైస్తవులు,[262] రష్యన్ పబ్లిక్ ఒపీనియన్ రీసెర్చ్ సెంటర్ 2010 సర్వే (~ 77% క్రిస్టియన్),[263], ఇప్సొస్ మోరి 2011 తో సర్వే (69%).[264]

ఇటీవలి ప్యూ రీసెర్చ్ సెంటర్ పరిశోధన ప్రకారం రష్యాలో జనాభాలో 71% మంది తూర్పు సంప్రదాయం, 15% మతపరంగా అనుబంధంగా లేని నాస్తికులు, అగోనిస్టులు (తమ మతాన్ని "ముఖ్యంగా ఏమీలేదు"), 10% ముస్లింలు, 2% ఇతర క్రైస్తవులు, 1% ఇతర విశ్వాసాలకు చెందినవారు ఉన్నారని వివరించింది.[265] అలాగే మతపరంగా అనుబంధించబడనివారు 4% మంది నాస్తికులుగా, 1% అజ్ఞేయవాదిగా, 10% ప్రత్యేకంగా ఏమీ లేదని. [266] కమ్యూనిస్ట్ యుగంలో మతాన్ని ప్రభుత్వం అణచివేయడం విస్తృతంగా అలాగే సోవియట్ వ్యతిరేక మత శాసనం కారణంగా 1991 లో రష్యా జనాభాలో 37% ఈస్ట్రన్ ఆర్థడాక్స్ మాత్రమే ఉన్నారు. సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత తూర్పు సంప్రదాయ చర్చికి అనుబంధ సంభ్యుల గణనీయంగా పెరిగింది. 2015 లో రష్యా జనాభాలో సుమారు 71% మంది తూర్పు సంప్రదాయంగా ప్రకటించారు. 1991 లో మతపరంగా అనుబంధం 61% నుండి 2008 నాటికి 18%కు పెరిగింది.[267]

 
1856 లో పట్టాభిషేక సమయంలో మాస్కోలోని జార్జ్ కేథడ్రాల్లో రెండవ జార్ అలెగ్జాండర్ ఊరేగింపు

ఆర్థోడాక్స్ క్రైస్తవ మతం, ఇస్లాం, జుడాయిజం, బౌద్ధమతం మతాలు రష్యా సాంప్రదాయ మతాలుగా గుర్తించబడ్డాయి. ఇవి దేశ "చారిత్రాత్మక వారసత్వం"గా గుర్తించబడ్డాయి.[268]

10 వ శతాబ్దంలో కీవన్ రస్ క్రైస్తవీకరణకు తిరిగి వచ్చింది. దేశంలో రష్యన్ ఆర్థోడాక్సీ అనేది ఆధిపత్య మతం; కాథలిక్కులు, అర్మేనియన్ గ్రెగోరియన్లు, వివిధ ప్రొటెస్టంట్ చర్చిలు వంటి చిన్న క్రైస్తవ వర్గాలు కూడా ఉన్నాయి. రష్యా ఆర్థడాక్స్ చర్చ్ విప్లవానికి ముందు ప్రభుత్వ మతంగా ఉంది. దేశంలోనే అతిపెద్ద మతపరమైన సంస్థగా మిగిలిపోయింది. నమోదు చేయబడిన ఆర్థడాక్స్ పారిష్లలో సుమారు 95% రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చికి చెందిన వారు ఉన్నారు. అయితే అనేక చిన్న సంప్రదాయ చర్చిలు ఉన్నాయి.[269] అయితే చాలామంది ఆర్థడాక్స్ నమ్మినవారు రోజూ చర్చికి వెళ్ళరు. ఈస్టర్ అనేది రష్యాలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన మత సెలవు దినం. దీనిని రష్యన్ జనాభాలో పెద్ద సంఖ్యలో జరుపుకుంటారు. వీరిలో పెద్ద సంఖ్యలో మతం లేనివారు ఉన్నారు. సాంప్రదాయిక ఈస్టర్ కేకులు, రంగు గుడ్లు, పస్కా తయారు చేయడం ద్వారా రష్యన్ జనాభాలో మూడింట కంటే ఎక్కువమంది ఈస్టర్ జరుపుకుంటారు.[270]

 
సెయింట్ సెర్గియస్ యొక్క ట్రినిటీ లావ్రా, రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి ఆధ్యాత్మిక కేంద్రం

రష్యన్ ఆర్థోడాక్సీ తరువాత రష్యాలో రెండవ అతి పెద్ద మతం ఇస్లాం.[271] ఇది కొన్ని కాకేసియన్ జాతులలో (ముఖ్యంగా చెచెన్లు, ఇంగుష్, సిర్కాసియన్లు), కొంతమంది టర్కిక్ ప్రజలలో (ముఖ్యంగా టాటార్స్, బాష్కిర్స్) మధ్య సాంప్రదాయ లేదా ప్రధాన మతం.

బుద్ధిజం రష్యన్ ఫెడరేషన్లోని మూడు ప్రాంతాలలో సాంప్రదాయంగా ఉంది: బురియాషి, తువా, కల్మికియా. వివిధ నివేదికల ప్రకారం, రష్యాలో మతపరమైన ప్రజల సంఖ్య 16% - 48% మధ్య ఉంది.[272] ఇటీవలి అధ్యయనాల ప్రకారం సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత దశాబ్దాలుగా ఉన్న నాస్తికుల సంఖ్య గణనీయంగా తగ్గింది.[273][274]

సాంస్కృతిక, సాంఘిక వ్యవహారాలలో వ్లాదిమిర్ పుతిన్ రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చితో కలిసి పనిచేశారు.చర్చి అధిపతి మాస్కో పాట్రియార్క్ కిరిల్, 2012 లో తన ఎన్నికను ఆమోదించాడు. స్టీవెన్ మైయర్స్ నివేదిక ప్రకారం, " చర్చి, ఒకప్పుడు భారీగా అణచివేయబడినది". సోవియట్ కుప్పకూలిన తరువాత నుండి చాలా గౌరవనీయ సంస్థలలో ఒకటిగా ఉద్భవించింది ... ఇప్పుడు కిరిల్.[275] మాస్కో పాట్రియాటిక్ కిరిల్ రష్యా క్రిమియా, ఉక్రెయిన్ వరకు విస్తరించడానికి నేపథ్యంలో ఉన్నాడని మార్క్ వుడ్స్ ప్రత్యేక ఉదాహరణలు అందజేసాడు.[276] 2016 సెప్టెంబరులో న్యూయార్క్ టైమ్స్ నివేదిక ప్రకారం, చర్చి విధాన సూచనలు సాంఘిక సంప్రదాయవాదులకు క్రెమ్లిన్ విజ్ఞప్తిని ఇలా సమర్ధించాయి: స్వలింగసంపర్కం తీవ్రమైన శత్రువు, కుటుంబం, సమాజం వ్యక్తిగత హక్కులను ఉంచే ప్రయత్నం[277]

2017 ఏప్రిల్ 26 న మొదటి సారి "ది ఇంటర్నేషనల్ రిలిజియస్ ఫ్రీడమ్ " యు.ఎస్. కమిషన్ రష్యాను మతపరమైన స్వేచ్ఛ అతి భయంకరంగా ఉల్లంఘించినవారిలో ఒకటిగా వర్గీకరించింది. దాని 2017 వార్షిక నివేదికలో యు.ఎస్. ప్రభుత్వం రష్యా "ప్రత్యేకమైన ఆందోళన" అంతర్జాతీయ మత స్వేచ్ఛ చట్టం క్రింద అలాగే మత స్వేచ్ఛ కోసం చర్చలు జరగాలని నివేదిక పేర్కొన్నది.[278] 2017 ఏప్రిల్ 4 ఏప్రిల్ 4 లో " ఫ్రీడమ్ ఆఫ్ ఒపీనియన్ అండ్ ఎక్స్ప్రెషన్ " డేవిడ్ కాయ్లో, ప్రత్యేక స్పెషల్ రాపోర్పోట్రా యు.ఎన్. శాంతిభద్రత శాసనసభ, అసోసియేషన్ ఫ్రీడమ్స్ ఆఫ్ అసోసియేషన్ మెయిన్ కియా, యు.ఎన్. స్పెషల్ రిపోర్పోరేటర్ ఫ్రీడమ్ ఆఫ్ రిలీజియన్ అండ్ బిలీఫ్ అహ్మద్ షాహీడ్ సాక్షులు.[279] అనేక ఇతర దేశాలు, అంతర్జాతీయ సంస్థలు రష్యా మతపరమైన ఉల్లంఘనలపై మాట్లాడాయి.[280][281]

ఆరోగ్యం మార్చు

 
A mobile clinic used to provide health care at remote railway stations

రష్యన్ రాజ్యాంగం సార్వజనిక ఉచిత ఆరోగ్య సంరక్షణకు హామీ ఇస్తుంది.[282] అయినప్పటికీ ఆచరణలో రిజిస్ట్రేషన్ తప్పనిసరి చేసిన కారణంగా ఉచిత ఆరోగ్య సంరక్షణ పాక్షికంగా పరిమితం చేయబడింది.[283] సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత రష్యన్ జనాభా ఆరోగ్యం గణనీయంగా క్షీణించటం వలన రష్యాలో వైద్యుల సంఖ్య, ఆసుపత్రులు ఆరోగ్య సంరక్షణ కార్యకర్తలు ప్రపంచంలోని ఏ ఇతర దేశం కంటే తలసరి ప్రాతిపదికన అధికంగా ఉన్నారు.[284][285] ఈ ధోరణి ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో మాత్రమే తారుమారు చేయబడింది. 2006 - 2014 మధ్య పురుషుల సగటు ఆయుర్ధాయం 5.2 సంవత్సరాలు అధికరించింది. మహిళలకు 3.1 సంవత్సరాలు అధికరించింది.[286]

2014 నుండి కొనసాగుతున్న రష్యన్ ఆర్థిక సంక్షోభం కారణంగా ఆరోగ్య వ్యయంలో ప్రధాన మినహాయింపులు ప్రభుత్వ ఆరోగ్య సంరక్షణ సేవ నాణ్యతను క్షీణింపజేసాయి. మౌలిక వైద్య సదుపాయాలకు 40% తక్కువ సిబ్బంది ఉన్నారు. చికిత్స కోసం వేచి ఉన్న సమయం పెరిగింది. ఇంతకు ముందే ఉచితంగా ఉన్న సేవలకు రోగులు బలవంతంగా చెల్లించాల్సి వచ్చింది.[287][288]

2014 నాటికి రష్యాలో పురుషుల సగటు ఆయుర్దాయం 65.29 సంవత్సరాలు, మహిళలకు 76.49 సంవత్సరాలు.[286] మగవారికి తక్కువ ఆయుర్ధాయం ఉండడానికి మద్యం సేవించడం, విషప్రయోగం, ధూమపానం, ట్రాఫిక్ ప్రమాదాలు, హింసాత్మక నేరాలు వంటి నివారించగలిగిన కారణాల వల్ల మరణాలు అధికంగా సంభవిస్తాయి.[209] తత్ఫలితంగా ప్రపంచంలో అత్యధిక మహిళా పక్షపాతం కలిగిన దేశాలలో రష్యా ఒకటి. ప్రతి స్త్రీ:పురుషుల నిష్పత్తి 1:0.859 ఉంది.[85]

విద్య మార్చు

 
Moscow State University

ప్రపంచంలో అత్యధిక శాతం కాలేజి స్థాయి, ఉన్నత పట్టబధ్రులులు రష్యాలో (54%) ఉన్నారు.[289] రాజ్యాంగ పౌరులందరికి ఉచిత విద్యకు హామీ ఇస్తుంది.[290] అయితే సబ్సిడీ ఉన్న ఉన్నత విద్యా ప్రవేశానికి పోటీ అధికంగా ఉంది.[291] విద్యలో సైన్స్, టెక్నాలజీలకు అత్యధిక ఉన్నత కారణంగా రష్యన్ వైద్య, గణిత శాస్త్ర, శాస్త్రీయ, అంతరిక్ష పరిశోధనలు సాధారణంగా అధిక నైపుణ్యం కలిగివున్నాయి.[292]

1990 నుండి 11 సంవత్సరాల పాఠశాల విద్యను ప్రవేశపెట్టారు. ప్రభుత్వ-యాజమాన్య మాధ్యమిక పాఠశాలల్లో విద్య ఉచితం.కొన్ని మినహాయింపులతో యూనివర్శిటీ స్థాయి విద్య ఉచితం. విద్యార్థుల గణనీయమైన వాటా పూర్తి రుసుముతో నమోదు చేయబడుతుంది. (గత సంవత్సరంలో అనేక ప్రభుత్వ సంస్థలు వాణిజ్య స్థానాలను ప్రారంభించాయి).[293]

అతి పెద్ద రష్యన్ విశ్వవిద్యాలయాలలో మాస్కో స్టేట్ యూనివర్సిటీ, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ స్టేట్ యూనివర్సిటీ పురాతనమైనవిగా గుర్తించబడుతున్నాయి. 2000 లలో రష్యన్ ప్రాంతాలలో ఉన్నత విద్య,పరిశోధనా సంస్థలను సృష్టించటానికి ప్రభుత్వం "ఫెడరల్ విశ్వవిద్యాలయాలను" స్థాపించటానికి ఒక కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది. పెద్ద ప్రాంతీయ విశ్వవిద్యాలయాలు, పరిశోధన సంస్థలను అనుసంధానించి వాటికి ప్రత్యేక నిధులతో అందిస్తుంది. ఈ నూతన సంస్థలలో సదరన్ ఫెడరల్ యూనివర్సిటీ, సైబీరియన్ ఫెడరల్ యూనివర్సిటీ, కజాన్ వోల్గా ఫెడరల్ యూనివర్సిటీ, నార్త్-ఈస్టర్న్ ఫెడరల్ యూనివర్శిటీ, ఫార్ ఈస్ట్రన్ ఫెడరల్ యూనివర్సిటీ ఉన్నాయి.

2018 వరల్డ్ యూనివర్శిటీ ర్యాంకింగ్స్ ప్రకారం ప్రపంచంలోనే అత్యధిక స్థాయిలో ఉన్న రష్యన్ విద్యా సంస్థ " మాస్కో స్టేట్ యూనివర్శిటీ " ప్రపంచంలో 95 వ స్థానంలో ఉంది.

సంస్కృతి మార్చు

జానపద సంస్కృతి, ఆహారసంస్కృతి మార్చు

 
The Merchant's Wife by Boris Kustodiev, showcasing the Russian tea culture

రష్యాలో 160 కు పైగా విభిన్న జాతులకు, దేశాలకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు.[205] దేశం విస్తారమైన సాంస్కృతిక వైవిధ్యత కలిగిన ప్రజలు ఉన్నారు. స్లావిక్ ఆర్థోడాక్స్ సంప్రదాయాలు, తాతర్లు, టర్కిక్ ముస్లిం సంస్కృతికి చెందిన బాష్కిర్లు, బౌద్ధ సంచార బుర్యాటు ప్రజలు, ఉత్తర సరిహద్దు ప్రాంతం, సైబీరియాలలో కేంద్రీకృతమైన కల్మిక్ ప్రజలు, ఉత్తర కాకసస్ పర్వతప్రాంతాలలో నివసిస్తున్న షమానిస్టిక్ ప్రజలు, రష్యన్ నార్త్ వెస్ట్, వోల్గా ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న ఫిన్నో-ఉగ్రిక్ ప్రజలు ఉన్నారు.

Dymkovo బొమ్మ, ఖోఖోలోమా, గిజెల్, పలేఖ్ సూక్ష్మరూపాలు వంటి హస్తకళాఖండాలు రష్యన్ జానపద సంస్కృతిలో ముఖ్యమైన అంశంగా ఉన్నాయి. సాంప్రదాయిక రష్యన్ దుస్తులలో కాఫ్టన్, కోసోవొరాట్కా, యూస్హాకా (పురుషుల కోసం), సారాఫాన్, కోకోష్నిక్ లాప్టీ (మహిళల దుస్తులు)లప్తి, వాలెన్కీల వంటి బూట్లు వాడుకలో ఉన్నాయి. దక్షిణ రష్యా నుండి కోసాక్కు వంటి దుస్తులు బుర్కే, పాపాహ, ఉత్తర కాకాసియన్ ప్రజలకు కూడా వాడుకలో ఉంటాయి.

రష్యన్ వంటకాలలో చేపలు, పౌల ఉత్పత్తులు, పుట్టగొడుగులు, బెర్రీలు, తేనెను విస్తారంగా ఉపయోగిస్తుంటారు. రై, గోధుమ, బార్లీ, చిరు ధాన్యాలతో తయారు చేసే వివిధ రొట్టెలు, దోశలు, సీరియల్ ఆహారాలు, క్వాస్, బీరు, వోడ్కా పానీయాలు తయారు చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. ప్రపంచంలోని మిగిలిన ప్రాంతాలతో పోలిస్తే బ్లాక్ రొట్టె రష్యాలో బాగా ప్రజాదరణ పొందింది. రుచికరమైన సూపులు, షాచి, బోర్ష్, ఉఖ, సోలియోంకా, ఓక్రోకో వంటి స్ట్యూలు రష్యా ఆహారాలలో భాగంగా ఉంటాయి. సూపులు, సలాడ్లకు స్మేటన (ఒక భారీ పుల్లని క్రీమ్) తరచుగా జోడించబడుతుంది. స్థానిక రకాల దోశలలో పిరోజ్కి, బ్లిని, సిరినికి వంటివి ఉంటాయి. చికెన్ కీవ్, పెల్మెని, షష్లిక్ మాంసం వంటకాలలో చివరి రెండు తాతర్, కాకసస్ మూలాలు వరుసగా ఉన్నాయి. ఇతర మాంసం వంటలలో సాధారణంగా మాంసంతో నింపిన క్యాబేజ్ రోల్స్ (గోలౌట్స్) ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉంటాయి.[294] సలాడ్లలో ఆలివియర్ సలాడ్, వైన్ టెర్రెట్, అలంకరించిన హెర్రింగ్ ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉన్నాయి.

రష్యా పెద్ద సంఖ్యలో సంప్రదాయ జాతుల సమూహాల జానపద సంగీతం విలక్షణ సంప్రదాయాలను కలిగి ఉంది. సాధారణంగా సంప్రదాయ జాతి రష్యన్ సంగీత వాయిద్యాలలో గుస్లీ, బాలాలాక, జ్హేలికా, గర్మోష్కా ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. రష్యన్ శాస్త్రీయ స్వరకర్తలపై జానపద సంగీతం గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపింది. ఆధునిక కాలంలో మెల్నిట్సా వంటి అనేక ప్రసిద్ధ జానపద బృందాలకు ప్రేరణ లభించింది. రష్యన్ జానపద గీతాలు అలాగే దేశభక్తి సోవియట్ పాటలు, ప్రపంచ ప్రఖ్యాత ఎర్ర సైన్యం గాయక బృందం, ఇతర ప్రముఖ బృందాల సమ్మేళనంగా ఉంటాయి.

రష్యన్లు అనేక సంప్రదాయాలకు చెందిన ప్రజలు ఉన్నారు. వీరి సంప్రదాయంలో బాన్యా వాషింగ్ ఒకటి. ఇది కొంతవరకు సౌరా అనే ఆవిరితో స్నానంతో సమానంగా ఉంటుంది.[36] పాత రష్యన్ జానపద పురాణ సాహిత్యం స్లావిక్ మతం మూలాల ప్రభావం ఉంది. అనేక రష్యన్ కథలు, బిలినా అనే ఇతిహాసం రష్యన్ యానిమేషన్ చలన చిత్రాలకు ఆధారంగా ఉన్నాయి. అలెగ్జాండర్ పట్ష్కో (ఇల్యా మురొమెట్స్, సాడ్కో), అలెగ్జాండర్ రౌ (మోరోజో, వాసిలిసా ది బ్యూటిఫుల్) వంటి ప్రముఖ దర్శకుల చలన చిత్రాలకు కూడా ఆధారంగా ఉన్నాయి. ప్యోటర్ యెర్షోవ్, లియోనిడ్ ఫిలోటోవ్లతో సహా రష్యన్ కవులు, సాంప్రదాయ అద్భుత కథలను మూలంగా స్వీకరించి అనేక ప్రసిద్ధ కవిత్వ వివరణలు చేశారు. కొన్ని సందర్భాల్లో, అలెగ్జాండర్ పుష్కిన్ వలె, గొప్ప ప్రజాదరణ పొందిన అద్భుత పద్య కావ్యాలను సృష్టించారు.

నిర్మాణకళ మార్చు

 
Stroganov Church in Nizhny Novgorod, a well known piece of Russian architecture
 
Brick khrushchovka in Tomsk

క్రైస్తవీకరణ కాలం నుండి అత్యధిక కాలం రష్యా వాస్తుశిల్పాన్ని బైజాంటైన్ వాస్తుశిల్పం ప్రభావితం చేసింది. కోటలు మాత్రమే కాకుండా (క్రెమ్లిన్స్), పురాతన రస్ శిలా భవంతులు 'అనేక గోపురాలతో ఉన్న సంప్రదాయ చర్చిలు, ఇవి తరచూ ముదురు రంగు పెయింటులతో పూతచేయబడి ఉన్నాయి.

అరిస్టాటిల్ ఫియోరావంటి ఇతర ఇటాలియన్ వాస్తుశిల్పులు 15 వ శతాబ్దం చివర నుండి రష్యాలోకి సరికొత్త వాస్తుకళా ధోరణులను తీసుకువచ్చారు. 16 వ శతాబ్దం సెయింట్ బాసిల్స్ కేథడ్రాల్లో చదునైన ఏకైక గుడారాల వంటి చర్చిలను అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. [295] ఆ సమయం లోనే " ఆనియన్ టవర్ " రూపకల్పన పూర్తిగా అభివృద్ధి చేయబడింది.[296] 17 వ శతాబ్దంలో మాస్కో, యారోస్లావులో అలంకరించిన " ఫియరీ స్టైల్ " క్రమంగా అభివృద్ధి చెంది 1690 ల నాటి నరిస్కిన్ బరోక్ మార్గం సుగమం చేసింది. పీటర్ ది గ్రేట్ సంస్కరణలు తరువాత పాశ్చాత్య ఐరోపా నిర్మాణశైలి రష్యా నిర్మాణ శైలిని ప్రభావితం చేసింది.

18 వ శతాబ్దపు రొకోకో వాస్తుకళాభిరుచి బార్తాలోమెయో రాస్ట్రేలీ అతని అనుచరుల అలంకరించబడిన నిర్మాణాలను ప్రభావితం చేసింది. కాథరీన్ ది గ్రేట్ ఆమె మనవడు మొదటి అలెగ్జాండర్ పాలనలో నియోక్లాసికల్ వాస్తుకళ అభివృద్ధి చెందింది. ముఖ్యంగా సెయింట్ పీటర్సుబర్గ్ రాజధాని నగరంలో దీని ప్రభావం కనిపిస్తుంది. 19 వ శతాబ్దం ద్వితీయార్ధంలో నియో-బైజాంటైన్, రష్యన్ రివైవల్ శైలి ఆధిపత్యం చేసాయి. 20 వ శతాబ్దం ప్రబలమైన శైలులు ఆర్ట్ నోయువే, నిర్మాణాత్మక శైలి, స్టాలిన్ సామ్రాజ్యం శైలి ఆధిపత్యం చేసాయి.

కమ్యూనిస్ట్ భావజాలం విధించిన విలువల మార్పు కారణంగా సంరక్షించబడిన సంప్రదాయం విచ్ఛిన్నమైంది. మాస్కో-ఆధారిత ఒ.ఐ.ఆర్.యు. వంటి లౌకిక ప్రదేశాలలో మాత్రమే రక్షించబడిన స్వతంత్ర సమాజాలు 1920 చివరినాటికి రద్దు చేయబడింది. 1929 లో సమష్టి రైతు సమాజాలలో సరి కొత్త మత వ్యతిరేక ప్రచారం అభివృద్ధి చెందింది. 1932 లో నగరాల్లోని చర్చిలను విధ్వంసం శిఖరాగ్రానికి చేరుకుంది. మాస్కోలోని క్రీస్తు కేథడ్రలుతో సహా పలు చర్చిలను కూల్చివేశారు. మాస్కోలో 1917-2006లో జరిగిన నష్టాలలో గుర్తించతగిన 640 భవనాలు (మొత్తం 3,500 భవనాల జాబితా నుండి 150 నుండి 200 భవనాలతో సహా ) ధ్వంసం చేయబడ్డాయని అంచనా వేయబడింది. వీటిలో కొన్ని పూర్తిగా అదృశ్యమయ్యాయి. మిగిలినవి కాంక్రీటు కట్టడాలతో భర్తీ చేయబడ్డాయి.

1955 లో నూతన సోవియెట్ నాయకుడు నికితా క్రుష్చెవ్ మాజీ నిర్మాణకళ శిక్షణను ఖండించారు.[297] సోవియట్ యుగంలో సాదా పనితీరును కలిగి ఉంది. మునుపటి అద్భుతమైన శైలులకు విరుద్ధంగా తక్కువ నాణ్యత కలిగిన నిర్మాణకళ అనుసరించి అనేక భవనాలు నిర్మించబడ్డాయి. ఇది నివాస భవనాల సమస్యను పరిష్కరించడానికి సహకరించింది. 1959 లో నికితా క్రుషెవ్ తన మత వ్యతిరేక ప్రచారం ప్రారంభించాడు. 1964 నాటికి 20 వేల చర్చీలో 10 వేల చర్చీలను మూసివేసి (ఎక్కువగా గ్రామీణ ప్రాంతాలలో) అలాగే చాలా చర్చీలను కూల్చివేశారు. 1959 లో పనిచేస్తున్న 58 మఠాలలో 1964 నాటికి కేవలం పదహారు మాత్రమే మిగిలాయి. 1959 లో మాస్కోలో పనిచేస్తున్న 50 చర్చీలలో 30 మూసివేయబడి 6 పడగొట్టబడ్డాయి.

దృశ్య కళలు మార్చు

 
A piece of Russian icon art known as Rublev's త్రిత్వము
 
Karl Bryullov (1799–1852), a key figure in transition from the Russian neoclassicism to romanticism.

ప్రారంభ రష్యన్ చిత్రకళలలో బైజాంటియమ్ నుండి వారసత్వంగా వచ్చిన రెండు తరాల చిత్రాలలో చిహ్నాలు, శక్తివంతమైన ఫ్రెస్కోసులు ప్రాతినిధ్యం వహించాయి. మాస్కో అధికారంలోకి రావడంతో, థియోఫేన్స్ గ్రీక్, డియోనిసియస్, ఆండ్రూ రూబ్లెలు స్పష్టంగా రష్యన్ కళకు ప్రాతినిథ్యం వహించారు.

1757లో రష్యన్ అకాడమీ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ స్థాపించబడింది.[298] ఇది రష్యన్ కళాకారులకు ఒక అంతర్జాతీయ పాత్ర, హోదా ఇచ్చింది. ఇవాన్ అర్గునోవ్, డిమిట్రీ లెవిట్జ్కి, వ్లాదిమిర్ బోరోవికోవ్స్కీ, ఇతర 18 వ శతాబ్దపు విద్యావేత్తలు అధికంగా పెయింటింగ్ పై దృష్టి పెట్టారు. 19 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో నియోక్లాసిసిజం, రోమాంటిజం వృద్ధి చెందిన కాలంలో పౌరాణిక, బైబిల్ నేపథ్యాలు అనేక ప్రముఖ చిత్రాలకు స్ఫూర్తినిచ్చాయి. వీరిలో కార్ల్ బ్రియులోవ్, అలెగ్జాండర్ ఇవనోవ్ ప్రాముఖ్యత వహిస్తున్నారు.

19 వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో పెరెవిజ్హినికి (వాండరర్స్) కళాకారుల బృందం అకాడెమిక్ పరిమితుల నుండి విముక్తి పొంది " స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్ " పాఠశాలను ప్రారంభించింది.[299] ఈ కాలంలో విస్తారమైన నదులు, అరణ్యాలు, బిర్చ్ క్లియింగుల ప్రకృతి దృశ్యాలు, సమకాలీన దృశ్యాలు, అందమైన చిత్తరువులను చిత్రించి రష్యన్ గుర్తింపును స్వంతం చేసుకున్న వాస్తవిక చిత్రకారులు అధికంగా ఉన్నారు. కొందరు కళాకారులు రష్యన్ చరిత్రలో సంభవించిన నాటకీయ కదలికలను చిత్రీకరించడంలో దృష్టి కేంద్రీకరించారు. ఇతరులు సామాజిక విమర్శకులుగా పేదలు స్థితిగతులను ప్రతిబింబించే పరిపక్వత వ్యంగ్యచిత్రాలను చిత్రించడంలో దృష్టి కేంద్రీకరించారు. రెండవ అలెగ్జాండరు పాలనలో విమర్శనాత్మక వాస్తవికత అభివృద్ధి చెందింది. ఈ కాలంలో ఇవాన్ షిష్కిన్, ఆర్చిప్ కున్జిజి, ఇవాన్ క్రామ్స్కోయి, వాసిలీ పోలెనోవ్, ఐజాక్ లేవిటాన్, వాసిలీ సురికోవ్, విక్టర్ వాస్నేత్సోవ్, ఇలియా రెపిన్, బోరిస్ కుస్టోడియేవ్లు వాస్తవిక చిత్రకారులుగా గుర్తింపు పొందారు.

20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మిఖాయిల్ వ్రుబెల్, కుజ్మా పెట్రోవ్-వోడ్కిన్, నికోలస్ రోరిచులు సింబాలిస్ట్ పెయింటింగ్ అభివృద్ధి చేసారు.

రష్యన్ అవాంట్-గార్డే అనేది 1890 - 1930 వరకు రష్యాలో ఆధునిక కళలు పెద్ద అలలా ప్రభాతితం చేసింది. ఈ కళాప్రక్రియలలో నయా-ప్రిమిటివిజం, సుప్రియాటిజం, నిర్మాణాత్మకత, రోయోనిజం, రష్యన్ ఫ్యూచరిజం భాగస్వామ్యం వహించాయి. ఈ శకం కళాకారులలో ఎల్ లిసిట్జ్కీ, కజిమిర్ మేలేవిచ్, వాస్సిలీ కండింస్కీ, మార్క్ చాగల్ ప్రఖ్యాతి గడించారు. 1930 ల నుండి అవాంట్-గార్డే విప్లవాత్మక ఆలోచనలు నూతనంగా ఉద్భవించిన సామ్యవాద భావాలతో జతకలిసాయి.

సోయియట్ కళలు గ్రేట్ పేట్రియాటిక్ యుద్ధం సమయంలో, తరువాత తీవ్రంగా దేశభక్తి, ఫాసిస్టు వ్యతిరేక ధోరిణి సృష్టించింది. అనేక యుద్ధ స్మారకాలు గంభీరతకు చిహ్నంగా గుర్తించబడ్డాయి. దేశవ్యాప్తంగా నిర్మించారు. సోవియట్ కళాకారులు తరచుగా సోషలిస్టు వాస్తవికత కలిగిన సోవియట్ కళాకారులు ప్రధానంగా ఆధునిక శిల్పులలో వేరా ముఖినా, ఎవ్జెనీ వుచెట్టిచ్, ఎర్నెస్ట్ నీజ్వేత్నీలతో ప్రఖ్యాతి గడించారు.

సంగీతం, నృత్యం మార్చు

 
The Snowdance scene from The Nutcracker ballet, composed by Pyotr Ilyich Tchaikovsky

19 వ శతాబ్దంలో రష్యా శాస్త్రీయ స్వరకర్త మిఖాయిల్ గ్లిన్కా అనేక ఇతర కళాకారులతో కలిసి రష్యన్ జాతీయ గుర్తింపును స్వీకరించి వారి కూర్పులకు మతపరమైన అంశాలు, జానపద అంశాలు జతచేసారు. సంగీత కళాకారులలో ఆంటన్, సంగీతపరంగా సంప్రదాయవాది అయిన నికోలాయ్ రూబిన్స్టీన్లు ప్రాబల్యత సాధించారు. రొమాంటిక్ శకంలోని గొప్ప స్వరకర్తలలో ప్యోటర్ ఇలిచ్ చైకోవ్‌స్కి తరువాత సెర్గీ రాచ్మన్‌యినోఫ్ 20 వ శతాబ్దంలో సంగీత సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించాడు.[300] 20వ శతాబ్దంలో అలెగ్జాండర్ స్క్రిబినే, ఇగోర్ స్ట్రావిన్స్కీ, సెర్గీ ప్రోకోఫీవ్, దిమిత్రి షోస్తాకోవిచ్, అల్ఫ్రెడ్ స్చ్నిట్కే వంటి కళాకారులు అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందారు.

ప్రముఖ సోలో వాద్యకారులు రష్యన్ సంప్రదాయావాదులుగా మారారు. వీరిలో జాస్చా హెఫెట్జ్, డేవిడ్ ఒరిస్టాక్, లియోనిడ్ కోగన్, గిడన్ క్రెమెర్, మాగ్జిమ్ వెంర్గోవ్ వయోలిన్ వాద్యకారులుగా గుర్తింపు పొందారు. సెల్లిస్టులుగా మిస్టివ్ రోస్ట్రోపోవిచ్, నటాలియా గుట్మాన్ గుర్తింపు పొందారు. పియానో కళాకారులుగా వ్లాదిమిర్ హోరోవిట్జ్, సవిటోస్లావ్ రిచ్టర్, ఎమిల్ గైల్ల్స్, వ్లాదిమిర్ సోఫ్రానిట్స్కీ, ఎవ్వని కిస్సిన్ గుర్తింపు పొందారు. గాత్రకళాకారులుగా ఫెడోర్ షాలియాపిన్, మార్క్ రీజెన్, ఎలెనా ఓబ్రాస్త్సోవా, తమరా సైనోస్స్కాయా, నినా డోరియక్, గాలిన విష్నేవ్స్సా, అన్నా నేట్రేబో, డిమిట్రి హ్వోరోస్టోవ్స్కీ గుర్తింపు పొందారు.[301]

20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో రష్యన్ బ్యాలెట్ నృత్యకారులు అన్నా పావ్లోవా, వాస్లావ్ నిజ్న్స్కీ ఖ్యాతి గడించారు. ఇంప్రెసారియోర్ సెర్గి డియాగిలెవ్, రుస్సే బాలెట్స్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా పర్యటిస్తూ బాలే నృత్యాన్ని అభివృద్ధి చేసారు.[302] సోవియట్ బ్యాలెట్ 19 వ శతాబ్దపు సంప్రదాయాలను పరిపూర్ణంగా సంరక్షించింది.[303] సోవియట్ యూనియన్ కొరియోగ్రఫీ పాఠశాలలు పలు అంతర్జాతీయంగా ప్రసిద్ధి చెందిన నక్షత్ర నృత్యకారులను అందించాయి. వీరిలో గలీనా ఉలనోవా, మాయా ప్లిసెట్‌స్కాయ, రుడాల్ఫ్ నూర్యేవ్, మిఖాయిల్ బరిష్నికోవ్లు అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందారు. మాస్కోలో బోల్షో బాలెట్, సెయింట్ పీటర్స్‌బర్గు లోని మారిన్స్కి బాలెట్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధి చెందాయి.[304]

ఆధునిక రష్యన్ రాక్ సంగీతం పాశ్చాత్య రాక్ అండ్ రోల్, హెవీ మెటల్ సోవియట్ యుగంలో వ్లాదిమిర్ వైస్త్‌స్కీ, బులాట్ ఓకుజుజా సంప్రదాయాల మూలాలు రష్యన్ బోర్డ్సులకు ఆధారంగా ఉన్నాయి.[305] ప్రముఖ రష్యన్ రాక్ బృందాలలో మషినా వ్రెమెని, డి.డి.టి, అక్వేరియం, అలిసా, కినో, కిపెలోవ్, నౌటిలస్ పామొఇలియస్, అరియా గఝ్దంస్కయా ఒబ్రొనా, స్ప్లీన్, కొరొల్ ఐ షట్ ప్రాధాన్యత ఉన్నాయి. సోవియట్ కాలంలో ఎస్ట్రేడాను పూర్తిస్థాయిలో పరిశ్రమగా పిలిచే వారు. దాని నుండి రష్యన్ పాప్ సంగీతం అభివృద్ధి చెందింది. కొంతమంది ప్రదర్శనకారులు విస్తారంగా అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందారు. వీరిలో టి.ఎ.టి.యు, న్యు విర్గోస్, విటాలు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నారు.

సాహిత్యం, తత్వశాస్త్రం మార్చు

 
లియో టాల్‌స్టాయ్, novelist and philosopher

18 వ శతాబ్దంలో, రష్యన్ చైతన్య యుగంలో మిఖాయిల్ లోమోనోసోవ్, డెనిస్ ఫోన్విజిన్ రచనలతో రష్యన్ సాహిత్యం అభివృద్ధి చెందింది. 19 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఆధునిక జాతీయవాదం ప్రారంభమై రష్యన్ చరిత్రలో గొప్ప రచయితలు కొందరిని ఉత్పత్తి చేసింది. ఈ కాలాన్ని రష్యన్ కవిత్వపు స్వర్ణయుగంగా కూడా పిలుస్తారు. ఇది ఆధునిక రష్యన్ సాహిత్య భాషా స్థాపకుడిగా పరిగణించబడుతున్న అలెగ్జాండర్ పుష్కిన్ మొదలైంది ఆయనను "రష్యన్ షేక్స్పియర్"గా వర్ణించారు.[306] ఇది మిఖాయిల్ లార్మోంటోవ్, నికోలే నెక్రోసావ్, అలెగ్జాండర్ ఓస్ట్రోవ్‌స్కీ, అంటోన్ చేఖోవ్ నాటకాలు, నికోలై గోగోల్, ఇవాన్ టర్న్నెవే గద్యాలు వెలుగులోకి వచ్చాయి. లియో టాల్స్టోయ్, ఫ్యోడర్ డోస్టోయెవ్‌స్కీ లను సాహిత్య విమర్శకులు గొప్ప నవలా రచయితలుగా వర్ణించారు.[307][308]

1880 ల నాటికి గొప్ప నవలా రచయితల కాలం ముగిసి చిన్న కల్పన, కవిత్వం శైలులు ఆధిపత్యం వహించాయి. తర్వాతి అనేక దశాబ్దాలు రష్యన్ కవిత్వం రజితయుగం అని పిలువబడ్డాయి. గతంలో ప్రబలమైన సాహిత్యం వాస్తవికత సాహిత్యం స్థానాన్ని సింబాలిజం ఆక్రమించింది. ఈ శకానికి చెందిన రచయితలలో బోరిస్ పాస్టర్‌నాక్ వాలెరి బ్రూసోవ్, వ్యాచెస్లావ్ ఇవానోవ్, అలెగ్జాండర్ బ్లోక్, నికోలాయ్ గుమిలేవ్, అన్నా అఖ్మాతోవా, నవలా రచయితలు లియోనిడ్ ఆండ్రీయేవ్, ఇవాన్ బునిన్, మాగ్జిమ్ గోర్కీ వంటి కవులు ప్రజాదరణ సాధించారు.

19 వ శతాబ్దంలో రష్యన్ తత్వశాస్త్రం పశ్చిమ దేశాల రాజకీయ, ఆర్థిక నమూనాలకు వ్యతిరేకంగా ఉంటుంది. రష్యాను ప్రత్యేకమైన నాగరికతగా అభివృద్ధి చేయాలని పట్టుబట్టే స్లావోఫిల్‌స్కు ఇది మద్దతు ఇచ్చింది. తరువాతి బృందంలో నికోలై డానిలవ్‌స్కీ, కాన్స్టాంటిన్ లియోనిట్యివ్ యురేషియనిజం స్థాపించారు. తరువాత రష్యన్ తత్వశాస్త్రం సృజనాత, సమాజం, రాజకీయాలు, జాతీయవాదంపై ఆసక్తిని కలిగి ఉంది; రష్యన్ విశ్వోద్భవ, మత తత్వశాస్త్రం ఇతర ప్రధాన అంశాలుగా ఉన్నాయి. వ్లాదిమిర్ సోలోవివ్, సెర్గీ బుల్గాకోవ్, వ్లాదిమిర్ వెర్నాద్స్కీలు 19 వ శతాబ్దం చివరి 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో గుర్తించదగిన తత్వవేత్తలుగా ఉన్నారు

 
అలెగ్జాండర్ పుష్కిన్

1917 నాటి రష్యన్ విప్లవం తరువాత అనేక మంది ప్రముఖ రచయితలు, తత్వవేత్తలు దేశాఅన్ని వదిలి వెళ్ళారు. వారిలో బున్యిన్, వ్లాదిమిర్ నబోకోవ్, నికోలాయ్ బెర్డియేవ్ మొదలైనవారు ఉన్నారు. కొత్త సోవియట్ దేశానికి తగిన విలక్షణమైన శ్రామిక-తరగతి సంస్కృతిని సృష్టించేందుకు ప్రతిభావంతులైన నూతన తరం రచయితలు వెలుగులోకి వచ్చారు. 1930 వ దశకంలో సాహిత్యంపై సోషలిస్టు వాస్తవికతకు అనుగుణం సెన్సార్ నియమాలు కఠినతరం చేయబడ్డాయి. 1950 ల చివర్లో సాహిత్యంపై ఆంక్షలు తగ్గాయి. 1970 లు, 1980 ల నాటికి రచయితలు అధికారిక మార్గదర్శకాలను విస్మరించడం ప్రారంభించారు. సోవియట్ యుగానికి చెందిన ప్రముఖ రచయితలు నవలా రచయితలు ఎవజీనీ జామియాటిన్ (ఇమ్మిగ్రేటెడ్), ఇల్ఫ్, పెట్రోవ్, మిఖైల్ బుల్గాకోవ్ (సెన్సార్డ్), మిఖాయిల్ షోలోఖోవ్ గుర్తింపు పొందారు. కవులు వ్లాదిమిర్ మేయయోవ్‌స్కి, యవ్జెనీ ఎవ్తుస్చెంకో ఆండ్రీ వోజ్నెస్నెస్కీ ఖ్యాతి గడించారు.

The Soviet Union was also a major producer of science fiction, written by authors like Arkady and Boris Strugatsky, Kir Bulychov, Alexander Belayev and Ivan Yefremov.[309] Traditions of Russian science fiction and fantasy are continued today by numerous writers.

చలన చిత్రాలు, అనిమేషన్ , మాధ్యమం మార్చు

 
Former Russian President Dmitry Medvedev in the Washington studio of Russia Today TV with Margarita Simonyan

1917 లో చలనచిత్రాలు ఆవిష్కరణ వెంటనే రష్యన్ చిత్రరంగం (తరువాత సోవియట్ సినిమా) రష్యన్ ప్రజల జీవితంలో ముఖ్య స్థానం పొందింది. సెర్గీ ఐసెన్‌స్టీన్ చిత్రం ది బ్యాటిల్షిప్ పోటేమ్కిన్ వంటి ప్రపంచ ప్రఖ్యాత చిత్రాల ద్వారా అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందింది.[310] చలనచిత్ర నిర్మాణ ఐసెన్‌స్టీన్, సిద్ధాంతకర్త అయిన లేవ్ కులెసోవ్ కలిసి " ఆల్-యూనియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సినిమాటోగ్రఫీ " పేరుతో ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి చలన చిత్ర పాఠశాల ప్రారంభించి సోవియెట్ మాంటేజ్ సిద్ధాంతం అభివృద్ధి చేశారు. డ్జిగొనోవ్ వర్టోవ్ " కనో-గ్లజ్ ("ఫిల్-ఐ") సిద్ధాంతం " - మానవ కంటి వంటి కెమెరా, నిజ జీవితాన్ని అన్వేషించడానికి చక్కగా ఉపకరించింది. డాక్యుమెంటరీ తయారీ, సినిమా వాస్తవికత అభివృద్ధిపై భారీ ప్రభావం చూపింది. సోషలిస్ట్ వాస్తవిక విధానం కొంతవరకు సృజనాత్మకతను పరిమితం చేసింది. అయితే ఈ శైలిలో అనేక సోవియట్ చలనచిత్రాలు కళాత్మకంగా విజయం సాధించాయి. వీటిలో చపెవ్, ది క్రేన్స్ ఆర్ ఫ్లైయింగ్, బల్లాడ్ ఆఫ్ ఎ సోల్జర్.[310]

1960 - 1970 లలో సోవియట్ చలన చిత్రాలలో అధికమైన కళాత్మక శైలులు అభివృద్ధి చెందాయి. ఎల్డర్ రియాజనోవ్, లియోనిడ్ గైడై హాస్యచిత్రాలు ఆ సమయంలో చాలా ప్రజాదరణ పొందాయి. క్యాచ్ పదబంధాలు ఇప్పటికీ ఉపయోగించబడుతున్నాయి. ఆస్కార్ విజేత సర్జీ బండార్చుక్ దర్శకత్వం 1961-68లో లియో టాల్‌స్టోయ్ ఇతిహాసం " వార్ అండ్ పీస్ " , ఇది సోవియట్ యూనియన్లో అత్యంత ఖరీదైన చిత్రం.[311] 1969 లో వ్లాదిమిర్ మోతిల్ వైట్ సన్ అఫ్ ది డిసర్టు విడుదలైంది. ఇది ఓస్టెర్న్ కళా ప్రక్రియగా చాలా ప్రజాదరణ పొందింది; ఈ చలనచిత్రం సాంప్రదాయకంగా ఉపగ్రహప్రసారానికి వెళ్లడానికి ముందు కాస్మోనాట్స్ వీక్షించారు.[312] సొలారిస్ వంటి ఇతర సినిమాలు ఉన్నాయి.

అనేక రష్యన్ చిత్ర ట్రైలర్స్ "గోల్డెన్ ట్రైలర్ అవార్డ్స్" కొరకు ప్రతిపాదించబడ్డాయి.

[313][314] కవిటిక్స్ ట్రైలర్ సంభాషణ రూపకల్పన చేసిన నికోలాయ్ కుర్బాటోవ్ ట్రైలర్లు అనేకం అతిపెద్ద యూ ట్యూబ్ ఛానళ్ళలో అప్లోడ్ చేయబడి. ప్రధాన ట్రైలర్లుగా ఉపయోగించబడి " బూక్ ఆఫ్ రికార్డు "లో ప్రవేశించాయి.[315][316][317][318]

 
ఓకా నదిలోని షూకోవ్ టవర్ ప్రారంభకాలంలో రేడియో, టీవీ ప్రసార సేవలు అందించింది.

రష్యా సామ్రాజ్యం కాలంలో రష్యన్ యానిమేషన్ ప్రారంభం అయింది. సోవియట్ యుగంలో సోయుజ్‌ల్టు ఫిల్మ్ స్టూడియోలో యానిమేషన్ అధికంగా నిర్మించబడ్డాయి. సోవియట్ యానిమేటర్లు ఇవాన్ ఇవనోవ్ -వానో, ఫ్యోడర్ ఖిట్రుక్, అలెక్సాండర్ తతారేర్కీల వంటి ప్రముఖ దర్శకులు పలు ప్రముఖ విధానాలలో, అందమైన రీతిలో అనిమేషన్ చిత్రాలను అభివృద్ధి చేశారు. రష్యన్-శైలి అనుసరిస్తూ రూపొందించిన విన్నీ-ది-ఫూ, అందంగా రూపొందించబడిన చెబరాష్కా, వుల్ఫు, హు, న్యు, పోగొడి వంటి అనేక సోవియట్ కార్టూన్ హీరోలు రష్యాలో, అనేక పరిసర దేశాలలో ఐకానిక్ పాత్రలుగా గుర్తింపు పొందాయి.

1980 ల చివర 1990 లలో రష్యా సినిమా, యానిమేషన్లో సంక్షోభం ఏర్పడింది. రష్యన్ చిత్రనిర్మాతలకు తమను తాము వ్యక్తం చేయటానికి స్వేచ్ఛ లభించిన తరువాత ప్రభుత్వ రాయితీలు బాగా తగ్గించబడ్డాయి. ఫలితంగా తక్కువ సినిమాలు ఉత్పత్తి చేయబడ్డాయి. 21 వ శతాబ్ధ ప్రారంభ సంవత్సరాల్లో ఆర్థిక పునరుద్ధరణ వెనుక పరిశ్రమకు ప్రేక్షకుల సంఖ్యతో ఆదాయం అభివృద్ధి చెందింది. ఉత్పత్తి స్థాయి అప్పటికే బ్రిటన్, జర్మనీల కంటే అధికంగా ఉన్నాయి.[319] 2007 లో రష్యా మొత్తం బాక్స్-ఆఫీస్ ఆదాయం గత ఏడాదితో పోలిస్తే 37% అధికరించొ 565 మిలియన్ డాలర్లకు చేరింది.[320] 2002 లో రష్యన్ ఆర్క్ ఒకే ఒక టేకులో చిత్రీకరించిన మొట్టమొదటి చలన చిత్రంగా గుర్తించబడింది. ఇటీవల అలెగ్జాండర్ పెట్రోవ్ వంటి దర్శలులు మెల్నిత్సా యానిమేషన్ వంటి స్టూడియోలు సోవియట్ యానిమేషన్ సంప్రదాయాలను అభివృద్ధి చేశాయి.

రష్యన్ యానిమేటెడ్ టెలివిజన్ ధారావాహికలో "మాషా అండ్ ది బేర్" భాగం అత్యధిక ప్రజాదరణ పొంది 3 బిలియన్ల కంటే ఎక్కువ వీక్షణలను సాధించింది.[321]

సోవియట్ కాలంలో కొద్ది స్టేషన్లు, ఛానళ్లు ఉన్నప్పటికీ గత రెండు దశాబ్దాల్లో అనేక నూతన ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు యాజమాన్యం కలిగిన రేడియో స్టేషన్లు, టివి ఛానళ్లు వెలుగులోకి వచ్చాయి. 2005 లో ఒక ప్రభుత్వం ఇంగ్లీష్ భాషలో " రష్యా టుడే టీవీ " ప్రసారాన్ని ప్రారంభించింది. 2007 లో అరబిక్ భాషలో రష్యా ఆల్- యాయుం ప్రారంభించబడింది. రష్యాలో సెన్సార్షిప్, మీడియా స్వేచ్ఛ ఎప్పుడూ రష్యన్ మీడియా ప్రధాన ఇతివృత్తంగా ఉంది.

క్రీడలు మార్చు

 
The Russia national football team at 2018 FIFA World Cup in Russia

సోవియట్ కాలం తరువాత రష్యన్ కాలంలో రష్యన్ అథ్లెట్లు వేసవి ఒలింపిక్సులో సేకరించిన బంగారు పతకాల సంఖ్యతో అంతర్జాతీయంగా మొదటి నాలుగు స్థానాల్లో నిలిచారు. సోవియట్ బాస్కెట్బాల్, హ్యాండ్ బాల్, వాలీబాల్, ఐస్ హాకీ క్రీడాకారులతో పాటు సోవియట్ జిమ్నాసిస్ట్లు, ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఫీల్డ్ అథ్లెట్లు, వెయిట్ లిఫ్టర్లు, మల్లయోధులు, బాక్సర్లు, ఫెన్సర్లు, షూటర్లు, క్రాస్ కంట్రీ స్కియర్స్, భయాత్లేట్లు, స్పీడ్ స్కేటర్లు, ఫిగర్ స్కేటర్ల వంటి క్రీడాకారులు ప్రపంచంలో అత్యుత్తమమైన క్రీడాకారులుగా గుర్తించబడుతున్నారు.[322] 1980 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్ క్రీడలకు మాస్కో ఆతిథ్యం ఇచ్చింది.2014 వింటర్ ఒలింపిక్ క్రీడలకు సోచి ఆతిథ్యం ఇచ్చింది.

 
కె.హెచ్.ఎల్. ఫైనల్స్, లీగ్ ప్రపంచంలో రెండో అత్యుత్తమంగా పరిగణించబడుతుంది

సోవియట్ యుగంలో ఐస్ హాకీని ప్రవేశపెట్టిన సోవియట్ యూనియన్ జాతీయ జట్టు దాదాపు అన్ని ఒలంపిక్సు, ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్లలో పోటీ చేసింది. రష్యన్ ఆటగాళ్ళు వాలెరి ఖర్లావ్వ్, సెర్గీ మాకోరోవ్, వ్యాచెస్లావ్ ఫెటిసోవ్, వ్లాడిస్లావ్ ట్రెతియాక్ సెంచరీ ఐ.ఐ.హెచ్.ఎఫ్. బృందాలలో ఆరు స్థానాలలో నాలుగు స్థానాలను స్వంతం చేసుకుని ఉన్నారు.[323] యునిఫైడ్ టీం 1992 లో బంగారు పతకాన్ని పొందిన తరువాత రష్యా ఒలింపిక్ ఐస్ హాకీ టోర్నమెంటులో విజయం సాధించ లేదు. రష్యా 1993, 2008, 2009,[324] 2012, 2014 ఐ.ఐ.హెచ్.ఎఫ్ ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్లను గెలుచుకుంది.

రష్యన్ సూపర్లీగు తరువాత 2008 లో కాంటినెంటల్ హాకీ లీగ్ స్థాపించబడింది. ఇది ఐరోపాలో అత్యుత్తమ హాకీ లీగుగా ఉంది. 2009 నాటికి [325] ప్రపంచంలో ద్వితీయ స్థానంలో ఉంది.[326] ఇది యురేషియాలో అంతర్జాతీయ వృత్తిపరమైన ఐస్ హాకీ లీగుగా ఉంది. దీనిలో 29 జట్లు ఉన్నాయి. వీటిలో 21 రష్యాలో, 7 ఇంకా లాట్వియా, కజఖస్తాన్, బెలారస్, ఫిన్లాండ్, స్లోవేకియా, క్రొయేషియా, చైనాలో ఉన్నాయి. ఐరోపాలో కె.హెచ్.ఎల్. 4 వ స్థానంలో ఉంది.[327]

రష్యన్ హాకీగా కూడా పిలువబడే బండీ మరొక సాంప్రదాయసిద్ధమైన ప్రసిద్ధ మంచు క్రీడగా భావించవచ్చు.[328] 1957-79 మధ్యకాలంలో సోవియట్ యూనియన్ పురుషుల బ్యాండీ ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్లను అన్నింటినీ గెలుచుకుంది.[329] తరువాత కూడా కొన్ని చాంపియంషిప్పులను గెలుచుకుంది. సోవియట్ యూనియన్ రద్దు తరువాత రష్యా చాలా విజయవంతమైన జట్లలో ఒకటిగా ఉండి అనేక ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్లను గెలుచుకుంది.

 
రష్యా పురుషుల జాతీయ ఐస్ హాకీ జట్టుతో డిమిత్రి మెద్వెదేవ్
 
2014 వింటర్ ఒలింపిక్స్ ప్రారంభించడం

ఆధునిక రష్యాలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడలలో అసోసియేషన్ ఫుట్బాల్ ఒకటి. 1958 - 1970 వరకు నాలుగు ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్పులలో కనిపించిన సోవియట్ జాతీయ జట్టు మొదటి యురోపియన్ ఛాంపియన్‌గా అవతరించింది. ఫుట్బాల్ చరిత్రలో లెవ్ యషిన్ గొప్ప గోల్కీపరుగా గుర్తించబడుతూ ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. వరల్డ్ కప్ డ్రీం జట్టుకు ఎన్నిక చేయబడింది.[330] సోవియట్ జాతీయ జట్టు యూరో 1988 ఫైనలుకు చేరుకుంది. 1956 - 1988 లలో సోవియట్ యూనియన్ ఒలంపిక్ ఫుట్బాల్ టోర్నమెంట్లో బంగారు పతకాన్ని సాధించింది. సి.ఎస్.కె.ఎ. మాస్కో, జెనిట్ సెయింట్ పీటర్సుబర్గ్ వంటి క్లబ్బులు 2005 - 2008 లో యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. కప్పును గెలుచుకున్నాయి. రష్యన్ జాతీయ ఫుట్బాల్ జట్టు యూరో 2008 సెమీ ఫైనలుకు చేరుకుంది. చివరికి స్పెయిను జట్టుతో ఓడిపోయింది. రష్యా 2018 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్పును నిర్వహించాలని ప్రణాళిక వేసింది. దేశంలోని యూరోపియన్ ప్రాంతంలో, ఉరల్ ప్రాంతంలో 11 నగరాలు ఆతిథ్యం ఇస్తూ ఉన్నాయి.[331] బాస్కెట్బాల్ జట్టు యూరోపియన్ బాస్కెట్బాల్ చాంపియన్షిప్పును గెలుచుకుంది. రష్యన్ బాస్కెట్బాల్ క్లబ్బు " పిబిసి సి.ఎస్.కె. మాస్కో " ఐరోపాలో అత్యుత్తమ జట్లలో ఒకటిగా 2006 - 2008 లో యూరోలీగు గెలిచింది.

లారిసా లాటిననా ఒలంపిక్ పతకాలను పతకాలను అత్యధికంగా సాధించిన మహిళా క్రీడాకారిణిగా రికార్డును సృష్ట్ంచింది. యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ జిమ్నాస్టిక్ క్రీడలో ఒక ప్రధానమైన శక్తిగా చాలా సంవత్సరాలు నిలిచింది.[332] ప్రస్తుతం రష్యా యెవ్జెనీ కైనెవాతో రిథమిక్ జిమ్నాస్టిక్స్ క్రీడలో ప్రముఖ దేశంగా ఉంది. డబుల్ 50 ఎం, 100 ఎమ్ ఫ్రీస్టైల్ ఒలంపిక్ బంగారు పతాక విజేత అలెగ్జాండర్ పోపోవ్ చరిత్రలో గొప్ప స్ప్రింట్ స్విమ్మర్గా అంతర్జాతీయంగా గుర్తించబడ్డాడు.[333] రష్యన్ సిన్క్రోనైజ్డ్ స్విమ్మింగ్ ప్రపంచంలోని ఉత్తమమైనది. ఇటీవలి దశాబ్ధాలలో ఒలింపిక్స్, ప్రపంచ ఛాంపియన్షిపులో దాదాపు బంగారు పతకాలు అన్నింటినీ రష్యన్లు స్వాధీనం చేసుకున్నారు. రష్యాలో మరొక ప్రముఖ క్రీడ ఫిగర్ స్కేటింగ్ ముఖ్యంగా జంట స్కేటింగ్, ఐస్ డ్యాన్సింగ్ ఇందులో భాగంగా ఉంటాయి. 1964 నుండి 2010 వరకు సోవియట్, రష్యా జంట ప్రతి శీతాకాల ఒలింపిక్స్ క్రీడలలో బంగారు పతకాన్ని సాధించింది.

సోవియట్ శకం ముగిసిన నాటి నుండి టెన్నిస్ క్రీడకు ప్రజాదరణ అధికరించింది. రష్యా మరియా షరపోవాతో సహా పలు ప్రముఖ క్రీడాకారులను ఉత్పత్తి చేసింది. మార్షల్ ఆర్టులో రష్యా సామ్బో, ఫెడోర్ ఎమేలియనేంకో వంటి ప్రఖ్యాత యోధులను తయారు చేసింది. చదరంగం రష్యాలో విస్తృతంగా ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడగా ఉంది. 1927 నుండి రష్యన్ గ్రాండ్ మాస్టర్స్ ప్రపంచ చెస్ ఛాంపియన్షిప్పును నిరంతరాయంగా గెలిచారు.[334]

రష్యా దక్షిణ ప్రాంతంలోని సోచిలో 2014 వింటర్ ఒలింపిక్స్ నిర్వహించబడ్డాయి. 2016 లో మెక్లారెన్ రిపోర్ట్ రష్యా పోటీదారుల మాదకద్రవ్యాల ఉపయోగం వెలుగులోకి వచ్చింది. కప్పిపుచ్చడానికి సానుకూల ఔషధ పరీక్షల ఫలితాలను సాధించడానికి సంస్థాగత కుట్రకు ఆధారం కనుగొనబడింది.[335] 2017 డిసెంబరు 1 నాటికి 25 మంది అథ్లెట్లు అనర్హులుగా నిర్ణయించబడి 11 పతకాలు తొలగించారు.

రష్యాలో ఫార్ములా వన్ కూడా బాగా ప్రజాదరణ పొందింది. 2010 లో వైబ్రోగ్ (విటలీ పెట్రోవ్) మొదటి ఫార్ములా వన్‌లో నడిపిన మొదటి రష్యన్ అయింది. వెంటనే 2014 లో యు.ఎఫ్.ఎ. నుండి " డానియల్ క్వ్యాత్ " రెండవ క్రీడాకారుడయ్యాడు. రష్యన్ గ్రాండ్స్ ప్రిక్స్ (1913 - 1914 లో) రెండు మార్లు మాత్రమే సాధించారు. 2014 లో ఆరు సంవత్సరాల ఒప్పందంలో భాగంగా ఫార్ములా వన్ సీజన్ రష్యన్ గ్రాండ్ ప్రిక్స రష్యాకు తిరిగి వచ్చింది.[336]

ఉల్లంఘనల కారణంగా అధిక సంఖ్యలో పతకాలను (51) జారవిడిచిన దేశాలలో రష్యా మొదటి స్థానంలో ఉంది. నాలుగు రెట్లు రన్నర్-అప్ పోగొట్టుకున్నది. ప్రపంచ మొత్తంలో ఇది మూడో వంతు కంటే అధికం. ఒలింపిక్ క్రీడలలో మాదకద్రవ్యాలు ఉపయోగించినట్లు నిరూపించబడిన రష్యన్ అధికెట్ల సంఖ్య 129. ఒలంపిక్ పతకాలు అత్యధికంగా జారవిడిచిన దేశాలలో రష్యా మొదటి స్థానంలో ఉంది. 2011 - 2015 వరకు వేసవి, శీతాకాలం పారాలింపిక్ స్పోర్ట్స్ వంటి వివిధ క్రీడలలో వెయ్యిమంది రష్యన్ పోటీదారులు దేశం స్పాన్సర్డ్ కవర్-అప్ అందుకున్నారు.[337][338][339][340][341] అప్పటి నుండి ఆ కార్యక్రమం నిలిపివేయబడిందని సూచించలేదు.[342]

2018 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్పుకు రష్యా ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. ఈ క్రీడలు కాలిఫోర్డ్స్, కజాన్, మాస్కో, నిజ్నీ నోవ్గోరోడ్, రోస్టోవ్-ఆన్-డాన్, సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్, సమారా, సార్న్స్క్, సోచి, వోల్గోగ్రాండ్, యెకాటెరిన్బర్గ్ వంటి 11 వివిధ రష్యన్ నగరాల స్టేడియంలలో జూన్ 14 నుండి జూలై 15 వరకు జరిగాయి. ఇది తూర్పు ఐరోపాలో నిర్వహించిన మొట్టమొదటి ఫుట్ బాల్ ప్రపంచ కప్పుగా చెప్పవచ్చు. ఇది 2006 తరువాత ఐరోపాలో మొదటిసారిగా నిర్వహించబడింది. యూరో 2020 క్రీడలలో కూడా రష్యా పాల్గొంటుంది.

జాతీయ శలవు దినాలు, చిహ్నాలు మార్చు

 
Scarlet Sails celebration on the Neva river in Saint Petersburg

రష్యాలో పబ్లిక్ సెలవులు ఏడు ఉన్నాయి.[343] ఆదివారం ఆచరించేవి మినహా. క్రిస్మస్, న్యూ ఇయర్ ట్రీస్, బహుమతులు, శాడ్ క్లాజ్ వలె డాడ్ మొరోజ్ (తండ్రి ఫ్రోస్ట్) నటించిన పాశ్చాత్య క్రిస్మస్ తరహాలో రష్యన్ నూతన సంవత్సరం సంప్రదాయాలు ఉన్నాయి. జనవరి 7 న ఆర్థోడాక్స్ క్రిస్మస్ పండుగ వస్తుంది. రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి ఇంకా జూలియన్ క్యాలెండరును అనుసరించడం అందుకు కారణంగా ఉంది. అన్ని సాంప్రదాయ సెలవులు పాశ్చాత్య దేశాల 13 రోజుల తరువాత జరుపుకుంటారు. ఇద్దరు ఇతర ప్రధాన క్రైస్తవ సెలవు దినాల ఈస్టరు, ట్రినిటీ ఆదివారం ప్రధానమైనవి. కుర్బన్ బేరం, ఉర్రాజా బేరం పండుగలను రష్యన్ ముస్లింలు జరుపుకుంటారు.

ఇంకా రష్యన్ సెలవుదినాలు ఫాదర్ల్యాండ్ డిఫెండర్ డే (ఫిబ్రవరి 23) పండుగ రష్యన్ పురుషులకు ప్రత్యేకంగా సైన్యంలో పనిచేస్తున్నవారిని గౌరవిస్తూ జరుపుకుంటారు. అంతర్జాతీయ మహిళా దినోత్సవం (మార్చి 8), మదర్స్ డే, వాలెంటైన్స్ డే సంప్రదాయాలు ఉన్నాయి; స్ప్రింగ్ అండ్ లేబర్ డే (మే 1); విక్టరీ డే (మే 9); రష్యా డే (జూన్ 12); యూనిటీ డే (నవంబరు 4)ను 1612 లో మాస్కో నుండి పోలిష్ ఆక్రమణ బలమును బహిష్కరించిన ప్రసిద్ధ తిరుగుబాటు జ్ఞాపకార్ధంగా జరుపుకుంటారు.

విక్టరీ డే రష్యాలో రెండవ అత్యంత ప్రసిద్ధ సెలవుదినంగా జరుపుకుంటారు; ఇది గ్రేట్ పేట్రియాటిక్ యుద్ధంలో నాజీయిజంపై విజయాన్ని స్మరించుకుంటూ జరుపుకుంటారు. మాస్కోలో రెడ్ స్క్వేర్లో రష్యా అధ్యక్షుడు ఆధ్వర్యంలో భారీ సైనిక దళాన్ని ప్రతి సంవత్సరం నిర్వహిస్తారు. ఇదే విధమైన పెరేడ్లు హీరో సిటీ హోదా కలిగిన అన్ని ప్రధాన రష్యన్ నగరాల్లోనూ (మిలిటరీ గ్లోరీ నగరంతో) జరుగుతాయి.

టొటియా డే (జనవరి 25 న విద్యార్థుల సెలవుదినం), మాసెన్లిసా (గ్రేట్ లెంట్కు ఒక వారానికి ముందు " ప్రి క్రిస్టియన్ స్ప్రింగ్ హాలిడే " సెలవుదినం), కాస్మోనాటిక్స్ (ఓల్డ్ న్యూ ఇయర్ (జూలియన్ క్యాలెండర్ ప్రకారం ది న్యూ ఇయర్, జనవరి 14 న ) ఇవాన్ కుపాలా డే (జులై 7 న మరొక క్రిస్టియన్ సెలవుదినం), పీటర్ అండ్ ఫెనోరోని డే (కుటుంబం ప్రేమ, విశ్వసనీయతలను గౌరవిస్తూ జూలై 8 న రష్యన్ అనలాగ్ జరుపుకునే వాలెంటైన్స్ డే ).

 
మాత్రోష్కా డా బొమ్మ వేరుగా ఉంది

రష్యన్ కోట్ ఆఫ్ మాస్కోలోని సెయింట్ జార్జ్‌తో కలిపిన బైజాంటైన్ డబుల్ హెడ్ ఈగిల్ రష్యన్ దేశీయ చిహ్నంగా ఉంది. రష్యా చివరి కాలం నాటి రష్యన్ జెండా రష్యా సామ్రాజ్యం నుండి ఉపయోగించబడింది. రష్యన్ గీతానికి సోవియట్ సంగీతం అందించినప్పటికీ సాహిత్యం వైవిధ్యంగా ఉంటుంది. సామ్రాజ్య నినాదం " గాడ్ ఈజ్ విత్ అజ్ ", సోవియట్ నినాదం " ప్రోలెటిరియంస్ ఆఫ్ ఆల్ కంట్రీస్ యునైట్ " ఇప్పుడు ఉనికిలో లేవు. క్రొత్త నినాదం వాటిని భర్తీ చేసింది. సుత్తి, కొడవలి, పూర్తి సోవియట్ కోటు ఆయుధాలు ఇప్పటికీ పాత నగర నిర్మాణాలలో భాగంగా రష్యన్ నగరాల్లో విస్తారంగా కనిపిస్తాయి. సోవియట్ రెడ్ స్టార్స్ కూడా తరచుగా సైనిక పరికరాలు, యుద్ధ స్మారకాలపై చోటు చేసుకున్నాయి. ఇది రెడ్ బ్యానర్ గౌరవించబడుతోంది (ప్రత్యేకించి బ్యాక్ ఆఫ్ విక్టరీ ఆఫ్ 1945).

మాత్రోషోకా డాల్ గుర్తించదగిన రష్యా చిహ్నంగా భావించబడుతుంది. మాస్కోలోని " మాస్కో క్రెమ్లిన్ " సెయింట్ బాసిల్స్ కేథడ్రల్ గోపురాలు రష్యా ప్రధాన నిర్మాణ చిహ్నాలుగా ఉన్నాయి. రష్యన్ జాతీయ ఒలింపిక్ జట్టు చిహ్నంగా చెబురస్కాఉంది. సెయింట్ మేరీ, సెయింట్ నికోలస్, సెయింట్ ఆండ్రూ, సెయింట్ జార్జ్, సెయింట్ అలెగ్జాండర్ నేవ్‌స్కీ, సెయింట్ సెర్గియస్ ఆఫ్ రాడోనేజ్, సెయింట్ సెరాఫిమ్లు రష్యా సన్యాసులుగా గుర్తించబడుతున్నారు. జాతీయ పుష్పంగా చమోమిలే, జాతీయ చెట్టుగా బిర్చు రష్యన్ ఎలుగుబంటు ఒక జంతువు చిహ్నంగా, రష్యా ఒక జాతీయ వ్యక్తిత్వంగా ఉన్నప్పటికీ ఈ చిత్రం పాశ్చాత్య మూలం కలిగి ఉందని రష్యన్లు ఇటీవల స్వయంగా అంగీకరించారు. స్థానిక రష్యా జాతీయ గుర్తింపు మదర్ రష్యా.

పర్యాటకం మార్చు

 
Grand Cascade in Peterhof, a popular tourist destination in Saint Petersburg

సోవియట్ కాలం నుండి రష్యాలో ముందుగా దేశీయ పర్యాటకరంగం తరువాత అంతర్జాతీయ పర్యాటక రంగం వేగంగా అభివృద్ధి చెందింది. దేశంలోని గొప్ప సాంస్కృతిక వారసత్వం, గొప్ప ప్రకృతి సౌందర్యం రష్యాపర్యాటక రంగం అభివృద్ధికి సహజరిస్తున్నాయి. రష్యాలో పురాతన నగరాలను అనుసంధానం చేస్తున్న గోల్డెన్ రింగ్ మార్గం, వోల్గా నదుల వంటి నదులపై క్రూజ్ ప్రయాణం, ప్రసిద్ధ ట్రాన్స్-సైబీరియన్ రైల్వేలో సుదూర ప్రయాణాలు ప్రధాన పర్యాటక మార్గాలుగా ఉన్నాయి. 2013 లో 28.4 మిలియన్ల మంది పర్యాటకులు రష్యాను సందర్శించారు; ఇది ప్రపంచంలో పర్యాటకులు అత్యధికంగా సందర్శించే దేశాలలో తొమ్మిదవ స్థానంలోనూ ఐరోపాలో దేశాలలో ఏడవ స్థానంలోనూ ఉంది. [344] 2014 లో పాశ్చాత్యదేశాల సందర్శకుల సంఖ్య తగ్గింది.[345]

 
వోల్గోగ్రాండ్ లోని " మదర్ ల్యాండ్ కాల్స్ " ప్రపంచంలోని మహిళా విగ్రహాలలో ఎత్తైన విగ్రహము (పాదచారులతో సహా)

రష్యా ప్రస్తుత రాజధాని మాస్కో మాజీ రాజధాని సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ నగరాలు రష్యాలో పర్యాటకులు అధికంగా సందర్శించే గమ్యస్థానాలుగా ఉన్నాయి. ఇవి ప్రపంచ నగరాలుగా గుర్తించబడుతున్నాయి. ఈ నగరాలలో ట్రైటకోవ్ గ్యాలరీ, హెర్మిటేజ్ వంటి ప్రసిద్ధ ప్రపంచ మ్యూజియంలు, బోల్షియి, మారిస్కీ వంటి ప్రసిద్ధ థియేటర్లు, సెయింట్ బాసిల్స్ కేథడ్రల్, కాథెడ్రల్ ఆఫ్ క్రైస్ట్ ది సవైర్, సెయింట్ ఐజాక్ కేథడ్రల్, చర్చ్ ఆఫ్ ది బ్లడ్ ఆన్ ది బ్లడ్ వంటి చర్చీలు, క్రెమ్లిన్, పీటర్, పాల్ కోటెస్ వంటి అందమైన కోటలు, రెడ్ స్క్వేర్, ప్యాలెస్ స్క్వేర్, ట్రెవ్స్‌క్యా వీధి, నెవ్‌స్కై ప్రాస్పెక్ట్, అర్బత్ స్ట్రీట్ వంటి అందమైన వాణిజ్య కేంద్రాలకు నిలయంగా ఉన్నాయి. మాస్కో నగరంలో సంపన్నమైన రాజభవనాలు, ఉద్యానవనాలు (కొలోమేన్స్కోయ్, ట్సార్టినో) ఉన్నాయి. సెయింట్ పీటర్స్‌బర్గ్ (పీటర్హాఫ్, స్ట్రెల్నా, ఒరానిన్బామ్, గట్చినా, పావ్‌లోవ్స్క్, సార్స్కోయ్ సెలో) ఉన్నాయి. మాస్కో నగరంలో సోవియట్ శిల్పకళను ప్రతిబింబించే ఆధునిక ఆకాశసౌధాలు ఉన్నాయి. సెయింట్ పీటర్స్బర్గ్ నగరంలో (ఉత్తర వెనిస్ అనే మారుపేరు) సాంస్కృతికత ప్రతిబింబించే నిర్మాణాలు, అనేక నదులు, కాలువలు, వంతెనలు ఉన్నాయి.

తాతర్ స్థాన్ రాజధాని కజాన్ నగరంలో క్రిస్టియన్ రష్యన్, ముస్లిం తాతర్ మిశ్రమ సంకృతి కనిపిస్తుంది. నోవోసిబిర్స్కు, యెకాటెరిన్బర్గ్, నిజ్నీ నొవ్గోరోడ్లతో సహా అనేక ఇతర ప్రధాన నగరాలకు పోటీగా ఈ నగరం రష్యా మూడవ రాజధానిని గుర్తించబడుతుంది.

రష్యా వెచ్చని ఉపఉష్ణమండలి నల్ల సముద్ర తీరంతో రష్యాలో " సోచీ " వంటి పలు సముద్రతీర రిసార్టులు ఉన్నాయి. " 2014 వింటర్ ఒలింపిక్స్ "కు ఇక్కడ ఆతిథ్యం ఇవ్వబడింది. ఉత్తర కౌకాసస్ పర్వతాలలో దోమ్బే వంటి ప్రసిద్ధ స్కీ రిసార్ట్లు ఉన్నాయి. రష్యాలో అత్యంత సహజ పర్యాటక గమ్యస్థానమైన బైకాల్ సరసు, సైబీరియా బ్లూ ఐ ప్రాధాన్యత సంతరించుకున్నాయి. ఈ సరస్సు ప్రపంచంలో పురాతనమైన లోతైన స్పటికం వంటి స్పష్టమైన నీటిని కలిగి ఉంది. ఈ సరసు టైగా-కప్పబడిన పర్వతాలతో చుట్టబడి ఉంటుంది. ఇతర ప్రసిద్ధ సహజ గమ్యస్థానాలలో కమ్చట్కా పర్వతాలలో అగ్నిపర్వతాలు, హిమశిఖరాలు, కరేరియా పర్వతంలోని సరస్సులు, గ్రానైట్ రాళ్ళు, మంచుతో కప్పబడిన ఆల్టై పర్వతాలు, తువా అరణ్య సోపానాలు ఉన్నాయి.

ప్రత్యేక విషయాలు మార్చు

  • రష్యాలో నిర్మానుష్యంగా గ్రామాల సంఖ్య 11000.
  • కేవలం పదిమంది మాత్రమే నివసిస్తున్న గ్రామాల సంఖ్య 30,000.

మూలములు మార్చు

  • The New Columbia Encyclopedia, Col.Univ.Press, 1975

ఇవి కూడా చూడండి మార్చు

గ్రిగోరి అలెగ్జాండ్రోవ్

మూలాలు మార్చు

  1. Taylor, Adam. "Crimea has joined the ranks of the world's 'gray areas.' Here are the others on that list". The Washington Post. Retrieved 27 March 2014.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 "ВПН-2010". perepis-2010.ru. Archived from the original on January 18, 2012.
  3. Указ Президента РФ "О праздновании 1150-летия зарождения российской государственности" Archived 2014-07-14 at the Wayback Machine (in Russian)
  4. "The Russian federation: general characteristics". Federal State Statistics Service. Archived from the original on 21 అక్టోబరు 2003. Retrieved 15 మే 2020.
  5. "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2014-07-25. Retrieved 2014-08-04.
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 "Russia". International Monetary Fund. Retrieved 30 June 2014.
  7. "Distribution of family income – Gini index". The World Factbook. CIA. Archived from the original on 13 జూన్ 2007. Retrieved 5 January 2014.
  8. "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Retrieved 27 July 2014.
  9. "Russia". Encyclopædia Britannica. Retrieved January 31, 2008.
  10. 10.0 10.1 10.2 Curtis, Glenn E, ed. (1998). "Russia: A Country Study: Kievan Rus' and Mongol Periods". Washington, D.C.: Federal Research Division of the Library of Congress. Archived from the original on సెప్టెంబరు 27, 2007. Retrieved జనవరి 31, 2018.
  11. Chaliand, Gérard (1967). Introduction. The Mongol Empire: Its Rise and Legacy. By Prawdin, Michael. Transaction Publishers. pp. 512–550. ISBN 141282897X.
  12. Rein Taagepera (1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly. 41 (3): 475–504. doi:10.1111/0020-8833.00053.
  13. Peter Turchin; Thomas D. Hall; Jonathan M. Adams (2006). "East-West Orientation of Historical Empires" (PDF). Journal of World-Systems Research, Vol. 12 (no. 2). pp. 219–229. Archived from the original (PDF) on February 22, 2007.
  14. Jonathan R. Adelman; Cristann Lea Gibson (July 1, 1989). Contemporary Soviet Military Affairs: The Legacy of World War II. Unwin Hyman. p. 4. ISBN 978-0-04-445031-3. Retrieved June 15, 2012.
  15. Weinberg, G. L. (1995). A World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge University Press. p. 264. ISBN 0-521-55879-4.
  16. Rozhnov, Konstantin, "Who won World War II?". BBC.
  17. GDP – Million 1990. CIA Factbook. 1991. Retrieved November 30, 2015.
  18. Scott and Scott (1979) p. 305
  19. "October 30, 1961 – The Tsar Bomba: CTBTO Preparatory Commission".
  20. "Report for Selected Countries and Subjects". IMF. Retrieved April 27, 2015.
  21. "Commission of the Russian Federation for UNESCO: Panorama of Russia". Unesco.ru. Retrieved October 29, 2010.
  22. 22.0 22.1 "International Energy Agency – Oil Market Report" (PDF). January 18, 2012. Archived from the original (PDF) on May 18, 2012. Retrieved February 20, 2012.
  23. 23.0 23.1 "Country Comparison :: Natural gas – production Archived 2016-03-15 at the Wayback Machine", CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.
  24. "Online Etymology Dictionary". Etymonline.com. Retrieved November 2, 2011.
  25. "Rus – definition of Rus by the Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia". Thefreedictionary.com. Retrieved November 2, 2011.
  26. Milner-Gulland, R. R. (1997). The Russians: The People of Europe. Blackwell Publishing. pp. 1–4. ISBN 0-631-21849-1. Retrieved December 15, 2016.
  27. "Definition of Russian". Merriam-Webster. Retrieved September 21, 2016.
  28. Obolensky, D. (1994). Byzantium and the Slavs. St Vladimir'sSeminary Press. p. 42. ISBN 0-88141-008-X.
  29. "Ukraine: Security Assistance". U.S. Department of State. Retrieved December 27, 2007.
  30. Klyuchevsky, V. (1987). The course of the Russian history. Vol. 1. Myslʹ. ISBN 5-244-00072-1.
  31. Hamm, M.F. (1995). Kiev: A Portrait, 1800–1917. Princeton University Press. ISBN 0-691-02585-1.
  32. "The Destruction of Kiev". Tspace.library.utoronto.ca. Archived from the original on 2011-04-27. Retrieved 2018-01-31.
  33. "History of Russia from Early Slavs history and Kievan Rus to Romanovs dynasty". Parallelsixty.com. Archived from the original on 2016-05-13. Retrieved April 27, 2010.
  34. Рыбаков, Б. А. (1948). Ремесло Древней Руси. pp. 525–533, 780–781.
  35. 35.0 35.1 "Black Death". Joseph Patrick Byrne (2004). p. 62. ISBN 0-313-32492-1
  36. 36.0 36.1 "The history of banya and sauna" (in రష్యన్). Archived from the original on 2012-05-30.
  37. May, T. "Khanate of the Golden Horde". Archived from the original on June 7, 2008. Retrieved December 27, 2007.
  38. Frank D. McConnell. Storytelling and Mythmaking: Images from Film and Literature. Oxford University Press, 1979. ISBN 0-19-502572-5; p. 78
  39. Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. Vol. 6. AST. pp. 562–604. ISBN 5-17-002142-9.
  40. Skrynnikov, R. (1981). Ivan the Terrible. Academic Intl Pr. p. 219. ISBN 0-87569-039-4.
  41. Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. Vol. 6. AST. pp. 751–908. ISBN 5-17-002142-9.
  42. Eizo Matsuki. "The Crimean Tatars and their Russian-Captive Slaves" (PDF). Mediterranean Studies Group at Hitotsubashi University. Archived from the original (PDF) on May 1, 2011. Retrieved May 4, 2013.
  43. Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. Vol. 6. AST. pp. 751–809. ISBN 5-17-002142-9.
  44. Brian Glyn Williams (2013). "The Sultan's Raiders: The Military Role of the Crimean Tatars in the Ottoman Empire" (PDF). The Jamestown Foundation. p. 27. Archived from the original (PDF) on 2013-10-21. Retrieved 2018-01-31.
  45. Borisenkov, E.; Pasetski, V. The Thousand-Year Annals of the Extreme Meteorological Phenomena. p. 190. ISBN 5-244-00212-0.
  46. Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. Vol. 7. AST. pp. 461–568. ISBN 5-17-002142-9.
  47. Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. Vol. 9, ch.1. AST. ISBN 5-17-002142-9. Retrieved December 27, 2007.
  48. Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. Vol. 15, ch.1. AST.
  49. Timothy C. Dowling Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond pp 728–730 ABC-CLIO, December 2, 2014 ISBN 1598849484
  50. John F. Baddeley, "The Russian Conquest of the Caucasus", Longman, Green and Co., London: 1908. ISBN 978-0700706341 p. 90
  51. "Ruling the Empire". Library of Congress. Retrieved December 27, 2007.
  52. Geoffrey A. Hosking (2001). "Russia and the Russians: a history". Harvard University Press. p. 9. ISBN 0-674-00473-6
  53. N. M. Dronin, E. G. Bellinger (2005). Climate dependence and food problems in Russia, 1900–1990: The interaction of climate and agricultural policy and their effect on food problems. Central European University Press. p. 38. ISBN 963-7326-10-3
  54. "Провозглашена Российская республика". Президентская библиотека имени Б.Н. Ельцина. February 7, 2017.
  55. Transactions of the American Philosophical Society. James E. Hassell (1991), p. 3. ISBN 0-87169-817-X
  56. Famine in Russia: the hidden horrors of 1921, International Committee of the Red Cross
  57. Abbott Gleason (2009). A Companion to Russian History. Wiley-Blackwell. p. 373. ISBN 1-4051-3560-3
  58. 58.0 58.1 Getty, Rittersporn, Zemskov. "Victims of the Soviet Penal System in the Pre-War Years: A First Approach on the Basis of Archival Evidence". The American Historical Review, Vol. 98, No. 4 (October 1993), pp. 1017–49.
  59. R. W. Davies, S. G. Wheatcroft (2004). The Years of Hunger: Soviet Agriculture, 1931–33, p. 401.
  60. Religion and the State in Russia and China: Suppression, Survival, and Revival, by Christopher Marsh, page 47. Continuum International Publishing Group, 2011.
  61. Inside Central Asia: A Political and Cultural History, by Dilip Hiro. Penguin, 2009.
  62. Adappur, Abraham (2000). Religion and the Cultural Crisis in India and the West (in English). Intercultural Publications. ISBN 9788185574479. Retrieved July 14, 2016. Forced Conversion under Atheistic Regimes: It might be added that the most modern example of forced "conversions" came not from any theocratic state, but from a professedly atheist government — that of the Soviet Union under the Communists.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  63. Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; p.494"
  64. "World War II". Encyclopædia Britannica. Retrieved March 9, 2008.
  65. "The Allies' first decisive successes: Stalingrad and the German retreat, summer 1942 – February 1943". Encyclopædia Britannica. Retrieved March 12, 2008.
  66. The Legacy of the Siege of Leningrad, 1941–1995. Cambridge University Press.
  67. Brinkley, Douglas. The New York Times Living History: World War II, 1942–1945: The Allied Counteroffensive. Macmillan, 2004.
  68. Urquhart, Brian. Looking for the Sheriff. New York Review of Books, July 16, 1998.
  69. Erlikman, V. (2004). Poteri narodonaseleniia v XX veke : spravochnik. Moskva: Russkai︠a︡ panorama. ISBN 5-93165-107-1. Note: Estimates for Soviet World War II casualties vary between sources.
  70. Geoffrey A. Hosking (2006). Rulers and victims: the Russians in the Soviet Union. Harvard University Press. p. 242. ISBN 0-674-02178-9
  71. "Reconstruction and Cold War". Library of Congress. Retrieved December 27, 2007.
  72. Foreign trade from A Country Study: Soviet Union (Former). Library of Congress Country Studies project.
  73. "Great Escapes from the Gulag". TIME. June 5, 1978. Archived from the original on 2009-06-26. Retrieved August 1, 2008.
  74. "1990 CIA World Factbook". Central Intelligence Agency. Archived from the original on 2011-04-27. Retrieved 2018-02-01.
  75. "Russia Unforeseen Results of Reform". The Library of Congress Country Studies; CIA World Factbook. Retrieved March 10, 2008.
  76. 76.0 76.1 76.2 "Russian Federation" (PDF). Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Retrieved February 24, 2008.
  77. Sciolino, E. (December 21, 1993). "U.S. is abandoning 'shock therapy' for the Russians". New York Times. Retrieved January 20, 2008.
  78. "Russia: Economic Conditions in Mid-1996". Library of Congress. Retrieved March 4, 2011.
  79. "Russia: Clawing Its Way Back to Life (int'l edition)". BusinessWeek. Archived from the original on 2016-04-21. Retrieved 2018-02-01.
  80. Walter C. Clemens (2001). The Baltic Transformed: Complexity Theory and European Security. Rowman & Littlefield. p. 106. ISBN 0-8476-9859-9.
  81. 81.0 81.1 Branko Milanovic (1998). Income, Inequality, and Poverty During the Transformation from Planned to Market Economy. The World Bank. pp. 186–189.
  82. Jason Bush (October 19, 2006). "What's Behind Russia's Crime Wave?". BusinessWeek. Archived from the original on 2008-12-20. Retrieved 2018-02-01.
  83. "Russia pays off USSR's entire debt, sets to become crediting country". Pravda.ru. Retrieved December 27, 2007.
  84. A. Aslund. "Russia's Capitalist Revolution" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-03-04. Retrieved March 28, 2008.
  85. 85.0 85.1 85.2 85.3 85.4 85.5 The World Factbook. "CIA". Central Intelligence Agency. Archived from the original on 2015-07-03. Retrieved December 26, 2007.
  86. Treisman, D. "Is Russia's Experiment with Democracy Over?". UCLA International Institute. Archived from the original on November 11, 2004. Retrieved December 31, 2007.
  87. Stone, N (December 4, 2007). "No wonder they like Putin". The Times. UK. Retrieved December 31, 2007.
  88. "Ousted Ukrainian President Asked For Russian Troops, Envoy Says". NBC News. March 3, 2014. Retrieved March 21, 2014.
  89. "Putin to deploy Russian troops in Ukraine". BBC News. March 1, 2014. Retrieved March 1, 2014.
  90. Radyuhin, Vladimir (March 1, 2014). "Russian Parliament approves use of army in Ukraine". The Hindu. Chennai, India.
  91. Walker, Shaun (March 4, 2014). "Russian takeover of Crimea will not descend into war, says Vladimir Putin". The Guardian. Retrieved March 4, 2014.
  92. Yoon, Sangwon; Krasnolutska, Daryna; Choursina, Kateryna (March 4, 2014). "Russia Stays in Ukraine as Putin Channels Yanukovych Request". Bloomberg News. Retrieved March 5, 2014.
  93. "Ukraine crisis: Crimea parliament asks to join Russia". BBC News. March 6, 2014. Retrieved April 27, 2015.
  94. "OSCE". Retrieved April 27, 2015.
  95. "Report on the human rights situation in Ukraine". Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. April 15, 2014.
  96. Jacobs, Harrison (ఏప్రిల్ 11, 2014). "The UN's Scathing Crimea Report Suggests Russia May Have Rigged Secession Vote". Business Insider. Archived from the original on మే 2, 2014. Retrieved ఫిబ్రవరి 1, 2018.
  97. "Jobbik MEP Béla Kovács: The Crimean referendum is perfectly legitimate". hungarianambiance.com. March 16, 2014. Archived from the original on 2015-03-17. Retrieved April 27, 2015.
  98. March 16, 2014, David Herszenhornmarch, The New York Times, "Crimea Votes to Secede From Ukraine as Russian Troops Keep Watch."
  99. "Backing Ukraine's territorial integrity, UN Assembly declares Crimea referendum invalid" (PDF). UN Daily News. UN News Centre. March 27, 2014. Retrieved October 20, 2016.
  100. "General Information". Russian 6Embassy. Retrieved February 14, 2016.
  101. Regions of Russia. Social and economic indicators 2015 Archived 2016-04-09 at the Wayback Machine Russian Federal State Statistics Service
  102. Alton S Donnelly, The Russian Conquest of Bashkiria, 1968, pages 23 and 127; Lincoln, W. Bruce. The Conquest of a Continent: Siberia and the Russians. New York: Random House, 1994, p. 30
  103. "Oil prices drive the cost of food". RIA Novosti. Retrieved February 22, 2008.
  104. 104.0 104.1 Library of Congress. "Topography and drainage". Retrieved December 26, 2007.
  105. "Lake Baikal—A Touchstone for Global Change and Rift Studies". United States Geological Survey. Retrieved December 26, 2007.
  106. "Angara River". Encyclopædia Britannica. 2007. Retrieved December 26, 2007.
  107. 107.0 107.1 "Climate". Library of Congress. Retrieved December 26, 2007.
  108. "Pogoda.ru.net" (in Russian language). Retrieved September 8, 2010.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  109. "Pogoda.ru.net Climate VERKHOYANSK". Retrieved May 9, 2017.
  110. Drozdov, V. A.; Glezer, O. B.; Nefedova, T. G.; Shabdurasulov, I. V. (1992). "Ecological and Geographical Characteristics of the Coastal Zone of the Black Sea". GeoJournal. 27 (2): 169. doi:10.1007/BF00717701.
  111. 111.0 111.1 "FAO. 2010. Global Forest Resources Assessment 2010. Main Report. FAO Forestry Working Paper 163, Rome, Italy" (PDF). Retrieved May 4, 2013.
  112. Walsh, N. P. (September 19, 2003). "It's Europe's lungs and home to many rare species. But to Russia it's £100bn of wood". London: Guardian (UK). Retrieved December 26, 2007.
  113. I. A. Merzliakova (November 1, 1997). "List of animals of the Red Data Book of Russian Federation". UNEP/GRID–Arendal. Archived from the original on 2016-04-28. Retrieved 2018-02-20.
  114. The World Heritage List—UNESCO. "Russian Federation". Retrieved July 26, 2017.
  115. The World Network of Biosphere Reserves—UNESCO. "Russian Federation". Retrieved December 26, 2007.
  116. [1], World Bank
  117. World Bank. "World Development Indicators". World Bank. Retrieved August 6, 2011.
  118. "Russians weigh an enigma with Putin's protégé". MSNBC. Retrieved May 9, 2008.
  119. Mark Adomanis (October 9, 2012). "What is the Russian Middle Class? Probably Not What You Think". Forbes. Archived from the original on 2015-06-19. Retrieved April 27, 2015.
  120. "The average salary in Russia is now lower than in China and Poland". rbth.
  121. "Lessons from the Russia's 2001 Flat Tax Reform". Voxeu.org. Archived from the original on 2013-04-29. Retrieved May 4, 2013.
  122. "Number of Russians Living in Poverty Rises". The Wall Street Journal. March 21, 2016.
  123. "Russia's unemployment rate down 10% in 2007 – report". RIA Novosti. Retrieved May 9, 2008.
  124. "7 percent of the Russian population is categorized as middle class". insor-russia.ru. Archived from the original on 2017-09-16. Retrieved June 3, 2017.
  125. Meyer, Henry; Anna; rianova (April 23, 2015). "Putin's Miracle Dissolves as Russian Middle Class Faces Crunch" – via www.bloomberg.com.
  126. Overland, Indra; Fjaertoft, Daniel (2015). "Financial Sanctions Impact Russian Oil, Equipment Export Ban's Effects Limited". "Oil and Gas Journal". 113 (8): 66–72.
  127. "World Development Indicators: Contribution of natural resources to gross domestic product". World Bank. Archived from the original on 2014-10-22. Retrieved 21 July 2014.
  128. "Russia – Analysis". EIA. 12 March 2014. Archived from the original on 2014-03-24. Retrieved 21 July 2014.
  129. "Russia fixed asset investment to reach $370 bln by 2010–Kudrin". RIA Novosti. Retrieved December 27, 2007.
  130. "International Reserves of the Russian Federation (End of period)". cbr.ru. Retrieved June 3, 2017.
  131. 131.0 131.1 "Kudrin and Fischer honoured by Euromoney and IMF/World Bank meetings in Washington". Euromoney. Archived from the original on 2011-04-28. Retrieved March 4, 2011.
  132. "Russia's foreign debt down 31.3% in Q3—finance ministry". RIA Novosti. Retrieved December 27, 2007.
  133. Debt – external Archived 2019-03-17 at the Wayback Machine, CIA World Factbook. Retrieved May 22, 2010.
  134. Tavernise, S. (March 23, 2002). "Russia Imposes Flat Tax on Income, and Its Coffers Swell". The New York Times. Retrieved December 27, 2007.
  135. "Global personal taxation comparison survey–market rankings". Mercer (consulting firms). Retrieved December 27, 2007.
  136. "Russia: How Long Can The Fun Last?". BusinessWeek. Archived from the original on December 13, 2006. Retrieved December 27, 2007.
  137. Finnegan, Leah (July 22, 2010). "Countries with the MOST College Graduates (PHOTOS)". Huffington Post. Retrieved December 7, 2011.
  138. GRP by federal subjects of Russia, 1998–2007 Archived 2017-08-05 at the Wayback Machine (in Russian)
  139. "Inequality and the Putin Economy: Inside the Numbers". pbs.org. Frontline. Retrieved January 14, 2015.
  140. "Global Wealth Report 2014". Credit Suisse. Research Institute. Archived from the original on 2015-02-14. Retrieved January 14, 2015.
  141. "Russia to invest $1 trillion in infrastructure by 2020 – ministry". RIA Novosti. Retrieved July 31, 2008.
  142. "WTO | 2011 News items - Ministerial Conference approves Russia's WTO membership". www.wto.org (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2018-04-09.
  143. "Russia finally joins WTO". Financial Times. December 16, 2011. Retrieved May 4, 2013.
  144. "Doing business in Russia". Norwegian-Russian Chamber of Commerce. June 10, 2012. Archived from the original on September 18, 2007. Retrieved June 10, 2012.
  145. "Corruption Perceptions Index 2014". Transparency International. Archived from the original on 2014-09-29. Retrieved 2015-12-04.
  146. 146.0 146.1 Suhara, Manabu. "Corruption in Russia: A Historical Perspective" (PDF). Archived from the original (PDF) on మార్చి 4, 2016. Retrieved ఏప్రిల్ 27, 2018.
  147. "Russia lost 4 billion dollars on unfavorable state procurement contracts in the last year". Meduza (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2015-12-07.
  148. "Cops for hire". Economist. 2010. Retrieved 2015-12-04.
  149. Klara Sabirianova Peter; Tetyana Zelenska (2010). "Corruption in Russian Health Care: The Determinants and Incidence of Bribery" (PDF). Retrieved 2015-12-04.
  150. Elena Denisova-Schmidt; Elvira Leontyeva; Yaroslav Prytula (2014). "Corruption at Universities is a Common Disease for Russia and Ukraine". Harvard University. Retrieved 2015-12-04.
  151. e.V., Transparency International. "Corruption Perceptions Index 2016". www.transparency.org. Archived from the original on 2017-01-30. Retrieved 2017-03-24.
  152. Sujata Rao (10 November 2014). "Falling rouble creates debt payment headache for Russian companies". Reuters. Archived from the original on 17 డిసెంబరు 2014. Retrieved 16 December 2014.
  153. "Today's Stock Market News and Analysis from Nasdaq.com". NASDAQ.com.
  154. Ostroukh, Andrey (January 17, 2014). "Russia Ready to Float Ruble Next Year Regardless of Rate". Wall Street Journal.
  155. Razumovskaya, Olga (July 25, 2014). "Russian Central Bank Raises Key Interest Rate to 8% From 7.5%". Wall Street Journal.
  156. "USD/RUB exchange rate". Bloomberg L.P.
  157. "China Embraces Russia", Bloomberg Business Week, October 9, 2014, pp 15–16.
  158. 158.0 158.1 158.2 158.3 158.4 "ararat.osipian". sites.google.com.
  159. "Доля теневой экономики в РФ снизилась почти до 15%, таблицы "затраты-выпуск"... – Пресс-центр – Интерфакс". Interfax.ru. Archived from the original on జూన్ 16, 2012. Retrieved ఏప్రిల్ 27, 2018.
  160. Source: Milov, Nemtsov, Ryzhkov, Shorina (2011). "Putin. Corruption. Independent expert report", p. 6.
  161. "Коррупция в России как система "распилки" ВВП – новость из рубрики Общество, актуальная информация, обсуждение новости, дискуссии на Newsland". Newsland.ru. Retrieved 2014-07-14.
  162. "Средний размер взятки в России в 2010 году вырос с 27 до 47 тысяч руб | РИА Новости". Ria.ru. Retrieved 2014-07-14.
  163. Milov et al., Op. cit., 2011, p. 6.
  164. "Russian police arrest anti-corruption leader Navalny, hundreds more in nationwide rallies". Retrieved 2017-06-04.
  165. "Kremlin Critic Says Russian Premier, Dmitri Medvedev, Built Property Empire on Graft". Retrieved 2017-06-04.
  166. "Land Use Archived 2014-03-26 at the Wayback Machine", CIA World Factbook
  167. Data Archived 2011-05-01 at the Wayback Machine by Rosstat (in Russian)
  168. Russia takes the third place in the world by grain exports, rosbankjournal.ru (in Russian)
  169. Data Archived 2011-05-01 at the Wayback Machine by Rosstat (in Russian)
  170. "Agricultural land by type of owners Archived 2011-05-01 at the Wayback Machine", Rosstat, 2009 (in Russian)
  171. Main agricultural products by type of owners Archived 2011-05-01 at the Wayback Machine Rosstat, 2009 (in Russian)
  172. Brown, Felicity (September 2, 2009). "Fish capture by country since 1950". Guardian. Retrieved May 4, 2013.
  173. "Exports and imports of fish and sea products Archived 2010-07-06 at the Wayback Machine", Rosstat, 2009 (in Russian)
  174. Глобальная оценка лесных ресурсов 2010 года [Global Forest Resources Assessment 2010] (PDF) (in రష్యన్). FAO Forestry Working Paper 163, Rome, Italy. 2010.
  175. "Innovations and investments urged to modernize Russian forest sector www.fao.org". FAO. September 25, 2012. Archived from the original on 2016-01-01. Retrieved May 4, 2013.
  176. "The Russian Federation Forest Sector Outlook Study to 2030" (PDF). FAO. Rome, Italy. 2012. Retrieved May 4, 2013.
  177. Gronholt-Pedersen, Jacon (22 September 2010). "Russia, China in Deal On Refinery, Not Gas". The Wall Street Journal. Retrieved 6 October 2017.
  178. Winfrey, Graham (6 January 2010). "Did A New Pipeline Just Make Russia The Most Important Energy Superpower By Far?". Business Insider. Retrieved 6 October 2017.
  179. Country Comparison :: Natural gas – proved reserves Archived 2017-03-07 at the Wayback Machine. CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.
  180. Country Comparison :: Oil – proved reserves Archived 2013-06-15 at the Wayback Machine. CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.
  181. "BP Statistical review of world energy June 2007". BP. June 2007. Archived from the original (XLS) on February 6, 2009. Retrieved October 22, 2007.
  182. Country Comparison :: Natural gas – exports Archived 2018-12-26 at the Wayback Machine. CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.
  183. Country Comparison :: Electricity – production Archived 2018-10-01 at the Wayback Machine. CIA World Factbook. Retrieved February 3, 2014.
  184. "BP Statistical Review of World Energy June 2009: Hydroelectricity consumption". Archived from the original on February 6, 2009. Retrieved October 29, 2010.
  185. Nuclear Power Plant Information, International Atomic Energy Agency. Retrieved June 12, 2006.
  186. Russia builds nuclear power stations all over the world at amur.kp.ru (in Russian)
  187. "China and Russia sign $400 billion 30-year gas deal". Russia Herald. Archived from the original on 2015-07-13. Retrieved May 22, 2014.
  188. 188.0 188.1 "Russian Railways". Eng.rzd.ru. Archived from the original on October 4, 2009. Retrieved January 2, 2010.
  189. "Invest in Russia–Infrastructure". Invest.gov.ru. Archived from the original on April 26, 2011. Retrieved April 27, 2010.
  190. CIS railway timetable, route No. 002, Moscow-Pyongyang, August 2009. Note: several different routes have the same number.
  191. CIS railway timetable, route No. 350, Kiev-Vladivostok, August 2009.
  192. Rosstat statistics on length of roads Archived 2008-10-14 at the Wayback Machine Retrieved June 10, 2009
  193. "Transport in Russia". International Transport Statistics Database. iRAP. Archived from the original on April 17, 2009. Retrieved February 17, 2009.
  194. "Russian Atomic Icebreakers". English Russia. March 31, 2008. Retrieved April 27, 2015.
  195. "CIA The World Factbook–Rank Order–Airports". Cia.gov. Archived from the original on 2016-05-30. Retrieved January 19, 2011.
  196. Yakov Sinai, ed. (2003). Russian Mathematicians in the 20th Century. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-981-02-4390-6.
  197. "The Poincaré Conjecture". Claymath.org. Archived from the original on April 28, 2013. Retrieved May 4, 2013.
  198. Panzerkampfwagen T-34(r) Archived 2011-02-22 at the Wayback Machine by George Parada (n.d.) Achtung Panzer! website. Retrieved November 17, 2008
  199. Halberstadt, Hans Inside the Great Tanks The Crowood Press Ltd. Wiltshire, England 1997 94–96 ISBN 1-86126-270-1: "The T-54/T-55 series is the hands down, all-time most popular tank in history".
  200. "Weaponomics: The Economics of Small Arms" (PDF). Retrieved May 4, 2013.
  201. Medvedev outlines priorities for Russian economy's modernization RIA Novosti
  202. "American Institute of Aeronautics and Astronautics". Aiaa.org. Retrieved January 2, 2010.
  203. "Russian space program in 2009: plans and reality". Russianspaceweb.com. Archived from the original on 2010-01-28. Retrieved 2018-04-27.
  204. United Nations:Sanitation Country Profile Russian Federation, 2004
  205. 205.0 205.1 205.2 Ethnic groups in Russia Archived జూన్ 22, 2011 at the Wayback Machine, 2002 census, Demoscope Weekly. Retrieved February 5, 2009.
  206. "Resident population". Rosstat. Archived from the original on 2012-03-03. Retrieved 2018-05-12.
  207. మూస:Ru-pop-ref
  208. "Demographics". Library of Congress. Retrieved January 16, 2008.
  209. 209.0 209.1 209.2 209.3 209.4 209.5 209.6 209.7 Modern demographics of Russia Archived 2010-12-17 at the Wayback Machine by Rosstat. Retrieved on October 5, 2010
  210. "Russia cracking down on illegal migrants". International Herald Tribune. January 15, 2007. Archived from the original on September 15, 2008.
  211. "Putin tries to lure millions of Russian expats home". Archived from the original on May 25, 2010. Retrieved 2010-04-25.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) Times Online. February 9, 2006.
  212. Moya Flynn. Migrant resettlement in the Russian federation: reconstructing 'homes' and 'homelands', Anthem Press (2004). p. 15. ISBN 1-84331-117-8
  213. 213.0 213.1 "Demographic balance and crude rates at national level". Eurostat. Retrieved June 1, 2016.
  214. "Russia's birth, mortality rates to equal by 2011–ministry". RIA Novosti. Retrieved February 10, 2008.
  215. "Country Profile: Russia" (PDF). Library of Congress—Federal Research Division. October 2006. Retrieved December 27, 2007.
  216. "Russia trying to resolve demographic problem through immigration". rian.ru. July 14, 2006.
  217. Russian birth rates 1950–2008 Archived ఏప్రిల్ 30, 2011 at the Wayback Machine Demoscope Weekly. Retrieved October 2010.
  218. "Immigration Drives Russian Population Increase". ria.ru. August 20, 2012.
  219. "Report by Mr. Alvaro Gil-Robles on his Visits to the Russian Federation". Council of Europe, Commissioner for Human Rights. 2005-04-20.
  220. "Russian Census of 2002". 4.3. Population by nationalities and knowledge of Russian; 4.4. Spreading of knowledge of languages (except Russian). Rosstat. Archived from the original on 2011-07-19. Retrieved 2018-05-12.
  221. "The Constitution of the Russian Federation". (Article 68, §2). Retrieved December 27, 2007.
  222. "Russian language". University of Toronto. Archived from the original on January 6, 2007. Retrieved December 27, 2007.
  223. "Russian Language History". Foreigntranslations.com. Archived from the original on 2013-07-27. Retrieved 2022-04-02.
  224. Matthias Gelbmann (March 19, 2013). "Russian is now the second most used language on the web". W3Techs. Q-Success. Retrieved June 17, 2013.
  225. "JAXA – My Long Mission in Space".
  226. Poser, Bill (May 5, 2004). "The languages of the UN". Itre.cis.upenn.edu. Retrieved October 29, 2010.
  227. 227.0 227.1 227.2 227.3 "Конституция Карачаево-Черкесской Республики от 5 марта 1996 г. / Глава 1. Основы конституционного строя".
  228. "Конституция Республики Адыгея (принята на XIV сессии Законодательного Собрания (Хасэ) – Парламента Республики Адыгея 10 марта 1995 года) / Глава 1. Права и свободы человека и гражданина".
  229. "Конституция Республики Алтай (Основной Закон) (принята 7 июня 1997 г.) / Глава I. Общие положения".
  230. Закон Республики Алтай «О языках». Глава I, статья 4 Archived సెప్టెంబరు 25, 2015 at the Wayback Machine
  231. "Конституция Республики Башкортостан от 24 декабря 1993 г. N ВС-22/15 / Глава 1. Основы конституционного строя Республики Башкортостан".
  232. "Конституция Республики Бурятия (принята Верховным Советом Республики Бурятия 22 февраля 1994 г.) / Глава 3. Государственно-правовой статус Республики Бурятия".
  233. "Конституция Чеченской Республики (принята 23 марта 2003 г.) / Глава 1. Основы конституционного строя".
  234. "Конституция Чувашской Республики (принята Государственным Советом Чувашской Республики 30 ноября 2000 г.) / Глава 1. Основы конституционного строя Чувашской Республики".
  235. 235.0 235.1 "Constitution of the Republic of Crimea". Article 10 (in Russian language). State Council, Republic of Crimea. April 11, 2014. Retrieved October 14, 2014.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  236. 236.0 236.1 "Конституция Республики Мордовия (принята 21 сентября 1995 г.) / Глава 1. Основы конституционного строя Республики Мордовия (п.п. 1 – 13)".
  237. "Конституция Республики Ингушетия (принята 27 февраля 1994 г.)".
  238. 238.0 238.1 "Конституция Кабардино-Балкарской Республики от 1 сентября 1997 г. N 28-РЗ (принята Парламентом Кабардино-Балкарской Республики 1 сентября 1997 г.) (в редакции, принятой Конституционным Собранием 12 июля 2006 г., республиканских законов от 28 июля 2001 г. / Глава III Государственное устройство".
  239. "Степное Уложение (Конституция) Республики Калмыкия от 5 апреля 1994 г."
  240. "Конституция Республики Хакасия (принята на XVII сессии Верховного Совета Республики Хакасия (первого созыва) 25 мая 1995 года) / Глава III. Статус и административно-территориальное устройство Республики Хакасия".
  241. "Конституция Республики Коми от 17 февраля 1994 г. / Глава III. Государственный статус Республики Коми и административно-территориальное устройство".
  242. 242.0 242.1 "Конституция Республики Марий Эл (принята Конституционным Собранием Республики Марий Эл 24 июня 1995 г.) / Глава I. Основы конституционного строя".
  243. "Конституция Республики Северная Осетия-Алания (принята Верховным Советом Республики Северная Осетия 12 ноября 1994 г.) / Глава 1. Основы конституционного строя".
  244. "Конституция Республики Татарстан от 6 ноября 1992 г. / Глава 1. Государственный Совет Республики Татарстан".
  245. "Конституция Республики Тыва (принята Референдумом Республики Тыва 6 мая 2001 г.) / Глава I. Основы конституционного строя".
  246. "Конституция Удмуртской Республики от 7 декабря 1994 г. / Глава 1. Основы Конституционного строя". constitution.garant.ru.
  247. "Конституция (Основной Закон) Республики Саха (Якутия) / Глава 3. Национально-государственный статус, административно-территориальное устройство".
  248. "Arena: Atlas of Religions and Nationalities in Russia" Archived 2017-12-06 at the Wayback Machine. Sreda, 2012.
  249. 2012 Arena Atlas Religion Maps. "Ogonek", № 34 (5243), 27/08/2012. Retrieved 21/04/2017. Archived.
  250. Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007. Russia. Archived from the original on January 9, 2008. Retrieved December 27, 2007.{{cite encyclopedia}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  251. Oleg Rapov, Russkaya tserkov v IX–pervoy treti XII veka (The Russian Church from the 9th to the First 3rd of the 12th Century). Moscow, 1988.
  252. Arto Luukkanen (1994), The Party of Unbelief, Helsinki: Studia Historica 48, ISBN 951-710-008-6, OCLC 832629341
  253. 253.0 253.1 Kowalewski, David (October 1980). "Protest for Religious Rights in the USSR: Characteristics and Consequences". Russian Review. 39 (4): 426–441. doi:10.2307/128810. JSTOR 128810 – via JSTOR.
  254. Ramet, Sabrina Petra. (Ed) (1993). Religious Policy in the Soviet Union. Cambridge University Press. pp. 4.
  255. Anderson, John (1994). Religion, State and Politics in the Soviet Union and Successor States. Cambridge, England: Cambridge University Press. pp. 3. ISBN 0-521-46784-5.
  256. "Anti-religious Campaigns". Loc.gov. Retrieved September 19, 2011.
  257. Country Studies: Russia-The Russian Orthodox Church U.S. Library of Congress, Accessed April 3, 2008
  258. Tkatcheva, Anna (1994). "Neo-Hindu Movements and Orthodox Christianity in Post-Communist Russia". India International Centre Quarterly. Vol. 21, no. 2/3. pp. 151–162.
  259. Kharitonova, Valentina (2015). "Revived Shamanism in the Social Life of Russia". Folklore. Vol. 62. FB and Media Group of LM. pp. 37–54. doi:10.7592/FEJF2015.62. ISSN 1406-0949.
  260. Пресс выпуски – В России 74% православных и 7% мусульман [Press releases – In Russia 74% are Orthodox and 7% are Muslims]. levada.ru (in రష్యన్). December 17, 2012. Retrieved April 29, 2015.
  261. Ценности: религиозность [Values: Religious]. fom.ru (in రష్యన్). June 14, 2013. Retrieved April 29, 2015.
  262. "Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population". Pew Research Center's Religion & Public Life Project. December 19, 2011. Retrieved April 29, 2015.
  263. ВЦИОМ: Социальное самочувствие россиян и экономические реалии: непересекающиеся пространства? [MEETING OF THE SCIENTIFIC COUNCIL VCIOM: The social well-being of Russians and economic realities: a disjointed space?]. Russian Public Opinion Research Center (in రష్యన్). October 28, 2014. Archived from the original on 2020-09-29. Retrieved April 29, 2015.
  264. "Views on globalisation and faith" (PDF). July 5, 2011. p. 40. Archived from the original (PDF) on 2014-03-08. Retrieved 2018-05-12.
  265. ANALYSIS (May 10, 2017). "Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2017-05-13. Retrieved 2018-05-12.
  266. Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe: 1. Religious affiliation; Pew Research Center, May 10, 2017
  267. "Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe". May 10, 2017.
  268. Rev. Canon Michael Bourdeaux (2002). "Trends in Religious Policy". In Imogen Bell (ed.). Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003 (3 ed.). Taylor & Francis. p. 47. ISBN 978-1-85743-137-7. Retrieved April 29, 2015.
  269. Сведения о религиозных организациях, зарегистрированных в Российской Федерации по данным Федеральной регистрационной службы [Data about religious organizations registered in Russian Federation according to Federal Migration Service records] (in Russian language). December 19, 2006. Retrieved December 27, 2007.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  270. "Over 90 percent of Russians are going to celebrate Easter anyway – poll". Interfax Religion. April 22, 2011. Retrieved November 2, 2011.
  271. "Russian Federation". Europe: Belarus, Russian Federation and Ukraine. World and Its Peoples. Marshall Cavendish. 2010. p. 1387. ISBN 978-0-7614-7900-0. Retrieved April 29, 2015.
  272. Zuckerman, P. (2005). "Atheism: Contemporary Rates and Patterns". In Michael Martin (ed.). The Cambridge Companion to Atheism. Cambridge University Press.
  273. Социологи вновь посчитали верующих россиян [Sociologists have counted Russian believers anew] (in రష్యన్). SOVA Center for Information and Analysis. January 15, 2013. Retrieved April 29, 2013.
  274. "Global Index of Religion and Atheism" (PDF). Worldwide Independent Network/Gallup International Association. Archived from the original (PDF) on August 12, 2012. Retrieved November 7, 2015.
  275. Myers (2016). The New Tsar.
  276. Woods, Mark. "How the Russian Orthodox Church is backing Vladimir Putin's new world order". Christian Today (in ఇంగ్లీష్). Retrieved March 12, 2017.
  277. Higgins, Andrew (September 13, 2016). "In Expanding Russian Influence, Faith Combines With Firepower". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved March 12, 2017.
  278. "Russia Tier1 USCIRF recommended countries of particular concern (CPC)" (PDF). April 26, 2017.
  279. "RUSSIA:Jehovah's Witnesses banned, property confiscated".
  280. "Russia Religion News". Archived from the original on 2017-08-29. Retrieved 2018-05-12.
  281. "Russia: Court Bans Jehovah's Witnesses".
  282. "The Constitution of the Russian Federation". Article 41. Retrieved December 27, 2007.
  283. Российский омбудсмен будет бороться с дискриминацией по "прописке" через суд [Russian ombudsman will be fighting discrimination based on passport "registration" in the courts] (in రష్యన్). June 6, 2007. Retrieved July 23, 2008.
  284. "Healthcare in Russia – Don't Play Russian Roulette". justlanded.com. Retrieved October 3, 2010.[permanent dead link]
  285. W. R. Leonard (April 2002). "Declining growth status of indigenous Siberian children in post-Soviet Russia". Human Biology. Archived from the original on 2009-06-28. Retrieved December 27, 2007.
  286. 286.0 286.1 ОЖИДАЕМАЯ ПРОДОЛЖИТЕЛЬНОСТЬ ЖИЗНИ ПРИ РОЖДЕНИИ [Life expectancy at birth]. Rosstat. April 2, 2015. Archived from the original (XLS) on 2015-03-21. Retrieved April 26, 2015.
  287. "In Putin's Russia, Universal Health Care Is for All Who Pay". Bloomberg.com. May 13, 2015. Retrieved April 24, 2017.
  288. "Putin's Cutbacks in Health Care Send Russian Mortality Rates Back Up – Jamestown".
  289. Huffington Post: Countries With The MOST College Graduates retrieved September 27, 2013
  290. David Johnson, ed., Politics, Modernisation and Educational Reform in Russia: From Past to Present (2010)
  291. Smolentseva, A. "Bridging the Gap Between Higher and Secondary Education in Russia". Archived from the original on 2010-08-27. Retrieved December 27, 2007.
  292. "Background Note: Russia". U.S. Department of State. Retrieved January 2, 2008.
  293. "Higher Education Institutions". Rosstat. Archived from the original on 2012-03-03. Retrieved 2018-05-12.
  294. "How to Cook Golubtzy". Moscow-russia-insiders-guide.com. August 6, 2011. Archived from the original on 2013-05-01. Retrieved 2018-08-29.
  295. The first stone tented roof church and the origins of the tented roof architecture by Sergey Zagraevsky at RusArch.ru (in Russian)
  296. The shapes of domes of ancient Russian churches by Sergey Zagraevsky at the site of RusArch.ru (in Russian)
  297. Russian: Постановление ЦК КПСС и СМ СССР "Об устранении излишеств в проектировании и строительстве", November 4, 1955 (Khrushchev's decree On liquidation of excesses ...) (in Russian)
  298. Russian Academy of Arts official site.
  299. Gray, Camilla (2002). Russian Experiment in Art. London: Thames and Hudson. p. 9.
  300. Norris, Gregory (1980). Stanley, Sadie (ed.). The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2nd edition. London: MacMillian. p. 707. ISBN 978-0-333-23111-1.
  301. "Russia::Music". Encyclopædia Britannica. Retrieved October 5, 2009.
  302. Garafola, L (1989). Diaghilev's Ballets Russes. Oxford University Press. p. 576. ISBN 978-0-19-505701-0.
  303. K. K. Cashin. "Alexander Pushkin's Influence on Russian Ballet—Chapter Five: Pushkin, Soviet Ballet, and Afterward" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2009-01-14. Retrieved 2018-08-29.
  304. "A Tale of Two Operas". Petersburg City. Retrieved January 11, 2008.
  305. History of Rock Music in Russia at Russia-InfoCentre
  306. Kelly, C (2001). Russian Literature: A Very Short Introduction (Paperback). Oxford Paperbacks. ISBN 978-0-19-280144-9.
  307. "Russian literature; Leo Tolstoy". Encyclopædia Britannica. Retrieved April 11, 2008.
  308. Otto Friedrich (September 6, 1971). "Freaking-Out with Fyodor". Time Magazine. Retrieved April 10, 2008.
  309. McGuire, Patrick L. (1985). Red stars: political aspects of Soviet science fiction. Studies in speculative fiction (Vol. 7, ill.). UMI Research Press. ISBN 978-0-8357-1579-9.Glad, John (1971). Russian Soviet science fiction and related critical activity. New York University.Tevis; Yvonne Pacheco; Reginald, R. (1983). East of the Sun: Russian and Eastern European Science Fiction. Science fiction and fantasy criticism (Vol. 5). Ayer Company. ISBN 978-0-88143-038-7.
  310. 310.0 310.1 "Russia:Motion pictures". Encyclopædia Britannica. 2007. Retrieved December 27, 2007.
  311. Birgit Beumers. A History of Russian Cinema. Berg Publishers (2009). ISBN 978-1-84520-215-6. p. 143.
  312. "White Sun of the Desert". Film Society of Lincoln Center. Archived from the original on September 5, 2008. Retrieved January 18, 2008.
  313. Hipes, Patrick (May 12, 2017). "Golden Trailer Awards Nominees: Warner Bros & 'Lego Batman' Lead Pack".
  314. Hipes, Patrick (May 9, 2018). "Golden Trailer Award Nominations: 'The Shape Of Water', 'Hitman's Bodyguard' Top List".
  315. Markov, Sergey. "Nikolai Kurbatov – Russian film director, trailer editor and poet - Genvive". geniusrevive.com.
  316. "Житель Перми попал в Книгу рекордов России за создание высокооцененного трейлера к мультфильму «Король Лев»".
  317. "Ролики пермяка к "Выжившему" и "Гэтсби" вошли в Книгу рекордов". August 15, 2016.
  318. правды», Алина ОЛЕЙНИК (August 13, 2016). "Пермяк вошел в Книгу рекордов России за свои фан-ролики к голливудским фильмам".
  319. Dzieciolowski, Z. "Kinoeye: Russia's reviving film industry". Archived from the original on 2018-10-01. Retrieved December 27, 2007.
  320. "Russian Entertainment & Media Industry worth $27.9 bn by 2011". joomag magazine. Retrieved October 3, 2010.
  321. "Просмотры самого популярного эпизода мультсериала "Маша и Медведь" перевалили за 3 миллиарда".
  322. "The USSR and Olympism" (PDF). Olympic Review (84): 530–557. October 1974. Archived from the original (PDF) on 2013-01-16. Retrieved March 28, 2008.
  323. "IIHF Centennial All-Star Team". Iihf.com. Archived from the original on 2009-06-10. Retrieved 2018-08-29.
  324. "Pure gold: Russia repeats!". IIHF. May 10, 2009. Retrieved August 28, 2015.
  325. "Russian league tops first CHL ranking". March 7, 2008. Retrieved August 28, 2015.
  326. "World of difference for KHL?". iihf.com. May 7, 2012. Retrieved August 28, 2015.
  327. "KHL is on the 4th place by attendance". IIHF. Retrieved June 2, 2017.
  328. "Russian Bandy Championship, 2006–7 season". bandy.ru. Retrieved October 3, 2010.
  329. Ralph Hickok (February 18, 2013). "Bandy". Hickoksports.com. Archived from the original on February 23, 2002. Retrieved May 4, 2013.
  330. "Yashin, the impregnable Spider" Archived 2013-11-28 at Archive.today. FIFA. Retrieved November 28, 2013
  331. "Russia announce the 11 host cities to stage matches for 2018 World Cup". The Guardian. April 6, 2017.
  332. "Legendary Olympians". CNN. August 19, 2008.
  333. Lohn, John (2013). They Ruled the Pool: The 100 Greatest Swimmers in History. Rowman & Littlefield. p. 35.
  334. "Chessgames guide to the World Championship". Chessgames.com. Retrieved October 29, 2010.
  335. "WADA Statement regarding conclusion of McLaren Investigation". World Anti-Doping Agency. December 9, 2016. Archived from the original on 2017-09-17. Retrieved 2018-08-29.
  336. "Russia secures 2014 grand prix deal". ESPN. Retrieved October 24, 2011.
  337. Ruiz, Rebecca (18 July 2016). "Russia May Face Olympics Ban as Doping Scheme Is Confirmed". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 26 July 2016.
  338. "MCLAREN INDEPENDENT INVESTIGATION REPORT – PART II". wada-ama.org. 9 December 2016.
  339. Ruiz, Rebecca R. (9 December 2016). "Russia's Doping Program Laid Bare by Extensive Evidence in Report". The New York Times.
  340. Ostlere, Lawrence (9 December 2016). "McLaren report: more than 1,000 Russian athletes involved in doping conspiracy". The Guardian.
  341. Ellingworth, James (13 December 2016). "Emails show how Russian officials covered up mass doping". Associated Press. Archived from the original on 14 December 2016.
  342. "The 2018 Winter Olympics Are Already Tainted". The New York Times. 27 December 2017. Retrieved 27 December 2017.
  343. "Official days off for public holidays in Russia". Sras.org. Archived from the original on 2010-11-30. Retrieved October 29, 2010.
  344. "Tourism Highlights 2014" (PDF). UNWTO (World Tourism Organization). 2014. Archived from the original (PDF) on 2015-01-12. Retrieved January 20, 2015.
  345. Kuzmin, Viktor (July 3, 2014). "Concern in Russia as foreign tourist numbers slump".

బయటి లింకులు మార్చు

ప్రభుత్వ వనరులు మార్చు

సాదారణ సమాచారం మార్చు

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=రష్యా&oldid=4165066" నుండి వెలికితీశారు