వికీపీడియా

కనక మూర్తి

కనక మూర్తి (2 డిసెంబర్ 1942 - 14 మే 2021) ఒక భారతీయ శిల్పి, ప్రధానంగా రాతితో పని చేసింది. 2011లో జకనాచారి అవార్డు, 1996లో రాజ్యోత్సవ అవార్డుతో సహా ఆమె తన పనికి భారతదేశంలో అనేక అవార్డులను అందుకుంది. ఆమె అనేక శిల్పాలు భారతదేశంలోని బహిరంగ ప్రదేశాల్లో, ప్రత్యేకించి పూజల కోసం దేవాలయాలలో, అలాగే బెంగళూరు నగరంలో పబ్లిక్ ఇన్‌స్టాలేషన్‌లలో ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. ఆమె భారతీయ కళ, శిల్పకళ గురించి అనేక పుస్తకాలు కూడా రాసింది.

2019లో మూర్తి

జీవిత చరిత్ర

మార్చు

మూర్తి భారతదేశంలోని కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని మైసూర్ జిల్లాలోని తిరుమకూడల్ నర్సీపూర్‌లో 1942 డిసెంబర్ 2న బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో [1] జన్మించారు. [2] [3] మూర్తి బెంగళూరులోని కళాశాలలో చేరారు, అక్కడ ఆమె సైన్స్‌లో బ్యాచిలర్‌ను సంపాదించారు, తరువాత కళామందిర అనే ఆర్ట్స్ కళాశాలలో చదువుకున్నారు, అక్కడ ఆమె పెయింటింగ్, డ్రాయింగ్, శిల్పాలలో శిక్షణ పొందింది. [2] ఆమె స్థానికంగా ప్రసిద్ధి చెందిన శిల్పి డి వాదిరాజా వద్ద శిల్పకళను కూడా అభ్యసించింది. [2] ఆమె నారాయణ మూర్తిని వివాహం చేసుకుంది, వారికి రూమి హరీష్ అనే కుమారుడు ఉన్నాడు. [4] 14 మే 2021న, ఆమె 79 సంవత్సరాల వయస్సులో బెంగళూరులో కోవిడ్-19 వ్యాధి తో మరణించింది. [5]

కెరీర్, పనులు

మార్చు

మూర్తి ప్రధానంగా ఇసుకరాయి, షెల్ స్టోన్, గ్రానైట్ ఉపయోగించి రాతి పని చేసింది. హొయసల శిల్ప శైలిలో శిక్షణ పొందినప్పటికీ, ఆమె ఇతర పాఠశాలలు, శిల్పకళా రూపాలను అన్వేషించింది. [6] ఆమె కాంస్య, ఫైబర్గ్లాస్, మట్టిలో కూడా చెక్కబడింది. [7] కర్నాటక రాష్ట్రంలోని శిల్పకళా సంప్రదాయానికి అనుగుణంగా, అది సులభంగా విభజించబడినప్పటికీ, ఆమె స్కిస్ట్‌తో కూడా పనిచేసింది. [8]

మూర్తి ఆమె చెక్కిన రాతి చిత్రాలకు, ప్రధానంగా బస్ట్‌లకు ప్రసిద్ధి చెందారు. ఆమె ముఖ్యంగా గంగూబాయి హంగల్, దొరైస్వామి అయ్యంగార్, టి చౌడియా, మల్లికార్జున మన్సూర్, భీంసేన్ జోషిలతో సహా అనేక శాస్త్రీయ కర్నాటిక్, హిందూస్థానీ సంగీతకారుల ప్రతిమలను సృష్టించింది. [9] ఆమె రాతి పోర్ట్రెయిట్ బస్ట్‌లు అనేకం ప్రారంభించబడ్డాయి, కర్నాటకలోని బెంగళూరులో బహిరంగ ప్రదేశాల్లో ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. వీటిలో లాల్‌బాగ్ పార్క్ పశ్చిమ ద్వారం వద్ద ఉన్న కవి, రచయిత కువెంపు ప్రతిమ, విశ్వేశ్వరయ్య ఇండస్ట్రియల్ అండ్ టెక్నలాజికల్ మ్యూజియంలో రైట్ సోదరుల ఫైబర్‌గ్లాస్ విగ్రహం ఉన్నాయి. [10] [11] మొత్తంగా, ఆమె 200 శిల్పాలు భారతదేశంలోని బహిరంగ ప్రదేశాలలో స్థాపించబడ్డాయి. [12]

సాంప్రదాయకంగా పురుషాధిక్యత ఉన్న శిల్పకళా వృత్తిలో స్త్రీగా ప్రవేశించడం వల్ల ఎదురయ్యే సవాళ్ల గురించి మూర్తి అనేక ఇంటర్వ్యూలలో మాట్లాడారు. [13] [14] దేవాలయాలలో మతపరమైన ఆరాధన కోసం శిల్పాలను రూపొందించిన కర్ణాటకలోని అతికొద్ది మంది మహిళల్లో ఆమె ఒకరు. [15] [16] మైసూర్‌లోని మతపరమైన శిల్పాలను కలిగి ఉన్న దేవాలయాలను సందర్శించడం ద్వారా శిల్పకళను చేపట్టడానికి తన ప్రేరణ అని మూర్తి పేర్కొన్నారు. [17] పుట్టపర్తిలో ఆధ్యాత్మిక నాయకుడు సత్యసాయి బాబాకు అంకితం చేయబడిన మతపరమైన పునాది కోసం నియమించబడిన హిందూ దేవుడు గణేశుని ఎనిమిది అడుగుల ఎత్తైన విగ్రహంతో సహా ప్రార్థనా స్థలాలలో ఆమె హిందూ విగ్రహాల యొక్క అనేక శిల్పాలు స్థాపించబడ్డాయి. [18]

ఆమె ఆత్మకథతో సహా నాలుగు పుస్తకాలు కూడా రాసింది. [19] శిల్ప రేఖ అనే పేరుతో ఒక పుస్తకం, కర్ణాటకలోని సాంప్రదాయ గీత చిత్రాలకు సంబంధించినది. [20] ఆమె తన గురువు దేవలకుండ వాదిరాజు జీవిత చరిత్రను కూడా రాసింది. [21]

తన స్వదేశీ కళలో మొదటి దశగా ఆమె ‘రంగోలి’ కళలోని వివిధ డిజైన్‌ల గురించి తెలుసుకుంది, రాతితో అలాంటి డిజైన్‌లను ఎందుకు రూపొందించలేకపోయిందనే విషయం ఆమె మనసుకు గిలిగింతలు పెడుతుంది. ఈ సముద్రయానంలో భాగంగా, ఆమె వీలైనంత తరచుగా సమీపంలోని సోమనాథపూర్ ఆలయాన్ని సందర్శించడం ప్రారంభించింది, రాతిలో అలాంటి బొమ్మలను చెక్కాలనే ఆమె కోరికను ఆమె ఆసక్తిని తెరిచింది.

ప్రధానంగా మగవాడి వెంచర్ అయిన రాతిలో శిల్పం చేయడం ఆమె మనసులోని అంతర్గత తీగలలోకి ప్రవేశించింది, దాదాపు యాభై సంవత్సరాల తర్వాత, కనక చేతుల్లో ఉలి, సుత్తితో తన వృత్తిలోకి ప్రవేశించింది, చిన్న బొమ్మలను చెక్కడం ప్రారంభించింది. ఆమె తల్లి, ఆమె గురువైన వాదిరాజ్ యొక్క అపారమైన ప్రేమ, జ్ఞానం ఆమెకు ఈ రంగంలో తన కార్యకలాపాలను పెంచుకోవడానికి సహాయపడింది. అలాంటి వెంచర్‌లన్నింటిలోనూ ఆమె తన సారవంతమైన ఊహాశక్తిని చక్కదిద్దుతూ చక్కిలిగింతలు పెట్టిన 'స్టోన్-ఆర్ట్' సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించడానికి తీవ్రంగా ప్రయత్నించింది.

కనక మూర్తి పతాకం రాయిని దాటి కాంస్యంగా మారింది. బెంగళూరులోని లాల్‌బాగ్‌లోని కువెంపు కాంస్య విగ్రహం, 'సత్యసాయి హాస్పిటల్'లో నాలుగు అడుగుల ఎత్తైన హొయసల శైలి విష్ణువు, మైసూరులోని ఇన్‌స్టిట్యూషన్ ఆఫ్ ఇంజనీర్స్‌లో సర్ MV యొక్క కాంస్య విగ్రహం ఆమె సృష్టించినవి.

సన్మానాలు, అవార్డులు

మార్చు

మూర్తి తన పనికి కర్ణాటక జకనాచారి అవార్డు, రాష్ట్ర శిల్పకళ అకాడమీ అవార్డు (1999), రాజ్యోత్సవ అవార్డు (1996) [22], సువర్ణ కర్ణాటక అవార్డుతో సహా అనేక రాష్ట్ర అవార్డులను గెలుచుకున్నారు. [23] [24] జనకాచారి అవార్డు పొందిన ఏకైక మహిళ ఆమె. [25]

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ "'People refused to believe in my talent since I am a woman': Sculptor Kanaka Murthy". The News Minute (in ఇంగ్లీష్). 20 May 2018. Retrieved 23 April 2022.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Ahuja, Simran (15 May 2021). "Kanaka Murthy was a pioneer: Former UNESCO ambassador Chiranjiv Singh". The New Indian Express. Retrieved 29 November 2021.
  3. ↑ Jayaram, Suresh (23 January 2017). "What you see when you see: Kanakamurthy: A sculptor between tradition and modernity". Banaglore Mirror. Retrieved 2 December 2021.
  4. ↑ Harish, Rumi (22 May 2021). "How Kanaka Murthy chiselled a daring life". Deccan Herald (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 29 November 2021.
  5. ↑ "Renowned sculptor Kanaka Murthy dies of COVID-19 in Bengaluru". The News Minute (in ఇంగ్లీష్). 13 May 2021. Retrieved 29 November 2021.
  6. ↑ V, Ram Rakshith. "A spirited sculptress". nsoj.in (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 12 June 2021. Retrieved 29 November 2021.
  7. ↑ Jayaram, Suresh (23 January 2017). "What you see when you see: Kanakamurthy: A sculptor between tradition and modernity". Banaglore Mirror. Retrieved 2 December 2021.
  8. ↑ Srinivasaraju, Sugatha (2022-02-03). "Kannada Schist, Tamil Granite". Outlook India (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-11-01.
  9. ↑ Ahuja, Simran (15 May 2021). "Kanaka Murthy was a pioneer: Former UNESCO ambassador Chiranjiv Singh". The New Indian Express. Retrieved 29 November 2021.
  10. ↑ "Renowned sculptor Kanaka Murthy dies of COVID-19 in Bengaluru". The News Minute (in ఇంగ్లీష్). 13 May 2021. Retrieved 29 November 2021.
  11. ↑ "Indian sculptor Kanaka Murthy applies the finishing touches to a..." Getty Images (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 29 November 2021.
  12. ↑ Bengaluru, Staff Reporter (15 May 2021). "Kanaka Murthy passes away". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 29 November 2021.
  13. ↑ "Renowned sculptor Kanaka Murthy dies of COVID-19 in Bengaluru". The News Minute (in ఇంగ్లీష్). 13 May 2021. Retrieved 29 November 2021.
  14. ↑ Khandelwal, Priyasha (29 April 2019). "Celebrated Sculptor Kanaka Murthy Shares How She Made Her Way Into The Male-Dominated Field". Indian Women Blog - Stories of Indian Women (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 15 జూన్ 2021. Retrieved 29 November 2021.
  15. ↑ Jayaram, Suresh (23 January 2017). "What you see when you see: Kanakamurthy: A sculptor between tradition and modernity". Banaglore Mirror. Retrieved 2 December 2021.
  16. ↑ Harish, Rumi (22 May 2021). "How Kanaka Murthy chiselled a daring life". Deccan Herald (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 29 November 2021.
  17. ↑ "'People refused to believe in my talent since I am a woman': Sculptor Kanaka Murthy". The News Minute (in ఇంగ్లీష్). 20 May 2018. Retrieved 29 November 2021.
  18. ↑ V, Ram Rakshith. "A spirited sculptress". nsoj.in (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 12 June 2021. Retrieved 29 November 2021.
  19. ↑ Ahuja, Simran (15 May 2021). "Kanaka Murthy was a pioneer: Former UNESCO ambassador Chiranjiv Singh". The New Indian Express. Retrieved 29 November 2021.
  20. ↑ "Renowned sculptor Kanaka Murthy dies of COVID-19 in Bengaluru". The News Minute (in ఇంగ్లీష్). 13 May 2021. Retrieved 29 November 2021.
  21. ↑ Prasad, lPreeja (16 May 2018). "Female sculptor to release biography of her guru". The New Indian Express. Retrieved 2 December 2021.
  22. ↑ "Celebrated sculptor and Rajyotsava awardee Kanaka Murthy succumbs to Covid-19". Deccan Herald. Press Trust of India. 13 May 2021. Retrieved 2 December 2021.
  23. ↑ "Renowned sculptor Kanaka Murthy dies of COVID-19 in Bengaluru". The News Minute (in ఇంగ్లీష్). 13 May 2021. Retrieved 29 November 2021.
  24. ↑ "Sculptor Kanaka Murthy passes away". Star of Mysore (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 14 May 2021. Retrieved 29 November 2021.
  25. ↑ V, Ram Rakshith. "A spirited sculptress". nsoj.in (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 12 June 2021. Retrieved 29 November 2021.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=కనక_మూర్తి&oldid=4169154" నుండి వెలికితీశారు