భైరవుడు
భైరవ లేదా భైరవుడు (సంస్కృతం: भैरव, "Terrible" or "Frightful") [1] శివుని అవతారం.[2] హిందువులకు, బౌద్ధులకు పవిత్రమైన దేవుడు. భైరవుడు నేపాల్ దేశంలో ఒక ముఖ్యమైన దేవుడు.
| కాల భైరవుడు | |
|---|---|
 కుక్కతో భైరవుడు. | |
| Destruction (guard god) | |
| దేవనాగరి | भैरव (भैराद्य: in Nepal Bhasa) |
| సంప్రదాయభావం | Aspect of శివుడు |
| ఆయుధం | త్రిశూలం |
| వాహనం | కుక్క |
భైరవుడు నాగుల్ని చెవిపోగులుగా, దండలకు, కాలికి, యజ్ఞోపవీతంగా అలంకరించబడి ఉంటాడు. ఇతడు పులి చర్మాన్ని, ఎముకల్ని ధరిస్తాడు.[3] ఇతని వాహనం శునకం.
కాల భైరవుడు మనకి వివిధ క్షేత్రాలలో ఎనిమిది రకాలుగా కనిపిస్తారు.
హిందూ మతంలో
మార్చుపరమశివుని అవమానించిన బ్రహ్మదేవునిపై శివుడు ఆగ్రహానికి గురియై భైరవుడిని సృష్టించి బ్రహ్మ దేవుని తలని ఖండించమని ఆదేశిస్తాడు. వేంటనే భైరవుడు శివుడని అవమానించిన బ్రహ్మదేవుని ఐదు శిరస్సులలో ఒకదానిని ఖండిస్తాడు. అనంతరం బ్రహ్మహత్యా పాతకం నుంచి బయటపడటానికి శివుని అనుగ్రహం మేరకు బ్రహ్మ దేవుని కపాలమును చేతిలో పట్టుకుని అనేక ప్రాంతాలను దర్శిస్తూ ఎక్కడైతే ఆ కపాలం పడుతుందో అప్పుడు పాప ప్రక్షాళన అవుతుందని పరమశివుడు చెప్తాడు. చివరకు ఆ కపాలం కాశీ నగరంలో పడటం వలన ఆ నగరాన్ని బ్రహ్మ కపాలం అని కూడా పిలుస్తారు.
త్రికా వ్యవస్థ
మార్చుత్రికా, కాశ్మీరీ శైవ మతం సంపూర్ణ వాస్తవికతను (పరా బ్రాహ్మణం) భైరవగా పేర్కొంది. విజ్ఞాన భైరవ తంత్రం త్రికా వ్యవస్థ కీలక తంత్ర గ్రంథం. భైరవ దేవుడు, అతని భార్య భైరవి మధ్య ఒక ఉపన్యాసం వలె ఇది క్లుప్తంగా 112 తాంత్రిక ధ్యాన పద్ధతులు లేదా కేంద్రీకృత పద్ధతులు (ధారణ) అందిస్తుంది.[4]
బౌద్ధమతంలో
మార్చు
బౌద్ధమతం కూడా భైరవ (టిబెటన్: 'జిగ్స్ బైడ్; చైనీస్: బువే) ను దేవతగా, ధర్మపాలుడు లేదా ధర్మ రక్షకుడిగా స్వీకరించింది. భైరవునికి హేరుకలు, వజ్రభైరవ, మహాకాల, యమంతక అని పలు బౌద్ధ రూపాలు ఉన్నాయి. టిబెటన్ బౌద్ధమతంలో భైరవుడిని తాంత్రిక ధ్యాన దేవుడిగా పరిగణిస్తారు. వారికి వారి స్వంత బౌద్ధ తంత్రాలు, వజ్రభైరవ తంత్రాలు కూడా ఉన్నాయి. టిబెటన్ సంప్రదాయం ప్రకారం, ఈ తంత్రాలు 10వ శతాబ్దంలో ఒడ్డియానాలో లలితవజ్రకు వెల్లడయ్యాయి.[5]
ఆరాధన
మార్చు
భైరవ దేవాలయాలు లేదా దేవాలయాలు చాలా జ్యోతిర్లింగ దేవాలయాలలో లేదా సమీపంలో ఉన్నాయి. కాశీ విశ్వనాథ ఆలయం, వారణాసి, ఉజ్జయిని కాల భైరవ ఆలయంతో సహా భారతదేశం అంతటా శివునికి అంకితం చేయబడిన పవిత్రమైన పన్నెండు మందిరాలు కూడా ఉన్నాయి. పాతాళ భైరవ్, విక్రాంత్ భైరవ్ పుణ్యక్షేత్రాలు ఉజ్జయినిలో కూడా ఉన్నాయి.[6]
ఆచారాలు
మార్చుభైరవ అష్టమి, కాల భైరవుడు భూమిపై కనిపించిన రోజు జ్ఞాపకార్థం, హిందూ క్యాలెండర్ మార్గశీర్ష మాసంలోని కృష్ణ పక్ష అష్టమి నాడు జరుపుకుంటారు. ఇది ప్రత్యేక ప్రార్థనలు, ఆచారాలతో నిండిన రోజు. [7]
సంకేతాల అద్యయనము
మార్చు భైరవ చెవిపోగులు, కంకణాలు, చీలమండలు, పవిత్రమైన దారం (యజ్ఞోపవీత) వంటి వక్రీకృత సర్పాలతో అలంకరించబడినట్లుగా చిత్రీకరించబడింది. అతను పులి చర్మాన్ని, మానవ ఎముకలతో కూడిన వస్త్రాన్ని ధరించాడు. భైరవుడికి ఎనిమిది స్వరూపాలు ఉన్నాయి అంటే అష్ట భైరవ:[8]
- అసితాంగ భైరవ
- రురు భైరవ
- చండ భైరవ
- క్రోధ భైరవ
- ఉన్మత్త భైరవ
- కపాల భైరవ
- భీషణ భైరవ
- సంహార భైరవ
దేవాలయాలు
మార్చు
భైరవ నెవార్ల ముఖ్యమైన దేవత. నెవార్స్ అన్ని సాంప్రదాయ స్థావరాలలో కనీసం ఒక భైరవ దేవాలయం ఉంటుంది. నేపాల్‌లోని చాలా భైరవ దేవాలయాలు నెవార్ పూజారులచే నిర్వహించబడుతున్నాయి. ఖాట్మండు లోయలో అనేక భైరవ దేవాలయాలు ఉన్నాయి.[9]
మూలాలు
మార్చు- ↑ For भैरव as one of the eight forms of Shiva, and translation of the adjectival form as "terrible" or "frightful" see: Apte, p. 727, left column.
- ↑ For Bhairava form as associated with terror see: Kramrisch, p. 471.
- ↑ Bhairava statuette Archived 2011-01-30 at the Wayback Machine in copper from 15th-16th century Nepal, in collection of Smithsonian Institution. Accessed August 11, 2007.
- ↑ Gopal, Madan (1990). K.S. Gautam (ed.). India through the ages. Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. p. 76.
- ↑ Davidson, Ronald M. Indian Esoteric Buddhism: A Social History of the Tantric Movement, p. 211.
- ↑ John Whalen-Bridge; Gary Storhoff (2009). Emergence of Buddhist American Literature, The. State University of New York Press. p. 170. ISBN 978-1-4384-2659-4.
- ↑ Chalier-Visuvalingam, Elizabeth. “Bhairava’s Royal Brahmanicide: The Problem of the Mahābrāhmaṇa.” In Criminal Gods and Demon Devotees: Essays on the Guardians of Popular Hinduism. Edited by Alf Hiltebeitel, 157–229. Albany: State University of New York Press, 1989
- ↑ The Śiva Purana, Śatarudra Samhita, chapter-8, The Śiva Purana, part-III, (English translation), Motilal banarsidass Publishers Private Limited, Delhi, edition (reprint)-2002, p.1097-1103.
- ↑ Hiltebeitel, Alf, ed. Criminal Gods and Demon Devotees: Essays on the Guardians of Popular Hinduism. Albany: State University of New York Press, 1989