యాద్గిర్
యాద్గిర్ లేదా యాదగిరి (ఆంగ్లం:Yadagiri లేదా Yadgir) భారతదేశం లోని కర్ణాటక రాష్ట్రంలో యాద్గిరి జిల్లాలో ఒక నగరం, పరిపాలనా జిల్లా కేంద్రం. అలాగే ఇది జిల్లాలోని మూడు తాలూకాలలో ఒకటైన పరిపాలనా కేంద్రం కూడా.
యాదగిరి Yadagiri Yadgir, యాద్గిర్ | |
|---|---|
  యాదగిరి Yadagiri Yadgir, యాద్గిర్ భారతదేశం కర్ణాటక రాష్ట్రం | |
| Coordinates: 16°46′N 77°08′E / 16.77°N 77.13°E | |
| దేశం |  భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | కర్ణాటక |
| భారతదేశం కర్ణాటక రాష్ట్రం | హైదరాబాద్ కర్ణాటక (ಕಲ್ಯಾಣ ಕನಾಽಟಕ) |
| జిల్లా | యాద్గిర్ జిల్లా |
| విస్తీర్ణం | |
| • Total | 5.6 కి.మీ2 (2.2 చ. మై) |
| Elevation | 389 మీ (1,276 అ.) |
| జనాభా (2011)[1] | |
| • Total | 74,294 |
| • జనసాంద్రత | 10,500.36/కి.మీ2 (27,195.8/చ. మై.) |
| భాషలు | |
| • ప్రాంతం | కన్నడ |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| పిన్‌కోడ్ | 585201 / 585202 |
| Telephone code | 08473 |
| Vehicle registration | KA-33 |
| Website | www.yadgircity.mrc.gov.in |
భౌగోళికం
మార్చుఈ యాదగిరి పట్టణంలో భీముడు నది 5.6 కి.మీ. పట్టణం మద్య గుండా ప్రవహిస్తుంది.[2]
అవలోకనం
మార్చుయాదగిరిని పూర్వం యేటగిరి అని కూడా పిలిచేవారు.[3] అనేక చారిత్రక కట్టడాలతో నిండి ఉంది. మూడు వరుసల కోటలతో కొండ కోట ఉంది. కొండ పైన మూడు పురాతన దేవాలయాలు, మధ్యయుగ మసీదులు, బావులు ఉన్నాయి. ఒక చెరువు, పట్టణం నడిబొడ్డున ఉంది.[4]
జనాభా
మార్చు2011 లో, యాదగిరి జనాభా 1,172,985, వీరిలో పురుషులు 591,104, మహిళలు 581,881. 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, యాదగిరి జనాభా 956,180, వీరిలో పురుషులు 482,347, 473,933 స్త్రీలు. యాదగిరి జిల్లా జనాభా కర్ణాటక జనాభాలో 1.92 శాతం. 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, యాదగిరి జిల్లాలో ఈ సంఖ్య 1.81 శాతంగా ఉంది.
2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జనాభాతో పోలిస్తే జనాభాలో 22.67 శాతం మార్పు ఉంది. 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, 1991 తో పోలిస్తే యాదగిరి జిల్లా జనాభాకు 20.12 శాతం పెరిగింది.
ఇండియా 2011 విడుదల చేసిన ప్రారంభ తాత్కాలిక సమాచారం ప్రకారం 2011 లో యాదగిరి జిల్లా సాంద్రత ఒక కి.మీ.కి 224 మంది. 2001 లో, యాదగిరి జిల్లా సాంద్రత కి.మీ.కి 183 మంది. యాదగిరి జిల్లా 5,225 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణంలో ఉంది.[5]
2011 లో యాదగిరి సగటు అక్షరాస్యత 52.36 కాగా, 2001 లో 39.90 గా ఉంది. పురుష, స్త్రీ అక్షరాస్యత వరుసగా 63.33, 41.31. 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఇదే గణాంకాలు 51.35 28.32 వద్ద ఉన్నాయి. యాదగిరి జిల్లాలో మొత్తం అక్షరాస్యుల సంఖ్య 516,940, వీరిలో పురుషులు, మహిళలు వరుసగా 313,797, 203,143 మంది ఉన్నారు.
సంస్కృతి, మతం
మార్చుయాదగిరిలో, అనేక ఆధ్యాత్మిక ప్రదేశాలు ఉన్నాయి, ఉదా., మయల్లాపూర్ మల్లయ్య. షోరపూర్ తాలూకాలోని టింతనిలోని శ్రీ క్షేత్ర మౌనేశ్వర ఆలయం ప్రతి సంవత్సరం లక్ష మందికి పైగా భక్తులను ఆకర్షిస్తుంది. గుర్మిత్‌కల్‌లో మాతా మణికేశ్వరి ఆలయం ఉంది. సోహా సర్మాస్ట్ దుర్గా షాహపూర్ తాలూకాలోని సాగర్ గ్రామంలో ఉంది. దుర్గా యూరస్లో వేలాది మంది ఆరాధించే దేవత. దర్గా షా జీవన్ షా యాదగిరిలోని గుంజ్ ప్రాంతానికి సమీపంలో ఉంది.
నీటిపారుదల
మార్చుజిల్లాలో వ్యవసాయం ప్రధానంగా వర్షాధారంగా ఉంటుంది. విత్తిన నికర ప్రాంతానికి సాగునీటి నికర ప్రాంతం 38%, ఇది రాష్ట్ర సగటు 24% కంటే ఎక్కువ. కృష్ణ, భీముడు, ధోని నదులు జిల్లా గుండా ప్రవహిస్తున్నాయి. జిల్లాలోని నీటిపారుదల ప్రాజెక్టులు హట్టికుని సౌదగర్. జిల్లాలో 36 బారి ఎత్తిపోతల నీటి పారుదల సౌకర్యాలు, 445 చిన్న నీటి పారుదల సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
చరిత్ర
మార్చుఈ పట్టణం 10 నుండి 12 వ శతాబ్దం వరకు పశ్చిమ చాళుక్యుల సామ్రాజ్యంలో భాగం. యాదగిరి చారిత్రాత్మకంగా యేటగిరి [3] అనే పేరు దాని ప్రారంభ మధ్యయుగ పాలకులైన 'యాదవులు' నుండి వచ్చింది. వారి స్థాపనలు ఒక కొండపై ఉన్నాయి. కన్నడలో 'గిరి' అంటే కొండ. నగరం ప్రధాన ఆర్థిక అభివృద్ధి షోరపూర్ రాజ్యానికి బ్రిటిష్ పాలకుని ఆధ్వర్యంలో జరిగింది.
రవాణా
మార్చుయాదగిరిని రహదారి రైలు మార్గం ద్వారా అనుసంధానించారు.
- రైల్వే
యాదగిరిలో బ్రాడ్ గేజ్ రైల్వే స్టేషన్, యాద్గిర్ రైల్వే స్టేషన్ [6] ఉంది ముంబై చెన్నై మధ్య ఉంది. ఇది గుంటకల్ డివిజన్ పరిధిలోని దక్షిణ మధ్య రైల్వే పరిధిలోకి వస్తుంది. ఈ నగరం గుల్బర్గా, 78 తో అనుసంధానించబడి ఉంది కి.మీ. రైలు 84 ద్వారా కి.మీ. రహదారి ద్వారా దూరంగా. రాయచూర్ నుండి, దాని దూరం 81 కి.మీ. ఇది గుల్బర్గా రాయచూర్ అనే రెండు జిల్లాల మధ్య ఉంది.;[7] త్రోవ
రాష్ట్ర రహదారి 15 నగరం గుండా బీజాపూర్ హైదరాబాద్లను కలుపుతుంది. నగరానికి బస్సుల ద్వారా సౌకర్యాలు ముఖ్యమైన నగరాలు బెంగళూరు, హుబ్బళ్లీ గుర్తింపు పొందింది, ధార్వాడ్, బెలగావి, శిరాసి, కర్ణాటక, హోస్పేట, గోవాలో వాస్కోడిగామా, హైదరాబాద్, బళ్లారి, రాయచూర్కు ఉన్నాయి.[8]
పరిశ్రమ
మార్చుయాదగిరి సహజ వనరులతో నిండి ఉంది. కృష్ణుడు, భీముడు అనే రెండు నదులు యాదగిరి పట్టణం గుండా ప్రవహిస్తున్నాయి. పారిశ్రామికీకరణకు చాలా అవకాశాలు ఉన్నాయి. హిరేతుంకుర్ గ్రామానికి సమీపంలో చక్కెర కర్మాగారం ఇంధన కర్మాగారం "కోర్ గ్రీన్" స్థాపించబడ్డాయి.[9] ఇటీవల, గోగి బెల్ట్‌లో గొప్ప యురేనియం నిక్షేపాలు కనుగొనబడ్డాయి, షాహిపూర్ తాలూకాలోని గోగి, ఉక్కినల్ & దర్శనాపూర్ గ్రామాలు సూరపూర్ తాలూకాలోని తింతిని ఇతర ప్రదేశాలను కలిగి ఉంది. ఇక్కడ యురేనియం తవ్విన శుద్ధి చేయబడింది. రక్షణ విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగించబడుతుంది.
ఇవీ చూడండి
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=666255
- ↑ "Population of Corporation/CMC/TMC/TP: Population 2001 Census". Directorate of Municipal Administration, Government of Karnataka. Archived from the original on 10 April 2009.
- ↑ 3.0 3.1 "A strong hold on the past". Retrieved 2011-01-07.
- ↑ Naraboli, Ravikumar (2016-06-05). "Lumbini Park in Yadgir is a picture of neglect". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2019-12-10.
- ↑ http://www.census2011.co.in/census/district/270-yadgir.html
- ↑ "Yadgir District Map Showing Railway Line". Yadgir District. Archived from the original on 2013-02-06. Retrieved 2020-12-22.
- ↑ "Yadgir railway station plays it cool". www.thehindu.com. Retrieved 8 October 2017.
- ↑ "NEKRTC Yadgir Division". www.nekrtc.com. Archived from the original on 8 అక్టోబరు 2017. Retrieved 8 October 2017.
- ↑ Srinivas Sirnoorkar (13 May 2010). "India's third uranium mining unit at Gogi". Deccan Herald.
బాహ్య లింకులు
మార్చు- యాద్గిర్ సిటీ మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ Archived 2016-02-25 at the Wayback Machine