వెల్గొండ (బుగ్గారం)
వెల్గొండ, తెలంగాణ రాష్ట్రం, జగిత్యాల జిల్లా, బుగ్గారం మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బుగ్గారం నుండి 9 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన జగిత్యాల నుండి 25 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత కరీంనగర్ జిల్లా లోని ధర్మపురి మండలంలో ఉండేది. పునర్వ్యవస్థీకరణలో దీన్ని కొత్తగా ఏర్పాటు చేసిన బుగ్గారం మండలం లోకి చేర్చారు. [1]
| వెల్గొండ | |
| — రెవెన్యూ గ్రామం — | |
  వెల్గొండ |
|
| అక్షాంశరేఖాంశాలు: 18°53′48″N 79°03′19″E / 18.896570°N 79.055234°E | |
|---|---|
| రాష్ట్రం | తెలంగాణ |
| జిల్లా | జగిత్యాల |
| మండలం | బుగ్గారం |
| ప్రభుత్వం | |
| - సర్పంచి | గాదె తిరుపతి |
| జనాభా (2011) | |
| - మొత్తం | 3,079 |
| - పురుషుల సంఖ్య | 1,449 |
| - స్త్రీల సంఖ్య | 1,630 |
| - గృహాల సంఖ్య | 741 |
| పిన్ కోడ్ | |
| ఎస్.టి.డి కోడ్ | |
జనాభా గణాంకాలు
మార్చు2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 741 ఇళ్లతో, 3079 జనాభాతో 987 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1449, ఆడవారి సంఖ్య 1630. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 458 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 571702[2].పిన్ కోడ్: 505425.
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి బుగ్గారంలో ఉంది. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల ధర్మపురిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల జగిత్యాలలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల కరీంనగర్ లోను, పాలీటెక్నిక్ పొలసలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం జగిత్యాలలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల కరీంనగర్ లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చువెల్గొండలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్యశాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చుగ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుమురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చువెల్గొండలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చువెల్గొండలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 286 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 20 హెక్టార్లు
- శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 60 హెక్టార్లు
- తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 21 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 151 హెక్టార్లు
- సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 57 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 242 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 150 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 113 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 335 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చువెల్గొండలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- కాలువలు: 184 హెక్టార్లు
- బావులు/బోరు బావులు: 66 హెక్టార్లు
- చెరువులు: 85 హెక్టార్లు
గ్రామంలో ఉన్న చెరువులు
మార్చు1.బోల్‌ చెరువు
2.పచ్చల్‌ చెరువు
ఉత్పత్తి
మార్చువెల్గొండలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మార్చుపారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు
మార్చుబీడీలు
ఆలయాలు
మార్చుగ్రామంలో దైవభక్తి కలిగిన వారు అధిక సంఖ్యలో ఉన్నారు. దానికి తగ్గట్టుగానే వెల్గొండలో ఆలయాల సంఖ్య కూడా ఉంది.
1.హనుమాన్‌ టెంపుల్‌ (వెల్గొండ- నేరెళ్ల షార్ట్‌ కట్‌ రోడ్‌లో)
2.తూర్పు వాడకట్టుకు చెందిన హనుమాన్‌ గుడి, రామాలయం
3.సాయి బాబ గుడి, లక్ష్మి నర్సింహ స్వామి ఆలయ ప్రాంగణాలు
4.పెరుక పల్లె హనుమాన్‌ టెంపుల్‌
5.పెద్దమ్మ గుడి, పాండవుల గుడి
6.బొంబాయి పోచమ్మ తల్లి గుడి
7.ముత్యాల పోచమ్మ తల్లి ఆలయం
8.బొడ్డు పోచమ్మ తల్లి దేవాలయం
ప్రధానంగా జరిగే పండుగలు
మార్చు1.వెల్గొండ గ్రామంలో బతుకమ్మ, దసరా వేడుకలు అంబరాన్ని అంటుతాయి. బతుకమ్మ పండుగ సమయంలో మహిళలు సంప్రదాయ వస్త్రాలను ధరించి, రంగు రుంగుల పూలతో బతుకమ్మలను పేరిస్తారు. సద్దుల బతుకమ్మ రోజు పచ్చల్‌ చెరువులో బతుకమ్మను నిమర్జనం చేస్తారు.
2.దసరాను వెల్గొండలో రెండు చోట్ల నిర్వహిస్తారు. పూర్వం గూండ్ల పల్లెపై జమ్మి చెట్టును నాటి, ఊరు ఊరంతా కలిసి డప్పు సప్పుళ్ల, డీజే సందడి మధ్య సాయంత్రం వేళల్లో జమ్మి దగ్గరికి వెళ్లి పూజలు చేసేవారు. కొంత కాలం నుంచి గూండ్ల పల్లెతో పాటు, మున్నూరు కాపు భవనం ముందు కూడా జమ్మికి పూజ చేస్తున్నారు.
3.హనుమాన్‌ దేవాలయాల వద్ద ప్రతి సంవత్సరం ఘనంగా హనుమాన్‌ జయంతి వేడుకలను నిర్వహించి, ఆంజనేయ స్వామి భక్తులు అన్నదాన కార్యక్రమాన్ని నిర్వహిస్తారు. పలు సందర్భాల్లో గ్రామ సంకీర్తనను కూడా చేపడుతారు.
4.ప్రతి శ్రీరామ నవమికి రామాలయంలో సీతారాముల కల్యాణం కమనీయంగా జరిపిస్తారు. దీని కోసం గ్రామస్థులు పెద్ద ఎత్తున చందాలు వేసుకుంటారు.
5.ప్రతి సంవత్సరం సాయి బాబా ఆలయం వద్ద వార్షికోత్సవ వేడుకలను నిర్వహిస్తారు. ఈ సందర్భంగా ప్రత్యేక పూజలు చేసి, అన్నదాన కార్యక్రమాన్ని నిర్వహిస్తారు. సాయంత్రం వేళల్లో నిర్వహించే శావా ఊరేగింపు గ్రామస్థులను ఆకట్టుకుంటుంది.
6.గ్రామంలో పీర్ల పండుగను కుల మతాలకు అతీతంగా జరుపుకుంటారు. పీర్లు నిలబెట్టినప్పటి నుంచి ఆసక్తి కలిగిన గ్రామస్థులు పెద్ద పులుల వేశాధారణలో సందడి చేస్తారు. మొహర్రం రోజు గ్రామస్థులు కుడుకుల దండలు సమర్పించి పీర్లకు ప్రత్యేక పూజలు చేస్తారు. ఈ వేడుకల్లో అగ్ని గుండం ప్రవేశం కార్యక్రమం స్థానికులందరినీ ఆకట్టుకుంటుంది.
మూలాలు
మార్చు- ↑ "జగిత్యాల జిల్లా" (PDF). తెలంగాణ గనుల శాఖ. Archived (PDF) from the original on 2022-01-06. Retrieved 2021-01-06.
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".