దేవనకొండ
దేవనకొండ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని కర్నూలు జిల్లా, దేవనకొండ మండలం లోని గ్రామం. దేవనకోండ ప్రత్తికొండ నుండి 8 మైళ్ళ దూరంలో ఆగ్నేయాన ఉంది. ఇది సమీప పట్టణమైన యెమ్మిగనూరు నుండి 28 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2132 ఇళ్లతో, 10493 జనాభాతో 1757 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5351, ఆడవారి సంఖ్య 5142. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1989 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 230. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594200[2].ఈ ప్రాంతంలో ఎక్కువగా మెట్ట భూములు విస్తరించి ఉన్నాయి. కాబట్టి ఇక్కడ పూర్తిగా వర్షాధార వ్యవసాయం పైనే ప్రజలు ఆదారపడి జీవిస్తున్నారు. కొంత మంది సమీప కర్నూలు నగరంలో భవన నిర్మాణ రంగంలో ఉపాది పొందుతున్నారు. మరి కొంత మంది చిన్న చిన్న ఉద్యోగాలు చేస్తున్నారు.
దేవనకొండ | |
|---|---|
 | |
.svg)  దేవనకొండ | |
| అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 15°32′N 77°33′E / 15.533°N 77.550°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| జిల్లా | కర్నూలు |
| మండలం | దేవనకొండ |
| విస్తీర్ణం | 17.57 కి.మీ2 (6.78 చ. మై) |
| జనాభా (2011)[1] | 10,493 |
| • జనసాంద్రత | 600/కి.మీ2 (1,500/చ. మై.) |
| అదనపు జనాభాగణాంకాలు | |
| • పురుషులు | 5,351 |
| • స్త్రీలు | 5,142 |
| • లింగ నిష్పత్తి | 961 |
| • నివాసాలు | 2,132 |
| ప్రాంతపు కోడ్ | +91 ( ) |
| పిన్‌కోడ్ | 518465 |
| 2011 జనగణన కోడ్ | 594200 |
చరిత్ర
మార్చుపూర్యం ఇది పంచపాళ్యం తాలూకాలో భాగంగా ఉంది. ఇక్కడ కొండపై పాలేగార్లు నిర్మించిన రాతికోట శిథిలావస్థలో ఉంది. పాలేగార్ల కుటుంబం అంతరించిపోయింది.[3] పాలేగారు రహ్మాన్ నాయక బీజాపూర్ ప్రభుత్వం ఆధీనంలో వంద మంది సేవకులను నిర్వహించేవారు. అయితే నాసిర్ జంగ్ పాలనాకాలంలో ఇతని కుమారుడు ఏవో అల్లర్లు సృష్టించగా బంధించి తీసుకొని వెళ్ళి సున్తీ చేసి మతం మార్చి పంపించారు. ఆ తరువాత తిరుగుబాటు చేయగా 1768 నుండి 1786 వరకు బందీగా ఉన్నాడు.[4]
ప్రముఖ దేవాలయాలు
మార్చు- శివాలయం
- అయ్యప్పస్వామి దేవాలయం
- ఆంజనేయ స్వామి దేవాలయం
- మల్లికార్జునస్వామి దేవాలయం
- రామాలయం
విశేషాలు
మార్చుదేవనకొండలో ప్రతి సంవత్సరం దిగంబర దివానే (మూగి) తాత ఉరుసు మార్చి నెలలో ఘనంగా నిర్వహించబడుతుంది, ఈ సందర్భంగా జిల్లా స్థాయి వాలీ బాల్ క్రీడా పోటీలు నిర్వహించి గెలుపొందిన జట్లకు బహుమతులను అందజేస్తారు.
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల పత్తికొండలోను, పత్తికొండ లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు కర్నూలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చుదేవనకొండలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఆరుగురు పారా మెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారా మెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చుగ్రామంలో7 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఏడుగురు ఉన్నారు. 8 మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుగ్రామంలో భూగర్భ మురుగు నీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చుదేవనకొండలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.మండల కేంద్రముగా ఉన్న కూడా ఒక కేంద్ర బ్యాంక్ (SBI, CANARA, ANDHRA BANK, etc) కూడా లేదు. బ్యాంక్ సేవా కేంద్రాలు ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చుదేవనకొండలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 368 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 73 హెక్టార్లు
- శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 18 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 64 హెక్టార్లు
- సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 5 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 54 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 1171 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1145 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 87 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చుదేవనకొండలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- బావులు/బోరు బావులు: 87 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్చుదేవనకొండలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.ఈ ప్రాంతం చాలా కాలంగా దుర్బిక్ష పరిస్థితులను ఎదుర్కొంటోంది. భూగర్బ జలాలు తగ్గడము వల్ల 2011-2012 వ సంవత్సరములో వ్యవసాయ బోర్లలో చాలా వరకు నీరు రావడం లేదు దీంతో వ్యవసాయం పరిస్థితి అంత ఆశాజనకంగా లేదు, ఈ మధ్య కాలంలో ప్రభుత్వం చేపట్టిన హంద్రీనీవా పథకంపై ప్రజలు చాలా ఆశలు పెట్టుకున్నారు, అది పూర్తైతే భూగర్బ జలాలు మళ్ళీ పెరిగే అవకాశం ఉంది.
ప్రధాన పంటలు
మార్చువేరుశనగ, సజ్జ, పొద్దుతిరుగుడు, ఆముదం, ప్రత్తి, ఉల్లిగడ్డలు,
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 2011 ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జనగణన డేటా - గ్రామాలు దత్తాంశ సమితి (in ఇంగ్లీష్), భారత రిజిస్ట్రార్ జనరల్, జనగణన కమిషనరు కార్యాలయం, Wikidata Q42501043, archived from the original on 11 July 2017
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".
- ↑ Lists of the antiquarian remains in the presidency of Madras By Robert Sewell
- ↑ A manual of the Kurnool district in the presidency of Madras By Narahari Gopalakristnamah Chetty