దెందులూరు
దెందులూరు, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రములోని ఏలూరు జిల్లాకు చెందిన ఒక గ్రామం. ఇదే పేరుతో ఉన్న మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన ఏలూరు నుండి 8 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 3405 ఇళ్లతో, 11846 జనాభాతో 2857 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5923, ఆడవారి సంఖ్య 5923. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 3081 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 109. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 588462.[2] ఇక్కడ వరి ముఖ్యమైన పంట. మెరక పంటలు కూడా విరివిగా వేస్తారు. ఇది జిల్లా కేంద్రమైన ఏలూరు ప్రక్కనే ఉంది. "ఆశ్రమ మెడికల్ కాలేజి" ఈ వూరి వద్దనే ఉంది.
దెందులూరు | |
|---|---|
 | |
 | |
.svg)  దెందులూరు | |
| అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 16°48′N 81°9′E / 16.800°N 81.150°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| జిల్లా | ఏలూరు |
| మండలం | దెందులూరు |
| విస్తీర్ణం | 28.57 కి.మీ2 (11.03 చ. మై) |
| జనాభా (2011)[1] | 11,846 |
| • జనసాంద్రత | 410/కి.మీ2 (1,100/చ. మై.) |
| అదనపు జనాభాగణాంకాలు | |
| • పురుషులు | 5,923 |
| • స్త్రీలు | 5,923 |
| • లింగ నిష్పత్తి | 1,000 |
| • నివాసాలు | 3,405 |
| ప్రాంతపు కోడ్ | +91 ( ) |
| పిన్‌కోడ్ | 534432 |
| 2011 జనగణన కోడ్ | 588462 |
గణాంకాలు
మార్చు2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 11435. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 5834, మహిళల సంఖ్య 5601, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3108 ఉన్నాయి.
గ్రామం పేరు వెనుక చరిత్ర
మార్చుదెందులూరుకు పూర్వనామం ఱెన్దుళూర అని శాసనాల వల్ల తెలుస్తోంది. సా.శ. 506 నాటి ఱెన్దుళూర శాసనంలో ఈ గ్రామం పేరు ప్రస్తావనకు వస్తోంది. ఱెన్దుళూర అన్న పేరు క్రమంగా దెందులూరుగా మారినట్టు పరిశోధకులు, భాషాశాస్త్రవేత్తలు తేల్చారు.[3]
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు మూడు ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉంది. ఒక ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉంది. ఒక ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉంది. సమీప బాలబడి, సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఏలూరులో ఉంది.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చుదెందులూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. నాలుగు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. 8 మంది పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చునాలుగు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
మొటపర్తి శ్రీమంతుల దాతృత్వం
మార్చుఈ గ్రామానికి చెందిన పారిశ్రామికవేత్త కీ.శే మొటపర్తి వెంకటసుబ్బారావు, రామచంద్రాయమ్మ కుమారుడు వెంకటేశ్వరరావు దెందులూరులో సుమారు మూడు కోట్ల రుపాయలు విలువగల, రెండు అంతస్తులుతో 12 గదులుగల ఇల్లు, స్థలం ప్రభుత్వానికి ఉచితంగా ఇచ్చారు.ఈ ఇంటిని అనాథ పిల్లలకు వసతి గృహంగా ఉపయోగించుకునేందుకు సంబంధిత స్ర్తీ, శిశు సంక్షేమ శాఖకు రిజిస్ర్టేషన్‌ చేసి 2022 జనవరి 28 శనివారం నాడు ఏలూరు జిల్లా కలెక్టర్‌ ప్రసన్న వెంకటేశ్‌, ఏలూరు ఎంపీ కోటగిరి శ్రీధర్‌కు, కీ.శే మొటపర్తి వెంకటసుబ్బారావు భార్య రామచంద్రాయమ్మ, కుమారుడు వెంకటేశ్వరరావు అందజేశారు.అంతకుముందు సొంతూరు దెందులూరులోని పలు ప్రభుత్వ కార్యాలయాలకు, దేవాలయాలకు, విద్యా సంస్థలకు, మొటపర్తి కుటుంబం స్థలాలను ఇవ్వడంతో పాటు భవనాలను నిర్మించి ఇచ్చింది.[4]
ప్రముఖులు
మార్చు- అక్కినేని అన్నపూర్ణ -అక్కినేని నాగేశ్వరరావు భార్య
- పి.రమేష్ బాబు - రమేష్ హాస్పిటల్స్ అధినేత
- కె.బి. తిలక్ -కొల్లిపర బాలగంగాధర్ తిలక్ స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, దర్శకుడు, నిర్మాత.[5]
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుగ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చుదెందులూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చుదెందులూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 534 హెక్టార్లు
- సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 52 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 360 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 1909 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 412 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 1909 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చుదెందులూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- కాలువలు: 1262 హెక్టార్లు
- బావులు/బోరు బావులు: 541 హెక్టార్లు
- చెరువులు: 106 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్చుదెందులూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 2011 ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జనగణన డేటా - గ్రామాలు దత్తాంశ సమితి (in ఇంగ్లీష్), భారత రిజిస్ట్రార్ జనరల్, జనగణన కమిషనరు కార్యాలయం, Wikidata Q42501043, archived from the original on 11 July 2017
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".
- ↑ బదరీనాథ్, కానూరి (ఫిబ్రవరి 2012). "నాటి 'వేంగీ విషయం'లోని (నేటి ప.గో.జిల్లా) కొన్ని గ్రామ నామాలు-వివరణలు". సుపథ సాంస్కృతిక పత్రిక. 12 (2): 35.
- ↑ "దెందులూరు 'శ్రీమంతులు' | Dendulur 'Rich'". web.archive.org. 2023-01-31. Archived from the original on 2023-01-31. Retrieved 2023-01-31.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ Anupama Geetala Tilak, Vanam Jwala Narasimha Rao, Haasam Publications, Hyderabad, 2006.