చత్తీస్‌గఢ్ జానపద నృత్యాలు
చత్తీస్‌గఢ్ భారతదేశం లోని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతరాష్ట్రం,మధ్య భారతదేశంలో భూపరివేష్టిత ప్రాంతం. ఇది విస్తీర్ణం వారీగా భారతదేశంలోని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల జాబితా వారీగా తొమ్మిదవ అతిపెద్ద రాష్ట్రం],, దాదాపు 30 మిలియన్ల జనాభాతో, జనాభా ప్రకారం భారతదేశంలోని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల జాబితాప్రకారం పదిహేడవ అత్యధిక జనాభా కలిగినది [1]ఈ రాష్ట్రం లో పలు జానపద నృత్యరూపాలు వున్నవి. అందులో ఈ దిగువ పేర్కొన్న జానపద నృత్యాలు ప్రముఖమైనవి.
చత్తిస్ గడ్ లో ప్రాచర్యంలో వున్న జానపద నృత్యాలు
మార్చు1. డొమ్‌కాచ్
2. ఝుమైర్/జుమైర్
3. పైకీ నృత్యం
4. రౌత్ నాచా
డొమ్‌కాచ్
మార్చుడొమ్కాచ్ లేదా దమ్‌కాచ్ అనేది భారత దేశం లోని చత్తీస్‌గఢ్ బీహార్, జార్ఖండ్, మాధేష్ ల యొక్క జానపద నృత్యం.నేపాల్లో, మిథిలా ప్రాంతం, భోజ్‌పురి ప్రాంతాలలో ప్రదర్శించబడుతుంది.[2]ఉత్తర ప్రదేశ్లో, ఇది ఒక రకమైన పండుగ.[3] జార్ఖండ్‌లో,ఇది నాగ్‌పురి ప్రజల జానపద సంగీతం, జానపద నృత్యం.[4]వివాహ వేడుకల సమయంలో వరుడు, వరుడి కుటుంబాలలోని స్త్రీలు, పురుషులు ఈ నృత్యం చేస్తారు. వారు ఒకరికోకరు నడుము పట్టుకొని అర్ధ వృత్తాన్ని ఏర్పరుస్తారు. పాట యొక్క సాహిత్యం వ్యంగ్యంగా, ఆనందంతో నిండి ఉంటుంది.నాగ్‌పురి డొమ్‌కాచ్‌ను ఎఖారియా డోమ్‌కాచ్, దోహ్రీ డోమ్‌కాచ్, జుమ్తాగా విభజించారు.[5] ఈ నృత్యానికి డాంబ్రూ అనే సంగీత వాయిద్యం పేరు పెట్టారు. కార్తీక మాసంలో (అక్టోబర్-నవంబర్) దేవతాన్ తర్వాత వివాహ సీజన్‌లో నృత్యం ప్రారంభమవుతుంది, వర్షాకాలం ప్రారంభమైన ఆషాఢ మాసంలో (జూన్-జూలై) రథయాత్ర వరకు కొనసాగుతుంది.. [6][7]
ఝుమర్/ఝుమైర్ జానపద నృత్యం
మార్చు
ఝుమైర్ లేదా జుమర్ అనేది భారత రాష్ట్రాలు జార్ఖండ్, ఒడిశా, ఛత్తీస్‌గఢ్, అస్సాం నుండి వచ్చిన ఒక భారతీయ జానపద నృత్యం.బీహార్, పశ్చిమ బెంగాల్ లో కూడా వుంది.[8][9][10][11]ఇది నిజానికి ఛోటా నాగ్‌పూర్ పీఠభూమి లోని ఇండో-ఆర్యన్ జాతి సమూహాల(సదన్) ప్రజలు యొక్క జానపద నృత్యం అని తెలుస్తున్నది.[12] [13][14]ఈ వేడుకను ప్రధానంగా పంట కాలంలో నిర్వహిస్తారు.[15]మదల్(మందార్) ధోల్, నగర డ్రమ్(నగర), బాన్సురి సంగీత వాయిద్యాలు ఉపయోగించబడతాయి.[12]ఈ నృత్యం శైలి ప్రదర్శకులు వరుసగా నిలబడి చేతులు పట్టుకోవడం,ద్విపదలుపాడడం, వారిశరీరాలను ఊపడం, చేతులు చప్పట్లు కొట్టడం, అప్పుడప్పుడు కుప్పిచ్చి గెంతడంలాంటివి వంటివి ఉంటాయి.[16]
ఈ ఝుమైరి జనపద నృత్యం ప్రాంతాన్నినృత్య విధానం భిన్నంగా వున్నది.[17]
ఛోటానాగ్‌పూర్ ప్రాంతంలో ఝుమర్ పలురకాలు- రకాలు
మార్చు- ఖోర్తా ఝుమర్ [18]
- కూర్మాలి ఝుమర్[19]
- పాంచ్ పర్గార్నియా ఝుమర్
- నాగ్‌పురి ఝుమర్
- జననీ ఝుమర్
- మర్దానీ ఝుమర్
మర్దానీ ఝుమర్
మార్చుమర్దానీ ఝుమార్('మర్దానా ఝుమార్ కూడా అంటారు ) అనేది నాగ్‌పురి సంస్కృతిక సంగీతం, నృత్యం|నాగ్‌పురి]] జానపద నృత్యం జార్ఖండ్ ఛత్తీస్‌గఢ్, ఒడిశా లోని పురుషులు ప్రదర్శిస్తారు.. [20][21][22]ఇది జాతరలో పంట కోత తర్వాత నిర్వహిస్తారు.[23][24]పురుషులు ఘోంగ్రూ ధరిస్తారు, కత్తి, డాలు పట్టుకొని ఒకరి చేతిని ఒకరు పట్టుకుని వృత్తాకారంలో నృత్యం చేస్తారు. ఈ నృత్యంలో ఉపయోగించే సంగీత వాయిద్యాలు మదల్, నఖరే (నగర), ధక్ (వాయిద్యం), షెహ్నాయి లేదా బాన్సురి(బంసీ) ఉపయోగిస్తారు.నృత్య కదలిక పురుష శక్తిని ప్రతిబింబిస్తుంది.[25]కొన్నిసార్లు నక్ని అని పిలవబడే మహిళా నృత్యకారులు వారితో పాటు ఉంటారు. [26]
ఈ జానపద నృత్యంలో గణతి కెక్కిన జానపద కళాకారులు
- గోవింద్ శరణ్ లోహ్రా, జార్ఖండ్‌కు చెందిన జానపద కళాకారుడు
- ముకుంద్ నాయక్, జార్ఖండ్‌కు చెందిన జానపద కళాకారుడు
పైకీ/పైకా జానపద నృత్యం
మార్చుపైకి (పాయింకి, పైకా అని కూడా పిలుస్తారు) అనేది నాగ్‌పురియా ప్రజల|(సదాని) నాగ్‌పురి సంస్కృతికి చెందిన యుద్ధ జానపద నృత్యం జార్ఖండ్, ఛత్తీస్‌గఢ్, ఒడిశాలోని చోటానాగ్‌పూర్ పీఠభూమి ప్రాంతంలో వాడుకలో వుంది.[27] [28]నృత్యంలో, ప్రజలు ధోతీ, నెమలి ఈకలతో కూడిన తలపాగా ధరిస్తారు.వారు తమ కుడిచేతిలో కత్తిని,ఎడమచేతిలో కవచాన్ని పట్టుకొని నఖరే(నగర),ధక్ (వాయిద్యం),షెహ్నాయి, నఖరేహ్(నాగరా) సంగీత వాయిద్యాలకు అనుగుణంగా నృత్యం చేస్తారు.[29]ఇది పురుషులచే చేయబడుతుంది, పరాక్రమాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది. ఇది వివాహాలు, ఫంక్షన్లలో నిర్వహిస్తారు.[30][31]పైక్ లు మధ్యయుగ కాలంలో సైనికులు. [29][30] ఛోటానాగ్‌పూర్‌లో ఛోటానాగ్‌పూర్‌కి చెందిన నాగవంశీ(నాగ్వంశీ రాజవంశం) పాలనలో సైనికులుగా ఉండే రౌటియా(రౌతియా)కులం వారు దీనిని ప్రధానంగా నిర్వహిస్తారు.[27]దీనిని ప్రజలు ఖుంటి జిల్లా, ముండా, మయూర్‌భంజ్ జిల్లాలో కూడా చేస్తారు. [32][33]
రౌత్ నాచా జానపద నృత్యం(Raut Nacha)
మార్చు
రౌత్ నాచా అనేది రౌత్ (కులం) ప్రజలు చేసే నృత్యం, వారికి ఇది కృష్ణుని ఆరాధనకు చిహ్నం. వారు 'దేవ్ ఉద్ని ఏకాదశి' సమయంలో నృత్యం చేస్తారు. ఇది హిందూ పంచాంగం (క్యాలెండర్) ప్రకారం క్లుప్త విశ్రాంతి తర్వాత దేవతలు మేల్కొనే సమయం అని నమ్ముతారు. [34][35]
ఇవికూడా చదవండి
మార్చు- కేరళ జానపద నృత్యాలు
- కాశ్మీర్ జానపద నృత్యాలు
- సిక్కిం జానపద నృత్యాలు
- మేఘాలయ జానపద నృత్యాలు
- త్రిపుర జానపద నృత్యాలు
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Chhattisgarh Population 2020/2021". www.populationu.com. Retrieved 22 August 2021.
- ↑ "Domkach". Folklibrary.com. Archived from the original on 21 ఫిబ్రవరి 2019. Retrieved 18 December 2018.
- ↑ Rajesh Kumar; Om Prakash (30 November 2018). Language, Identity and Contemporary Society. Cambridge Scholars Publishing. p. 97. ISBN 978-1-5275-2267-1. Retrieved 18 December 2018.
- ↑ "Out of the Dark". democratic world.in.
- ↑ "Easrern Zonal Cultural Centre". Ezccindia.org. Retrieved 18 December 2018.
- ↑ Manish Ranjan (2022). Jharkhand General Knowledge 2022. Prabhat Prakashan. p. 4.9. ISBN 978-9354883002.
- ↑ Sanjay Krishna (2013). JHARKHAND KE PARVA-TYOHAR, MELE AUR PARYATAN STHAL. Prabhat Prakashan. p. 55. ISBN 978-9350485286.
- ↑ "Jhumar of the West Bengal highlands". INDIAN CULTURE (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-03-25.
- ↑ "Jhumur Song: a Geo – Environmental Analysis - Ignited Minds Journals". ignited.in (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 2022-10-07. Retrieved 2022-03-25.
- ↑ "Jhumur and Nachni in the Folk Songs of Purulia". hdl:10603/300904.
- ↑ Sinha, Manik Lal (1974). Jhumar of the West Bengal highlands. Sangeet Natak Akademi, New Delhi.
- ↑ 12.0 12.1 "Out of the Dark". democratic world.
- ↑ "talk on nagpuri folk music at ignca". daily Pioneer.
- ↑ Manish Ranjan (2022). JHARKHAND GENERAL KNOWLEDGE 2021. Prabhat Prakashan. ISBN 9789354883002.
- ↑ "अब नहीं दिखती फाग और झूमर नृत्य, खो रही है अपनी धाक". prabhatkhabar. 29 March 2021. Retrieved 6 April 2022.
- ↑ Gupta, Shobhna (2002). Dances of India (in ఇంగ్లీష్). Har-Anand Publications. ISBN 978-81-241-0866-6.
- ↑ Gupta, Shobhna (2002). Dances of India (in ఇంగ్లీష్). Har-Anand Publications. ISBN 978-81-241-0866-6.
- ↑ "करम महोत्सव में बोले विधायक लंबोदर महतो, भाषा व संस्कृति है झारखंड की मूल पहचान". prabhatkhabar. 17 September 2021. Retrieved 6 April 2022.
- ↑ "मनसा पूजा पर देवगांव में झूमर संध्या का आयोजन, संतोष व उर्मिला ने समां बांधा, झूमे दर्शक". lagatar. 20 September 2021. Archived from the original on 7 అక్టోబరు 2022. Retrieved 6 April 2022.
- ↑ Professor at Folklore Institute and African Studies and Adjunct Professor School of Music Ruth M Stone (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Taylor & Francis. pp. 371–. ISBN 978-0-8240-4946-1.
- ↑ Stephen Blum; Philip Vilas Bohlman; Daniel M. Neuman (1993). Ethnomusicology and Modern Music History. University of Illinois Press. pp. 224–. ISBN 978-0-252-06343-5.
- ↑ "Mardani Jhumar". Jharkhandculture. Retrieved 27 September 2022.
- ↑ Manish Ranjan (2022). Jharkhand General Knowledge 2022. Prabhat Prakashan. p. 4.10. ISBN 978-9354883002.
- ↑ "Nagpuri harvest songs and instrumental music – Maharashtra". 10 September 2022. Retrieved 24 September 2022.
- ↑ "Mardana Jhumar Dance in India". india9.com. Archived from the original on 2012-05-20. Retrieved 20 October 2018.
- ↑ {{citation |first=Carol M. |last=Babiracki |journal=Society for Ethnomusicology|title=Between Life History and Performance: Sundari Devi and the Art of Allusion |year=2008 |volume=52:1 |pages=1–5 |doi=10.2307/20174564 |jstor=20174564 |
- ↑ 27.0 27.1 "बख्तर साय मुंडल सिंह के बताए राह पर चलें". bhaskar. Retrieved 30 September 2022.
- ↑ Vinay Sinha. Jharkhand Digdarshan. Arihant Publications India limited. ISBN 978-9352032211. Retrieved 3 November 2022.
- ↑ 29.0 29.1 Ranjit Biswas (2020). "Military Technology of Medieval India -Special Emphasis on Prior of the Mughal Empire". academia.edu. Retrieved 30 September 2022.
- ↑ 30.0 30.1 "Folk Dances of Jharkhand – True Essence of Folk Culture". caleidoscope. Retrieved 30 September 2022.
- ↑ "आदिवासी नृत्य महोत्सव में झारखंड की गूंज, पाइका लोक नृत्य की शानदार प्रस्तुति". etvbharat. 28 December 2019. Retrieved 30 September 2022.
- ↑ "खूंटी : खूंटी की पाइका नृत्य का रूस ने माना था लोहा". livehindustan. 27 March 2022. Retrieved 30 September 2022.
- ↑ N, Eshani; y. "Paika Dance of the Munda Tribe" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-09-30.
- ↑ "Culture & Heritage | District DURG, Government of Chhattisgarh | India" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-11-21.
- ↑ Agrawal, Prof Vidya Singh, Ar Neeta Mishra, Ar Arpita Maji Das & Ar Smita (2021-04-28). An approach to better quality of life in villages of Chhattisgarh - "A case study of math village" (in ఇంగ్లీష్). Walnut Publication. ISBN 978-93-91145-47-7.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)