జనరంజక శాస్త్రము

జనరంజక శాస్త్రం (జనరంజక విజ్ఞానశాస్త్రం ) (ఆంగ్లం:popular science) సాధారణ ప్రేక్షకుల కోసం ఉద్దేశించిన విజ్ఞాన శాస్త్ర వివరణ. సైన్స్ జర్నలిజం ఇటీవలి శాస్త్రీయ పరిణామాలపై దృష్టి సారించినప్పటికీ, జనాదరణ పొందిన శాస్త్రం మరింత విస్తృతమైనది. దీనిని వృత్తిపరమైన విజ్ఞానశాస్త్ర జర్నలిస్టులు లేదా శాస్త్రవేత్తలు రాయవచ్చు. ఇది పుస్తకాలు, చలనచిత్రాలు, టెలివిజన్ డాక్యుమెంటరీలు, పత్రిక కథనాలు, వెబ్ పేజీలతో సహా అనేక రూపాల్లో ప్రదర్శించబడుతుంది.

జనరంజక విజ్ఞాన శాస్త్ర పుస్తకానికి ఒక ఉదాహరణ - నిత్యజీవితంలో భౌతికశాస్త్రం

పాత్ర

జనరంజక శాస్త్రం అనేది శాస్త్రీయ పరిశోధనల యొక్క వృత్తిపరమైన మాధ్యమంగా శాస్త్రీయ సాహిత్యానికి మధ్య వారధి. ఇది ప్రజాదరణ పొందిన రాజకీయ, సాంస్కృతిక ఉపన్యాసం. భాష యొక్క ప్రాప్యతను, విజ్ఞాన శాస్త్ర పద్ధతుల ఖచ్చితత్వాన్ని సంగ్రహించడం ఈ కళా ప్రక్రియ లక్ష్యం. ప్రసిద్ధ శాస్త్ర పుస్తకాలు, ప్రచురణలలో అనేక శాస్త్ర-సంబంధిత వివాదాలు చర్చించబడ్డాయి. జీవసంబంధమైన నిర్ణయాత్మకత, మేధస్సు యొక్క జీవసంబంధమైన అంశాలపై దీర్ఘకాల చర్చలు, ది మిస్మీజర్ ఆఫ్ మ్యాన్ , ది బెల్ కర్వ్ వంటి గుర్తింపు పొందిన పుస్తకాలలో ప్రచురించబడ్డాయి.

పరిశీలనలు, సిద్ధాంతాల ప్రామాణికత, పద్ధతుల వ్యవహారికమైన సమర్థత గురించి సహచరులకు తెలియజేయడం, ఒప్పించడం శాస్త్రీయ సాహిత్యం ముఖ్య ఉద్దేశ్యం. ప్రాచుర్యం పొందిన శాస్త్ర సమచారాన్ని, ఫలితాల ప్రాముఖ్యతను శాస్త్రీయంగా బయటి వ్యక్తులకు (కొన్నిసార్లు ఇతర రంగాలలోని శాస్త్రవేత్తలతో పాటు) తెలియజేయడానికి, ఒప్పించడానికి, ఫలితాలను పరిరక్షించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. జనాదరణ పొందిన విజ్ఞానం ప్రత్యేకత, సాధారణతను నొక్కి చెబుతుంది.

జనాదరణ పొందిన విజ్ఞాన సాహిత్యాన్ని శాస్త్రవేత్తలు కాని వారు వ్రాసే విషయంపై పరిమిత అవగాహన కలిగి ఉండవచ్చు. నిపుణులు కానివారు తప్పుదోవ పట్టించే ప్రసిద్ధ విజ్ఞాన శాస్త్రాన్ని గుర్తించడం కష్టమవుతుంది. ఇది నిజమైన శాస్త్రం, కల్పిత శాస్త్రాల మధ్య సరిహద్దులను కూడా అస్పష్టం చేస్తుంది. ఏదేమైనా, కొన్నిసార్లు మంచి శాస్త్రీయ నేపథ్యం, బలమైన సాంకేతిక కమ్యూనికేషన్ నైపుణ్యాలు కలిగిన వారు శాస్త్రవేత్తలు కానప్పటికీ మంచి జనాదరణ పొందిన విజ్ఞాన రచనలను చేస్తారు.

తెలుగులో విజ్ఞానశాస్త్ర ప్రచారకులు

అనాది నుంచి మేధో సంపత్తి గల గొప్ప వ్యక్తులు కొందరు నిరంతరం శ్రమించి, ప్రాణాలకు సైతం తెగించి, జీవితం ధారపోస్తూ వస్తున్నారు. తమ తరానికి, భావి తరాలకు కొత్తబాటలు వేస్తున్నారు. కొత్త ద్వారాలు తెరుస్తున్నారు. జ్ఞానాన్ని వెదజల్లి నాగరికత అభివృద్ధికి పాటు పడుతున్నారు. వీళ్ళే వివిధ రంగాలలో పనిచేస్తున్న శాస్త్రవేత్తలు, సైన్స్‌ రచయితలు. ఈ విధంగా శాస్త్రజ్ఞుడికీ, సామాన్యుడికీ మధ్య దూరాన్ని తగ్గిస్తూ వచ్చిన సుగమ విజ్ఞాన రచయితలు ఎంతోమంది ఉన్నారు.

• గోటేటి జోగిరాజు - వ్యవసాయ సంబంధిత పుస్తకాలు రచించాడు. 'పాడిపంటలు' అనే పత్రికకు సంపాదకత్వం వహించారు.
• 1947-50లలో ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయం విద్యార్థులు 'పరిశోధన' అనే పత్రిక నడిపారు. దానికి యం.ఎన్‌.శాస్త్రి ఆధ్వర్యం వహించాడు.
• 1950-58లలో గుంటూరుకు చెందిన రావి వెంకటాద్రి చాలా పుస్తకాలు రాశాడు.
• వసంతరావు వెంకటరావు పదార్థ విజ్ఞాన శాస్త్రాన్ని పద్యాల్లోనూ, పాటల్లోనూ కూర్చారు.
• ఎ వి యస్‌ రామారావు రాసిన ఖగోళశాస్త్ర గ్రంథానికి మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయం బహుమతి ప్రకటించింది.
• 1950లో విస్సా అప్పారావు అణుశక్తి మీద పుస్తకం రాశారు. నక్షత్రాల గురించి పిల్లల కోసం ఒక పుస్తకం రాశాడు.
• 1951-53లలో హరి ఆదిశేషువు, విద్యుత్‌ శక్తి, ఆప్లయిడ్‌ కెమిస్ట్రీ, ఖగోళ శాస్త్రం అనే పుస్తకాలు రాశాడు.
• మచిలీపట్నానికి చెందిన కంచి శేషగిరిరావు 'విద్యుత్తు' అనే పుస్తకం రాశాడు.
• 1957-60 ప్రాంతంలో గణిత శాస్త్రం మీద పుస్తకాన్ని భేతనభట్ల విశ్వనాథం రాశాడు.
• ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయంలో డా.జి. గోపాలరావు శాస్త్రీయ విషయాలపై ఉపన్యాసాలిస్తూ జన చైతన్యానికి దోహదం చేసేవాడు.
• నండూరి రామమోహనరావు సామాన్యుడికి సైన్సు విశేషాలు అందించాలన్న బాధ్యతను తనపై వేసుకుని ఎంతో విశిష్టమైన గ్రంథాలను రచించాడు.
• శ్రీపాద గోపాలకృష్ణమూర్తి 'అణువులు - నేడు - రేపూనూ' 'ఆధునిక విజ్ఞాన విజయములు' అనే రెండు పుస్తకాల్ని రాశాడు.
• ఆర్‌.వి.జి. సుందరరావు 'శాస్త్రము - విజ్ఞానము - నాగరికత' ను రాసాడు.
• నిత్యజీవితంలో భౌతిక శాస్త్రము, ప్రగతి ప్రచురణాలయం, మాస్కో ప్రచురించింది. దీనిలో వి.షెలా యెల్‌; ఎన్‌. రికోవ్‌ రష్యన్‌లో రాసిన జంతుశాస్త్రాన్ని డా. వుప్పల లక్ష్మణరావు అనువదించాడు.
• 'సైన్సు మేక్స్‌ సెన్స్‌ - రీచ్చీ కాల్డర్‌' పుస్తకాన్ని 'శాస్త్ర విజ్ఞానము - మానవ జీవితము' (1971) అనే పేరుతో అయ్యగారి వీరభద్రరావు అనువదించాడు.
• విస్సా అప్పారావు "విజ్ఞానం - విశేషాలు"( (1964) అనే శీర్షికతో ఒక పుస్తకాన్ని అనువదించాడు.
• ''అందరికీ అవశ్యమైన జీవశస్త్ర విజ్ఞానం'' (1960) డా.పి. దక్షిణామూర్తి అనువాదం చేసాడు.
• శాస్త్ర విజ్ఞానాన్ని జన సామాన్యానికి అందజేయాలన్న ఉత్సాహంతో రావూరి భరద్వాజ కూడా సులభ శైలిలో 'ప్లాస్టిక్‌ ప్రపంచం' (1966) వంటి ఎన్నో పుస్తకాలు రాశాడు.
• 1966లోనే డా|| గాలి బాలసుందరరావు 'వైటమినులు' రాసాడు.
• 1967లో ఆర్వీ, జమ్మి కోనేటిరావు వ్యాసాల్ని 'పుస్తక ప్రపంచం' మాస పత్రిక సీరియల్‌గా ప్రచురించింది. వీరిరువురూ జంతుశాస్త్ర విశేషాల్ని రాశారు.
• 'మైక్రోబో హంటర్స్‌' పాల్‌ డి క్రూఫ్‌ పుస్తకం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా గొప్పపేరు సంపాదించుకుంది. దానిని 'క్రిమి అన్వేషకులు' శీర్షికతో జమ్మి కోనేటిరావు తెలుగు చేశాడు.
• 1970లలో మనకు తెలిసిన విజ్ఞానం మన భాషలోనే రాసే లక్ష్యంగా, అమెరికా ఆంధ్రులు ప్రచురించిన అర్థసంవత్సర పత్రిక 'తెలుగు భాషా పత్రిక' కొన్ని సంచికలు వచ్చాయి. ఏప్రిల్‌ 1975: సంపుటి-5 విజ్ఞాన పత్రికగా వెలువడింది.
• తెలుగు అకాడమీ వారు 'తెలుగు' అనే వైజ్ఞానిక పత్రికను కొంతకాలం నడిపారు.
• డా.యం. సుబ్బారావు 'సైన్స్‌వాణి' అనే పత్రిక నిర్వహించాడు.
• మహీధర రామమోహనరావు సంపాదకత్వంలో కొంత కాలం వెలువడిన 'అవంతి' పత్రిక పేరు మార్చుకుని 'సైన్స్‌ ప్రపంచం'గా మరికొంత కాలం వెలువడింది.
• త్రిపురనేని రామస్వామి చౌదరి, తాపీ ధర్మారావు, కొడవటిగంటి కుటుంబరావు, నార్ల, గోరా, డా.కొవూర్‌ (అనువాదాలు) డా.మిత్ర, హేమలతా లవణం, నండూరి ప్రసాదరావు, రావిపూడి వెంకటాద్రి, ఈశ్వర ప్రభు మొదలైన రచయితల ఉపన్యాసాలు, రచనలు మూఢ నమ్మకాల్ని చేధించడంలో ఉపయోగపడ్డాయి.
• వృత్తిరీత్యా వైద్యుడయిన డా.జి. సమరం "సెక్స్‌ సైన్స్" జనాన్ని విశేషంగా ఆకర్షించింది. ఈయన మనస్తత్వ శాస్త్రం పైన కూడా వ్యాసాలు రాశాడు.
• డాక్టర్‌ వెంకటేశ్వర్లు, డాక్టర్‌ హరీష్‌ మొదలైన వారు వైద్య విషయాల మీద వ్యాసాలు రాశారు.
• డాక్టర్‌ విశ్వనాథ అరుణాచలం, కందుల నాగభూషణం గణిత శాస్త్రానికి సంబంధించిన వ్యాసాలు రాశారు.
• విజ్ఞాన విశేషాల్ని సి.వి. సర్వేశ్వర శర్మ చాలా కాలంగా వారం వారం రాస్తున్నాడు. కోనసీమ సైన్స్‌ అసోసియేషన్‌ స్థాపించి, ఉపన్యాసాలు, సెమినార్లు విరివిగా నిర్వహిస్తున్నాడు.
• ముద్దుకృష్ణ, యం.కె.రావు మొదలైనవారు సైన్స్‌ వ్యాసాలు రాశారు.

గ్రంథావళి

వికీమీడియా కామన్స్‌లో

Popular science

కి సంబంధించిన మీడియా ఉంది.

• McRae, Murdo William (editor). The Literature of Science: Perspectives on Popular Scientific Writing. The University of Georgia Press: Athens, 1993. ISBN 0-8203-1506-0