వర్ఘీస్ కురియన్
డాక్టరి వర్ఘీస్ కురియన్ ( 1921 నవంబరు 26 – 2012 సెప్టెంబరు 9) భారతదేశ ప్రముఖ సామాజిక వ్యాపారవేత్త, శ్వేత విప్లవ పితామహుడు.[2] భారతదేశం ప్రపంచ పాల ఉత్పత్తిలో మొదటి స్థానంలో ఉండటంలో ప్రముఖ పాత్ర పోషించాడు.ఆయన యొక్క "బిలియన్ లీటర్ ఐడియా" (ఆపరేషన్ ప్లడ్ - ప్రపంచంలో అతి పెద్ద వ్యవసాయాభివృద్ధి కార్తక్రమంగా నిలిచింది.[3] ఈ కార్యాచరణ భారతదేశంలో అత్యల్ప పాల ఉత్పత్తి నుండి అధిక పాల ఉత్పత్తి గల దేశంగా ప్రపంచంలో నిలిపింది. 1998 లో పాల ఉత్పత్తిలో అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలను అధిగమించేటట్లు భారత దేశాన్ని నిలిపాడు.[4] 2010-11 లో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 17 శాతం గ్లోబల్ అవుట్ పుట్ ను సాధించగలిగాడు. అనగా ప్రతి వ్యక్తికి 30 సంవత్సరాలలో రెట్టింపు పాల లభ్యత సాధించగలిగాడు.[5] పాడి పరిశ్రమ భారతదేశం యొక్క అతిపెద్ద స్వీయ నిరంతర పరిశ్రమ అయ్యింది.[6] అతను, తరువాత దేశం వంట నూనెల ఉత్పత్తిలో కూడా స్వయం ప్రతిపత్తి సాధించేందుకు ప్రయత్నించి, పాక్షికంగా విజయవంతం అయ్యారు.[7][8]
వర్గీస్ కురియన్ | |
|---|---|
.jpg) 2009లో లైఫ్ టైమ్ అచీవ్‌మెంట్ అవార్డును అందుకుంటున్న వర్ఘీస్ కురియన్ | |
| జననం | 1921 నవంబరు 26 |
| మరణం | 2012 సెప్టెంబరు 9 (వయసు 90) నదియాడ్, గుజరాత్, భారతదేశం |
| జాతీయత |  భారతీయుడు |
| ఇతర పేర్లు | "మిల్క్‌మేన్ ఆఫ్ ఇండియా" |
| విద్యాసంస్థ | మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయం మిషిగన్ స్టేట్ విశ్వవిద్యాలయం |
| వృత్తి | అమూల్ సంస్థ వ్యవస్థాపకుడు- Ex-Chairman GCMMF, NDDB, Institute of Rural Management Anand |
| సుపరిచితుడు/ సుపరిచితురాలు | భారత శ్వేత విప్లవ పితామహుడు[1] |
| జీవిత భాగస్వామి | మోలీ |
| పిల్లలు | నిర్మల కురియన్ |
| పురస్కారాలు | వరల్డ్ ఫుడ్ ప్రైజ్ (1989) పద్మ విభూషణ్ (1999) పద్మభూషణ్ (1966) పద్మశ్రీ (1965) రామన్ మెగసేసే పురస్కారం (1963) |
ఆయన 30 విశిష్ట సంస్థలను (AMUL, GCMMF, IRMA, NDDB వంటివి) స్థాపించి వాటిని రైతుల ద్వారా నిర్వహింపజేస్తూ అనేక మంది నిపుణులచే నడిపాడు. ఆయన గుజరాత్ కో-ఆపరేటివ్ మిల్క్ మార్కెటింగ్ ఫెడరేషన్ (GCMMF) కు వ్యవస్థాపక చైర్మన్ గా యున్నపుడు Amul (అమూల్) బ్రాండ్ ఉత్పత్తిని సృష్టించి విజయం సాధించాడు.బర్రె పాలతో అమూల్ పాలపొడి తయారీ ఆవిష్కరణ విజయంతో [9][10] ఆయనకు ఆవు పాలతో పాలపొడి తయారీని అనేక పాలఉత్పత్తులు తయారుచేసే దేశాలు వ్యతిరేకించాయి. ఆయన తయారు చేసిన అమూల్ డైరీ విజయం 1965 లో భారత ప్రధాని లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి చే ఆయనను "నేషనల్ డైరీ డెవలప్‌మెంట్ బోర్డు"కు వ్యవస్థాపక చైర్మన్ గా ఎంపిక చేయబడింది. అమూల్ యొక్క నకలు "ఆనంద్ మోడల్"ను దేశ వ్యాప్తంగా పరిచయం చేయబడింది.[3]
ఆయన 2006 నుండి 2011 వరకు అలహాబాదు విశ్వవిద్యాలయానికి మొదటి ఛాన్సలర్ గా సేవలందించారు.[11][12]
ప్రారంభ జీవితం, విద్య
మార్చుకురియన్ కేరళ లోనికాలికట్ లో నవంబరు 26 1921 న సిరియన్ క్రిస్టియన్ కుటుంబంలో జన్మించారు.[13][14] ఆయన తండ్రి కొచ్చిన్లో ఒక సివిల్ సర్జన్ గా ఉండేవారు.ఆయన 1940 లో మద్రాసులోని లయోలా కళాశాలలో భౌతిక శాస్త్రంలో పట్టభద్రులైనారు. తరువాత "కాలేజి ఆఫ్ ఇంజనీరింగ్, గుయిండీ" నుండి మెకానికల్ ఇంజనీరింగ్ లో పట్టభద్రులైనారు.[15] డిగ్రీ పూర్తి చేసిన తర్వాత ఆయన టాటా స్టీల్ టెక్నికల్ ఇనిస్టీట్యూట్, జమ్‌షెడ్పూర్ లో చేరారు. తరువాత ఆయన 1948 లో యునైటెడ్ స్టేట్స్ లోని "మిచిగాన్ స్టేట్ విశ్వవిద్యాలయం" నుండి మెకానికల్ ఇంజనీరింగ్లో మాస్టర్స్ డిగ్రీ పొందుటకు భారత దేశ స్కాలర్ షిప్ తో అమెరికాకు వెళ్ళారు.[16][17][18]
కురియన్ 1921 నవంబరు 26న కేరళలోని కోజికోడ్‌లో ఆంగ్లికన్ సిరియన్ క్రిస్టియన్ కుటుంబంలో సివిల్ సర్జన్ డాక్టర్. P. K. కురియన్ కొడుకుగా జన్మించాడు.[15][16] అతను కోయంబత్తూరు జిల్లాలో (ప్రస్తుతం ఈరోడ్ జిల్లా, తమిళనాడు) గోబిచెట్టిపాళయం, డైమండ్ జూబ్లీ హయ్యర్ సెకండరీ స్కూల్‌లో పాఠశాలకు హాజరయ్యాడు, అతని తండ్రి ప్రభుత్వ ఆసుపత్రిలో పనిచేస్తున్నాడు.[17] అతను 14 సంవత్సరాల వయస్సులో లయోలా కాలేజ్ (మద్రాస్ విశ్వవిద్యాలయం యొక్క అనుబంధ కళాశాల)లో చేరాడు, 1940లో భౌతిక శాస్త్రంలో పట్టభద్రుడయ్యాడు,[18], కాలేజ్ ఆఫ్ ఇంజినీరింగ్, గిండీ,[18][19] నుండి మెకానికల్ ఇంజనీరింగ్లో బ్యాచిలర్ డిగ్రీని పొందాడు. ] ఆ సమయంలో 1943లో మద్రాస్ విశ్వవిద్యాలయంలో కూడా భాగంగా ఉండేది.[20] అతని 22 సంవత్సరాల వయస్సులో అతని తండ్రి మరణించాడు. కొంతకాలం తర్వాత, అతని మామ-మామ చెరియన్ మత్తై, కురియన్ కుటుంబాన్ని తన రెక్కల క్రిందకు తీసుకుని త్రిచూర్‌లోని తన ఇంటికి తీసుకువచ్చాడు.[16] అతను ఇంజనీర్‌గా సైన్యంలో చేరాలని అనుకున్నాడు, కానీ అతని తల్లి టాటాస్‌లో డైరెక్టర్‌గా ఉన్న అతని మేనమామ సిఫారసు మేరకు జంషెడ్‌పూర్‌లోని టాటా స్టీల్ టెక్నికల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లో[18] చేరమని అతనిని ఒప్పించింది, అతను 1946లో పట్టభద్రుడయ్యాడు. అతను త్వరలో తన మేనమామ యొక్క సహచరులతో విడదీయాలనుకున్నాడు.[21]
కురియన్ వదిలి, భారత ప్రభుత్వం అందించే స్కాలర్‌షిప్ కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్నాడు, డెయిరీ ఇంజనీరింగ్ చదవడానికి ఎంచుకున్నాడు. అతని మేనమామ, ఆర్థిక మంత్రి జాన్ మత్తై అతనికి బెయిల్ ఇచ్చేందుకు నిరాకరించారు. అతను బెంగుళూరులోని ఇంపీరియల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ యానిమల్ హస్బెండరీకి పంపబడ్డాడు (ప్రస్తుతం, నేషనల్ డైరీ రీసెర్చ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్, సదరన్ స్టేషన్, బెంగళూరు) అక్కడ అతను ప్రభుత్వ స్కాలర్‌షిప్‌పై అమెరికాకు మిచిగాన్ స్టేట్ యూనివర్శిటీలో చదువుకోవడానికి పంపడానికి ముందు తొమ్మిది నెలలు గడిపాడు.[18] అతను 1948లో న్యూక్లియర్ ఫిజిక్స్‌లో మైనర్‌తో మెకానికల్ ఇంజనీరింగ్ (మెటలర్జీ)[18]లో మాస్టర్స్ డిగ్రీతో తిరిగి వచ్చాడు.[22][23][24]
తరువాత, అతను ఇలా అంటాడు, "నేను డెయిరీ ఇంజినీరింగ్ చదవడానికి పంపబడ్డాను (ప్రభుత్వ స్కాలర్‌షిప్ మాత్రమే మిగిలి ఉంది) నేను కొంచెం మోసం చేసాను,"[21], "మెటలర్జికల్ , న్యూక్లియర్ ఇంజనీరింగ్‌ను అభ్యసించాను. త్వరలో నా స్వతంత్ర దేశం ,, చాలా స్పష్టంగా చెప్పాలంటే, నాకు."[25] అప్పుడు పాడి పరిశ్రమ,, ఆస్ట్రేలియాకు, అతను అమూల్ డెయిరీని స్థాపించడం నేర్చుకున్నాడు.[26]
కెరీర్
మార్చుమలుపు
1949లో, కురియన్‌ను డెయిరీ విభాగంలో ఐదేళ్లు అధికారిగా సేవ చేసేందుకు, బొంబాయి ప్రావిన్స్ (తరువాత బొంబాయి రాష్ట్రం, ఇప్పుడు గుజరాత్ రాష్ట్రంలో భాగమైన) ఆనంద్‌లోని ప్రయోగాత్మక క్రీమరీకి భారత ప్రభుత్వం పంపింది. 18] అతను వారాంతాల్లో, పని నెపంతో బొంబాయి నగరానికి వెళుతూ గడిపాడు, 1946లో సమ్మె తర్వాత కలిసి తెచ్చిన రైతుల పాలను ప్రాసెస్ చేయడానికి అతని సహాయం కోరిన త్రిభువందాస్ పటేల్ యొక్క ఆదిమ పాల పరికరాలతో స్వచ్ఛందంగా టింకర్ చేశాడు. సమీపంలోని కైరా (ప్రస్తుతం ఖేడా)లో వారి పాలను కొనుగోలు చేయడానికి ఒక సహకార సంస్థ.
కురియన్ ప్రభుత్వ ఉద్యోగాన్ని మధ్యలోనే మానేసి ఆనంద్‌ను విడిచిపెట్టాలని నిర్ణయించుకున్నాడు, కానీ పటేల్ వారిని విడిచిపెట్టిన తర్వాత అతనితో కలిసి ఉండమని, అతని డెయిరీ కోఆపరేటివ్‌ను స్థాపించడంలో సహాయం చేయమని ఒప్పించాడు.[27][28] కురియన్ 1950 సంవత్సరంలో ఆనంద్‌లో డైరీ కోఆపరేటివ్, కైరా డిస్ట్రిక్ట్ కోఆపరేటివ్ మిల్క్ ప్రొడ్యూసర్స్ యూనియన్ లిమిటెడ్ (KDCMPUL) (అమూల్ డెయిరీగా ప్రసిద్ధి చెందింది)ని స్థాపించారు.[29]
డెయిరీ యొక్క పునాది, దాని నిర్మాణం ఫ్లష్ సీజన్‌లో (జంతువులు ఎక్కువ పాలను ఉత్పత్తి చేసినప్పుడు) మిగులు పాలు కొనుగోలుదారులను కనుగొనకపోవడంతో రైతులు పాల ఉత్పత్తిలో హెచ్చుతగ్గుల సమస్యను ఎదుర్కొన్నారు, సహాయం కోసం సహకారాన్ని ఆశ్రయించారు, అక్కడ మిగులును పాల పొడిగా మార్చాలనే ప్రతిపాదన చేయబడింది. అమెరికా నుండి వచ్చిన కురియన్ బ్యాచ్‌మేట్, డెయిరీ ఇంజనీర్ H. M. దాలయ, ఒక సందర్శన తర్వాత ఆనంద్ వద్దకు తిరిగి రావాలని అతను ఒప్పించాడు, అతను ఆవు పాల నుండి కాకుండా గేదె పాల నుండి స్కిమ్ మిల్క్ పౌడర్, కండెన్స్‌డ్ మిల్క్‌ను తయారు చేసే విధానాన్ని కనుగొన్నాడు.[10][11] భారతదేశంలో, గేదె పాలు సమృద్ధిగా లభించగా, ఆవు పాలు ఐరోపా‌లా కాకుండా కొరతగా ఉన్నాయి. ఈ కారణంగా, అముల్ పాల కోసం ప్రముఖ పోటీదారు అయిన నెస్లేతో, తరువాత పిల్లల ఆహారం కోసం గ్లాక్సోతో విజయవంతంగా పోటీ పడింది. తర్వాత డాక్టర్. G. H. విల్‌స్టర్ చేసిన పరిశోధన అమూల్‌లో గేదె పాల నుండి జున్ను ఉత్పత్తికి దారితీసింది.[30] ఖర్చులను తగ్గించుకోవడానికి, కురియన్ డెయిరీ సదుపాయానికి అనుబంధంగా ఉన్న క్యాప్టివ్ ప్యాకేజింగ్-టిన్ యూనిట్‌ను సేకరించారు.
అమూల్ గ్రామాలలో పాడి రైతులను ఏర్పాటు చేసింది, మధ్యవర్తులను తొలగించడం ద్వారా మార్కెట్‌లోని వినియోగదారులకు నేరుగా అనుసంధానం చేసింది, తక్కువ సీజన్‌లో కూడా వారికి స్థిరమైన, క్రమమైన ఆదాయాన్ని నిర్ధారించడం, పెద్ద మార్కెట్‌లోని వినియోగదారులకు పోటీ ధరలో మెరుగైన నాణ్యమైన ఉత్పత్తులను అందించడం. బాగా చదును చేయబడిన గ్రామం "మిల్క్ రోడ్లు", "చల్లని గొలుసులు" మీదుగా చేరుకోగల బొంబాయి నగరం.
రాజకీయ, సామాజిక పరిస్థితులు
కురియన్, అతని గురువు పటేల్‌కు కొంతమంది రాజకీయ నాయకులు, బ్యూరోక్రాట్‌లు [a] మద్దతు ఇచ్చారు, వారు తమ మార్గదర్శక సహకార నమూనాలో మెరిట్‌ను చూశారు: రైతులు ఉత్పత్తుల కోసం కలిసి పనిచేయడానికి ఇష్టపడతారు, సహకారానికి యజమానులుగా ఉన్నప్పుడు నిపుణులచే నాయకత్వం వహించడానికి ఇష్టపడతారు. పంట నష్టంతో బాధపడుతున్న రైతుల నుండి అన్యాయంగా భూమి పన్ను వసూలు చేయాలని నాయకులు చూసిన వలసరాజ్యాల శక్తి నుండి భారతదేశం రాజకీయ స్వాతంత్ర్యం పొందింది. ఆ పాలనలో అనేక కరువులు ఉన్నాయి, కాబట్టి నాయకులు జనాభా యొక్క ఆహార భద్రతపై ఆందోళన చెందారు. కొత్తగా స్వతంత్ర దేశంగా, దాని వినియోగ ఉత్పత్తులలో స్వయం సమృద్ధిని పొందాలనే కోరిక, దిగుమతులకు ప్రత్యామ్నాయంగా దేశీయ ఉత్పత్తి వైపు మొగ్గు చూపింది. అంతేకాకుండా, ఈ జాతీయవాద నాయకులు మూలధన ఆస్తుల ఏర్పాటు కంటే సామాజిక మూలధనాన్ని ఏర్పరచాలనే సోషలిస్ట్ ఆదర్శాలచే ప్రభావితమయ్యారు, వనరుల-నిబంధిత దేశంలో భారీ-ఉత్పత్తిని జనసామాన్యం ఉత్పత్తి చేసే గాంధీ తత్వశాస్త్రం విజయం సాధించింది. అదే సమయంలో, కొత్త ప్రభుత్వ విధానాలు ఆధునిక నిపుణుల నైపుణ్యాలు, అభ్యాసాలు, పరిశోధన, సాంకేతిక నైపుణ్యం, ప్రపంచంలోని ఇతర దేశాల నుండి సహాయానికి తెరవబడ్డాయి.
సహకార సంఘంలోని మొదటి రైతులు అందరూ పటేల్ యొక్క ప్రధాన కుల-సమూహానికి చెందినవారు, ఇది ఇతర కులాల నుండి రైతులు ఆసక్తి కనబరిచేందుకు, పాల్గొనడానికి ముందు వారందరినీ త్వరగా ఒకచోట చేర్చడానికి సహాయపడింది. స్వార్థ ప్రయోజనాలుగా వేళ్లూనుకున్న కులం, వర్గ వైరుధ్యాలను తొలగించడంపై నేరుగా దృష్టి సారించే బదులు, గ్రామ-సమాజంలోని అన్ని వర్గాల ఆర్థిక స్వీయ-ఆసక్తి తమ సహకారాన్ని పెంపొందించడానికి వారిని కలిసికట్టుగా ఉండేలా పటేల్ ఏకవచనంతో పనిచేశాడు.[31]
ఏకీకరణ
అమూల్ సహకార డైరీ వెంచర్ ప్రజాదరణ పొందింది. ప్రముఖులు, పరిశోధకులు, శిక్షణ పొందినవారు,[32], సామాన్య ప్రజలు ఆనంద్‌ను దాని గురించి మరింత తెలుసుకోవడానికి సందర్శిస్తారు. అంతకుముందు, మాజీ ప్రధాన మంత్రి జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ ఆసియాలోనే అతిపెద్దదైన అమూల్ ప్లాంట్‌ను ప్రారంభించేందుకు ఆనంద్‌ను సందర్శించారు, కురియన్ తన అద్భుతమైన పనిని ప్రశంసించారు.[33]
1956లో, కురియన్, వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రి ఆహ్వానం మేరకు స్విట్జర్లాండ్‌లోని నెస్లేను సందర్శించి, భారతీయ ఉత్పత్తి దిగుమతులను తగ్గించి, ఎక్కువ మంది భారతీయులను చేర్చుకోవాలని వారిని కోరాడు, అయితే ఘనీకృత పాలను తయారు చేయడం "స్థానికులకు వదిలివేయబడదు" అని వారు అతనికి చెప్పారు. . అతను భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చాడు, అమూల్ యొక్క ఘనీకృత పాల ఉత్పత్తి, మార్కెట్‌ను పెంచాడు; రెండేళ్ల తర్వాత దేశంలోకి కండెన్స్‌డ్ మిల్క్ దిగుమతిని ప్రభుత్వం నిషేధించింది. ముఖ్యంగా న్యూజిలాండ్ నుండి దిగుమతి చేసుకున్న వెన్న నుండి అమూల్ తీవ్రమైన పోటీని ఎదుర్కొంది. కురియన్‌ను విశ్వసించిన నెహ్రూ వెన్న దిగుమతులను తగ్గించుకున్నారు, కురియన్ వెన్న కొరతను తొలగించడానికి తన ఉత్పత్తిని మరింత పెంచుతామని హామీ ఇచ్చారు.[34] 1962 ఇండో-చైనా యుద్ధ సమయంలో, సైన్యానికి సామాగ్రి అందించడానికి ప్రభుత్వం కురియన్‌పై ఆధారపడింది. అతను తన పౌర మార్కెట్ నుండి వీటిని మళ్లించవలసి వచ్చింది. పోల్సన్ తన మార్కెట్ వాటాను చేజిక్కించుకోవడం ప్రారంభించినప్పుడు, యుద్ధ ప్రయత్నంలో భాగంగా పోల్సన్ ఉత్పత్తి మార్గాలను ప్రభుత్వం స్తంభింపజేసేలా కురియన్ నిర్ధారించాడు.[35]
దేశవ్యాప్తంగా, దేశవ్యాప్తంగా విస్తరిస్తోంది
6వ భారత ప్రధాని రాజీవ్ గాంధీ, 2వ భారత ప్రధాని లాల్ బహదూర్ శాస్త్రితో కలిసి వర్గీస్ కురియన్ ఇక్కడ కనిపించారు. 1965లో, ప్రధానమంత్రి లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి డెయిరీ ఆనంద్ పథకాన్ని దేశవ్యాప్తంగా పునరావృతం చేయాలని కురియన్‌కు బాధ్యతలు అప్పగించారు, దీని కోసం జాతీయ పాడిపరిశ్రమ అభివృద్ధి మండలి (NDDB)ని అతని షరతులపై స్థాపించబడింది, ఇది ప్రభుత్వ నియంత్రణ నుండి స్వతంత్రంగా ఉంటుంది, దీనిని ఇక్కడ ఏర్పాటు చేశారు. ఆనంద్, రాజధానులకు దూరంగా, రైతులకు దగ్గరగా ఉన్నారు.[36] కురియన్ రాజధాని నగరాల్లో కూర్చున్న రాజకీయ వర్గం, బ్యూరోక్రాట్‌ల మధ్య జోక్యం చేసుకోవడాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని, దానిని ముందుగా తెలియజేసారు.[37]
అతను సహాయం కోసం UNICEF వంటి దాతలతో చర్చలు జరిపాడు[38], భారతదేశం స్వయం సమృద్ధి సాధించాలనే అతని ఆదర్శానికి విరుద్ధంగా, తమ కంపెనీల కోసం "సాయాన్ని వాణిజ్యంగా మార్చాలని" అతను గ్రహించిన దేశాలలోని న్యూజిలాండ్ ప్రభుత్వం, లాబీలను ఎదుర్కొన్నాడు. అతను ఆ "పర్వతాలు , సరస్సుల"[b] అమ్మకం ద్వారా వచ్చిన ఆదాయాన్ని తన "బిలియన్-లీటర్ల ఆలోచన"గా భారతీయ మార్కెట్లలో పారవేసాడు, అధిక దిగుబడినిచ్చే దేశీయ పశువులను పట్టణ ప్రాంతాలకు తరలించడాన్ని ప్రోత్సహించడానికి, మిల్క్‌షెడ్‌లను ఏర్పాటు చేయడానికి, పెద్ద నగరాల పాల మార్కెట్‌లను స్థిరీకరించడానికి దేశవ్యాప్తంగా డైరీ ఫామ్‌లు.[39][40][41]
ఆనంద్ డెయిరీ దాని చుట్టుపక్కల ఉన్న గుజరాత్ జిల్లాల్లో ప్రతిరూపం పొందింది, అతను 1973లో తమ ఉత్పత్తులను ఒకే అమూల్ బ్రాండ్‌తో విక్రయించడానికి వాటిని గుజరాత్ కో-ఆపరేటివ్ మిల్క్ మార్కెటింగ్ ఫెడరేషన్ లిమిటెడ్ (GCMMF)[2] కిందకు తీసుకువచ్చాడు. అనేక రాష్ట్రాలు ఈ పథకం ఆధారంగా తమ సమాఖ్యలను ఏర్పాటు చేసి వివిధ స్థాయిలలో విజయాన్ని సాధించాయి, ముఖ్యంగా కర్ణాటక బ్రాండ్ నందిని, రాజస్థాన్ బ్రాండ్ సరస్, బీహార్ బ్రాండ్ సుధతో.
ఢిల్లీ మిల్క్ స్కీమ్ నిర్వహణకు శాస్త్రి కురియన్ సహాయం కూడా తీసుకున్నారు; కురియన్ వేగంగా ధరలను సరిచేశారు.
1979లో, అతను సహకార సంస్థలకు నిర్వాహకులను తయారు చేసేందుకు ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ రూరల్ మేనేజ్‌మెంట్ ఆనంద్ (IRMA)[18]ని స్థాపించాడు.
ఇతర మార్కులు, అంతర్జాతీయ సహాయంలో జోక్యం సహకార సంఘాలు, ప్లాంట్ల ఏర్పాటుపై ప్రధానమంత్రులు ఇందిరా గాంధీ, రాజీవ్ గాంధీ యొక్క పద్ధతులు, పండ్లు, కూరగాయలలో ఇందిర జోక్యం, నూనెగింజలు, తినదగిన నూనె మార్కెట్లలో రాజీవ్ జోక్యం నుండి కురియన్ ప్రేరణ పొందారు.[12] వీటి నుండి వచ్చిన బ్రాండ్‌లు - ధారా (వంట నూనెల కోసం ఆపరేషన్ గోల్డెన్ ఫ్లో), మదర్ డైరీ (ఆపరేషన్ ఫ్లడ్), సఫాల్ (కూరగాయల కోసం) సాధారణ ఇంటి పేర్లుగా మారాయి.
భారతదేశం అంతటా, వెలుపల ఇలాంటి సహకార సంఘాలను ఏర్పాటు చేయడంలో కురియన్ కీలకం. 1979లో, ప్రీమియర్ అలెక్సీ కోసిగిన్ కురియన్‌ను సోవియట్ యూనియన్‌కు దాని సహకార సంస్థలపై సలహా కోసం ఆహ్వానించారు. 1982లో, పాకిస్ధాన్ అతన్ని డెయిరీ కోఆపరేటివ్‌లను ఏర్పాటు చేయమని ఆహ్వానించింది, అక్కడ అతను ప్రపంచ బ్యాంకు మిషన్‌కు నాయకత్వం వహించాడు. 1989లో, కురియన్, వరల్డ్ ఫుడ్ ప్రోగ్రాం సహాయంతో చైనా తన స్వంత ఆపరేషన్ ఫ్లడ్ లాంటి కార్యక్రమాన్ని అమలు చేసింది. 1997లో NDDB సహకారంతో పొరుగున ఉన్న శ్రీలంకలో డెయిరీ కోఆపరేటివ్‌ని స్థాపించడానికి మాజీ ప్రధాని నరసింహారావు తన సహాయాన్ని కోరారు.
మార్కెట్ ఆధిపత్యం, పరిణామాలు
1990వ దశకంలో అతను బహుళజాతి కంపెనీలను డెయిరీ వ్యాపారంలోకి ప్రవేశించకుండా నిరోధించడానికి లాబీయింగ్, తీవ్రంగా పోరాడాడు, అయినప్పటికీ దశాబ్దాల రక్షణ తర్వాత దేశం తన ఇతర మార్కెట్‌లన్నింటినీ వారికి తెరిచింది.[42] 2010-2011లో ప్రపంచ ఉత్పత్తిలో దాదాపు 17 శాతంతో యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికా[43]ని అధిగమించి, 1998 నాటికి భారతదేశం ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద పాల ఉత్పత్తిదారుగా అవతరించింది. 1998లో, అతను మాజీ ప్రధాన మంత్రి అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయిని NDDBలో తన వారసురాలిగా నియమించమని ఒప్పించాడు, ప్రభుత్వ అధికారులను ఆ పదవికి దూరంగా ఉంచడానికి, ప్రభుత్వం నుండి NDDB యొక్క స్వతంత్రతను కాపాడటానికి అతను తన ఆధ్వర్యంలోనే పెంచుకున్నాడు.[44] తరువాత, అతను ఆమె సహకార డైరీని తీసుకునే దిశలో ఆమెతో విభేదాలను కలిగి ఉన్నాడు-దేశంలోని సహకార సంస్థలను బలహీనపరిచే ఖర్చుతో కార్పోరేటైజేషన్, పోటీ ద్వారా ఉత్పత్తి, దిగుబడి లక్ష్యాలపై మాత్రమే దృష్టి పెట్టాడు.[45] ఉదాహరణకు, మార్కెటింగ్ అనేది రైతుల సహకార సంఘాల వద్ద ఉండకూడదు, ప్రైవేట్ లేదా కార్పొరేట్ ప్రయోజనాలకు అప్పగించబడాలి, అంటే వినియోగదారులు చెల్లించాల్సిన ధర, వారికి అందించాల్సిన ఉత్పత్తుల నాణ్యతను నిర్ణయించే సామర్థ్యాన్ని ముందుగా చెప్పవచ్చు., ఈ కార్పొరేట్లకు వినియోగదారుడు చెల్లించే డబ్బులో "సింహభాగం" కోల్పోతుంది. అతను 2006లో GCMMF ఛైర్మన్ పదవికి రాజీనామా చేసాడు, పాలక మండలిలో కొత్త సభ్యుల నుండి మద్దతు తగ్గడం, సహకార డెయిరీ యొక్క జిల్లా యూనియన్‌లలోకి ప్రవేశించడానికి తహతహలాడుతున్న రాజకీయ శక్తుల మద్దతుతో (కొందరు అతని పని నీతిని నియంతృత్వంగా సూచిస్తారు) నుండి అసమ్మతి పెరిగింది. .[46][47] విదేశీ గ్రాంట్లు పొందిన తర్వాత ట్రస్ట్ వేగంగా అభివృద్ధి చెందడం ప్రారంభించినందున, ఖేడా జిల్లాలో మహిళలు, శిశు ఆరోగ్యంపై పనిచేసేందుకు త్రిభువందాస్ ఫౌండేషన్ - ఒక NGO ఛైర్మన్‌గా త్రిభువందాస్ పటేల్ ఆయనకు అప్పగించారు.[29] అమూల్ గ్రూప్ GCMMFపై నియంత్రణ నిరంతరం కోర్టులో వివాదాస్పదమైంది.[48]
పుస్తకాలు
మార్చుజనాదరణ పొందిన సంస్కృతిలో
చిత్రనిర్మాత శ్యామ్ బెనెగల్ మంథన్ (హిందూ పురాణాలలో "పాల సముద్ర మథనం")ను అమూల్ ఆధారంగా ఒక కథగా రూపొందించాలనుకున్నాడు,[18] కానీ నిధుల కొరత ఏర్పడింది. 1976లో విడుదలైన ఈ చిత్రం[18] చేయడానికి కురియన్ తన హాఫ్ మిలియన్ సభ్య-రైతులను రెండు రూపాయలు విరాళంగా అందించాడు. చాలా మంది రైతులు "వారి సినిమా"ని చూడటానికి వచ్చారు , బాక్సాఫీస్ వద్ద విజయం సాధించారు, ఇది పంపిణీదారులను ఉత్సాహపరిచింది. దీనిని దేశవ్యాప్తంగా ప్రేక్షకులకు విడుదల చేయండి.[citation needed] 2005లో, అతను ఐ టూ హాడ్ ఎ డ్రీమ్ అనే పుస్తకాన్ని వ్రాసాడు, ఇది రైతుల సాధికారత , భారతదేశంలోని పాల సహకార సంఘాల అభివృద్ధి గురించి ఒక కథనం, దీని ఆడియో వెర్షన్‌ను అతుల్ భిడే నిర్మించారు.[18 ]
మంథన్ విజయం కురియన్‌ను మరో ఆలోచనతో ప్రేరేపించింది. ఒక పశువైద్యుడు, పాల సాంకేతిక నిపుణుడు , పశుగ్రాసం నిపుణుడు తమ స్వంత సహకార సంఘాలను ఏర్పాటు చేసుకునేలా రైతులను ఒప్పించేందుకు సినిమాతో పాటు నిజ జీవితంలో దేశంలోని ఇతర ప్రాంతాలను పర్యటిస్తారు. UNDP లాటిన్ అమెరికా[49][50]లో ఇలాంటి సహకార సంస్థలను ప్రారంభించడానికి ఈ చిత్రాన్ని ఉపయోగించుకుంది , దానిని ఆఫ్రికాలో ప్రదర్శించింది.[51]
"అమూల్ గర్ల్" యాడ్ క్యాంపెయిన్‌ను సుదీర్ఘకాలం పాటు కొనసాగించడంలో ఒకటిగా చేయడంలో కురియన్ మద్దతు కీలకమైంది,[18][52][53], భారతీయ సంస్కృతిపై సురభి అనే టీవీ సిరీస్ వీక్షకుల నుండి మిలియన్ల కొద్దీ పోస్ట్‌కార్డ్‌లను పొందింది. 1990లలో జాతీయ టెలివిజన్‌లో[18].[54]
2013లో, అమర్ చిత్ర కథ కామిక్ పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది వర్గీస్ కురియన్: ది మ్యాన్ విత్ ది బిలియన్ లీటర్ ఆలోచన[18].[55][56] పుస్తకం సారాంశం ఇవ్వబడింది 'డాక్టర్ కురియన్ కథ అమూల్ యొక్క కథ.[18]
- Kurien, Verghese (2005) I Too Had a Dream. APH Publishing Corp. ISBN 9788174364074.
- Kurien, Verghese (1997) An Unfinished Dream. Tata-McGraw-Hill. ISBN 9780074622148.
- The Man Who Made The Elephant Dance - Audio Autobiography of Dr. Kurien in the voice of Tom Alter with Audio Foreword by Ratan Tata, in his own voice ISBN 9789382299240
అకడమిక్ విజయాలు, అవార్డులు, గౌరవాలు
మార్చుకురియన్ 15 గౌరవ డిగ్రీలను పొందారు.[19][20] from universities around the world, including from the following:
| Year | Name of Award or Honor | Awarding Organization |
|---|---|---|
| 1999 | పద్మవిభూషణ్ | భారత ప్రభుత్వం |
| 1993 | ఇంటర్నేషనల్ పెర్సన్ ఆఫ్ ద యియర్ అవార్డు | వరల్డ్ డైరీ ఎక్స్‌పో |
| 1991 | దిస్టింగ్విష్డ్ అలుమ్ని అవార్డు | మిచిగాన్ రాష్ట్ర విశ్వవిద్యాలయం |
| 1989 | వరల్డ్ ఫుడ్ ప్రైజ్ | వరల్డ్ ఫుడ్ ప్రైజ్, యు.ఎస్.ఎ |
| 1986 | వాటెలర్ పీస్ బహుమతి అవార్డు | కార్నెగీ ఫౌండేషన్, నెదర్లాండ్స్ |
| 1986 | కృషిరత్న అవార్డు | భారత ప్రభుత్వం |
| 1966 | పద్మభూషణ | భారత ప్రభుత్వం |
| 1965 | పద్మశ్రీ | భారత ప్రభుత్వము |
| 1963 | రామన్ మెగసెసె అవార్డు | రామన్ మెగసెసె అవార్డు ఫౌండేషన్ |
మరణం
మార్చుకురియన్ అనారోగ్యంతో 90 సంవత్సరాల వయస్సులో 2012 సెప్టెంబరు 9న ఆనంద్ సమీపంలోని నాడియాడ్ ఆసుపత్రిలో[57][58] మరణించాడు.[59] అతని భార్య, మోలీ,[18] ఆనంద్‌లో సందర్శకులకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. కురియన్ నాస్తికుడిగా మారడానికి ముందు క్రైస్తవుడిగా పెరిగాడు.[60][61] అతను దహనంచేయబడ్డాడు[62][63][64], ఒక కుమార్తె, నిర్మల,[18], మనవడు ఉన్నారు.[22][56]
ఇవి కూడ చూడండి
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ "Father of white revolution Verghese Kurien dies". =The Times of India. Archived from the original on 2013-06-02. Retrieved 2012-09-09.
{{cite web}}: CS1 maint: extra punctuation (link) - ↑ "1989: Dr. Verghese Kurien". (The World Food Prize Foundation). Retrieved 13 September 2012.
- ↑ 3.0 3.1 Singh, Katar (1999). Rural Development: Principles, Policies and Management. New Delhi: SAGE. p. 201. ISBN 81-7036-773-5.
- ↑ "India largest milk producing nation in 2010-11: NDDB". Hindustan Times. 2011-12-20. Archived from the original on 2013-04-26. Retrieved 2012-09-09.
- ↑ Kurien, Verghese (2007). "India' s Milk Revolution: Investing in Rural Producer Organizations". In Narayan, Deepa; Glinskaya, Elena (ed.). Ending Poverty in South Asia: Ideas that work. Washington D.C., USA: (The World Bank). p. 52. ISBN 0-8213-6876-1. Retrieved 11 September 2012.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: editors list (link) - ↑ Pendleton, Andrew; Narayanan, Pradeep. "The white revolution : milk in India" (PDF). Taking liberties: poor people, free trade and trade justice. Christian Aid. p. 35. Retrieved 11 September 2012.[permanent dead link]
- ↑ వర్గీస్, కురియన్. నాకూ ఉంది ఒక కల (in తెలుగు అనువాదం). హైదరాబాద్: అలకనంద ప్రచురణలు.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Aneja, R. P. "Life and times of Verghese Kurien". The Hindu Business Line. Retrieved 11 September 2012.
- ↑ Damodaran, Harish (Sep 13, 2004). "Amul's tech wizard, Dalaya passes away". The Hindu Business Line. Archived from the original on 27 జూన్ 2014. Retrieved 10 September 2012.
- ↑ Heredia, Ruth (1997). The Amul India Story. New Delhi: Tata Mc-Graw Hill. pp. 112–115. ISBN 978-0-07-463160-7.
- ↑ "Verghese Kurien made Chancellor of Allahabad University". Retrieved July 3, 2014.
- ↑ "Dr. Verghese Kurien appointed first Chancellor of Allahabad University". Retrieved July 3, 2014.
- ↑ Amul brand builder Verghese Kurien: The man who turned India into largest milk producer
- ↑ "Report on Dr Verghese Kurien in Tehelka". Archived from the original on 2006-11-11. Retrieved 2014-07-23.
- ↑ http://www.amul.com/m/dr-v-kurien
- ↑ "Verghese Kurien, Leader of India's Milk Cooperatives, Dies at 90". Retrieved October 26, 2012.
- ↑ "Dr Verghese Kurien — From mechanical engineer to milkman". Retrieved October 26, 2012.
- ↑ "The man who revolutionised white". Retrieved October 26, 2012.
- ↑ Indian Dairy Association. "Dr. Verghese Kurien: The Making of a Legend" (PDF). Retrieved October 26, 2012.[permanent dead link]
- ↑ Verghese Kurien. "Dr. Verghese Kurien: Honorary Degrees". Archived from the original on 2014-07-14. Retrieved July 3, 2014.
ఇతర లింకులు
మార్చు